Εν τέλει, το ανυπόφορο lifestyle, το «αδιαμεσολάβητο» ύφος τηλευαγγελιστή, οι νεοφιλελεύθερες επικλήσεις στις ανοιχτές αγορές με το τραμπικό επιχείρημα πως είναι ο ίδιος επιχειρηματίας και γνωρίζει, οι αναφορές στη θρησκεία, στην οικογένεια, στο ΝΑΤΟ, στους νοικοκυραίους, οι επιδείξεις ακινήτων στο Κολωνάκι και στις Σπέτσες και πολλά άλλα παρόμοιας αισθητικής και κουλτούρας δεν είναι ενδείξεις ναρκισσισμού, «ασχετοσύνης» ή «γκάφες» μόνο. Είναι συνειδητές επιλογές προσέλκυσης απολιτικών και συντηρητικών ακροατήριων. Δεν πρόκειται όμως για ακούσια, «αναγκαστική» προσαρμογή στην εκλογική ζήτηση σε εποχή δεξιάς ηγεμονίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη συνιστά μια νέα πολιτική προσφορά, ένα πολιτικό προϊόν, που επιχειρεί να διευρύνει την Κεντροδεξιά...

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 27-28/04/24

 
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗ*

Τις προηγούμενες εβδομάδες τα ειρωνικά σχόλια για τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ κατέκλυσαν το Διαδίκτυο. Δυσκολεύομαι, είναι αλήθεια, να βρω άλλους ηγέτες μεγάλων κομμάτων που να έχουν προκαλέσει τέτοιο ορυμαγδό χλευαστικών σχολίων εναντίον τους, κι αν υπάρχουν, η περίπτωση Κασσελάκη έχει ιδιαιτερότητες. Το κράμα άγνοιας, αφέλειας, αυτοπεποίθησης στα όρια του θράσους και υπερβολικής τάσης για αυτοπροβολή με σκοπό τον εντυπωσιασμό, σε ένα κόμμα μάλιστα που αυτοπροσδιορίζεται της «ριζοσπαστικής Αριστεράς», γεννά μια στα όρια του σουρεαλισμού κατάσταση.

Το γέλιο των άλλων, πάντως, είναι το μικρότερο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, ο Κασσελάκης στοχεύει να φύγουν οι αριστεροί και να αντικατασταθούν από απολιτικούς, που οπωσδήποτε είναι πιο ευχάριστοι τύποι. Κακά τα ψέματα, με τους βραχμάνους της ανανεωτικής Αριστεράς δεν κάνεις κέφι. Βραδινή έξοδο και να μιλάς για Σπινόζα, Γκράμσι και Πικετί; Κόβεις φλέβες! Μάρω Δούκα, Αλκη Ζέη, Μανόλη Αναγνωστάκη; Σπίτι γρήγορα!

Πέρα από τα αστεία! Στον ΣΥΡΙΖΑ συντελείται ένα τεράστιο κοινωνικό πείραμα. Παρατηρείται κάτι που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Δεν πρόκειται για μεγάλη, έστω, αλλαγή θέσεων, πρόκειται για μετάλλαξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετεξελίσσεται σε ιδιότυπη συνιστώσα της Δεξιάς, καθώς, αν και τα περισσότερα μέλη του ανήκουν (ακόμη) ιδεολογικά στην Κεντροαριστερά, ο πρόεδρός του είναι δεξιός. Υπερβολές νομίζετε; Ελάτε, ας μη μασάμε τα λόγια μας: ο άνθρωπος είναι δεξιός. όχι λιγότερο από τον Μητσοτάκη.

Ο ίδιος ο Κασσελάκης, τώρα, δηλώνει υποστηρικτής του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ. Παλιότερα, όχι τυχαία, ήταν οπαδός του Μητσοτάκη και θιασώτης των Reaganomics. Πάντως και στη γεωγραφία των Δημοκρατικών βρίσκεται στα δεξιά, μακριά από τον Δημοκρατικό Σοσιαλισμό του Μπέρνι Σάντερς.

Κάποιες από τις σημερινές ιδέες του εντάσσονται σε αυτό που αποκαλείται προοδευτικός νεοφιλελευθερισμός, μια συμμαχία προοδευτικών πεποιθήσεων προερχόμενων από τα νέα κοινωνικά κινήματα (περιβαλλοντισμός, φεμινισμός, δικαιώματα LGBTQ) και νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων ανθρώπων της Νέας Οικονομίας και της Γουόλ Στριτ, που συνδυάζει ένα πλουτοκρατικό οικονομικό πρόγραμμα με μια φιλελεύθερη – αξιοκρατική ατζέντα αναγνώρισης δικαιωμάτων.

Η βασική ιδέα αυτού του φαινομενικώς παράταιρου ζευγαριού δεν είναι η ισότητα αλλά η «προοδευτική αριστεία». Στοχεύει όχι στην καταπολέμηση των ανισοτήτων αλλά στη φιλελεύθερη και ατομικιστική στη ρίζα της αξιοκρατία μέσω της διαφοροποίησης της ανισότητας. Στην πράξη ο προοδευτικός νεοφιλελευθερισμός εγκαταλείπει τα φτωχότερα στρώματα μαζί και τις πολιτικές της αναδιανομής προς όφελος του μεγάλου πλούτου στο όνομα μιας φιλελεύθερης συμπερίληψης.

Τα άσχημα νέα δεν θα ήταν τόσο άσχημα αν τελείωναν εδώ. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα βάδιζε προς το δεξί άκρο της σοσιαλδημοκρατίας, τον μπλερισμό. Δεν χάλασε ο κόσμος! Ο Κασσελάκης όμως δεν αισθάνεται πάντα βολικά με τον φιλελευθερισμό. Ο βαθύς συντηρητισμός του – αποτυπωμένος μεταξύ άλλων στις επιδεικτικές αναφορές του στην πατρίδα και στην οικογένεια, στην αφελή, στα όρια της θρησκοληψίας, ατέρμονη υπενθύμιση της πίστης του, στη φολκλορική, σχεδόν παιδιάστικη αγάπη του για τις παρελάσεις, στην επιπέδου Γεροστάθη νοσταλγία της Ελλάδας των νοικοκυραίων – χαλιναγωγεί και νοθεύει την όποια προοδευτικότητά του, στέλνοντας μήνυμα στους συντηρητικούς: μην ανησυχείτε, είμαι ένας από εσάς!

Η θέση του για το ΝΑΤΟ είναι η ασφαλέστερη απόδειξη αυτού. Κανείς πολιτικός στη Μεταπολίτευση, όχι αριστερός, οποιοσδήποτε, δεν έχει εκθειάσει έτσι το ΝΑΤΟ, και μάλιστα με – surprise, surprise – θρησκευτικό λεξιλόγιο: «ιερή συμμαχία»! Ποτέ! Κανείς! (Πάντως, μερικές σχολικού επιπέδου γνώσεις Ιστορίας δεν θα έβλαπταν για να αποφεύγονται οι ακραίες ρεπουμπλικανιές).

Εν τέλει, το ανυπόφορο lifestyle, το «αδιαμεσολάβητο» ύφος τηλευαγγελιστή, οι νεοφιλελεύθερες επικλήσεις στις ανοιχτές αγορές με το τραμπικό επιχείρημα πως είναι ο ίδιος επιχειρηματίας και γνωρίζει, οι αναφορές στη θρησκεία, στην οικογένεια, στο ΝΑΤΟ, στους νοικοκυραίους, οι επιδείξεις ακινήτων στο Κολωνάκι και στις Σπέτσες και πολλά άλλα παρόμοιας αισθητικής και κουλτούρας δεν είναι ενδείξεις ναρκισσισμού, «ασχετοσύνης» ή «γκάφες» μόνο. Είναι συνειδητές επιλογές προσέλκυσης απολιτικών και συντηρητικών ακροατήριων. Δεν πρόκειται όμως για ακούσια, «αναγκαστική» προσαρμογή στην εκλογική ζήτηση σε εποχή δεξιάς ηγεμονίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη συνιστά μια νέα πολιτική προσφορά, ένα πολιτικό προϊόν, που επιχειρεί να διευρύνει την Κεντροδεξιά. Η προσφορά τροφοδοτεί τη ζήτηση και τούμπαλιν: ο Κασσελάκης, συμπεριφερόμενος ως δεξιός, έλκει δεξιούς χωρίς ισχυρή κομματική ταυτότητα, «απολιτικούς». Αυτοί πλησιάζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ εκτοπίζουν ή κάνουν να σωπάσουν οι αριστεροί εντός του. Η αλλαγή του εκλογικού μείγματος του ΣΥΡΙΖΑ επιτρέπει στον Κασσελάκη (με την αξιοθρήνητη ανοχή των στελεχών του κόμματος, αλλά αυτό ας το λύσουν με τον ψυχολόγο τους) να επικαλεστεί εκ νέου τη ζήτηση για να πάει το κόμμα του ακόμη δεξιότερα, και πάει λέγοντας.

Δέκα δολάρια στοίχημα: η επόμενη κυβέρνηση συνεργασίας της ΝΔ, αν και όποτε γίνει, θα σχηματιστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ (ή όπως αλλιώς θα λέγεται) του Κασσελάκη, ούτε με τον Βελόπουλο, ούτε με το ΠΑΣΟΚ.

Οι αντιστάσεις εντός του κόμματος θα καμφθούν. Οι διαφωνούντες θα υποταχθούν ή θα αποχωρήσουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ, πλέον, είναι θίασος με έναν πρωταγωνιστή, χωρίς δευτεραγωνιστές αλλά με πολλούς κομπάρσους. Ως γνωστόν, στη μαρκίζα τα ονόματα των κομπάρσων δεν είναι ευδιάκριτα ούτε και έχουν σημασία.

*Πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας