Παρ’ όλα αυτά το σορολόπ συνεχίζεται. Οχι απαραιτήτως επειδή δεν υπάρχουν λογικοί άνθρωποι – υποθέτω ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα απονείμει πολλά εύσημα στη σύνεση του προέδρου Μπάιντεν. Αλλά επειδή κανείς δεν φαίνεται να εμπιστεύεται τη λογική του άλλου. Οι αρρωστημένες ιδέες διαμορφώνουν καταστάσεις. Καταλαβαίνω για παράδειγμα τις προτροπές και τις ευχές για την αποτροπή μιας γενικευμένης σύγκρουσης και «κλιμάκωσης». Μεταξύ μας όμως δεν βλέπω και πολλούς διατεθειμένους να φύγουν για το μέτωπο. Πάνω από έξι μήνες κρατάει ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς, η Γάζα έχει γίνει οικόπεδο αλλά όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχουν κουβεντιάζοντας. Και το Ιράν που (με τα πολλά) αποφάσισε να υλοποιήσει τις απειλές του μάλλον δεν τρόμαξε πολλούς. Ενας ρεαλιστής παρατηρητής θα έλεγε ότι φτάσαμε στην καλύτερη στιγμή για διαπραγμάτευση. Οι μεν έχουν τη νίκη που ήθελαν, οι δε την αποτυχία που τους άξιζε, μπορούν ίσως να βγάλουν άκρη έστω και για διαφορετικούς λόγους. Αλλά οι ρεαλιστές λείπουν. Ενώ πλεονάζουν οι αρρωστημένες ιδέες...

Aπό "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 20-21/04/24

 
ΤΟΥ Ι.Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ

Οταν ο στρατηγός Ντε Γκολ παραπονιόταν στα «Απομνημονεύματα Πολέμου» πως προσερχόταν στην «περίπλοκη Ανατολή» με «απλές ιδέες» δεν ήξερε ίσως πως αυτό ισχύει για όλους μας.

Δεν είναι τυχαίο ότι ογδόντα πέντε χρόνια μετά τον στρατηγό και πάνω από έναν αιώνα μετά τη δήλωση Μπάλφουρ η Ανατολή εξακολουθεί να παραμένει περίπλοκη και οι ιδέες μας απλές.

Πάρτε για παράδειγμα το Ιράν. Λογικά δεν έχει κανένα λόγο να τσακώνεται με το Ισραήλ.

Οι δύο χώρες απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από χίλια χιλιόμετρα, δεν έχουν τίποτα να μοιράσουν κι άλλωστε οι Ιρανοί δεν είναι Αραβες για να τους εμπλέκει η όποια «αραβοϊσραηλινή διένεξη».

Ακόμη κι ως μουσουλμάνοι δεν είναι σουνίτες, ενώ κι ως τοπική δύναμη ήταν πάντα περισσότερο στραμμένοι στην Κεντρική Ασία παρά στη Μέση Ανατολή.

Για την ακρίβεια είχαν να λιγουρευτούν τις ακτές της Μεσογείου από την εποχή του Δαρείου και της Παρυσάτιδος.

Από την άποψη λοιπόν των απλών ιδεών η εμπλοκή του Ιράν σε μια απομακρυσμένη γι’ αυτό σύγκρουση είναι μάλλον ξεκούδουνη.

Μόνο που το Ιράν το κυβερνά μια αναχρονιστική ισλαμοκρατία. Κι εκεί οι απλές ιδέες γίνονται περίπλοκες.

Από την εποχή του αγιατολάχ Χομεϊνί (δεκαετία του ’70) είχαν ενσωματώσει επισήμως στην παρανοϊκή εχθροπάθειά τους έναν «μεγάλο Σατανά» (τις ΗΠΑ) κι έναν «μικρό Σατανά» (το Ισραήλ).

Κι άντε τον «μεγάλο» να τον καταλάβω. Αλλά ο «μικρός» τι τους έκοφτε;

Τότε όμως οι περίπλοκες ιδέες ξαναγίνονται απλές. Διότι μέσα από αυτήν τη σύγκρουση, το Ιράν επιδιώκει μια πολύ απλή ιδέα. Την περιφερειακή ηγεμονία.

Είτε για λόγους θρησκευτικού ιεραποστολικού παροξυσμού.

Είτε επειδή οι απλούστερες ιδέες φυτρώνουν συχνά στα πιο αρρωστημένα μυαλά.

Ετσι το Ιράν έχει αναδειχθεί σε παράγοντα αποσταθεροποίησης μιας ολόκληρης περιοχής, μια ιδέα που δεν ξέρω αν είναι απλή αλλά δεν μου φαίνεται πολύ εποικοδομητική για τους υπόλοιπους.

Συντηρούν λοιπόν άτακτες στρατιές κουμπουροφόρων στο Ιράκ, τον Λίβανο ή την Υεμένη.

Στο προξενείο τους στη Δαμασκό της Συρίας που χτύπησαν οι Ισραηλινοί και θεωρήθηκε αφορμή για να εξαπολύσουν την επίθεση που εξελίχθηκε σε φιάσκο σκοτώθηκαν επτά αξιωματικοί των «Φρουρών της Επανάστασης», μεταξύ των οποίων δύο ανώτατοι διοικητές.

Πώς βρέθηκαν εκεί; Μάλλον θα είχαν περάσει να πάρουν βίζα.

Ούτως ή άλλως η εξόντωση του «μικρού Σατανά» είναι η ακατανόητη κι επαναλαμβανόμενη προγραμματική εξαγγελία του φανατισμού τους.

Φυσικά με τέτοιες απλές αλλά αρρωστημένες ιδέες δεν λύνονται περίπλοκα προβλήματα, τα οποία ούτως ή άλλως δεν είναι κατανοητά στη βάση τους.

Η αμφισβήτηση του Ισραήλ ως «εποικιστικό σχέδιο ρατσιστικής φύσης» και «ιδέα του «φυτέματος» των Εβραίων στην Παλαιστίνη» βρίσκεται βεβαίως στον πυρήνα ενός σύγχρονου αντισημιτισμού που συναντάται συχνά στην ευρωπαϊκή Ακροδεξιά ή Ακροαριστερά (Δ. Χριστόπουλος, Η Ευρώπη «στη λάθος πλευρά της Ιστορίας», News 24/7, 15/4).

Αλλά φυσικά δεν θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα.

Ακόμη περισσότερο όταν το Ισραήλ αισθάνεται από το 1947 διαρκώς απειλούμενο και έχει υποστεί τουλάχιστον τρεις πολέμους που έθεταν σε δοκιμασία την ύπαρξή του.

Δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να προετοιμάσεις μια διαπραγμάτευση, ακόμη λιγότερο μια συνύπαρξη. Η οποία είχε αρχίσει δειλά να υλοποιείται τα τελευταία χρόνια, πριν από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Αν με απλές ιδέες δεν μπορείς να λύσεις περίπλοκα προβλήματα, τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν προσπαθείς να τα λύσεις με αρρωστημένες ιδέες.

Τα μπερδεύεις ακόμη περισσότερο, γίνεσαι μέρος του προβλήματος και απλώς εύχεσαι να αποφευχθεί η «κλιμάκωση» στο επόμενο χτύπημα. Αυτό ακριβώς που συμβαίνει τώρα.

Οχι φυσικά επειδή η Δύση ή οι ΗΠΑ δεν μπορούν να χαλιναγωγήσουν το Ισραήλ αλλά επειδή δεν μπορούν να του διασφαλίσουν την ασφάλεια που δικαιούται. Η χαλιναγώγηση και η διασφάλιση πάνε μαζί.

Φυσικά το Ιράν (για την ακρίβεια, η φιλοδοξία του…) υπέστη μια ταπεινωτική ήττα.

Η αποτυχία της επιχείρησης που εξαπέλυσε για κατανοητούς ή ακατανόητους λόγους έδειξε ένα πολύ απλό πράγμα: ότι δεν διαθέτει τις δυνατότητες των φιλοδοξιών του.

Επειτα από μια τέτοια αποτυχία, κάθε λογικός άνθρωπος θα προσπαθούσε να επιστρέψει σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων, ακόμη κι αν δεν υπάρχει συγκεκριμένο αντικείμενο.

Η Γάζα ενδιαφέρει το Ισραήλ μόνο για λόγους ασφαλείας, κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια τι έχει απομείνει από την κρυπτόμενη Χαμάς και η θεωρία ότι ο Νετανιάχου κάνει πόλεμο «για να μην πάει φυλακή» διακινείται μόνο από ηλιθίους στον ελληνικό Τύπο.

Παρ’ όλα αυτά το σορολόπ συνεχίζεται. Οχι απαραιτήτως επειδή δεν υπάρχουν λογικοί άνθρωποι – υποθέτω ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα απονείμει πολλά εύσημα στη σύνεση του προέδρου Μπάιντεν.

Αλλά επειδή κανείς δεν φαίνεται να εμπιστεύεται τη λογική του άλλου. Οι αρρωστημένες ιδέες διαμορφώνουν καταστάσεις.

Καταλαβαίνω για παράδειγμα τις προτροπές και τις ευχές για την αποτροπή μιας γενικευμένης σύγκρουσης και «κλιμάκωσης».

Μεταξύ μας όμως δεν βλέπω και πολλούς διατεθειμένους να φύγουν για το μέτωπο.

Πάνω από έξι μήνες κρατάει ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς, η Γάζα έχει γίνει οικόπεδο αλλά όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχουν κουβεντιάζοντας. Και το Ιράν που (με τα πολλά) αποφάσισε να υλοποιήσει τις απειλές του μάλλον δεν τρόμαξε πολλούς.

Ενας ρεαλιστής παρατηρητής θα έλεγε ότι φτάσαμε στην καλύτερη στιγμή για διαπραγμάτευση. Οι μεν έχουν τη νίκη που ήθελαν, οι δε την αποτυχία που τους άξιζε, μπορούν ίσως να βγάλουν άκρη έστω και για διαφορετικούς λόγους.

Αλλά οι ρεαλιστές λείπουν. Ενώ πλεονάζουν οι αρρωστημένες ιδέες.