ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ
ΓΙΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ
ΓΙΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ
ΜΙΧΑΛΗ ΚΩΣΤΑΡΑΚΟ
Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 15 Μαΐου 2024, το βράδυ, στο εντευκτήριο του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Αθηνών, η εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Στρατηγό Μιχάλη Κωσταράκο, Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ και πρώην Πρόεδρο της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ (EU/MC).
Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 15 Μαΐου 2024, το βράδυ, στο εντευκτήριο του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Αθηνών, η εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Στρατηγό Μιχάλη Κωσταράκο, Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ και πρώην Πρόεδρο της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ (EU/MC).
Στην πρόσκληση του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων η ανταπόκριση υπήρξε ευρεία: Από την Πολιτική και Στρατιωτική Ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, από την Κυβέρνηση και τη Βουλή των Ελλήνων, από πολλούς αποστράτους-συναδέλφους του τιμηθέντος, όπως και συγγενείς και φίλου της οικογενείας του. Γέμισε το εντευκτήριο του Συνδέσμου.
Ομιλητές στην εκδήλωση ήσαν:
-Ο Γενικός Γραμματέας ΥΠΕΘΑ, Αντ. Οικονόμου,
-Ο Αντιστράτηγος ε.α. Αθαν. Νικολοδήμος, Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΦ
-Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κων. Σκαρμαλιωράκης
Από την Στρατιωτική Ηγεσία, παρέστησαν:
-Ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος Γ. Κωστίδης, εκπροσωπώντας ταυτόχρονα και τον απουσιάζοντα εις το εξωτερικό Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Στρατηγό Δημ. Χούπη
- Ο Υποναύαρχος (Ο) Γ. Σκρέκας, Διευθυντής Οικονομικών Υπηρεσιών ΠΝ, ως εκπρόσωπος του Αρχηγού ΓΕΝ Αντιναυάρχου Δημ-Ελ. Κατάρα ΠΝ
-Ο Υποπτέραρχος (Ι) Βασ. Μπρούμας, Επιτελάρχης ΓΕΑ, ως εκπρόσωπος του Αρχηγού ΓΕΑ, Αντιπτεράρχου(Ι) Δημοσθένους Γρηγοριάδη
Παρέστησαν επίσης:
-Η Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σοφία Βούλτεψη,
-Οι Βουλευτές Α’ Θεσσαλονίκης ΝΔ. Κων. Γκιουλέκας και Δημ. Κούβελας
-Η πολιτευτής του ΠΑΣΟΚ/Κιν. Αλλ. Ντόρα Παπαδάκη
-Αντιπροσωπεία της ΠΑ, από το Σμήναρχο (Ε) Δημ.Χαλκιά, Αντισμήναρχο (Ε/Α) Γ. Μπεκιάρη και Επισμηναγό(Ι) Χ. Κούντρια.
Η εκδήλωση άρχισε με προσφώνηση του Προέδρου του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Αθηνών, Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α.. Ζαφ. Ταμπακίδη και ακολούθησαν οι τρεις προναφερθέντες ομιλητές.
.jpg) |
| Κατερίνα Κωσταράκου |
Ακολούθησε παράθεση δείπνου, με τη χορηγία του επιχειρηματία Κωνσταντίνου Δούκα.
Παρατίθενται εν συνεχεία τα τέσσερα εκφωνηθέντα κείμενα:
Παρατίθενται εν συνεχεία τα τέσσερα εκφωνηθέντα κείμενα:
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ,
Αντιπτέραρχος(Ι) ε.α. Ζαφ. Ταμπακίδης
.jpg)
Έχω την τιμή να σας καλωσορίσω στον φιλόξενο αυτό χώρο του εντευκτηρίου του Συνδέσμου μας, όπου επί πολλές δεκαετίες συναντώνται αρκετές γενιές Θεσσαλονικέων, με σκοπό να αναπτύξουν, διατηρήσουν, καλλιεργήσουν και μεταδώσουν σε επόμενα μέλη του Συνδέσμου τους κοινούς δεσμούς που μας συνδέουν, οι οποίοι είναι τοπικιστικοί, εθνικοί, εθιμικοί και πνευματικοί.
Ο Σύνδεσμος μετρά 67 έτη ζωής και μεταξύ των άλλων ευεργετημάτων του, έχει υιοθετήσει ένα κοριτσάκι από την Αιθιοπία, για το οποίο μερίμνησε οικονομικά για να λάβει την στοιχειώδη εκπαίδευση (μέχρι δηλ. την ηλικία των 12 ετών), ενώ σε κάποιο χωριό, πάλι της Αιθιοπίας, δώρισε 3.000€ για δημιουργία αρτεσιανού φρέατος.
Εντός Ελλάδος, με την προσωπική μέριμνα και συμβολή της τέως προέδρου του Συνδέσμου, αείμνηστης Εριέττας Καραγιάννη - Χαμηλοθώρη είχε προσπαθήσει να προωθήσει και αναδείξει τους Θεσσαλονικείς επιχειρηματίες, διοργανώνοντας επί 10 έτη, μέχρι το 2016, σχετικές εκδηλώσεις στα ξενοδοχεία ΧΙΛΤΟΝ και Μ. Βρετανία, τιμώντας μεταξύ άλλων τον κ. Εμφιετζόγλου και τον κ. Παντελιάδη του My Market.
...Μέσα στις πτυχές της εξωστρέφειας του Συνδέσμου, υπάρχει λοιπόν και η τάση της ανάδειξης, της επιβράβευσης, της προβολής μα και μνήμης των άξιων τέκνων της Συμβασιλεύουσας, όπως συμβαίνει σήμερα, σε αυτόν εδώ τον χώρο, με την επισήμανση του έργου ζωής του εκλιπόντος και την τίμηση που έδωσε στο σχολείο του, το Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, στην πόλη του, στον Ελληνικό Στρατό, στην Ελλάδα, όταν διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος από τη χώρα μας στην Στρατιωτική Επιτροπής της ΕΕ, με έδρα στις Βρυξέλλες...Επίσης, το 2014 ο Σύνδεσμος ετίμησε 20 περίπου Θεσσαλονικείς καλλιτέχνες για την πολύχρονη και πανελλήνια ακτινοβολία τους, όπως οι κ. κ. Δ. Σαββόπουλος, Π. Αρβανιτίδης, Κ. Μακεδόνας, Γ. Χατζηνάσιος, Σ. Κουγιουμτζής (την χήρα του), Ζ. Λάσκαρη, Λ. Νικολάου, Μαριώ, Αντύπα κ.α. σε μία εκδήλωση όπου προσήλθαν 500 περίπου θεατές.
Τέλος, το 2013 και 2014, μετά από πολύμηνες συνεννοήσεις και διαπραγματεύσεις, έδωσε επετειακό τόνο και χρώμα στην πραγματοποιηθείσα στο παρελθόν αδελφοποίηση της πόλης μας με 8 πόλεις της Ευρώπης και με 9 υπερπόντιες αντίστοιχα, προσκαλώντας εκπροσώπους των αντίστοιχων δήμων και επιδίδοντας αναμνηστικά εμβληματικά δώρα.
Μέσα στις πτυχές της εξωστρέφειας του Συνδέσμου, υπάρχει λοιπόν και η τάση της ανάδειξης, της επιβράβευσης, της προβολής μα και μνήμης των άξιων τέκνων της Συμβασιλεύουσας, όπως συμβαίνει σήμερα, σε αυτόν εδώ τον χώρο, με την επισήμανση του έργου ζωής του εκλιπόντος και την τίμηση που έδωσε στο σχολείο του, το Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, στην πόλη του, στον Ελληνικό Στρατό, στην Ελλάδα, όταν διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος από τη χώρα μας στην Στρατιωτική Επιτροπής της ΕΕ, με έδρα στις Βρυξέλλες.
Όντας 3 χρόνια μεγαλύτερος του Μιχάλη, βρεθήκαμε στο Πειραματικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, γεγονός που με το θύμισε και ο ίδιος, όταν μετά από χρόνια βρεθήκαμε αμφότεροι στις Ένοπλες Δυνάμεις. Για τον άνδρα θα μάς αφηγηθούν στη συνέχεια οι ομιλητές στην εκδήλωση. Ιδιαιτέρως, όμως, ευχαριστώ την οικογένειά του Συτατηγού, που βρέθηκε σήμερα εδώ, μαζί μας, προκειμένου να μοιρασθούμε τις κοινές μας αναμνήσεις για το λαμπρό αυτό τέκνο της Θεσσαλονίκης μας, της Ελλάδας μας.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΥΠΕΘΑ,
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Αποτελεί μεγάλη τιμή για εμένα να βρίσκομαι σήμερα εδώ, ανάμεσά σας, σε μια εκδήλωση η οποία αποτελεί μια πραγματική αναφορά - δεν μου αρέσει ο όρος «φόρος τιμής» για κάποιον που έφυγε από κοντά μας και κουβαλάμε μέσα μας, - στην μνήμη ενός ανθρώπου, που τα λόγια δεν είναι εύκολο να αποδώσουν την ηγετική φυσιογνωμία του και τα ιδιαίτερα χαρίσματα του.
Σας ευχαριστώ λοιπόν ιδιαιτέρως, γιατί και από αυτό εδώ το βήμα, μου δίνεται η ευκαιρία να πω μερικά λόγια για τον επίτιμο Α/ΓΕΕΘΑ, Στρατηγό Μιχαήλ Κωσταράκο, ο οποίος έφυγε από κοντά μας πριν από ένα περίπου χρόνο. Θα προσπαθήσω μέσα από λίγες καθαρές κουβέντες, αλλά και προσωπικές εμπειρίες, να αποδώσω όσο καλύτερα μπορώ, το αποτύπωμά του στις Ένοπλες Δυνάμεις και την Πατρίδα μας.
Είχα την τύχη, την τιμή και το προνόμιο, να τον γνωρίσω για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2012, αναλαμβάνοντας τότε τα καθήκοντα του Ειδικού Γραμματέα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Στα πρώτα μου βήματα, με βοήθησε να πλεύσω ασφαλώς σε αχαρτογράφητα νερά, σε δύσκολες καταστάσεις, σε «πόλεμο», για τα υπό ναυπήγηση και ενεργοποίηση Υ/Β 214, για τις πυραυλακάτους που δεν τελείωναν, και για τις περικοπές στους μισθούς και στον προϋπολογισμό του ΥΠΕΘΑ, που επιβλήθηκαν από την τρόικα. Με τη σύμφωνη γνώμη του προς την πολιτική ηγεσία, το 2013, έγινα Γενικός Γραμματέας στο ΥΠΕΘΑ, όταν δεν υπήρχε τέτοιου είδους θέση στο Υπουργείο τότε, γιατί, όπως ο ίδιος έλεγε, «συμπλήρωνα τα κενά» στο Υπουργείο.
...Ήταν οραματιστής με έντονα καλλιεργημένο το στοιχείο της διορατικότητας και της αντίληψης, για τις αλλαγές που συντελούνταν γύρω του, στο τεχνολογικό, γεωπολιτικό, στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο. Είχε ιδιαίτερη δυνατότητα ανάλυσης του γεωπολιτικού πεδίου, όσο και αν αυτό εξελισσόταν. Αν δεν ήξερε κάποιος τη μεγάλη του αγάπη για τον στρατό, θα τον «περνούσε» για καθηγητή Διεθνών Σπουδών. Παρά τα όσα έχουν λεχθεί ή γραφτεί κατά καιρούς, προσπάθησε τα μέγιστα για το προσωπικό του οποίου ηγήθηκε, σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, το κλίμα και οι συνθήκες των μνημονίων δεν επέτρεψαν να αναδειχθούν και να ευοδωθούν οι προσπάθειες αυτές. Η βοήθειά του προς την πολιτική ηγεσία ήταν καταλυτική για να αντιμετωπίσουμε την τυφλή επίθεση της τρόικας. Μας βοήθησε πολύ στο να διατηρήσουμε το μισθολόγιο των στελεχών των ΕΔ, έστω και στο πολύ άσχημο και βεβαίως πολύ άδικο επίπεδο του...
Ήταν ένας ηγέτης που ποτέ δεν φοβόταν, ποτέ δεν κρυβόταν. Έμπαινε μπροστά στο κάθε πρόβλημα που τυχόν θα προέκυπτε και με τη στάση του δήλωνε «παρών».
Με αποτελεσματικό και εποικοδομητικό τρόπο, αλλά και με έναν αυθόρμητο παρορμητισμό που τού έκανε και κακό πολλές φορές, έβρισκε λύσεις έξω από τα τετριμμένα. Του ήμουν και θα είμαι πάντα ευγνώμων για τη βοήθεια και τη στήριξή του. Όχι μόνο σε εμένα, αλλά και στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις γενικότερα, ανεξαρτήτως Όπλου ή Κλάδου.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Α/ΓΕΕΘΑ, συνεργάστηκε υποδειγματικά τόσο με εμένα, όσο και γενικότερα με επτά κυβερνήσεις και εννέα υπουργούς και υφυπουργούς Άμυνας και, έχοντας πάντα ως πυξίδα το καλό της Πατρίδας, κατάφερε να οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις ασφαλώς, παρά τον ορυμαγδό των μνημονίων. Διατήρησε πάντα σωστές αποστάσεις από την πολιτική ηγεσία, χωρίς να υπερβαίνει τη δικαιοδοσία του και τον θεσμικό του ρόλο, απολαμβάνοντας έτσι τον σεβασμό από τους πολιτικούς προϊσταμένους του. Αυτό το τελευταίο είναι αλήθεια πέρα ως πέρα.
Ο Στρατηγός Κωσταράκος ήταν οραματιστής με έντονα καλλιεργημένο το στοιχείο της διορατικότητας και της αντίληψης, για τις αλλαγές που συντελούνταν γύρω του, στο τεχνολογικό, γεωπολιτικό, στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο. Είχε ιδιαίτερη δυνατότητα ανάλυσης του γεωπολιτικού πεδίου, όσο και αν αυτό εξελισσόταν. Αν δεν ήξερε κάποιος τη μεγάλη του αγάπη για τον στρατό, θα τον «περνούσε» για καθηγητή Διεθνών Σπουδών. Παρά τα όσα έχουν λεχθεί ή γραφτεί κατά καιρούς, προσπάθησε τα μέγιστα για το προσωπικό του οποίου ηγήθηκε, σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, το κλίμα και οι συνθήκες των μνημονίων δεν επέτρεψαν να αναδειχθούν και να ευοδωθούν οι προσπάθειες αυτές. Η βοήθειά του προς την πολιτική ηγεσία ήταν καταλυτική για να αντιμετωπίσουμε την τυφλή επίθεση της τρόικας. Μας βοήθησε πολύ στο να διατηρήσουμε το μισθολόγιο των στελεχών των ΕΔ, έστω και στο πολύ άσχημο και βεβαίως πολύ άδικο επίπεδο του.
Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει ειλικρινά, ό,τι και να πω, τι περάσαμε εκείνη την περίοδο. Η Ιστορία είμαι βέβαιος ότι θα τον δικαιώσει.
Ως βαθύς γνώστης της ιστορίας του Ελληνικού Στρατού, υπηρέτησε με πίστη και σεβασμό τη διακλαδικότητα. Είναι ο πρώτος Α/ΓΕΕΘΑ που διοίκησε με τον νέο νόμο περί κάθετης διοίκησης στις Ένοπλες Δυνάμεις, θεωρώντας πολύτιμους και ισότιμους συνεργάτες τους Αρχηγούς των τριών Όπλων, σεβόμενος παράλληλα, απόλυτα, τις ιδιαίτερες παραδόσεις του κάθε Όπλου. Τρανή απόδειξη γι΄ αυτό, αποτελεί η πρωτοβουλία του, να αποκατασταθεί η παράλειψη αναγραφής στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, των κατά θάλασσα αγώνων των Ελλήνων.
Άλλωστε, σήμερα, με τα 2-3 τελευταία χρόνια στις Ε.Δ να γίνεται λόγος για «διακλαδικότητα», όλοι συμφωνούν ότι η διακλαδικότητα που εφάρμοσε ο Αρχηγός Κωσταράκος ήταν η σωστή, με πρώτο εμένα.
Τα όσα σας μεταφέρω είναι ίσως μόνο ελάχιστα από το πολυδιάστατο και πολυσήμαντο έργο που αφήνει πίσω του ως παρακαταθήκη, φεύγοντας πρόωρα στα 67 του χρόνια. Άλλωστε, όπως και ο ίδιος συνήθιζε χαριτολογώντας να λέει, μεγάλωνε κάθε τέσσερα χρόνια, αφού είχε γεννηθεί 29 Φεβρουαρίου. Η απώλειά του είναι μεγάλη, όπως και το κενό που άφησε πίσω ο θάνατός του.
Ο Στρατηγός Κωσταράκος ουδέποτε διαπληκτίστηκε ή κυνήγησε με εμπάθεια κανέναν αξιωματικό και κυρίως κάποιο χαμηλόβαθμο στέλεχος. Ποτέ. Ελισσόταν δε πάντα σωστά. Και κυρίως όποιες διαφορές και αν είχε με οποιονδήποτε Αρχηγό Επιτελείου ή οποιονδήποτε, ήξερε το μέτρο και φερόταν σωστά. Με όσα έχω δει πλέον, καταλαβαίνω πώς πρέπει να είναι ένας Αρχηγός. Ακριβώς όπως ο Αρχηγός Κωσταράκος. Το μεγάλο προσόν του ήταν ότι επιβαλλόταν πάντα με την προσωπικότητά του και το κύρος του και ποτέ με φωνές. Αρκούσε ένα βλέμμα του.
Επιτρέψτε μου τον προσωπικό τόνο στην αφήγηση μου αυτή, αλλά και την συγκινησιακή φόρτιση μου, γιατί, τα τρία αυτά χρόνια συνεργασίας μας, όχι μόνο δεν ήταν εύκολα, αλλά ήταν κρίσιμα και άκρως υπαρξιακά για την Πατρίδα μας. Το τονίζω, έπρεπε την ημέρα πάνω από 10 φορές να μιλήσουμε και να συνεργαστούμε. Και πιστεύω, πως εκείνη την εποχή, όλοι γνώριζαν και γνωρίζουν ότι και εγώ στήριξα με όλες μου τις δυνάμεις τον Αρχηγό Κωσταράκο. Δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι μας κατηγορούσαν ως «η παρέα της Θεσσαλονίκης», σε μια τρικομματική κυβέρνηση, όπου ο καθένας από τους δύο μας δεν ήταν αρεστός από όλους. Ο Αρχηγός κι εγώ όμως τα καταφέραμε και σε αυτό.
Μετά τις εκλογές του 2015 που αποχώρησα από το Υπουργείο, η σχέση, η φιλία μας συνεχίστηκε, και έτσι έζησα και την υπόλοιπη θητεία του από κοντά.
Με αποτελεσματικό και εποικοδομητικό τρόπο, αλλά και με έναν αυθόρμητο παρορμητισμό που τού έκανε και κακό πολλές φορές, έβρισκε λύσεις έξω από τα τετριμμένα. Του ήμουν και θα είμαι πάντα ευγνώμων για τη βοήθεια και τη στήριξή του. Όχι μόνο σε εμένα, αλλά και στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις γενικότερα, ανεξαρτήτως Όπλου ή Κλάδου.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Α/ΓΕΕΘΑ, συνεργάστηκε υποδειγματικά τόσο με εμένα, όσο και γενικότερα με επτά κυβερνήσεις και εννέα υπουργούς και υφυπουργούς Άμυνας και, έχοντας πάντα ως πυξίδα το καλό της Πατρίδας, κατάφερε να οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις ασφαλώς, παρά τον ορυμαγδό των μνημονίων. Διατήρησε πάντα σωστές αποστάσεις από την πολιτική ηγεσία, χωρίς να υπερβαίνει τη δικαιοδοσία του και τον θεσμικό του ρόλο, απολαμβάνοντας έτσι τον σεβασμό από τους πολιτικούς προϊσταμένους του. Αυτό το τελευταίο είναι αλήθεια πέρα ως πέρα.
Ο Στρατηγός Κωσταράκος ήταν οραματιστής με έντονα καλλιεργημένο το στοιχείο της διορατικότητας και της αντίληψης, για τις αλλαγές που συντελούνταν γύρω του, στο τεχνολογικό, γεωπολιτικό, στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο. Είχε ιδιαίτερη δυνατότητα ανάλυσης του γεωπολιτικού πεδίου, όσο και αν αυτό εξελισσόταν. Αν δεν ήξερε κάποιος τη μεγάλη του αγάπη για τον στρατό, θα τον «περνούσε» για καθηγητή Διεθνών Σπουδών. Παρά τα όσα έχουν λεχθεί ή γραφτεί κατά καιρούς, προσπάθησε τα μέγιστα για το προσωπικό του οποίου ηγήθηκε, σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, το κλίμα και οι συνθήκες των μνημονίων δεν επέτρεψαν να αναδειχθούν και να ευοδωθούν οι προσπάθειες αυτές. Η βοήθειά του προς την πολιτική ηγεσία ήταν καταλυτική για να αντιμετωπίσουμε την τυφλή επίθεση της τρόικας. Μας βοήθησε πολύ στο να διατηρήσουμε το μισθολόγιο των στελεχών των ΕΔ, έστω και στο πολύ άσχημο και βεβαίως πολύ άδικο επίπεδο του.
Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει ειλικρινά, ό,τι και να πω, τι περάσαμε εκείνη την περίοδο. Η Ιστορία είμαι βέβαιος ότι θα τον δικαιώσει.
Ως βαθύς γνώστης της ιστορίας του Ελληνικού Στρατού, υπηρέτησε με πίστη και σεβασμό τη διακλαδικότητα. Είναι ο πρώτος Α/ΓΕΕΘΑ που διοίκησε με τον νέο νόμο περί κάθετης διοίκησης στις Ένοπλες Δυνάμεις, θεωρώντας πολύτιμους και ισότιμους συνεργάτες τους Αρχηγούς των τριών Όπλων, σεβόμενος παράλληλα, απόλυτα, τις ιδιαίτερες παραδόσεις του κάθε Όπλου. Τρανή απόδειξη γι΄ αυτό, αποτελεί η πρωτοβουλία του, να αποκατασταθεί η παράλειψη αναγραφής στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, των κατά θάλασσα αγώνων των Ελλήνων.
Άλλωστε, σήμερα, με τα 2-3 τελευταία χρόνια στις Ε.Δ να γίνεται λόγος για «διακλαδικότητα», όλοι συμφωνούν ότι η διακλαδικότητα που εφάρμοσε ο Αρχηγός Κωσταράκος ήταν η σωστή, με πρώτο εμένα.
Τα όσα σας μεταφέρω είναι ίσως μόνο ελάχιστα από το πολυδιάστατο και πολυσήμαντο έργο που αφήνει πίσω του ως παρακαταθήκη, φεύγοντας πρόωρα στα 67 του χρόνια. Άλλωστε, όπως και ο ίδιος συνήθιζε χαριτολογώντας να λέει, μεγάλωνε κάθε τέσσερα χρόνια, αφού είχε γεννηθεί 29 Φεβρουαρίου. Η απώλειά του είναι μεγάλη, όπως και το κενό που άφησε πίσω ο θάνατός του.
Ο Στρατηγός Κωσταράκος ουδέποτε διαπληκτίστηκε ή κυνήγησε με εμπάθεια κανέναν αξιωματικό και κυρίως κάποιο χαμηλόβαθμο στέλεχος. Ποτέ. Ελισσόταν δε πάντα σωστά. Και κυρίως όποιες διαφορές και αν είχε με οποιονδήποτε Αρχηγό Επιτελείου ή οποιονδήποτε, ήξερε το μέτρο και φερόταν σωστά. Με όσα έχω δει πλέον, καταλαβαίνω πώς πρέπει να είναι ένας Αρχηγός. Ακριβώς όπως ο Αρχηγός Κωσταράκος. Το μεγάλο προσόν του ήταν ότι επιβαλλόταν πάντα με την προσωπικότητά του και το κύρος του και ποτέ με φωνές. Αρκούσε ένα βλέμμα του.
Επιτρέψτε μου τον προσωπικό τόνο στην αφήγηση μου αυτή, αλλά και την συγκινησιακή φόρτιση μου, γιατί, τα τρία αυτά χρόνια συνεργασίας μας, όχι μόνο δεν ήταν εύκολα, αλλά ήταν κρίσιμα και άκρως υπαρξιακά για την Πατρίδα μας. Το τονίζω, έπρεπε την ημέρα πάνω από 10 φορές να μιλήσουμε και να συνεργαστούμε. Και πιστεύω, πως εκείνη την εποχή, όλοι γνώριζαν και γνωρίζουν ότι και εγώ στήριξα με όλες μου τις δυνάμεις τον Αρχηγό Κωσταράκο. Δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι μας κατηγορούσαν ως «η παρέα της Θεσσαλονίκης», σε μια τρικομματική κυβέρνηση, όπου ο καθένας από τους δύο μας δεν ήταν αρεστός από όλους. Ο Αρχηγός κι εγώ όμως τα καταφέραμε και σε αυτό.
Μετά τις εκλογές του 2015 που αποχώρησα από το Υπουργείο, η σχέση, η φιλία μας συνεχίστηκε, και έτσι έζησα και την υπόλοιπη θητεία του από κοντά.
Το αποτύπωμά του όμως έμεινε ανεξίτηλο και ως Προέδρου της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ε.Ε., καθώς στο πρόσωπό του, τόσο οι ομόλογοί του όσο και πολιτικοί του προϊστάμενοι, αναγνώριζαν όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου στρατιωτικού ηγέτη, διεθνούς κύρους.
Ας γίνει όμως το έργο του και το μαχητικό του πνεύμα παράδειγμα για τις επόμενες γενιές των νέων ηγετών των Ενόπλων Δυνάμεών μας. Παράδειγμα Έλληνα στρατιώτη και πατριώτη.
Αρχηγέ, Στρατηγέ, Μιχάλη για ακόμα μια φορά, από αυτό εδώ το βήμα, θα ήθελα να σου απευθύνω ένα μεγάλο ευχαριστώ για όσα προσέφερες στην Πατρίδα μας και σε εμένα προσωπικά. Θα σε θυμόμαστε πάντα για το έργο σου, την προσφορά σου στην Πατρίδα και τις Ένοπλες Δυνάμεις.
ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ε.α. ΑΘΑΝ. ΝΙΚΟΛΟΔΗΜΟΣ,
ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΓΕΕΦ
.jpg)
Ήθελα πρωτίστως να εκφράσω τις ολόθερμες ευχαριστίες μου και τα συγχαρητήριά μου στο Σύλλογο Θεσσαλονικέων Αθηνών για τη διοργάνωση και την πρόσκληση σε αυτό το «φιλολογικό μνημόσυνο» εις μνήμην του αείμνηστου Στρατηγού Μιχάλη Κωσταράκου.
Πέρασε ένας χρόνος από την ημέρα που έφυγε από την πρόσκαιρη αυτή ζωή, για την αιωνιότητα, ο Στρατηγός Κωσταράκος, ο συνάδελφος και ο φίλος μου, Μιχάλης.
Για εμάς, όμως, όλους τους συναδέλφους του, ζει: Είναι μέσα στην καρδιά μας, στο μυαλό μας και στην καθημερινότητά μας, παντού.
Όμως, απόψε, σε αυτό το «φιλολογικό μνημόσυνο» αισθάνομαι την ανάγκη να πω λίγα λόγια στη μνήμη του, αλλά φοβάμαι μήπως τον αδικήσω…
...Υπηρέτησε επί 40 και πλέον χρόνια στο Ελληνικό Στρατό, σε Μονάδες, Διοικήσεις, Σχηματισμούς και Επιτελεία με άριστες πάντα επιδόσεις. Η Πολιτεία και οι Ένοπλες Δυνάμεις τον ετίμησαν με αξιώματα και θέσεις υψηλής ευθύνης σε όλη τα κλιμάκια της Ιεραρχίας, μέχρι του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ. Εξεπροσώπησε, ετίμησε και ελάμπρυνε επάξια τις Ένοπλες Δυνάμεις μας στο εξωτερικό σε Σχολές και Επιτελεία του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης με αποκορύφωμα το πολιτικοστρατιωτικό αξίωμα του Προέδρου (Chairman) της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU/MC) στις Βρυξέλλες, επί 3 χρόνια, εκλεγόμενος παμψηφεί. Διακρινόταν πάντα για το κύρος του, την ευρύτητα του πνεύματος, τη δύναμη Διοικήσεως, το ήθος του, το σεβασμό , την τιμή και την αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση από τους προϊσταμένους, τους υφισταμένους και τους συνεργάτες του....
Έκτοτε δημιουργήθηκε μία μακρόχρονη, μέχρι του θανάτου του, υπηρεσιακή, συναδελφική και φιλική σχέση και συνεργασία μας, σε πολλά υπηρεσιακά και κοινωνικά επίπεδα.
Είναι αλήθεια, ότι δεν είναι εύκολο να περιγράψεις τον Στρατηγό, τον άνθρωπο με την ξεχωριστή προσωπικότητα, το σπάνιο ήθος, τον αδαμάντινο χαρακτήρα, την υψηλή επαγγελματιική κατάρτιση, την ευρυμάθεια, την εργατικότητα, το ήθος και την αγάπη του στο Πυροβολικό, στον Στρατό μας και τις ‘Ενοπλες Δυνάμεις, στην οικογένειά του και στην Πατρίδα γενικότερα.
Υπηρέτησε επί 40 και πλέον χρόνια στο Ελληνικό Στρατό, σε Μονάδες, Διοικήσεις, Σχηματισμούς και Επιτελεία με άριστες πάντα επιδόσεις.
Η Πολιτεία και οι Ένοπλες Δυνάμεις τον ετίμησαν με αξιώματα και θέσεις υψηλής ευθύνης σε όλη τα κλιμάκια της Ιεραρχίας, μέχρι του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ.
Εξεπροσώπησε, ετίμησε και ελάμπρυνε επάξια τις Ένοπλες Δυνάμεις μας στο εξωτερικό σε Σχολές και Επιτελεία του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης με αποκορύφωμα το πολιτικοστρατιωτικό αξίωμα του Προέδρου (Chairman) της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU/MC) στις Βρυξέλλες, επί 3 χρόνια, εκλεγόμενος παμψηφεί.
Διακρινόταν πάντα για το κύρος του, την ευρύτητα του πνεύματος, τη δύναμη Διοικήσεως, το ήθος του, το σεβασμό , την τιμή και την αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση από τους προϊσταμένους, τους υφισταμένους και τους συνεργάτες του.
Έχαιρε κοινωνικής και οικογενειακής προβολής.
Με την αγαπημένη του σύζυγο, Κατερίνα, απέκτησαν μία θαυμάσια οικογένεια.
Προσωπικά είχα τη χαρά να συνυπηρετήσουμε στο Έβρο, εκείνος Διοικητής της 117ης Μοίρας Πεδινού Πεδινού Πυροβολικού στα Ρίζια και εγώ Διοικητής Πυροβολικού και Επιτελάρχης της XVI Μεραρχίας Πεζικού, στο ΓΕΣ ως Διευθυντής Επιτελικού Γραφείου Αρχηγού ΓΕΣ και εγώ ως Α’ Υπαρχηγός ΓΕΣ και σε άλλα υπηρεσιακά επίπεδα.
Επίλεκτο μέλος του Συνδέσμου Αποστράτων Αξιωματικών Πυροβολικού που ετίμησε και συνέδραμε ποικιλοτρόπως το Σύνδεσμο και τους συναδέλφους του Πυροβολητές.
Τα άρθρα του σε Μέσα Ενημέρωσης, οι παρεμβάσεις του από κοινωνικά δίκτυα, τα κείμενά του από την έκδοση «ΠΥΡΟΒΟΛΗΤΗΣ», ήσαν υψηλού επιπέδου και απελάμβαναν μεγάλης απήχησης στο αναγνωστικό κοινό.
Ως άνθρωπος ήταν απλός, ευγενής, φιλικός και αγαπητός από όλους και με όλους.
Υποδειγματικός ήταν ο σεβασμός του στους παλαιότερους συναδέλφους, ανεξαρτήτως βαθμού και ηλικίας καθώς και θετικός στην εξυπηρέτηση αιτημάτων τους, στα πλαίσια πάντοτε της Υπηρεσίας.
Η εργατικότητα, το όραμα και το πάθος του για την πορεία των εξοπλισμών, την οργάνωση, την εκπαίδευση, τη μαχητική ικανότητα και την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων ήσαν συνεχείς.
Στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, ως «Chairman» εις την EU/MC, για πρώτη φορά από την Ελλάδα Αξιωματικός, ετίμησε τις ‘Ενοπλες Δυνάμεις και την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Η Ευρώπη, διά του Κολλεγίου Ασφάλειας και Άμυνας, τον ετίμησε και τού απένειμε τον τίτλο «Πρότυπου Στρατιωτικού Ηγέτη»
Αείμνηστε Στρατηγέ, αγαπητέ μου Μιχάλη, έφυγες πρόωρα από την παρούσα ζωή. Είμαι βέβαιος, ότι θα προσέφερες εν ζωή ακόμη περισσότερες υπηρεσίες, πολύτιμες στην Πατρίδα. Το πνεύμα σου θα είναι εδώ, αληθινό πρότυπο Στρατηγού, συναδέλφου, οικογενειάρχη, φίλου και ανθρώπου.
Οι συμμαθητές σου, οι φίλοι, οι συνάδελφοί σου, θα σε έχουν ως παράδειγμα Στρατιώτη και Ανθρώπου και θα σε μνημονεύουν ως άξιο.
Η οικογένειά σου, παρά το βαθύ πόνο της από την απώλειά σου, θα είναι υπερήφανη γιατί εκληρονόμησε από εσένα μία έντιμη πενία και ένα ένδοξο πένθος.
Ας είναι αιωνία η μνήμη σου, Στρατηγέ Μιχάλη Κωσταράκο, αγαπητέ μου Μιχάλη.
ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ε.α.
ΚΩΝ. ΣΚΑΡΜΑΛΙΩΡΑΚΗΣ
.jpg)
Βρεθήκαμε στη Σχολή Ευελπίδων στις 7 Σεπτεμβρίου του 1974 και ζήσαμε για 4 χρόνια σαν συμμαθητές, συνάδελφοι και αληθινοί φίλοι. Συγκάτοικοι στη Σχολή Πυροβολικού, στη Θήβα και στην Αλεξανδρούπολη, ζήσαμε σαν αδέλφια. Αναπτύξαμε μεταξύ μας ευγενή άμιλλα, μιλούσαμε για το Στρατό, τη μεγάλη μας αγάπη, και αφήσαμε τα μυαλά μας να τρέξουν σε μονοπάτια της ιστορίας και του ελληνικού στρατιωτικού μεγαλείου. Αυτό διατηρήθηκε και στην υπόλοιπη στρατιωτική μας ζωή, στην Ορεστιάδα, στις Βρυξέλλες, στην Αθήνα, όπου βρεθήκαμε. Οι ανησυχίες μας ήσαν συνεχείς για το Στρατό μας και την Ελλάδα μας.
...Ήσουν άριστος μαθητής, ευφυέστατος, καθαρό μυαλό, επιμελής, πρακτικός, προσηλωμένος κάθε φορά στο στόχο, πραγματιστής. Θαύμαζα την ικανότητά σου να δημιουργείς κάθε φορά την μεγάλη εικόνα, να μπορείς να επικεντρώνεσαι στο σημαντικό, χωρίς όμως να σου ξεφεύγουν οι απαραίτητες λεπτομέρειες και να καθορίζεις τις σωστές προτεραιότητες. Η αγάπη σου για την Ιστορία και ιδιαίτερα τη στρατιωτική, σε οδήγησε να γίνεις σοβαρός μελετητής της και να μπορείς να εξαγάγεις καίρια συμπεράσματα, απαραίτητα για κάθε επαγγελματία στρατιώτη. Σου έδωσε ιδιαίτερη στρατηγική αντίληψη και ικανότητα μελέτης του γεωπολιτικού περιβάλλοντος...
Θυμάμαι το σεβασμό με τον οποίο περιέβαλες τον Στρατηγό πατέρα σου, την αγάπη προς τη μητέρα σου, που έχασες νέα, και την αδελφή σου, Σοφία. Στην πορεία έβαλες στην καρδιά σου και τις άλλες τρεις αγάπες σου, την Κατερίνα, την Άσπα και την Αγνή. Πάντα φρόντιζες τα κορίτσια σου και μιλούσες γι’ αυτές με αγάπη και γλυκύτητα.
Ήσουν άριστος μαθητής, ευφυέστατος, καθαρό μυαλό, επιμελής, πρακτικός, προσηλωμένος κάθε φορά στο στόχο, πραγματιστής. Θαύμαζα την ικανότητά σου να δημιουργείς κάθε φορά την μεγάλη εικόνα, να μπορείς να επικεντρώνεσαι στο σημαντικό, χωρίς όμως να σου ξεφεύγουν οι απαραίτητες λεπτομέρειες και να καθορίζεις τις σωστές προτεραιότητες.
Η αγάπη σου για την Ιστορία και ιδιαίτερα τη στρατιωτική, σε οδήγησε να γίνεις σοβαρός μελετητής της και να μπορείς να εξαγάγεις καίρια συμπεράσματα, απαραίτητα για κάθε επαγγελματία στρατιώτη. Σου έδωσε ιδιαίτερη στρατηγική αντίληψη και ικανότητα μελέτης του γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Πίστευες στο τρίπτυχο του Έλληνα «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», αλλά και του Ευέλπιδος «Πατρίς-Καθήκον-Τιμή» και υιοθέτησες στην καριέρα σου το Ρητό του Πυροβολικού μας «Ισχύς δια της Γνώσεως».
Διακρινόσουν για το ήθος, την αρετή και την αξιοπρέπειά σου. Απεχθανόσουν την αναξιοκρατία, την υποκρισία, την τεμπελιά και την αδικία και δεν έδινες σημασία στους αμαθείς, στους ημιμαθείς και στους «ξερόλες».
Η προσήλωσή σου στη στρατιωτική παράδοση σε ώθησε να γίνεις ο σπουδαιότερος, ίσως, συλλέκτης στρατιωτικών μινιατούρων στην Ελλάδα. Καμάρωσα αυτή τη συλλογή και το πάθος σου όταν ανέλυες τις διάφορες λεπτομέρειες της κάθε φιγούρας. Αυτή η αγάπη για την παράδοση σε οδήγησε να πάρεις ως Αρχηγός ΓΕΕΘΑ εξαιρετικές πρωτοβουλίες για τις στολές των αξιωματικών του Στρατού.
Μιχάλη μου,
υπηρέτησες ευόρκως την Πατρίδα για 44 χρόνια, σε καίριες θέσεις του Στρατού, των Ενόπλων Δυνάμεων, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και τίμησες τη στολή του Έλληνα Αξκού.
Έφθασες επάξια στο ύπατο αξίωμα για κάθε αξιωματικό, του Α/ΓΕΕΘΑ, και είσαι ο μόνος Έλληνας αξιωματικός που επελέγης παμψηφεί ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ.
Ήσουν άριστος μαθητής, ευφυέστατος, καθαρό μυαλό, επιμελής, πρακτικός, προσηλωμένος κάθε φορά στο στόχο, πραγματιστής. Θαύμαζα την ικανότητά σου να δημιουργείς κάθε φορά την μεγάλη εικόνα, να μπορείς να επικεντρώνεσαι στο σημαντικό, χωρίς όμως να σου ξεφεύγουν οι απαραίτητες λεπτομέρειες και να καθορίζεις τις σωστές προτεραιότητες.
Η αγάπη σου για την Ιστορία και ιδιαίτερα τη στρατιωτική, σε οδήγησε να γίνεις σοβαρός μελετητής της και να μπορείς να εξαγάγεις καίρια συμπεράσματα, απαραίτητα για κάθε επαγγελματία στρατιώτη. Σου έδωσε ιδιαίτερη στρατηγική αντίληψη και ικανότητα μελέτης του γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Πίστευες στο τρίπτυχο του Έλληνα «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», αλλά και του Ευέλπιδος «Πατρίς-Καθήκον-Τιμή» και υιοθέτησες στην καριέρα σου το Ρητό του Πυροβολικού μας «Ισχύς δια της Γνώσεως».
Διακρινόσουν για το ήθος, την αρετή και την αξιοπρέπειά σου. Απεχθανόσουν την αναξιοκρατία, την υποκρισία, την τεμπελιά και την αδικία και δεν έδινες σημασία στους αμαθείς, στους ημιμαθείς και στους «ξερόλες».
Η προσήλωσή σου στη στρατιωτική παράδοση σε ώθησε να γίνεις ο σπουδαιότερος, ίσως, συλλέκτης στρατιωτικών μινιατούρων στην Ελλάδα. Καμάρωσα αυτή τη συλλογή και το πάθος σου όταν ανέλυες τις διάφορες λεπτομέρειες της κάθε φιγούρας. Αυτή η αγάπη για την παράδοση σε οδήγησε να πάρεις ως Αρχηγός ΓΕΕΘΑ εξαιρετικές πρωτοβουλίες για τις στολές των αξιωματικών του Στρατού.
Μιχάλη μου,
υπηρέτησες ευόρκως την Πατρίδα για 44 χρόνια, σε καίριες θέσεις του Στρατού, των Ενόπλων Δυνάμεων, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και τίμησες τη στολή του Έλληνα Αξκού.
Έφθασες επάξια στο ύπατο αξίωμα για κάθε αξιωματικό, του Α/ΓΕΕΘΑ, και είσαι ο μόνος Έλληνας αξιωματικός που επελέγης παμψηφεί ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ.
Σε όλες τις θέσεις επέδειξες στον ύψιστο βαθμό τα ιδιαίτερα χαρίσματα που απαιτούσε η θέση και συγκέντρωσες την εμπιστοσύνη και τον θαυμασμό των συναδέλφων, προϊσταμένων και υφισταμένων, ως επίσης και όλων των πολιτικών των οποίων απετέλεσες τον στρατιωτικό σύμβουλο εδώ και στην ΕΕ. Στις ανώτατες αυτές θέσεις ανέλαβες εξαιρετικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της επιχειρησιακής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων και όλοι θυμόμαστε τη φροντίδα για την αντιαεροπορική άμυνα, την ταχεία αντίδραση και τις ειδικές δυνάμεις. Στην εκτέλεση των υψηλών καθηκόντων σου επέδειξες επίσης μοναδικό πολιτικό κριτήριο και την απαραίτητη διπλωματική ικανότητα.
Δυστυχώς, επιστρέφοντας από την τριετή θητεία σου ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, οι Κυβερνήσεις δεν σε αξιοποίησαν σε θέση ανάλογη των γνώσεών σου και της εμπειρίας σου, αλλά προτίμησαν άλλα κομματικά Στελέχη.
Υπήρξες αγνός πατριώτης, εργατικός στρατιώτης, άξιος ηγέτης, Αρχηγός με γνώσεις, ευρύ πνεύμα, όραμα, θέσεις και επιχειρήματα, προσηνής συνάδελφος, αγαπητός συμμαθητής, ευγενής άνθρωπος, εξαιρετικός οικογενειάρχης και πατέρας. Μία ισχυρή προσωπικότητα, ένας άριστος αξιωματικός και κύριος.
Μιχάλη μου έφυγες νωρίς και μας λείπεις πολύ.
Αιωνία σου η Μνήμη Φίλε μου, θα είσαι στη σκέψη μας και στην καρδιά μας.
Για την καταγραφή (και την ερασιτεχνική φωτογράφιση):
Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης
.jpg)
Οι Εκπρόσωποι των Αρχηγών ΓΕΝ και ΓΕΑ, από
Δυστυχώς, επιστρέφοντας από την τριετή θητεία σου ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, οι Κυβερνήσεις δεν σε αξιοποίησαν σε θέση ανάλογη των γνώσεών σου και της εμπειρίας σου, αλλά προτίμησαν άλλα κομματικά Στελέχη.
Υπήρξες αγνός πατριώτης, εργατικός στρατιώτης, άξιος ηγέτης, Αρχηγός με γνώσεις, ευρύ πνεύμα, όραμα, θέσεις και επιχειρήματα, προσηνής συνάδελφος, αγαπητός συμμαθητής, ευγενής άνθρωπος, εξαιρετικός οικογενειάρχης και πατέρας. Μία ισχυρή προσωπικότητα, ένας άριστος αξιωματικός και κύριος.
Μιχάλη μου έφυγες νωρίς και μας λείπεις πολύ.
Αιωνία σου η Μνήμη Φίλε μου, θα είσαι στη σκέψη μας και στην καρδιά μας.
Για την καταγραφή (και την ερασιτεχνική φωτογράφιση):
Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης
.jpg)
.jpg) |
| Σοφία Κωσταράκου, αδελφή του Στρατηγού, Κατερίνα Κωσταράκου, Γεν. Γραμματεύς ΥΠΕΘΑ, Αρχηγός ΓΕΣ, Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου .jpg) |
δεξιά προς αριστερά
.jpg)
.jpg) |
.jpg)
.jpg)
.jpg) |
| Πλακέτα με το έμβλημα του ΓΕΣ από τον Α/ΓΕΣ στον Πρόεδρο του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων |
.jpg) |
| Κατερίνα Κωσταράκου-Γεν. Γραμματεύς ΥΠΕΘΑ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου