Εικόνες που παρέπεμπαν στον Κόκκινο Πλανήτη, Αρη, αντίκρισαν οι κάτοικοι της Αθήνας και άλλων περιοχών χθες το απόγευμα, καθώς το σούρουπο ο ουρανός βάφτηκε κόκκινος! Πολλές φωτογραφίες κυκλοφόρησαν, αλλά αυτή που έμενε συγκεντρωμένη ήταν η αφρικανική σκόνη, που ήταν και η αιτία για το αλλόκοτο φαινόμενο, το οποίο κρύβει κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Η αιτία του κόκκινου φίλτρου που σκέπασε την Αθήνα ήταν η σκέδαση, η ανάκλαση δηλαδή των ακτίνων του ηλίου πάνω στα αιωρούμενα μικροσωματίδια σκόνης....

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"(κύριο+εσωτερικό θέμα)

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 24/04/24

Τα μυστήρια της κόκκινης σκόνης

που σκέπασε τον ουρανό

Γιατί κοκκίνισε η Αττική – 

Υψηλές συγκεντρώσεις σε Κρήτη και Καλαμάτα

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Η σκέδαση, η ανάκλαση δηλαδή των ακτίνων του ηλίου πάνω στα αιωρούμενα μικροσωματίδια σκόνης, ήταν η αιτία που η Αττική και άλλες περιοχές της χώρας παρέπεμπαν χθες το απόγευμα στον πλανήτη Αρη. Και αν στην Αθήνα οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων δεν ήταν πολύ μεγάλες, το αφρικανικό κύμα σκόνης έπνιξε τα Χανιά, το Ηράκλειο, την Καλαμάτα. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τη σκόνη; «Τα περιστατικά μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στη χώρα μας παραμένουν λίγο-πολύ σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια, με αυξομειώσεις. Το ερώτημα είναι τι θα γίνει εάν η αύξηση της ξηρασίας λόγω κλιματικής αλλαγής δημιουργήσει νέες περιοχές ερημοποίησης, που θα σηκώνουν σκόνη, εκτός από τη Σαχάρα», απαντούν οι ειδικοί.

Εικόνες που παρέπεμπαν στον Κόκκινο Πλανήτη, Αρη, αντίκρισαν οι κάτοικοι της Αθήνας και άλλων περιοχών χθες το απόγευμα, καθώς το σούρουπο ο ουρανός βάφτηκε κόκκινος! Πολλές φωτογραφίες κυκλοφόρησαν, αλλά αυτή που έμενε συγκεντρωμένη ήταν η αφρικανική σκόνη, που ήταν και η αιτία για το αλλόκοτο φαινόμενο, το οποίο κρύβει κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Η αιτία του κόκκινου φίλτρου που σκέπασε την Αθήνα ήταν η σκέδαση, η ανάκλαση δηλαδή των ακτίνων του ηλίου πάνω στα αιωρούμενα μικροσωματίδια σκόνης.

«Πρόκειται για ένα φαινόμενο ιδιαίτερο, που οφείλεται στις συγκεντρώσεις αφρικανικής σκόνης και στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες που επικράτησαν επάνω από την Αττική. Οι νοτιάδες που μετέφεραν την αφρικανική σκόνη συναντήθηκαν με πιο ψυχρά ρεύματα, που έρχονταν από τον βορρά, με αποτέλεσμα η σκόνη να ανέβει μαζί με τον θερμό αέρα σε μεγαλύτερη ύψη, έως και δύο χιλιόμετρα και να παραμείνει εκεί. Πάνω στα σωματίδια της σκόνης ανακλάστηκαν οι ηλιακές ακτίνες κι έδωσαν αυτή την κόκκινη απόχρωση», εξηγεί στην «Κ» ο Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Στην πορεία, σκοτείνιασε πιο γρήγορα, αφού όταν ο ήλιος άλλαξε θέση, τα μικροσωματίδια λειτούργησαν σαν κουρτίνα.

Το ιδιαίτερο και παράδοξο στοιχείο στην Αθήνα χθες ήταν πως οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων (PM10) στο επίπεδο που κινείται ο πληθυσμός (στα 50 μέτρα από την επιφάνεια) δεν ήταν πολύ μεγάλες, κινήθηκαν μάλιστα κάτω από το όριο των 50 μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα). Στον σταθμό του Αστεροσκοπείου στο Θησείο τα PM10, όπου περιλαμβάνεται και η σκόνη, κυμάνθηκαν περίπου στα 40 μg/m3. Φαίνεται πως τα νέφη της σκόνης κρατήθηκαν πιο ψηλά. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο, εάν αλλάξουν οι μετεωρολογικές συνθήκες, να κάνουν σήμερα πιο αισθητή την παρουσία τους στην πρωτεύουσα.

Το κύμα της αφρικανικής σκόνης έπνιξε χθες και τα Χανιά, όπου κατά τις βραδινές ώρες μετρήθηκαν συγκεντρώσεις 800 μg/m3! Ενα πέπλο σκόνης σκέπασε την πόλη, περιορίζοντας την ορατότητα. Τα Χανιά είχαν από τα ξημερώματα χθες πολιορκηθεί από τη σκόνη, που έφτασε τις πρώτες ώρες της Τρίτης 23/4 σε επίπεδα 200-220 μg/m3, τα οποία υποχώρησαν στη συνέχεια για να φουντώσουν πάλι το βράδυ. Χωρίς να φτάσουν στα επίπεδα των Χανίων, αυξημένη παρουσία σκόνης σημειώθηκε και στο Ηράκλειο (έως 200 μg/m3), λιγότερο στον σταθμό της Φινοκαλιάς (περίπου 100 μg/m3), αλλά και στην Καλαμάτα που υπήρξε έντονο φαινόμενο χθες. «Οι συγκεντρώσεις στα Χανιά είναι πάρα πολύ μεγάλες, αλλά δεν αποτελούν ρεκόρ. Στην Κρήτη έχουν καταγραφεί και 3.000 μg/m3 πριν από μερικά χρόνια», σχολιάζει ο κ. Μιχαλόπουλος, ο οποίος παρακολουθεί συστηματικά το φαινόμενο των κυμάτων αφρικανικής σκόνης. Πάντως, το φαινόμενο αναμένεται να υποχωρήσει από σήμερα Τετάρτη, καθώς οι δυτικοί άνεμοι θα ωθήσουν την αφρικανική σκόνη προς τα ανατολικά.

Θα έχει σκόνη το μέλλον μας; «Τα περιστατικά μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στη χώρα μας παραμένουν λίγο-πολύ σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια, με αυξομειώσεις. Καλύπτουν 9-30 ημέρες τον χρόνο, αλλά δεν φαίνεται κάποια αυξητική τάση. Το ερώτημα είναι τι θα γίνει εάν η αύξηση της ξηρασίας λόγω κλιματικής αλλαγής δημιουργήσει νέες περιοχές ερημοποίησης, που θα σηκώνουν σκόνη, εκτός από τη Σαχάρα», αναφέρει ο κ. Μιχαλόπουλος.

Αναπνευστικά νοσήματα

«Η αύξηση των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά νοσήματα όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και οι αλλεργίες. Τα άτομα με προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, η οποία συστήνει ιδιαίτερη προσοχή στους κατοίκους των αστικών κέντρων και περιοχών με ήδη χαμηλή ποιότητα της ατμόσφαιρας. 

«Τα λεπτά σωματίδια της σκόνης μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες και ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Για άτομα με παθήσεις όπως άσθμα, βρογχίτιδα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα», προειδοποιεί. Η αφρικανική σκόνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις σε ορισμένα άτομα, ενώ όπως σημειώνει η ΕΠΕ, η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακά προβλήματα. 

«Τα σωματίδια μπορούν να συμβάλουν στη φλεγμονή, στο οξειδωτικό στρες και στην αγγειοσυστολή, που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς». Μάλιστα, εκτιμάται ότι 42.000 θάνατοι/ έτος στην Ευρώπη αποδίδονται στη σκόνη, ενώ στις μεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι το 27%-44% του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τα σωματίδια PM10 οφείλεται στην αφρικανική σκόνη. Αρα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

Το φαινόμενο αναμένεται να υποχωρήσει από σήμερα Τετάρτη, καθώς οι δυτικοί άνεμοι θα ωθήσουν τη σκόνη προς τα ανατολικά.