Και τώρα; Τί κάνουμε τώρα; Σε κανένα επίπεδο δεν βλέπω ελπίδα σωτηρίας. Ο αθηναϊκός συγκεντρωτισμός θα συνεχισθεί. Δεν υπάρχει καμιά δύναμη να τον αμφισβητήσει και η ηγετική ομάδα της χώρας τον επιδιώκει. Δεν ενδιαφέρεται για την ισομερή ανάπτυξη της χώρας. Διακατέχεται από μια επαρχιακή νοοτροπία που θέλει να προβάλλει την Αθήνα στο παγκόσμιο πεδίο με τον τρόπο που υποδεικνύει το Ελληνικό. Θέλει να την καταστήσει παγκόσμιο κέντρο αλλά η Αθήνα ούτε πληθυσμιακά, ούτε πως άλλως μπορεί να ικανοποιήσει τις προδιαγραφές. Τέτοιο παγκόσμιο κέντρο στην περιοχή είναι η Κωνσταντινούπολη...

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΑΠΟΙΚΙΑ 

ΤΟΥ ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ “Το υπαρξιακό πρόβλημα
της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα”.

Αθήνα 18 Μαίου 2024,Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Οι διαφάνειες που δημοσιεύονται είναι του Γιώργου Μιχαηλίδη, Αρχιτέκτονα, Πολεοδόμου, Καθηγητή στο ΑΠΘ

Κυρίες και κύριοι καλημέρα σας

Ευχαριστώ τον κ. Ρούντι Ρινάλντι που με κάλεσε στο συνέδριο και εσάς που έχετε την υπομονή να με ακούσετε.

Για να σας δώσω με εύθυμο τρόπο το στίγμα της τοποθέτησής μου θα έλεγα πως παρόλο που κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού μου βίου πέρασα αρκετό διάστημα στην Αθήνα, ωριμάζοντας, είχα αποφασίσει πως η επόμενη φορά θα ήταν η κάθοδός μου με τον Φίλιππο τον Γ’. Ο Ρούντι Ρινάλντι με έπεισε πως μπορούν να υπάρξουν δυνάμεις που θα πιέσουν να υπερβούμε τη Χαιρώνεια και να φθάσουμε κατευθείαν στο Συνέδριο της Κορίνθου.

Δεν είμαι αισιόδοξος. Η ηγεσία της χώρας, η κάθε μορφής ηγεσία, δεν έχει κανένα όραμα. Βουτηγμένη στη διαφθορά και την εξουσιομανία το μόνο που την ενδιαφέρει είναι ο πλουτισμός.

Διακρίνεται από μια υποκουλτούρα όπως καταγράφεται στα αθηναϊκά ξενυχτάδικα και τα τηλεοπτικά πρωϊνάδικα.

Μια τέτοια ιθύνουσα τάξη οδηγεί τη χώρα στην παρακμή.

Μια χώρα που φθίνει δημογραφικά, αλλοιώνεται εθνοτικά και εγκαταλείπεται πολιτιστικά σε ρεύματα που δεν έχουν καμιά σχέση με την παράδοσή της.

Έχει ταυτίσει την Ελλάδα με την πρωτεύουσά της και έχει μια ανομολόγητη πεποίθηση πως ο λοιπός εσωτερικός χώρος είναι αθηναϊκή αποικία.

Η ΟΜΙΛΙΑ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ

Αυτή η νοοτροπία διατρέχει την ελληνική ιστορία από την εποχή των πόλεων κρατών και είναι εμφανής και σήμερα. Σε άλλους συνειδητά, σε άλλους υποσυνείδητα.

Με την επίκληση του ιδεολογήματος ότι είναι χρήσιμο για το έθνος και επικίνδυνο για το κράτος, εξορκίζεται κάθε φορά η κυρίαρχη αντίθεση στην ελληνική κοινωνία: η αντίθεση Κέντρου-Περιφέρειας.

Δεν το νοιώθετε διότι ζείτε στην πολυκοσμία της Αθήνας με τα δικά σας προβλήματα αλλά στην ελληνική περιφέρεια το πρόβλημα είναι όχι, μόνο, υπαρκτό αλλά την απασχολεί έντονα.

Ο κάθε ηγετίσκος που αναλαμβάνει πρωθυπουργός έχει την εντύπωση πως μπορεί να συγκεντρώσει τα πάντα στην Αθήνα χωρίς να δικαιούται κάποιος να του φέρει αντίρρηση. Το αντίστροφο, η αποσυγκέντρωση, δηλαδή, είναι σχεδόν ακατόρθωτη διαδικασία.

Πιεζόμενος στις συνεντεύξεις τύπου που έδινε κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ ο Ανδρέας Παπανδρέου στο απόγειο της δύναμης και της δόξας του είχε υποσχεθεί να μεταφέρει ορισμένες αρμοδιότητες στο, τότε, Υπουργείο Βορείου Ελλάδος. Μετά από ένα χρόνο ομολόγησε ρητά στις κάμερες: δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι.

Ακόμη και ο σημερινός πρωθυπουργός, ορισμός του αμοραλιστή, απέτυχε, νομίζω, να πείσει τους υπαλλήλους υπουργείων να μετακινηθούν στα όρια της πρωτεύουσας.

Ο συγκεντρωτισμός είναι η κυρίαρχη ιδεολογία και στο ελληνικό κράτος και στην ελληνική κοινωνία. Λες και υπάρχει κάποια μαύρη τρύπα στην Αθήνα που τραβά τον κόσμο στο λεκανοπέδιο. Η μαύρη τρύπα, όμως, είναι ο θάνατος των άστρων.

Ξεκίνησα με αυτήν την εισαγωγή διότι πιστεύω πως ο συγκεντρωτισμός, ή, καλύτερα, η ιδεολογία του αθηναϊσμού είναι βασική αιτία της ελληνικής παρακμής και κατάρρευσης που θέτει υπαρξιακά για το έθνος και το κράτος ερωτήματα.

Με μια διευκρίνηση. ¨όταν μιλάμε για αθηναϊκή ιδεολογία και αθηναϊκό κράτος δεν εστιάζουμε στους κατοίκους του λεκανοπεδίου. Μπορεί οι πρωταγωνιστές της συντήρησής του να είναι Θεσσαλονικείς, Πελοποννήσιοι, Στερεοελλαδίτες ή Νησιώτες).

Μιλάμε για ένα σύστημα αντιλήψεων και συμπεριφορών που θεωρεί δεδομένο ότι τα πάντα πρέπει να συγκεντρωθούν στην Αθήνα. Η υπόλοιπη επικράτεια θα συντηρηθεί από τα αποφάγια και αν θέλει να συμμετάσχει στο εθνοκρατικό γίγνεσθαι ας μετακινηθεί στην ΠΡΩΤΕΎΟΥΣΑ.

Τι θα γίνει, όμως, αν ο πληθυσμός συνεχίζει να συγκεντρώνεται στην Αττική;

Ο παραγωγικός ιστός της χώρας θα καταρρεύσει. Η εδαφική επικράτεια θα ερημωθεί. Υπηρεσίες θα κλείσουν. Η πρωτογενής παραγωγή θα συρρικνωθεί. Οι εισαγωγές θα αυξηθούν. Το έλλειμα θα αυξηθεί. Επι πλέον εθνικοί κίνδυνοι από την μεταβολή της πλειοψηφικής σύνθεσης σε ορισμένες περιοχές, όπως η Θράκη, θα αναδυθούν.

Σε τι ωφελεί η αθηναϊκή αγωνία να ξεπεράσει η πόλη το 50% του συνολικού πληθυσμού;

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό χρημάτων κατευθύνεται σε υποδομές στην πρωτεύουσα για υπαρκτές ανάγκες. Η αύξηση του πληθυσμού δημιουργεί νέες ανάγκες, οι ανάγκες απαιτούν νέες υποδομές, οι νέες υποδομές προσελκύουν και άλλους ανθρώπους. Μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο βλάπτεται και η πρωτεύουσα της χώρας και η ελληνική περιφέρεια.

Η συγκέντρωση του συνόλου, σχεδόν, των επενδύσεων στην περιφέρεια Αττικής, προσελκύει όλους τους νέους επιστήμονες και τις προσωπικότητες που διακρίθηκαν στην περιφέρεια. ¨Ένα δυναμικό που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πυλώνας και ηγεσία στις περιφερειακές πόλεις και επαρχίες φεύγει και στο εξωτερικό και στην Αθήνα. Σε τι εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον αυτή η μετακίνηση;

Στη Θεσσαλονίκη η κατάσταση από αυτής της απόψεως είναι απογοητευτική. Η πόλη δεν μπόρεσε να στηρίξει μια έκθεση με έργα του Βάν Γκόγκ. Γιατί αρέσει αυτή η κατάσταση;

Το κράτος που δημιουργήθηκε το 1830 στάθηκε, μονίμως, απέναντι στον Πολίτη. Τον θεωρούσε- και τον θεωρεί- εχθρό του.

Στον Ρήγα Φερραίο και στον Κοραή θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τις δύο σύγχρονες τάσεις. Μια οικουμενική αντίληψη για τον ελληνισμό (Ο Ρήγας έλεγε πως Έλληνας είναι όποιος μιλά ελληνικά και υποστηρίζει την Ελλάδα) και μια στενή εθνική αντίληψη που εκφράστηκε από τον Κοραή ο οποίος δεν θεωρούσε ελληνικό ούτε το Βυζάντιο. Αυτές οι τάσεις αντιπαλεύουν και σήμερα.

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης οι δύο εμφύλιοι εισήγαγαν το στοιχείο της διχόνοιας. Και το δάνειο, νωρίς κατά την εξέλιξή της, το στοιχείο της εξάρτησης.

Αλλά και η δημιουργία και οι προσανατολισμοί των σημερινών κομμάτων έχουν τις ρίζες τους στις αντιπαλότητες της Επανάστασης.

-Στα πρώτα 100 χρόνια απο την επικράτηση της Επανάστασης συγκρούστηκαν στα μικρασιατικά πεδία ο μικροελλαδισμός με τον οικουμενικό ελληνισμό. Κέρδισε ο μικροελλαδισμός. Και επέβαλε μια συγκεντρωτική, και μέχρι το1974, αυταρχική κρατική λειτουργία.

-Σήμερα το κράτος που δημιουργήθηκε το 1830 αντιμετωπίζει υπαρξιακά αδιέξοδα τα οποία δεν μπορεί να υπερβεί. ‘Ισως και δεν θέλει.

Ουσιαστικά οι ηγέτες της Ελλάδας είναι, πάντοτε, τοποτηρητές των Δυνάμεων. Και προσπαθούν να διαχειριστούν προς όφελος των προστατών τους τις ελληνικές υποθέσεις. Ιδιαίτερα στις μέρες μας η έννοια της πατρίδας έχει θολώσει, στην «εκσυγχρονιστική»- αποδομητική αντίληψη.

Όλο το πολιτικό φάσμα είναι εξαρτημένο και αλλοτριωμένο. Εθνική αστική τάξη με την σημασία του όρου και όπως συγκροτήθηκε στη δύση δεν δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Κάτι πήγε να φτιάξει ο Βενιζέλος αλλά και αυτός και η αστική του τάξη, όπως και ο οικουμενικός ελληνισμός πνίγηκαν στα νερά της Σμύρνης από όπου αναδύθηκε ο μικροελλαδισμός και έκτοτε κυριάρχησε ως ιδεολογία του κράτους.

Η οικονομική εξάρτηση σήμερα είναι η ένοπλη υποδούλωση του χθες.

Στη χώρα, εκτός από τα προβλήματα της οικονομίας, της διαφθοράς, του εκσυγχρονισμού των θεσμών και της λειτουργίας της αναδύθηκαν και θέματα δημοκρατίας και ταυτότητας.

Οι κατά καιρούς κρατικές ρυθμίσεις κατατείνουν στο να συνηθίσει σιγά σιγά ο πληθυσμός στη σύνθεση ενός πολυεθνικού μείγματος.

Με εξασθενημένη την εθνική συνείδηση, αλλοιωμένο τον πληθυσμό της πρωτεύουσας, δεδομένη στους προστάτες την πολιτική ηγεσία, με αδύναμη και, μονίμως, σε κρίση ευρισκόμενη οικονομία, με τους ολιγάρχες σε κυβερνητική εξάρτηση, με ευνουχισμένο στράτευμα, χωρίς τα κατάλληλα μέσα, με εξαρτημένα, απολύτως, τα Μέσα Ενημέρωση, με τη διανόηση κρατικοδίαιτη και, υπο κυβερνητική εξάρτηση, με ένα κράτος διεφθαρμένο και άκρως γραφειοκρατικό, η αποδυνάμωση και της περιφέρειας συμπληρώνει την απόλυτη συνταγή υπαρξιακής κρίσης.

Όταν στις πρώην Ανατολικές χώρες κατέρρευσε ο κομμουνισμός οι άνθρωποι για μακρό διάστημα δεν είχαν ένα κομμάτι ψωμί για το τραπέζι τους. Σήμερα, έχουν ξεπεράσει όλες την Ελλάδα. Γιατί;

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η μεταπολιτευτική Θεσσαλονίκη είχε, ακόμη, τις μνήμες και τα χαρακτηριστικά του πόλου στον οποίο συνέρρεαν άνθρωποι που αναζητούσαν εργασία ή προστασία.

Η αστική μορφή της παρέμενε η μεταπολεμική. Την άλλαξε ο σεισμός του 1978.

Ζούσαν ακόμη οι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες που βοηθούσαν με την επιρροή τους στην δημιουργία ή την διατήρηση σημαντικών θεσμών που έδιναν ζωή στην πόλη.

Το πολιτικό στίγμα ήταν μετριοπαθές, αν και υπήρχαν θύλακες και κέντρα εξουσίας που διαδραμάτισαν ακραίο ρόλο μέχρι την κατάρρευση της δικτατορίας.

Η πνευματική της δραστηριότητα ήταν σημαντική. Αναδείχθηκαν προσωπικότητες που στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης μπορούσαν να αντέξουν τις συνθήκες της πόλης. Αργότερα, όταν αθηναϊσμός κυριάρχησε, έφυγαν για την Αθήνα.

Το 1977 ο Ανδρόνικος έφερε στο φως τα ευρήματα της Βεργίνας τονώνοντας το εθνικό συναίσθημα του πληθυσμού.

Μετά το 1989 αναδύθηκε το σκοπιανό.

Ο κόσμος της Θεσσαλονίκης από άμεσα βιώματα ήταν εξοικειωμένος με το ζήτημα. Το αισθάνθηκε ως απειλή.

Η ηγεσία της πόλης με την συμμετοχή και της εκκλησίας πρωτοστάτησε σε συλλαλητήρια.

Το πρώτο από αυτά ήταν μαζικό. Ανησύχησε την Αθήνα. Υπήρξαν στο παρασκήνιο παρεμβάσεις να πέσουν οι τόνοι.

Δεν εισακούσθηκαν. Ο κόσμος είχε ξεφύγει από τον έλεγχο των κομμάτων.

Το σκοπιανό δημιούργησε τα πρώτα φοβικά σύνδρομα και το κλίμα στην πόλη έγινε κλειστό.

Στον φόβο από την εξέλιξη του σκοπιανού προστέθηκε και το γιουγκοσλαβικό.

Δύο ζητήματα που κατέστησαν κλειστή την κοινωνία.

Σε ιδεολογικό επίπεδο άρχισε να αναδύεται η προσπάθεια βοήθειας προς τους Σέρβους και της διαμόρφωσης ενός χριστιανικού τόξου.

Η επιρροή της εκκλησίας ήταν σημαντική.

Αυτό το κλειστό κλίμα θα μπορούσε να το περιορίσει μια προσπάθεια επιχειρηματιών με τα φόρουμ που δημιούργησαν στην πόλη, στα οποία υπήρχε σημαντική βαλκανική, ευρωπαϊκή και αμερικανική συμμετοχή. Η ανοικτή ενθάρρυνσή του από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. του έδωσε δυναμική. Δημιουργήθηκαν προϋποθέσεις να διαδραματίσει η πόλη ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Η αθηναϊκή ηγεσία στα λόγια υποστήριξε την προσπάθεια. Στο παρασκήνιο την υπονόμευσε. Προτιμούσαν στην ελληνική πρωτεύουσα, θεσμοί που διαμορφώνονταν στην Ε.Ε. αν δεν μπορούσε να τους πάρει η Αθήνα να τους εγκατέλειπαν σε άλλες χώρες. Δεν ήθελαν να τους πάρει η Θεσσαλονίκη.

Για να υπονομεύσουν πλήρως το εγχείρημα άρχισαν να διαρρέουν στον τύπο πως οι οικονομική παράγοντες της πόλης είχαν στόχο να δημιουργήσουν την λίγκα του βορρά. Οι οικονομικοί παράγοντες ανησύχησαν και άρχισαν να προβληματίζονται. Από τότε μέχρι και σήμερα κάθε προσπάθεια σοβαρής αντίδρασης στον αθηναϊσμό, αρχικά, χαρακτηρίζεται αποσχιστική. Και περνά εύκολα στην αθηναϊκή κοινωνία. Κανείς στον βορειοελλαδικό χώρο δεν θέτει αποσχιστικά ζητήματα. Το εθνικό φρόνημα είναι ισχυρότερο.

Τα επόμενα χρόνια το κλίμα στην πόλη έγινε συντηρητικό, φοβικό και καχύποπτο απέναντι στο κέντρο.

Το ερώτημα σήμερα είναι αν η πόλη έχει αυτοσυνειδησία. Η απάντηση, δυστυχώς, είναι όχι.

Ο συγκεντρωτισμός του κράτους τράβηξε την διανόησή της και τους καλλιτέχνες της στην πρωτεύουσα. Ελάχιστοι έμειναν να μπορούν να την υποστηρίξουν.

Τα πολιτικά κόμματα μπορεί να μην έχουν σήμερα σαφείς και διακριτές διαφορές. Έχουν, όμως, ένα κοινό χαρακτηριστικό. Κανένα δεν έχει περιφερειακή πολιτική και όλα, μα όλα, αντιμετωπίζουν την περιφέρεια με την ίδια απαξίωση.

Το κυρίαρχο μοντέλο είναι όλα θα γίνονται στην Αθήνα. Και από τα αποφάγια θα συντηρείται και η περιφέρεια.

Όταν κάτω από την πίεση της πραγματικότητας το κράτος ενδιαφέρθηκε να γίνουν ορισμένες επενδύσεις στη Θράκη και στους ακριτικούς νομούς διαμόρφωσε ορισμένες κατηγορίες προνομίων για επενδύσεις. Στην κατηγορία που μπήκε το Κιλκίς έβαλαν και τη Βοιωτία!.

Ας μην αναφερθώ στις επιχορηγήσεις για την Θράκη. Τα πήραν οι κυβερνητικοί επιχειρηματίες, έφτιαξαν μερικούς κτιριακούς σκελετούς και οι επενδύσεις πήγαν περίπατο.

Ο πληθυσμός στη Θράκη δυσκολεύεται να επιβιώσει. Ψάχνει να φύγει, να πάει σε μέρη που θα βρει εργασία. Η πληθυσμιακή σχέση με το μουσουλμανικό στοιχείο εξελίσσεται αρνητικά. Στην πόλη της Κομοτηνής οι μουσουλμάνοι υπερτερούν. Μέχρι πότε με αλχημείες θα εξασφαλίζεται ο έλεγχος των κυβερνητικών θεσμών; Αν αρχίσει να χάνεται ο έλεγχος, προφανώς, θα παραξενευτείτε. Θα είναι αργά. Πολύ αργά. Αυτήν την πληθυσμιακή ανατροπή επιδιώκει και ενθαρρύνει η Τουρκία. Τι θα κάνουμε αν τεθεί θέμα αυτονομίας της Δυτικής Θράκης; Θα επικαλεστούμε τη Λωζάνη; Στο παραπέντε δεν την κατέστησε και τότε αυτόνομη η Τουρκία.

Η Θεσσαλονίκη σήμερα στερείται κάθε μορφής ισχυρής ηγεσίας. Στα τόσα χρόνια εξουσίας του Μητσοτάκη κανένας από τους κυβερνητικούς βουλευτές δεν έγινε υπουργός. Τους εναλλάσσει στο ανύπαρκτο, ουσιαστικά, υφυπουργείο εσωτερικών, το παλαιό υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης με ανύπαρκτες αρμοδιότητες. Δεν είναι, τυχαία, η μετονομασία του.

Η αστική της τάξη είναι ανύπαρκτη. Μερικοί εύποροι επιχειρηματίες, εξαρτημένοι από το κράτος δεν συνιστούν αστική τάξη. Δεν έχουν την αντίληψη των παλαιών αστών. Δεν έχει, επίσης, ισχυρά Μέσα Ενημέρωσης με επιρροή. Τα αθηναϊκά μέσα όχι, μόνο δεν προβάλλουν την πόλη αλλά θέτουν στο περιθώριο οποιονδήποτε έχει κάποια άποψη για την ανάπτυξή της.

Η ΕΡΤ3 που κάποτε είχε κάποια επιρροή, υποβαθμίστηκε, στην αρχή από τον Σύριζα και τώρα εξαφανίσθηκε, εντελώς, από τον Μητσοτάκη. Για λόγους που ανάγονται σε ανεξερεύνητα ψυχολογικά σύνδρομα, ο Μητσοτάκης μισεί την πόλη. Ό,τι κάνει είναι προς την υπονόμευσή της. Προσπαθεί να την παρακάμψει, την έβγαλε, εντελώς, από τον χάρτη. Σαν το μετρό της Θεσσαλονίκης, μήκους 9 χιλιομέτρων, που φθάνει αισίως η κατασκευή του τα 25 χρόνια, στην Αθήνα κατασκευάζεται ένα το χρόνο.

Τα νοσοκομεία της πόλης υποβαθμίζονται, οι ιδιωτικές ιατρικές μονάδες εξαγοράζονται από ισχυρότερες των Αθηνών, παλαιότερα διέθετε τράπεζα την οποία εξαγόρασαν, και πάλι, από την Αθήνα για να μην έχει δικό της πόλο οικονομικής ανάπτυξης η πόλη. Τα γνωστά φεστιβάλ κινηματογράφου και ντοκυμαντέρ, ονομάζονται Θεσσαλονίκης αλλά στην ουσία, απλώς, διεξάγονται στη Θεσσαλονίκη. Οι διοικητικές τους μονάδες, οι άνθρωποι που με την παρουσία τους θα έδιναν μια πολιτιστική δυναμική στην πόλη εμφανίζονται λίγες ημέρες πριν την διεξαγωγή τους.

Και τώρα; Τί κάνουμε τώρα;

Σε κανένα επίπεδο δεν βλέπω ελπίδα σωτηρίας.

Ο αθηναϊκός συγκεντρωτισμός θα συνεχισθεί. Δεν υπάρχει καμιά δύναμη να τον αμφισβητήσει και η ηγετική ομάδα της χώρας τον επιδιώκει.

Δεν ενδιαφέρεται για την ισομερή ανάπτυξη της χώρας. Διακατέχεται από μια επαρχιακή νοοτροπία που θέλει να προβάλλει την Αθήνα στο παγκόσμιο πεδίο με τον τρόπο που υποδεικνύει το Ελληνικό.

Θέλει να την καταστήσει παγκόσμιο κέντρο αλλά η Αθήνα ούτε πληθυσμιακά, ούτε πως άλλως μπορεί να ικανοποιήσει τις προδιαγραφές. Τέτοιο παγκόσμιο κέντρο στην περιοχή είναι η Κωνσταντινούπολη.

Η Ελλάδα δεν υπολογίζεται από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. ως δύναμη της περιοχής. Θεωρείται δεδομένο εξάρτημα. Δεν υπάρχει πολιτική, κοινωνική και οικονομική δύναμη που να θέλει να ανατρέψει αυτόν τον ρόλο. Όσο την χρειάζονται όπως είναι θα την κρατούν ως έχει. Αν πιεσθούν θα την αναγκάσουν να δώσει. Ο Μητσοτάκης αυτήν την περίοδο δίνει. Με την διαχείριση της κοινωνίας από τα ΜΜΕ και όποιους άλλους μηχανισμούς δίνει και δεν φαίνεται. Στο τέλος θα το παρουσιάσουν και ως επιτυχία.

Οικονομικά, εκτός του ότι είμαστε τελευταίοι στην Ευρώπη, οδεύουμε προς μια νέα κρίση.

Κοινωνικά αποδιοργανωνόμαστε. Τα προβλήματα που είχε η Ελλάδα ήταν πως θα καθιερώσει τον γάμο και την τεκνοθεσία των ομόφυλων. Η πληθυσμιακή σύνθεση αλλοιώνεται. Η επίδειξη Ράμα δεν ήταν ένα απλό σόου. Σε λίγα χρόνια το αλβανικό βαθύ κράτος θα θέσει θέμα αλβανικής μειονότητας στην Ελλάδα. Θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει και κόμμα επιρροής του. Τα ίδια θα κάνει και η Τουρκία στη Θράκη.

Τα Σκόπια αμφισβητούν την έστω στραβή Συμφωνία των Πρεσπών. Δεν θα την καταγγείλουν αλλά και δεν θα την εφαρμόζουν.

Η Ελλάδα είναι απούσα από τα Βαλκάνια. Και όπου αφήνει κενά η Ελλάδα τα καλύπτει η Τουρκία.

Η χώρα απειλείται ως προς την κυριαρχία της. Κανείς δεν θα πολεμήσει γι αυτήν. Μόνο μέσα σε έναν ισχυρό ομοσπονδιακό θεσμό που θα διασφαλίζει την ακεραιότητα των δημοκρατιών του μπορεί να υπάρξει. Την Ομοσπονδιακή Ευρώπη.

Οικονομικά δεν θα την αφήσει να ανασάνει η γραφειοκρατία, η διαφθορά, η έλλειψη δημοκρατίας (οι τρείς θεσμοί έγιναν ένας στα χέρια του πρωθυπουργού), ο κοτζαμπασισμός, η διαπλοκή. Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να τα βάλει μαζί τους.

Πολιτική ηγεσία με διάθεση αλλαγής δεν διαφαίνεται.

Θα μπορούσε να ταράξει τα νερά ένα Κίνημα εκτός Αθηνών. Αλλά κανείς δεν θα το υποστηρίξει.

Κυρίες και κύριοι ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ ΣΑΣ.

Φεύγω για τη Θεσσαλονίκη περιμένοντας τον Φίλιππο. Ελπίζω όχι για τη Χαιρώνεια. Αλλά για την Κόρινθο.