Φτάνει, όμως, μόνο αυτό; Κόσμο είχε και ο Στάσι και ο Λιβανελλί. Κόσμο είχαν και κάποιοι Έλληνες συγγραφείς (βλ. Ζουργός, Διβάνη, Παπαχελάς, Νικολαΐδου). Είναι, όμως, το ζητούμενο μόνο οι γεμάτες αίθουσες; Πολλοί εκδότες έχουν να λένε πως η ακρίβεια χτύπησε φέτος την έκθεση με την έννοια ότι πολύς κόσμος έκανε… περίπατο στα περίπτερα, αλλά δεν αγόραζε βιβλία ή το έκανε με μέτρο. Οι πολλές παράλληλες παρουσιάσεις για άλλη μια χρονιά δείχνουν πως δεν βοηθούν. Ο κόσμος κατακερματίζεται, κι έχεις ένα αίσθημα ότι αδυνατείς να έχεις στοιχειώδη αντίληψη των όσων συμβαίνουν....

Τέσσερις μέρες γεμάτες βιβλία, εκδότες, συγγραφείς και αναγνώστες. Η 20ή Διεθνής Eκθεση Bιβλίου Θεσσαλονίκης ρίχνει σήμερα αυλαία και αυτός είναι ένας πρώτος απολογισμός. Σε κάθε περίπτωση, η φετινή Έκθεση είναι η τελευταία που διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, εν αναμονή του νέου φορέα για το βιβλίο. Νέα εποχή; Μένει να δούμε. Κεντρική φωτογραφία από την παρουσίαση του Σεμπάστιαν Φίτζεκ © Βερβερίδης Βασίλης / Motionteam.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Πέτυχε; Δεν πέτυχε; Ποιο ακριβώς είναι το μετρήσιμο αποτέλεσμα της φετινής 20ής Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης; Αν είσαι ο εκδότης του Σεμπάστιαν Φίτζεκ (Διόπτρα, εν προκειμένω) ή ο… ίδιος ο Σεμπάστιαν Φίτζεκ, ο απόλυτος σταρ της φετινής Έκθεσης, δεν γίνεται παρά να είσαι ευχαριστημένος. Τι ευχαριστημένος; Θα πλέεις σε πελάγη ευτυχίας.

Αυτό που συνέβη με τον αστέρα της crime λογοτεχνίας δεν έχει προηγούμενο. Την τελευταία φορά που ένας ξένος συγγραφέας μάζεψε τόσο κόσμο στην Έκθεση ήταν νομίζω όταν είχε έρθει ο Τζόναθαν Κόου. Τώρα ο Φίτζεκ έγινε ο απόλυτος ποπ σταρ. Υπέγραφε βιβλία μέχρι αργά, ενώ στην παρουσίασή του ο κόσμος είχε μαζευτεί σαν τα μυρμήγκια στην αίθουσα «Γιώργος Ιωάννου» (από τις μεγαλύτερες της έκθεσης).

Στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Στέφανου Κασσελάκη στο περίπτερο των εκδόσεων Διόπτρα, όπου ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ συνομίλησε για λίγο με τον Σεμπάστιαν Φίτζεκ...

Φτάνει, όμως, μόνο αυτό; Κόσμο είχε και ο Στάσι και ο Λιβανελλί. Κόσμο είχαν και κάποιοι Έλληνες συγγραφείς (βλ. Ζουργός, Διβάνη, Παπαχελάς, Νικολαΐδου). Είναι, όμως, το ζητούμενο μόνο οι γεμάτες αίθουσες;

Πολλοί εκδότες έχουν να λένε πως η ακρίβεια χτύπησε φέτος την έκθεση με την έννοια ότι πολύς κόσμος έκανε… περίπατο στα περίπτερα, αλλά δεν αγόραζε βιβλία ή το έκανε με μέτρο. Οι πολλές παράλληλες παρουσιάσεις για άλλη μια χρονιά δείχνουν πως δεν βοηθούν. Ο κόσμος κατακερματίζεται, κι έχεις ένα αίσθημα ότι αδυνατείς να έχεις στοιχειώδη αντίληψη των όσων συμβαίνουν.

Προσωπικά μου έλειψαν κάποιες ουσιαστικές συζητήσεις που δεν είχαν να κάνουν με ένα βιβλίο, αλλά με θέματα της επικαιρότητας (λογοτεχνικής ή μη). Δεν λέω ότι δεν έγιναν, αλλά όχι όσες θα έπρεπε βάσει των ζητημάτων που αναφύονται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι πολιτικοί και τα black box

Η παρουσία των πολιτικών όλου του φάσματος είχε φέτος ένα αναμενόμενο προεκλογικό κλίμα. Το Σάββατο ο Στέφανος Κασσελάκης προκάλεσε πανικό, αλλά δεν ήταν ο μόνος. Από την Έκθεση πέρασαν κι άλλοι πολιτικοί (Ανδρουλάκης, Κωνσταντοπούλου κ.ά. διαβάστε εδώ σχετικό άρθρο μας), αλλά δεν νομίζω πως το έκαναν ως βιβλιόφιλοι. Δυστυχώς, η πολιτική είναι σαν το… νερό. Δεν μπορείς να την αποτρέψεις να μπει παντού. Εισχωρεί εκεί που δεν το περιμένεις.

Μου άρεσαν τα black box που μπορούσες να δεις ποιήματα Ελλήνων ποιητών οπτικοποιημένα με πρωτότυπο τρόπο. Μου άρεσε που είδα αρκετά νέα παιδιά, ακόμη κι αν δεν αγόραζαν βιβλία (φτάνει η ώσμωση), αλλά δεν μου άρεσε η δημόσια πολεμική (αναπόδραστη εν πολλοίς) ανάμεσα σε εκδότες και υπουργείο Πολιτισμού με αφρομή τον νέο φορέα βιβλίου. Θα μπορούσε να γίνει σε κάποια άλλη συγκυρία κι όχι εν μέσω της Έκθεσης.

Στον απολογισμό που έκανε ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Νίκος Κούκης, έδειξε να κλείνει προς ένα θετικό πρόσημο συγκρίνοντας τα φετινά στοιχεία (όχι επίσημα ακόμη) με τα περσινά.

Η πρώτη εκτίμηση είναι ότι αυτό το τετραήμερο πέρασαν τις πύλες της ΔΕΒΘ περίπου 90-100 χιλιάδες άνθρωποι. Αριθμός, αν επιβεβαιωθεί, εντυπωσιακός.

«Σύμφωνα με την εκτίμηση που έχουμε, τα φετινά νούμερα είναι εφάμιλλα με τα περσινά και ίσως καλύτερα. Ίσως να βοήθησε ότι φέτος μάς επισκέφθηκαν και πολιτικοί σταρ. Το ενδιαφέρον του κοινού ήταν τεράστιο, ενώ επιτυχημένη είναι και η εμπορική πλευρά της έκθεσης», σημείωσε ο κ. Κούκης.

Συμπλήρωσε, δε, ότι ενώ ο προγραμματισμός της φετινής ΔΕΒΘ είχε ξεκινήσει από νωρίς, τα χρήματα από το ΕΣΠΑ απελευθερώθηκαν μόλις στις 25 Φεβρουαρίου, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν επισήμως οι εργασίες για την οργάνωση της Έκθεσης από τον Μάρτιο.

«Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, και με σκληρή δουλειά, καταφέραμε πολλά. Για δεύτερη χρονιά το επαγγελματικό πρόγραμμα πήγε καλά και είχαμε εξαιρετική συνεργασία στο θέμα των πωλήσεων και αγορών. Αυτό το πρόγραμμα το κάναμε κυρίως για τους μικρούς εκδοτικούς που δεν έχουν τη δυνατότητα να πηγαίνουν σε εκθέσεις του εξωτερικού», συμπλήρωσε ο Νίκος Κούκης.

Από τη νέα χρονιά την οργάνωση της Έκθεσης θα αναλάβει το Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού, ήτοι ο φορέας που θα προκύψει από το νέο νόμο που αναμένεται να περάσει από τη Βουλή το υπουργείο Πολιτισμού.

Επί προσωπικού επισήμανε πως έως το τέλος Μαΐου θα έχει παραδώσει και μετά θα ακολουθηθεί η διαδικασία του ΑΣΕΠ για το ποιος θα αναλάβει το νέο φορέα. Επ’ αυτού δεν άνοιξε τα χαρτιά του αν θα ενδιαφερθεί ή όχι να αναλάβει εκ νέου τη θέση του προέδρου.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παρουσιάζει τον Ζουλφί Λιβανελί.

Τα παράπονα

Για όλα τα παραπάνω, πάντως, υπάρχει και η αντίθεση άποψη ή, αλλιώς, τα διάφορα παράπονα ή αιτιάσεις που αναπτύχθηκαν από εκδότες, εκθέτες ή απλούς επισκέπτες. Επί παραδείγματι υπήρξαν παράπονα για την παιδική γωνιά ότι εκεί που βρίσκεται είναι απομονωμένη και μάλιστα βρίσκεται σε ένα χαμηλοτάβανο σημείο του κτηρίου. Η συντονίστρια της ΔΕΒΘ, Νόπη Χατζηγεωργίου, επισήμανε πως αυτό είναι θέμα της HELEXPO και έχει να κάνει με την ασφάλεια των μικρών παιδιών που γεμίζουν τον χώρο της παιδικής γωνιάς.

Δεν είχα μετάσχει, ως εκδότης της "ΚΑΣΤΑΛΙΑΣ", στη φετεινή ΔΕΒΘ, καθώς ό,τι θέλουμε πολύ, μπορεί ωστόσο να μην το επιτρέπουν και τα πράγματα...Φίλοι εκδότες, ωστόσο, παιδικών βιβλίων μού μεταφέρουν ότι στο τμήμα της 'Εκθεσης, το "Νότιο" του Περιπτέρου 15, περιηγήθηκε ΟΛΑ τα περίπτερα ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ/Κιν.Αλλ. Νίκος Ανδρουλάκης, τούς χαιρέτισε άπαντες διά χειραψίας και τούς ευχήθηκε "καλή δύναμη, γιά καλές δουλειές", δίχως και πολλά φλάς στις επισκέψεις του. Αντιθέτως τους σνομπάρισε πλήρως ο Πρόεδρος Στέφανος, δεν εκδίδουν Σίζεκ βλέπετε, συνεπώς δεν υπήρχε "ψωμί γιά δημοσιότητα", την οποία-και μόνον-επιδιώκει μετά πάθους. Πέτυχε, όμως, ο Κασσελάκης και να σχολιασθεί αρνητικώς, εν αντιθέσει με τον Πρόεδρο Ανδρουλάκη. Αυτά....Σ.Χ.Μ.

Σοβαρές ενστάσεις έχουν εκφράσει οι εκδότες για τη διαχείριση των χρημάτων από την πλευρά των διοργανωτών. Ο κ. Κούκης απάντησε: «Από το ΕΣΠΑ θα πάρουμε 400 χιλιάδες ευρώ, εκ των οποίων οι 125 χιλιάδες είναι το ενοίκιο προς την HELEXPO. Είναι οι υπόλοιπες 285 χιλιάδες πολλά χρήματα; Το 2006 το ΕΚΕΒΙ είχε λάβει 900 χιλιάδες ευρώ. Τα χρήματα που παίρνουμε είναι λίγα».Για την ψηφιακή έκθεση, πάντως, σημείωσε πως λειτουργεί καονικά, καθώς ήταν από το Ταμείο Ανάκαμψης η χρηματοδότηση.



Η Σάρτζα

Μεγάλη κουβέντα έγινε για την παρουσία της Σάρτζα και αν αυτή ήταν θετική τελικά ή απλώς διαφημιστική. Τόσο ο κ. Κούκης όσο και η κ. Χατζηγεωργίου σημείωσαν πως η Σάρτζα τα τελευταία χρόνια μετέχει σε όλες τις μεγάλες εκθέσεις του εξωτερικού και προσπαθεί να οικοδομήσει ένα λογοτεχνικό προφίλ. Αυτό που θέλουν είναι να προσεγγίσουν τον δυτικό κόσμο. Σημείωσαν δε, πως πέραν του ακριβού περιπτέρου τους και το φολκλόρ που έβγαζε αυτό, υπήρξαν ουσιαστικές συναντήσεις με Έλληνες εκδότες. Αυτό, βέβαια, μένει να αποδειχθεί στην πορεία. Αν θα έχουμε δηλαδή βιβλία από τη Σάρτζα μεταφρασμένα στα ελληνικά και το αντίστροφο.

Ο κ. Κούκης πρόσθεσε: «Πρέπει να κάνουμε άνοιγμα προς τον αραβικό κόσμο. Έχουμε συνειδητοποιήσει πως έχουμε να κάνουμε με ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους; Δεν τα έχουμε πάει καλά σ’ αυτό το κομμάτι ως τώρα. Είναι μια τεράστια αγορά».

Προσωπικά, πέραν του φολκλόρ του πράγματος δεν είδα την ουσία της παρουσίας της Σάρτζα ως τιμώμενη χώρα. Καλά τα τσάγια και τα αραβουργήματα που σχεδίαζαν γυναίκες πίσω από καλύπτρες και μαντίλες, αλλά όλα αυτά είναι εξωλογοτεχνικά στοιχεία που δεν θα έπρεπε να μας αφορούν. Οι επισκέπτες της έκθεσης δεν θα πρέπει να κατάλαβαν ποτέ γιατί είχαμε τριγύρω τόσες κελεμπίες. Ούτε άκουσα εκδότες να μου αναφέρουν πως μίλησαν ουσιαστικά με ανθρώπους της Σάρτζα. Βέβαια, κανείς μας δεν είναι ταυτόχρονα παντού.



Διεθνές πρόγραμμα

Ο κ. Κούκης σημείωσε για το θέμα του διεθνούς προγράμματος: «Επιμένουμε σ΄ αυτό. Όλο το υπόλοιπο που συμβαίνει είναι λιανική έκθεση υπέρ των εκδοτών. Το δικό μας μέρος είναι το μετρήσιμο αποτέλεσμα. Πόσο να προωθήσουμε τους Έλληνες συγγραφείς στο εξωτερικό». Αρνήθηκε, δε, πως από τη Διεθνή Έκθεση λείπει μια κεντρική θεματική λέγοντας: «Συνέβαινε αυτό παλαιότερα, αλλά νομίζω πως τώρα είναι πιο πλουραλιστική η Έκθεση. Φέτος είχαμε δύο-τρεις θεματικές και νομίζω πως ήμασταν περισσότερο ευέλικτοι. Αυτή είναι μια διεθνής έκθεση και όχι ένα φεστιβάλ μόνο για ειδικούς. Αφήστε που μια και μόνη θεματική μπορεί να είναι και παρεξηγήσιμη από κάποιους».

Επισήμανε, επίσης, πως για την εξωστρέφεια της έκθεσης προς την πόλη, κάτι που φέτος, όντως, έλειψε, χρειάζονται κονδύλια που δεν μπορούσαν να εξοικονομηθούν από αυτό το μπάτζετ που είχε να διαχειριστεί φέτος».
Εξέφρασε, δε, ένα παράπονο: «Δεν ακούσαμε έναν καλό λόγο για όσα κάναμε ως ομάδα. Οι εκδότες διαμαρτύρονται και κάνουν κριτική. Άκουσα τον κ. Παπαδόπουλο ότι θέλουν να αναλάβουν αυτοί την Έκθεση. Ας το κάνουν, αλλά χωρίς τα κρατικά χρήματα».

Τέλος για το πρόγραμμα GreekLit επισήμανε πως μπορεί κάποιοι εκδότες να διαμαρτύρονται ότι δεν έχουν λάβει ακόμη χρήματα για βιβλία που έχουν εκδώσει, ο ίδιος απάντησε πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει.
«Η πρώτη φάση περιλαμβάνει χρηματοδότηση 30% και τα υπόλοιπα χρήματα δίνονται με την έκδοση του βιβλίου, σε διάστημα δύο ετών, και την κατάθεση συγκεκριμένων παραστατικών. Αποκλείεται κάποιος να έχει ακολουθήσει όλες αυτές τις διαδικασίες και να μην έχει πληρωθεί. Το 70% των υπογραφών που βάζω είναι για το GreekLit. Χίλιες φορές να έκανα δύο Εκθέσεις», επισήμανε.

Τι θα έλυνε τον γόρδιο δεσμό; Περισσότερη διαφάνεια. Αν δοθούν στη δημοσιότητα όλα τα απαραίτητα στοιχεία, κάτι δηλαδή αντικειμενικό, που θα μας πληροφορεί πόσα βιβλία έχουν εγκριθεί, πόσα έχουν χρηματοδοτηθεί, πόσα έχουν εκδοθεί και πόσα έχουν εκταμιευτεί από ξένους εκδότες, τότε ουδείς θα μπορεί να αντικρούσει το οτιδήποτε. Φως, περισσότερο φως. Αυτό χρειαζόμαστε επί του θέματος.



Ποδοσφαιρική ουρά

Η Κυριακή είναι μια δύσκολη ημέρα για όλους μας εδώ στη Θεσσαλονίκη. Ο αγώνας Άρης-ΠΑΟΚ προκάλεσε ουκ ολίγες αρρυθμίες. Όλη η πόλη κινείται στον ρυθμό του αγώνα. Το αποτέλεσμα: Ποδόσφαιρο-Βιβλία, 1-0 υπέρ του πρώτου. Η πόλη από το βράδυ του Σαββάτου γέμισε με καπνογόνα και φωνές. Είναι κι αυτό μέρος της ελληνικής πραγματικότητας.

...Η γνώμη ενός Εκδότη

...και οι θέσεις του ΚΚΕ

"ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ", 18/05/24