Τους τελευταίους μήνες, τα νερά γύρω από τις νότιες ακτές της Ελλάδας και τον Λακωνικό Κόλπο είχαν γίνει σημεία συνάντησης μεταφοράς πετρελαίου, ειδικά για τα δεξαμενόπλοια που μεταφορτώσεων ρωσικό πετρέλαιο σε άλλα πλοία. Τα πλοία τοποθετούνται πέρα από το όριο των έξι ναυτικών μιλίων από την ακτή για να αποφύγουν τους ελέγχους φορτίου και πλοίων από τις ελληνικές αρχές. Η υπόθεση του στόλου των ρωσικών τάνκερ «φαντασμάτων» του Λακωνικού Κόλπου αναδείχθηκε από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Παράλληλα, καταγράφηκαν και αρκετές οχλήσεις από πλευράς εταίρων και συμμάχων, οι οποίοι έσπευσαν να κατατάξουν την Ελλάδα στις χώρες που παρακάμπτουν τις κυρώσεις, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα ήταν από τις πρώτες που τις επέβαλαν. Ωστόσο, ένας επιπλέον λόγος που προκαλεί την ενεργοποίηση της Αθήνας είναι η περιβαλλοντική διάσταση...

Από την "Εφ.Συν" (κύριο+εσωτερικό θέμα), και...

"Εφ.Συν", 08/05/24

Κοντραμπάντο καυσίμων έξω από τα Κύθηρα

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΠΑΖΑΙΟΥ

Μπορεί να άδειασε προσωρινά ο Λακωνικός Κόλπος λόγω μιας NAVTEX για ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού μέχρι τις 9 Μαΐου, αλλά συνεχίστηκαν νοτιότερα στο ανοιχτό πέλαγος οι μεταγγίσεις πετρελαιοειδών μεταξύ των τάνκερ, με ακραίο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την ευρύτερη περιοχή.

Καθώς συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι μεταγγίσεις πετρελαιοειδών και διυλισμένων καυσίμων ρωσικής προέλευσης στα νότια της Πελοποννήσου, με δύο NAVTEX (328/23 και 330/23) έχει κλείσει το μεγαλύτερο μέρος του Μεσσηνιακού Κόλπου για ολόκληρο το 2024 (για ασκήσεις πυρών αεροσκαφών) και για μερικές μέρες την περίοδο του Πάσχα (από 1η έως το απόγευμα της 9ης Μαΐου) τα διεθνή ύδατα στο κέντρο του Λακωνικού Κόλπου δεσμεύτηκαν για ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού (NAVTEX 378/24).

Οπως ήταν… αναμενόμενο, η προσωρινή απαγόρευση έσπρωξε νοτιότερα τα πετρελαιοφόρα -όχι μόνο για προσωρινή στάθμευση μέχρι να ολοκληρωθούν οι ασκήσεις- αλλά και για τις μεταγγίσεις (Ship to Ship) με ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για ναυτικό ατύχημα στο ανοιχτό πέλαγος δυτικά των Κυθήρων ή για διαρροή πετρελαιοειδών στην ευρύτερη περιοχή, καθώς εκεί ο καιρός δεν αστειεύεται και οι επιχειρήσεις που υποστηρίζουν τις μεταγγίσεις φαίνεται ότι δεν τηρούν όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας (π.χ. κλείσιμο θυρίδων στο κατάστρωμα, πλωτά φράγματα κ.λπ.).

Σε δημοσίευμά του φέτος στις 3 Μαΐου το Bloomberg συνδέει τη δραστηριότητα των συγκεκριμένων δεξαμενόπλοιων με το κλείσιμο από τη Δανία μιας ναυτιλιακής λωρίδας μέσω της οποία μεταφέρεται ρωσικό πετρέλαιο μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και χαρακτηρίζει τον Λακωνικό Κόλπο ως «σημείο-κλειδί» για την ανταλλαγή φορτίων μεταξύ πλοίων, καθώς περίπου το 25% του διυλισμένου πετρελαίου που εισάγεται στην Ευρώπη έχει ρωσική προέλευση, όπως και σημαντικό ποσοστό του αργού πετρελαίου.

Η «Εφ.Συν.» έχει προειδοποιήσει από το καλοκαίρι του 2022 για τα «Λακωνικά Κόλπα» με το ξέπλυμα του ρωσικού πετρελαίου στην Ελλάδα και την «Κυβερνητική κάλυψη στο λαθρεμπόριο πετρελαίου» (17.5.2023), όπως και πολλά άλλα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Πολλά από τα εμπλεκόμενα πλοία είναι ηλικιωμένα με ασαφές ασφαλιστικό καθεστώς (πληροφορίες της «Εφ.Συν.» κάνουν λόγο για απουσία ασφάλισης στις περισσότερες περιπτώσεις και επικίνδυνες πρακτικές στις διαδικασίες STS χωρίς πλήρη συμμόρφωση με τους κανονισμούς MARPOL).

Τεράστια κέρδη

Η μεταφόρτωση αργού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο (ShipToShip/STS) σε διεθνή ύδατα είναι παλιά πρακτική και πολλές ελληνικές ή κυπριακές εταιρείες ειδικεύονται στην παροχή υπηρεσιών logistics, προσωπικού, ρυμουλκών και ειδικών μπαλονιών ασφαλείας, κερδίζοντας σημαντικά ποσά για τη βοήθειά τους στην απόκρυψη της χώρας προέλευσης των φορτίων.

Πηγές από το Πολεμικό Ναυτικό αφήνουν να εννοηθεί ότι εξετάζεται επανάληψη της δέσμευσης του Λακωνικού Κόλπου, προκειμένου να εμπεδωθεί από τους εμπλεκόμενους ότι η Ελλάδα δεν θα συνεχίσει να διευκολύνει τέτοιες πρακτικές, αλλά μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σχετική απόφαση.

Το δορυφορικό στίγμα (AIS) των πετρελαιοφόρων είναι αδιάψευστος μάρτυρας των παράνομων δραστηριοτήτων που συνεχίζονται στην περιοχή, όπως τις καταγράψαμε σε μια τυχαία στιγμή χθες το μεσημέρι, από το τάνκερ ATACAMA (IMO 9248801) με σημαία Παναμά, το οποίο ξεκίνησε φορτωμένο με αργό πετρέλαιο από το λιμάνι της Αγ. Πετρούπολης με ενδιάμεσο προορισμό την Καλαμάτα και μετά τη μετάγγιση του φορτίου του στο θηριώδες SPRITE (IMO 9252333) μήκους 332 μέτρων με σημαία Antigua Barbuda που παραμένει ως «μάνα» στην περιοχή, το ATACAMA πλέον δηλώνει προορισμό το λιμάνι του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα.

Στην ευρύτερη περιοχή δυτικά των Κυθήρων καταγράφηκαν χθες αρκετά τάνκερ πετρελαιοειδών, όπως το GLYFADA (IMO 9253234) με σημαία Γκαμπόν, το ZEFIREA (IMO 9607643) με σημαία Ιταλίας, προερχόμενο από το ρωσικό λιμάνι Primorsk, το IBLEA (ΙΜΟ 9244441) επίσης με σημαία Ιταλίας και φορτίο από το Primorsk, το BUTTERFLY (IMO 9273246) με σημαία Λιβερίας, το MYTHOS (IMO 9314894) με σημαία Γκαμπόν, το HANA (IMO 9353113) με σημαία Γκαμπόν με φορτίο από το Νοβοροσίσκ, το DELTA MED (IMO 9412309) με σημαία Λιβερίας και φορτίο από το Νοβοροσίσκ (κατευθύνεται πλέον σε γαλλικό λιμάνι), το LPG τάνκερ KILBURN (IMO 9664938) με σημαία Σιγκαπούρης και φορτίο από την Τουρκία, το JUPITER I με σημαία Παλάου, το γνωστό PATMOS WARRIOR (IMO 9337418) με σημαία Λιβερίας, το SAVIR LION (IMO 9306639) με σημαία Ινδονησίας, το VENUS I (IMO 9599353) με σημαία Παλάου, το CLEAN IMPERIAL (IMO 9376854) με σημαία νήσων Μάρσαλ και φορτίο από το Νοβοροσίσκ, το PETRONILLA (IMO 9292838) με σημαία Παναμά και φορτίο από το λιμάνι Tuapse στη Μαύρη Θάλασσα, το YELLOW TRADER (IMO 9292840), το NORTHERNLIGHT (IMO 9577123) που αναμένει αγοραστή και πολλά ακόμη που σταθμεύουν για λίγο στην περιοχή, δημιουργώντας συνθήκες... διαδήλωσης απέναντι στην υποκρισία της Δύσης που λαμβάνει αποφάσεις για κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, αφήνοντας παράλληλα ορθάνοιχτες «τρύπες» για να διατηρηθεί η ροή του πετρελαίου παραβλέποντας τους κινδύνους για το περιβάλλον.

Ολη η περιοχή είναι προβληματική για τέτοιες δραστηριότητες, καθώς ακόμη και στο κέντρο του Λακωνικού Κόλπου τα πλοία δεν έχουν καμία προστασία από τον καιρό, ενώ το ίδιο ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό και στην ανοιχτή θάλασσα δυτικά των Κυθήρων και σε περίπτωση διαρροής πετρελαίου θα καταστραφεί μεγάλο μέρος της περιοχής.

Οι προσπάθειες «κατάληψης» μιας καλής θέσεις στο κέντρο του Λακωνικού Κόλπου είναι συνεχείς, ακόμη και κατά τη διάρκεια ισχύος της NAVTEX για την άσκηση του Πολεμικού Ναυτικού, όπως το μεσημέρι της Τετάρτης 8 Μαΐου με το δεξαμενόπλοιο MANTA, με σημαία Παλάου, που αναγκάστηκε να κάνει... αναστροφή όταν επενέβη το Λιμενικό Γυθείου.

Καμπανάκι από το «Κόσμος» του Πέτρου Κόκκαλη

Είναι προφανές πως ένα ατύχημα κατά τη διάρκεια μιας μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα σε δεξαμενόπλοια θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για όλες τις παράκτιες περιοχές από το Γύθειο μέχρι τη Νέαπολη Βοιών ή το Πόρτο Κάγιο.

Τον κίνδυνο αυτό αναδεικνύει και η πρόσφατη αυτοψία που έκανε στον Λακωνικό Κόλπο ο Πέτρος Κόκκαλης, ευρωβουλευτής και εκ νέου υποψήφιος με το κόμμα «Κόσμος», που κατέρχεται στις ευρωεκλογές του Ιουνίου με περιβαλλοντικό στίγμα.

Λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η ισχύς της NAVTEX στον Λακωνικό Κόλπο, ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων και γραμματέας του κόμματος, Πέτρος Κόκκαλης, συνοδευόμενος από τις υποψήφιες ευρωβουλεύτριες Ευδοκία Τσαγκλή, Χριστίνα Ευθυμιάτου και Μπεατρίς Σεμακούλα, πραγματοποίησαν αυτοψία στο σημείο όπου πραγματοποιούνται οι μεταγγίσεις και σε δηλώσεις του επισήμανε ότι πρόκειται για παράνομη δραστηριότητα η οποία συνδέεται με το λαθρεμπόριο ρωσικού πετρελαίου και έθεσε την ελληνική κυβέρνηση προ των ευθυνών της, κατηγορώντας την ότι βαφτίζει το λαθρεμπόριο «συνήθη πρακτική διεθνώς» αρνούμενη να λάβει μέτρα.

...από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

Η Ελλάδα παρέτεινε τη NAVTEX που ουσιαστικά απαγορεύει την κυκλοφορία πλοίων στα ανοικτά των ακτών της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου, η οποία, σύμφωνα με δύο πηγές, αποσκοπεί στην αποτροπή της μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο.

Υπενθυμίζεται ότι την 1η Μαΐου, η Αθήνα προχώρησε σε μία κίνηση για να δώσει έμμεση αλλά κατά το δυνατόν καθοριστική λύση στο φαινόμενο της μεταφόρτωσης πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, η οποία έχει καταγραφεί τα τελευταία δύο χρόνια και αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις παράκαμψης των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Ειδικότερα, το Π.Ν. δέσμευσε τα διεθνή ύδατα του Λακωνικού Κόλπου, όπου γίνονται οι «μαύρες» μεταφορτώσεις ρωσικού πετρελαίου, εν ολίγοις η αναβάπτιση του ρωσικού πετρελαίου διά της μετάγγισής του σε πλοίο που είναι «καθαρό» από κυρώσεις.,Αυτές γίνονται σε διεθνή ύδατα εντός του Λακωνικού, δηλαδή σε απόσταση μεγαλύτερη των έξι ναυτικών μιλίων από τη ξηρά.

Αυτή η πραγματικότητα ουσιαστικά υπαγορεύει και το εύρος της αντίδρασης των ελληνικών αρχών, καθώς το Λιμενικό Σώμα δεν μπορεί να προβεί σε έλεγχο ή νηοψία σε εμπορικά πλοία εκτός των χωρικών υδάτων, παρά μόνον αν αυτά πλέουν υπό ελληνική σημαία. Ούτε, βεβαίως, και υπάρχει κάποια διεθνής αποστολή ή ειδική εντολή που να επιτρέπει τις νηοψίες σε διεθνή ύδατα, όπως για παράδειγμα με την αποστολή «Ειρήνη» της Ε.Ε. για την τήρηση του εμπάργκο όπλων προς τη Λιβύη.

Ναυτικό μπλόκο στον Λακωνικό για το ρωσικό πετρέλαιο

Η επέκταση του μέτρου

Σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα του Reuters, η Ελλάδα, προχώρησε σε παράταση της NAVTEX για στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή του Λακωνικού Κόλπου. «Αρχικά έληγε στις 9 Μαΐου, αλλά παρατάθηκε σήμερα», δήλωσε δήλωσε στο διεθνές πρακτορείο, υπό το καθεστώς της ανωνυμίας, αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι διεθνείς κυρώσεις έχουν καταστήσει το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου όλο και πιο δύσκολο, ωθώντας σε αναζήτηση «εναλλακτικών» για την εξαγωγή τους, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων μεταφορτώσεων από πλοίο σε πλοίο.

Κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι η Αθήνα σχεδιάζει να παρατείνει τις οδηγίες για στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή αυτή, οι οποίες θα μπορούσαν τελικά να αποτρέψουν τις μεταφορές κοντά στα ελληνικά ύδατα.

Τους τελευταίους μήνες, τα νερά γύρω από τις νότιες ακτές της Ελλάδας και τον Λακωνικό Κόλπο είχαν γίνει σημεία συνάντησης μεταφοράς πετρελαίου, ειδικά για τα δεξαμενόπλοια που μεταφορτώσεων ρωσικό πετρέλαιο σε άλλα πλοία. Τα πλοία τοποθετούνται πέρα από το όριο των έξι ναυτικών μιλίων από την ακτή για να αποφύγουν τους ελέγχους φορτίου και πλοίων από τις ελληνικές αρχές.

Η υπόθεση του στόλου των ρωσικών τάνκερ «φαντασμάτων» του Λακωνικού Κόλπου αναδείχθηκε από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Παράλληλα, καταγράφηκαν και αρκετές οχλήσεις από πλευράς εταίρων και συμμάχων, οι οποίοι έσπευσαν να κατατάξουν την Ελλάδα στις χώρες που παρακάμπτουν τις κυρώσεις, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα ήταν από τις πρώτες που τις επέβαλαν.

Ωστόσο, ένας επιπλέον λόγος που προκαλεί την ενεργοποίηση της Αθήνας είναι η περιβαλλοντική διάσταση.

Κίνδυνος για το περιβάλλον

Τα τάνκερ που εμπλέκονται σε μεταγγίσεις πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, πολλές φορές δεκάδες σε μία ημέρα (σε ρεπορτάζ του Bloomberg τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν μετρηθεί τουλάχιστον 12 πετρελαιοφόρα, τα οποία περίμεναν στη σειρά για το κοντραμπάντο), αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον, αλλά και την τοπική τουριστική βιομηχανία.

Είναι προφανές πως ένα ατύχημα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα στο τάνκερ που έπλευσε στον Λακωνικό από το Νοβοροσίσκ, προς ένα από τα πλοία «φαντάσματα» τα οποία στη συνέχεια κατευθύνονται προς την Ινδία ή σε άλλους προορισμούς, όπου το αργό διυλίζεται και αποκτά νέα ταυτότητα προέλευσης, θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για όλες τις παράκτιες περιοχές από το Γύθειο μέχρι τη Νέαπολη Βοιών ή το Πόρτο Κάγιο.

Το γεγονός ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει «ανοιχτός», δηλαδή δεν έχει «κλείσει» όπως ο Μεσσηνιακός, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της Μάνης, αποτελεί μια παράπλευρη επίπτωση της απόφασης που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση το 2020 να σταματήσει στο Ταίναρο. Πρόκειται για το Προεδρικό Διάταγμα του Δεκεμβρίου 2020 (107/2020), με το οποίο επεκτάθηκε η αιγιαλίτιδα ζώνη από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Ενώ όλοι οι μικροί και μεγάλοι κόλποι (Αμβρακικός, Κορινθιακός, Μεσσηνιακός) από την Κέρκυρα μέχρι τη νησίδα Βενέτικο στο ακρωτήρι Ταίναρο «έκλεισαν», δημιουργώντας τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετρώνται τα 12 ν.μ..

Οι κλειστοί κόλποι αποτελούν χώρο άσκησης απόλυτης κυριαρχίας, έχουν δηλαδή καθεστώς αντίστοιχο με εκείνο των εθνικών χωρικών υδάτων.

Αν, εν ολίγοις, το 2020 αποφασιζόταν να μεταφερθεί το όριο ανατολικότερα, έως τον Κάβο Μαλέα, τότε μια δραστηριότητα όπως αυτή της μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα σε τάνκερ δεν θα ήταν δυνατή, διότι θα διεξάγονταν εντός εθνικών χωρικών υδάτων.

Τότε η κυβέρνηση σταμάτησε στο Ταίναρο κυρίως λόγω της ανησυχίας για τον τρόπο που θα γινόταν αντιληπτή η επέκταση των εθνικών χωρικών υδάτων σε σημείο που φτάνει και το Αιγαίο Πέλαγος. Και τούτο διότι είτε θα επεκτείνονταν τα χωρικά ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια μόνο στα δυτικά των Κυθήρων και των Αντικυθήρων ή κανονικά, δηλαδή γύρω από τα νησιά. Η δεύτερη περίπτωση εμπίπτει στο τουρκικό casus belli και, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η ελληνοτουρκική περιπέτεια του θέρους του 2020, αποφασίστηκε να μην αναληφθεί το συγκεκριμένο ρίσκο.