Από "ΤΑ ΝΕΑ", και...
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 24/04/24 |
Οι 4 λόγοι για τις εκλογές – εξπρές
Αν έχεις τόσο άσχημα νέα όσα ο βρετανός πρωθυπουργός τους τελευταίους μήνες, κάνεις οτιδήποτε για να εξασφαλίσεις καλύτερη τύχη...
ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΤΖΑΒΑΡΑ
Προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές στη Βρετανία για την 4η Ιουλίου, ο Ρίσι Σούνακ αιφνιδίασε την αντιπολίτευση, τον Τύπο αλλά και το κόμμα του, καθώς ελάχιστοι μέσα σε αυτό γνώριζαν τις προθέσεις του. Τώρα ξεκινά ένας αγώνας δρόμου, βουλευτών, κομμάτων, αρχηγών που ρίχνονται σε εκστρατείες-εξπρές ασχέτως με το πόσα πραγματικά μπορούν να αλλάξουν όσον αφορά τον τελικό συσχετισμό δυνάμεων και με δεδομένο το ευρύ δημοσκοπικό πλεονέκτημα των Εργατικών του Κιρ Στάρμερ. Ομως ο βρετανός πρωθυπουργός δεν προχώρησε προφανώς σε μια τυχαία κίνηση. Οι «Times» ξεχωρίζουν τέσσερις βασικούς λόγους που ώθησαν τον βρετανό πρωθυπουργό να προκηρύξει εκλογές τον Ιούλιο, αποφασίζοντας (όπως δήλωσε παραπέμποντας στον Χάρι Πότερ) με βάση «αυτό που είναι σωστό και όχι αυτό που είναι εύκολο».
Ενας πρώτος βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι οι Συντηρητικοί βρίσκονται στην εξουσία για μεγάλο διάστημα, κάτι που ο Σούνακ δεν μπορεί μεν να το αλλάξει αλλά μπορεί να επηρεάσει τον αντίκτυπο για το πώς νιώθουν οι ψηφοφόροι για αυτό. Οι Εργατικοί έκαναν σημαία τους την ανάγκη για αλλαγή καλλιεργώντας μια λαχτάρα στο εκλογικό σώμα. Η παρατεταμένη περίοδος αναμονής για την προκήρυξη εκλογών θα μπορούσε να κουράσει και να υπερτονίσει ως ακόμα πιο σημαντική την ανάγκη ρήξης προκειμένου να είναι τελείως διαφορετική η «επόμενη μέρα».
Ο δεύτερος λόγος είναι πως η προεκλογική εκστρατεία μπορεί τελικά να αλλάξει τον συσχετισμό δυνάμεων των κομμάτων και να επηρεάσει τη μετακίνηση ψήφων μεταξύ διαφορετικών κομμάτων. Το 2017, υπό την Τερίζα Μέι, οι Συντηρητικοί αύξησαν το ποσοστό τους αλλά έχασαν την πλειοψηφία που κληρονόμησαν από τον Ντέιβιντ Κάμερον. Σημαντικός λόγος για αυτό ήταν ότι οι ψηφοφόροι της Αριστεράς ενώθηκαν εναντίον της Μέι, στηρίζοντας τους Εργατικούς κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Πολιτικοί σχολιαστές έχουν στη σημερινή συγκυρία επισημάνει τη σημασία του ποσοστού που θα πάρει το εθνικιστικό κόμμα Reform του Νάιτζελ Φάρατζ από τη δεξαμενή των Τόρις ή και το αντίστροφο.
Για τους «Times», θέμα-κλειδί είναι και η Ρουάντα, δηλαδή ο επίμαχος νόμος που υιοθετήθηκε στα τέλη Απριλίου με στόχο την απέλαση χιλιάδων μεταναστών στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής, χωρίς τη δυνατότητα επιστροφής στη Βρετανία. Η διεξαγωγή εκλογών ενώ έχει αρχίσει να εφαρμόζεται ο νόμος, πριν από τους καλοκαιρινούς μήνες που θα έφερναν πολύ περισσότερα πλοιάρια με μετανάστες, μπορεί εν δυνάμει να είναι ευνοϊκότερη για τον Σούνακ.
Τέλος, όχι μόνο στη Βρετανία φυσικά, οι εκλογές συνδέονται πάντα με τις επιδόσεις στην οικονομία. Οι πρώτοι φθινοπωρινοί μήνες θα έφερναν ένα παραπάνω φορτίο με αυξημένες δαπάνες και φόρους μετά την καλοκαιρινή χαλάρωση. Και, σε κάθε περίπτωση, είναι καλύτερο να μιλά κανείς για φοροελαφρύνσεις το καλοκαίρι, παρά να μην τις έχει υλοποιήσει τον Νοέμβριο.
Τελικά, κατά κάποιο τρόπο, όπως έγραψε το «Politico», η εξίσωση ήταν απλή: αν έχεις τόσο άσχημα νέα όσα ο βρετανός πρωθυπουργός τους τελευταίους μήνες, κάνεις οτιδήποτε για να εξασφαλίσεις καλύτερη τύχη. Ετσι ο Ρίσι Σούνακ ποντάρει στη θεωρία ότι το καλοκαίρι είναι ο καλύτερος χρόνος για μια εκλογική μάχη.
Οι δύο αντίπαλοι
ΡΙΣΙ ΣΟΥΝΑΚ
Πρωθυπουργός και ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος της Βρετανίας από τον Οκτώβριο του 2022, είχε υπηρετήσει ως υπουργός Οικονομικών από το 2020 έως το 2022. Το 2015 είχε εκλεγεί στη Βουλή των Κοινοτήτων για την εκλογική περιφέρεια του Ρίτσμοντ. Υπήρξε υποψήφιος για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος και κύριος αντίπαλος της Λιζ Τρας, ύστερα από την ανακοίνωση της παραίτησης του Μπόρις Τζόνσον από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του κόμματος τον Ιούλιο του 2022. Μετά την παραίτηση Μέι, στις εκλογές του Οκτωβρίου για την ηγεσία των Συντηρητικών έθεσε εκ νέου υποψηφιότητα και κατάφερε να αναδειχθεί νικητής.
Με τη σύζυγό του, κόρη ινδού δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία, γνωρίστηκαν στο Στάνφορντ, στις ΗΠΑ, όπου ολοκληρώνοντας τις μεταπτυχιακές του σπουδές έζησε και εργάστηκε ως αναλυτής και συνεργάτης εταιρειών κεφαλαίων. Είναι ο πρώτος ασιατικής καταγωγής, ο πρώτος που δεν είναι χριστιανός αλλά και ο πιο νέος ηλικιακά πρωθυπουργός της Βρετανίας.
Κιρ Στάρμερ
ΚΙΡ ΣΤΑΡΜΕΡ
Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας είναι δικηγόρος και μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων από το 2015. Σπούδασε Νομική στο Λιντς και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Οξφόρδη στο Αστικό Δίκαιο. Εχοντας αριστερό προσανατολισμό στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, εκπροσώπησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 δύο οικολόγους ακτιβιστές εναντίον της McDonald’s και ειδικεύτηκε σε υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, όταν το 2008 ανέλαβε επικεφαλής της Δημόσιας Εισαγγελίας της Βρετανίας πέρασε από την πλευρά του κατεστημένου, όπως αναφέρει το «Politico».
Ο Τζέρεμι Κόρμπιν τον είχε ορίσει σκιώδη υπουργό Μετανάστευσης, θέση από την οποία ο Στάρμερ παραιτήθηκε το 2016 μαζί με πολλούς άλλους βουλευτές του Εργατικού Κόμματος σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ηγεσία του Κόρμπιν. Αργότερα διορίστηκε σκιώδης υπουργός αρμόδιος για το Brexit. Μετά την ήττα του Εργατικού Κόμματος στις εκλογές του 2019, ο Στάρμερ εξελέγη νέος ηγέτης του.
Το μήνυμα της προεκλογικής του εκστρατείας είναι απλό: «Ωρα για αλλαγή, ύστερα από 14 χρόνια “χάους” των Τόρις».
Τα βασικά πεδία μάχης στις κάλπες
Ο Ρίσι Σούνακ προσπάθησε να προβάλει τους Συντηρητικούς ως το κόμμα του μέλλοντος και εκείνο που μπορούν να εμπιστευθούν οι πολίτες για την οικονομία και την εθνική ασφάλεια. Tο κόμμα του Κιρ Στάρμερ όμως βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων. Ποια ζητήματα θα παίξουν ρόλο-κλειδί για τους ψηφοφόρους και πώς μπορεί να εξελιχθούν οι μάχες;
Οικονομία
Ο Σούνακ υποσχέθηκε ανάπτυξη της οικονομίας και μείωση του πληθωρισμού στο μισό, κάτι που σχεδόν κατάφερε. Ωστόσο η κρίση του κόστους ζωής έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εργατική τάξη ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων – όλους τους ψηφοφόρους τους οποίους οι Εργατικοί ελπίζουν να κερδίσουν –, ενώ το εθνικό χρέος παραμένει σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1960. Ο πρωθυπουργός περίμενε την πτώση του πληθωρισμού για να αποδείξει ότι οι πολίτες μπορούν να του εμπιστευθούν την οικονομική ασφάλεια του έθνους και ότι το σχέδιό του να βελτιώσει τα πράγματα για εκείνους που έχουν πληγεί περισσότερο λειτούργησε. Ωστόσο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Εργατικοί ξεπερνούν τους Συντηρητικούς επειδή είναι το κόμμα που πιστεύεται ότι εκπροσωπεί τις εργατικές οικογένειες και το εμπιστεύονται περισσότερο για την οικονομία.
Εθνικό Σύστημα Υγείας
Ο τομέας της Υγείας έχει γονατίσει, με καταπονημένο προσωπικό, λίστες αναμονής με χρόνους-ρεκόρ και νοσοκομεία που καταρρέουν. Ζητήματα γύρω από την υγειονομική περίθαλψη των αγροτών αποτελούν αγκάθι για τους Τόρις, με τους ηλικιωμένους να αγωνίζονται να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες. Οι ανισότητες στη μέριμνα για τη μητρότητα που επηρεάζουν δυσανάλογα τους ψηφοφόρους στις αστικές περιοχές έχουν παραμεληθεί.
Μετανάστευση
Το ευρύτερο εκλογικό τοπίο έχει αλλάξει από τότε που ο Σούνακ έθεσε στις προτεραιότητές του να «σταματήσει τις βάρκες» των μεταναστών, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για να το πετύχει. Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τους μετανάστες από τη Ρουάντα έγινε νόμος μόλις τον περασμένο μήνα και ο αριθμός των διελεύσεων με μικρά σκάφη φέτος πλησιάζει ήδη τις 10.000. Ο Κιρ Στάρμερ εστίασε σε μηνύματα για τη μετανάστευση, δεσμευόμενος να δημιουργήσει μια νέα δύναμη διοίκησης για την ασφάλεια των συνόρων και να μειώσει τις διελεύσεις στη Μάγχη.
Στέγαση
Τουλάχιστον 1,5 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων αισθάνονται τις επιπτώσεις του μίνι προϋπολογισμού του 2022 των Συντηρητικών, με το ύψος των δόσεων αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων τους να έχει αυξηθεί κατά εκατοντάδες στερλίνες. Οι Συντηρητικοί δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τον στόχο της κατασκευής 300.000 νέων κατοικιών σε ετήσια βάση και δεν κατάφεραν να κλείσουν τα παραθυράκια για άδικες και παράνομες εξώσεις των ενοικιαστών.
Κλιματική κρίση
Το περιβάλλον αποτέλεσε σημαντική διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κύριων κομμάτων, με την εχθρική στάση του Σούνακ να έρχεται σε αντίθεση με την πιο προοδευτική προσέγγιση των Εργατικών. Ο πρωθυπουργός ανακάλεσε βασικά μέτρα για το κλίμα, όπως τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Οι Εργατικοί υποστηρίζουν ότι η αντιμετώπιση της κρίσης του κόστους ζωής και της κλιματικής κρίσης είναι ένα και το αυτό.
Παιδεία και φροντίδα των παιδιών
Η Βρετανία βρίσκεται εν μέσω μιας κρίσης παιδικής μέριμνας, με τους γονείς να αγωνίζονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτούμενους από την κυβέρνηση χώρους παιδικής φροντίδας. Ορισμένα νοικοκυριά, ακόμα και με εισοδήματα άνω του μέσου όρου, αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις ώρες εργασίας τους για να φροντίζουν τα παιδιά τους και περισσότεροι νέοι από ποτέ επιλέγουν να κάνουν παιδιά αργότερα στη ζωή τους.
-Γιατί ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου προκήρυξε εκλογές τώρα;
Ο πρωθυπουργός είναι αυτός που επιλέγει την ημερομηνία των εκλογών και έπρεπε να τις προκηρύξει έως τον Ιανουάριο του 2025. Τα νούμερα για αυτόν στις δημοσκοπήσεις είναι πολύ άσχημα εδώ και αρκετό καιρό και υπάρχει η αίσθηση ότι ο ίδιος αποφάσισε ότι η θέση του ήταν απίθανο να βελτιωθεί. Ετσι, η επιλογή του μπορεί να αποτελεί μια επιλογή περιορισμού της ζημιάς στο κόμμα του. Ομως η απόφασή του αιφνιδίασε τους βουλευτές του. Είναι μια στρατηγική «υψηλού κινδύνου». Μερικοί από τους συνεργάτες του θεώρησαν ότι η οικονομία μπορεί να παρουσιάσει περαιτέρω βελτίωση μέχρι το φθινόπωρο και ότι οι μεταγενέστερες εκλογές θα μπορούσαν να είναι καλύτερες. Ωστόσο, οι περισσότερες κυβερνήσεις προκηρύσσουν εκλογές πολύ πριν από την τελική προθεσμία.
Η κληρονομιά για την επόμενη κυβέρνηση θα είναι από τις χειρότερες της πρόσφατης μνήμης. Το χρέος είναι υψηλό, η φορολογία υψηλή, η ανάπτυξη φτωχή και τα επίπεδα παραγωγικότητας παραμένουν επίμονα χαμηλά.
-Τι σημαίνει αυτό για τη βρετανική οικονομία, τι διακυβεύεται;
Η κόντρα αφορά τις διαφορετικές στρατηγικές για την οικονομική ανάπτυξη. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί για την επόμενη κυβέρνηση –όποιο κόμμα και αν κερδίσει– είναι πολύ, πολύ σοβαροί και αυτό περιορίζει τις επιλογές. Η κληρονομιά για την επόμενη κυβέρνηση θα είναι από τις χειρότερες της πρόσφατης μνήμης. Το χρέος είναι υψηλό, η φορολογία υψηλή, η ανάπτυξη φτωχή και τα επίπεδα παραγωγικότητας παραμένουν επίμονα χαμηλά. Η στρατηγική Σούνακ είναι η μείωση των φόρων, που σημαίνει περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, με την ελπίδα ότι αυτό θα ευνοήσει την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η εναλλακτική λύση από τον Κιρ Στάρμερ προβλέπει έναν πιο ενεργό ρόλο της κυβέρνησης στην οικονομία, επενδύοντας στην «πράσινη» ανάπτυξη και χρησιμοποιώντας οποιουσδήποτε πόρους είναι διαθέσιμοι για τη βελτίωση των υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση και η υγεία, χωρίς υποσχέσεις για περικοπές φόρων. Αλλά οι δημοσιονομικοί περιορισμοί σημαίνουν ότι κανένα από τα δύο κόμματα δεν τρέχει μια εκστρατεία με μεγάλη αίσθηση ελπίδας και αλλαγής. Ο Στάρμερ επικρίνεται ότι υποχωρεί σε προηγούμενες υποσχέσεις και δεν είναι αρκετά ριζοσπαστικός. Για να είμαστε δίκαιοι, θα κληρονομήσει μια οικονομία πολύ χειρότερη από ό,τι ο Τόνι Μπλερ το 1997, επομένως η προσφορά του στον βρετανικό λαό δεν μπορεί να είναι πολύ αισιόδοξη.
-Είναι ο Κιρ Στάρμερ αρκετά καλός για τον ρόλο;
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που ο Στάρμερ είναι λιγότερο δημοφιλής στις δημοσκοπήσεις από άλλους ηγέτες των Εργατικών στο παρελθόν που ηττήθηκαν στις εκλογές. Αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ πιο δημοφιλής από τον Σούνακ. Αρα, οι δημοσκοπήσεις τον βλέπουν πιο ικανό. Του λείπει όμως το χάρισμα. Ούτε συνδέεται με μια «μεγάλη ιδέα». Κανείς δεν αναφέρεται σε «σταρμερισμό», δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Θεωρείται γενικά ένα «ασφαλές ζευγάρι χέρια», μια αλλαγή από το κλίμα πολιτικού χάους των τελευταίων μηνών του Μπόρις Τζόνσον, τη σύντομη περίοδο της Λιζ Τρας ως πρωθυπουργού και την αίσθηση της έλλειψης κατεύθυνσης του Σούνακ. Από το 2019, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αλλάξει τρεις πρωθυπουργούς, έχει βιώσει το δράμα των πάρτι του Μπόρις στην Ντάουνινγκ Στριτ 10 κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω COVID, το χάος της χρηματοπιστωτικής αγοράς υπό τη Λιζ Τρας το οποίο επηρέασε βαθιά το κόστος ζωής, και την αίσθηση της μικρής προόδου υπό τον Σούνακ. Με αυτό το υπόβαθρο, η ικανότητα και η ευπρέπεια, ακόμη και αν λείπει το χάρισμα, θεωρούνται αρκετά καλά για να δώσουν την πλειοψηφία.
Ο Στάρμερ θεωρείται ένα “ασφαλές ζευγάρι χέρια”, μια αλλαγή από το κλίμα πολιτικού χάους των τελευταίων μηνών του Μπόρις Τζόνσον, τη σύντομη περίοδο της Λιζ Τρας ως πρωθυπουργού και την αίσθηση της έλλειψης κατεύθυνσης του Σούνακ.
-Ποια είναι τα κριτήρια των ψηφοφόρων που θα καθορίσουν τον νικητή στις επερχόμενες εκλογές;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κρίση του κόστους ζωής, η κακή κατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τα συνεχιζόμενα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης θεωρούνται τα κύρια ζητήματα για τους ψηφοφόρους. Οι Εργατικοί φαίνεται να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα δύο πρώτα, με τους Συντηρητικούς να μην μπορούν να κερδίσουν πολλά από το πώς αντιμετωπίζουν το τρίτο. Το σχέδιο των Συντηρητικών να στείλει παράνομους μετανάστες στη Ρουάντα έχει αποδειχθεί πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί –για νομικούς λόγους– και η έλλειψη προόδου δίνει μια εικόνα χάους ή ανικανότητας.
-Θα δούμε πιο σκληρή στάση στο μεταναστευτικό;
Εν ολίγοις, όχι. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι Εργατικοί θα σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση και δεσμεύονται να τερματίσουν το σχέδιο της Ρουάντα, καθώς υποστηρίζουν ότι περισσότεροι πόροι για τους συνοριακούς ελέγχους και μία στενότερη συνεργασία με τη γαλλική αστυνομία μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικά για την αναχαίτιση των λαθρεμπόρων. Ετσι, η αλλαγή μπορεί να αφορά την αστυνόμευση και όχι την πολιτική.
-Πώς θα εξελιχθεί η προεκλογική καμπάνια;
Πολλοί περιμένουν μια εκστρατεία με «βρώμικα κόλπα» και προσωπικές επιθέσεις. Η κακή κατάσταση της οικονομίας περιορίζει τις διαφορές μεταξύ των κομμάτων και στρέφει την προσοχή στις διαφορές στην πολιτική προσωπικότητα, στην αναζήτηση σκανδάλων και στους «πολιτιστικούς πολέμους». Λαμβάνοντας υπόψη το προβάδισμα 20-25 ποσοστιαίων μονάδων στις δημοσκοπήσεις που έχει, η επιτυχία της εκστρατείας βρίσκεται στα χέρια των Εργατικών. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας μπορεί να υπάρξουν λάθη και απροσδόκητα γεγονότα που βλάπτουν τη δημόσια εικόνα των ηγετών και των συνεργατών τους. Τέτοια γεγονότα μπορούν να δημιουργήσουν μια εντύπωση που είτε ενισχύει τη φήμη των υποψηφίων είτε αλλάζει την αντίληψη του κοινού. Σε μια εποχή που η ενημέρωση «τρέχει» 24 ώρες το 24ωρο η προεκλογική εκστρατεία θα είναι πολύπλευρη και έντονη. Υπάρχουν επίσης κίνδυνοι να τραβήξουν την προσοχή ιστορίες «ψευδών ειδήσεων». Και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πολλοί ψηφοφόροι –ειδικά οι νέοι– δεν λαμβάνουν τα νέα τους από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Ετσι, μια ανάρτηση στο Instagram ή μια ψεύτικη ιστορία μπορεί να έχει αντίκτυπο σε επιλεγμένους ψηφοφόρους.
-Θα παραμείνει ο Ρίσι Σούνακ βουλευτής;
Είπε ναι, αλλά θα έπρεπε να το πει αυτό. Αναμένεται να αποχωρήσει από την πολιτική. Αυτός και η σύζυγός του είναι εξαιρετικά πλούσιοι – πολύ πιο πλούσιοι από τον βασιλιά Κάρολο και τη βασίλισσα Καμίλα, για παράδειγμα. Η επιστροφή του σε μια επαγγελματική σταδιοδρομία στην Καλιφόρνια φαίνεται πιθανή.
-Πιστεύετε ότι το αποτέλεσμα των εκλογών θα επιβεβαιώσει απλώς τις δημοσκοπήσεις οι οποίες δίνουν στο Εργατικό Κόμμα διψήφιο προβάδισμα τους τελευταίους μήνες; Ή θεωρείτε ότι ο Ρίσι Σούνακ θα μπορούσε να καταφέρει και μια νίκη έκπληξη;
Η ιστορία δείχνει ότι ο Κιρ Στάρμερ θα κερδίσει εύκολα. Στις τελευταίες βρετανικές εκλογές, το αποτέλεσμα για τα δύο μεγαλύτερα κόμματα ήταν κοντά στις αρχικές δημοσκοπήσεις. Οι Εργατικοί είχαν σταθερό προβάδισμα πάνω από 20% για περίπου δύο χρόνια. Το καλύτερο στο οποίο μπορούν να ελπίζουν οι Συντηρητικοί είναι ένα κοινοβούλιο στο οποίο κανένα κόμμα δεν θα έχει πλειοψηφία. Αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, οι Συντηρητικοί δεν έχουν προφανείς εταίρους συνασπισμού, ενώ οι Εργατικοί έχουν. Μια αβεβαιότητα δίνει και το βρετανικό εκλογικό σύστημα: βασίζεται σε μικρές τοπικές εκλογικές περιφέρειες που εκλέγουν έναν μόνο βουλευτή στη βάση της απλής πλειοψηφίας. Αυτό σημαίνει ότι τα κόμματα μπορεί να συγκεντρώσουν σημαντικά ποσοστά ψήφων, αλλά και πάλι να αποτύχουν να εκλέξουν βουλευτές. Το σύστημα δεν είναι αναλογικό. Και αυτή τη φορά τα όρια των εκλογικών περιφερειών έχουν επανασχεδιαστεί, για να αντικατοπτρίζουν τις δημογραφικές αλλαγές, και αυτό θεωρείται ότι ευνοεί τους Συντηρητικούς.
-Θα δει καλύτερες μέρες η σχέση Ηνωμένου Βασιλείου – Ελλάδας υπό την κυβέρνηση των Εργατικών; Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υπάρξει αίσιο τέλος στη διαμάχη σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα ή θα ακολουθήσει μια πιο σκληρή στάση ο Κιρ Στάρμερ;
Πιστεύω ότι θα υπάρχουν κάποια περιθώρια για μέτρια βελτίωση σε μια ήδη καλή διμερή σχέση. Μια κυβέρνηση Στάρμερ είναι πιθανό να προσπαθήσει να χαλαρώσει τους περιορισμούς του Brexit όπου μπορεί. Αλλωστε, η αναθεώρηση της συμφωνίας Brexit αναμένεται και επίσημα στα μέσα της επόμενης κυβερνητικής περιόδου. Νομίζω ότι μια κυβέρνηση Στάρμερ θα εξετάσει ξανά την κινητικότητα των φοιτητών και τα δικαιώματα των αυτοαπασχολούμενων να μετακομίσουν για να εργαστούν στο εξωτερικό, για παράδειγμα. Γενικά θα προσπαθήσει να διευκολύνει την κινητικότητα όπου υπάρχουν περιθώρια, χωρίς όμως να κατηγορηθεί ότι αψηφάει το Brexit. Η πίεση υπέρ του Brexit έρχεται κυρίως από τον δεξιό λαϊκό Τύπο, αλλά η οποιαδήποτε κίνηση «χαλάρωσης» του Brexit είναι πιθανό να έχει θετικό αντίκτυπο στους νέους ψηφοφόρους – τη μερίδα του πληθυσμού που τα κόμματα αγωνίζονται να κερδίσουν.
Ο Στάρμερ μπορεί να αισθάνεται ότι έχει την ευχέρεια να κάνει περισσότερα για τη «χαλάρωση» του Brexit εάν κερδίσει μια δεύτερη θητεία – έπειτα από μια πρώτη περίοδο όπου θα κάνει απαλές κινήσεις και θα προσπαθήσει να απαλύνει την τοξικότητα του ζητήματος. Από την άλλη σε ό,τι αφορά τις ελληνοτουρκικές διαμάχες και το Κυπριακό, αμφιβάλλω ότι μια κυβέρνηση Στάρμερ θα έδειχνε μεγαλύτερη εύνοια απέναντι στις ελληνικές προθέσεις. Η ιστορία υποδηλώνει ότι η στρατηγική του Λονδίνου βασίζεται στην «πολιτική εξουσίας» και τα θεμελιώδη δεν θα αλλάξουν τόσο πολύ. Δεν νομίζω ότι μια κυβέρνηση Εργατικών θα είναι πιο σκληρή στο θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, αλλά μπορεί να είναι κάπως πιο ευέλικτη. Ο Στάρμερ απέφυγε να πει πολλά ενώ ήταν στην αντιπολίτευση, όπως κάνουν άλλωστε τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η καλύτερη ευκαιρία για μεγαλύτερη ευελιξία από τη νέα κυβέρνηση θα είναι μέσα στα δύο πρώτα χρόνια. Νομίζω ότι το φυσικό ένστικτο του προσωπικού των Εργατικών θα είναι να είναι πιο ήπιο και πιο συμβιβαστικό, αλλά όσο προχωρά ο καιρός αυτά τα ένστικτα μπορεί να ξεπεραστούν από πιέσεις «εντός» της κυβερνητικής διοίκησης, υπογραμμίζοντας όλα τα εμπόδια και ευνοώντας το status quo.
Αν έχεις τόσο άσχημα νέα όσα ο βρετανός πρωθυπουργός τους τελευταίους μήνες, κάνεις οτιδήποτε για να εξασφαλίσεις καλύτερη τύχη...
ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΤΖΑΒΑΡΑ
Προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές στη Βρετανία για την 4η Ιουλίου, ο Ρίσι Σούνακ αιφνιδίασε την αντιπολίτευση, τον Τύπο αλλά και το κόμμα του, καθώς ελάχιστοι μέσα σε αυτό γνώριζαν τις προθέσεις του. Τώρα ξεκινά ένας αγώνας δρόμου, βουλευτών, κομμάτων, αρχηγών που ρίχνονται σε εκστρατείες-εξπρές ασχέτως με το πόσα πραγματικά μπορούν να αλλάξουν όσον αφορά τον τελικό συσχετισμό δυνάμεων και με δεδομένο το ευρύ δημοσκοπικό πλεονέκτημα των Εργατικών του Κιρ Στάρμερ. Ομως ο βρετανός πρωθυπουργός δεν προχώρησε προφανώς σε μια τυχαία κίνηση. Οι «Times» ξεχωρίζουν τέσσερις βασικούς λόγους που ώθησαν τον βρετανό πρωθυπουργό να προκηρύξει εκλογές τον Ιούλιο, αποφασίζοντας (όπως δήλωσε παραπέμποντας στον Χάρι Πότερ) με βάση «αυτό που είναι σωστό και όχι αυτό που είναι εύκολο».
Ενας πρώτος βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι οι Συντηρητικοί βρίσκονται στην εξουσία για μεγάλο διάστημα, κάτι που ο Σούνακ δεν μπορεί μεν να το αλλάξει αλλά μπορεί να επηρεάσει τον αντίκτυπο για το πώς νιώθουν οι ψηφοφόροι για αυτό. Οι Εργατικοί έκαναν σημαία τους την ανάγκη για αλλαγή καλλιεργώντας μια λαχτάρα στο εκλογικό σώμα. Η παρατεταμένη περίοδος αναμονής για την προκήρυξη εκλογών θα μπορούσε να κουράσει και να υπερτονίσει ως ακόμα πιο σημαντική την ανάγκη ρήξης προκειμένου να είναι τελείως διαφορετική η «επόμενη μέρα».
Ο δεύτερος λόγος είναι πως η προεκλογική εκστρατεία μπορεί τελικά να αλλάξει τον συσχετισμό δυνάμεων των κομμάτων και να επηρεάσει τη μετακίνηση ψήφων μεταξύ διαφορετικών κομμάτων. Το 2017, υπό την Τερίζα Μέι, οι Συντηρητικοί αύξησαν το ποσοστό τους αλλά έχασαν την πλειοψηφία που κληρονόμησαν από τον Ντέιβιντ Κάμερον. Σημαντικός λόγος για αυτό ήταν ότι οι ψηφοφόροι της Αριστεράς ενώθηκαν εναντίον της Μέι, στηρίζοντας τους Εργατικούς κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Πολιτικοί σχολιαστές έχουν στη σημερινή συγκυρία επισημάνει τη σημασία του ποσοστού που θα πάρει το εθνικιστικό κόμμα Reform του Νάιτζελ Φάρατζ από τη δεξαμενή των Τόρις ή και το αντίστροφο.
Για τους «Times», θέμα-κλειδί είναι και η Ρουάντα, δηλαδή ο επίμαχος νόμος που υιοθετήθηκε στα τέλη Απριλίου με στόχο την απέλαση χιλιάδων μεταναστών στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής, χωρίς τη δυνατότητα επιστροφής στη Βρετανία. Η διεξαγωγή εκλογών ενώ έχει αρχίσει να εφαρμόζεται ο νόμος, πριν από τους καλοκαιρινούς μήνες που θα έφερναν πολύ περισσότερα πλοιάρια με μετανάστες, μπορεί εν δυνάμει να είναι ευνοϊκότερη για τον Σούνακ.
Τέλος, όχι μόνο στη Βρετανία φυσικά, οι εκλογές συνδέονται πάντα με τις επιδόσεις στην οικονομία. Οι πρώτοι φθινοπωρινοί μήνες θα έφερναν ένα παραπάνω φορτίο με αυξημένες δαπάνες και φόρους μετά την καλοκαιρινή χαλάρωση. Και, σε κάθε περίπτωση, είναι καλύτερο να μιλά κανείς για φοροελαφρύνσεις το καλοκαίρι, παρά να μην τις έχει υλοποιήσει τον Νοέμβριο.
Τελικά, κατά κάποιο τρόπο, όπως έγραψε το «Politico», η εξίσωση ήταν απλή: αν έχεις τόσο άσχημα νέα όσα ο βρετανός πρωθυπουργός τους τελευταίους μήνες, κάνεις οτιδήποτε για να εξασφαλίσεις καλύτερη τύχη. Ετσι ο Ρίσι Σούνακ ποντάρει στη θεωρία ότι το καλοκαίρι είναι ο καλύτερος χρόνος για μια εκλογική μάχη.
Οι δύο αντίπαλοι
Πρωθυπουργός και ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος της Βρετανίας από τον Οκτώβριο του 2022, είχε υπηρετήσει ως υπουργός Οικονομικών από το 2020 έως το 2022. Το 2015 είχε εκλεγεί στη Βουλή των Κοινοτήτων για την εκλογική περιφέρεια του Ρίτσμοντ. Υπήρξε υποψήφιος για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος και κύριος αντίπαλος της Λιζ Τρας, ύστερα από την ανακοίνωση της παραίτησης του Μπόρις Τζόνσον από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του κόμματος τον Ιούλιο του 2022. Μετά την παραίτηση Μέι, στις εκλογές του Οκτωβρίου για την ηγεσία των Συντηρητικών έθεσε εκ νέου υποψηφιότητα και κατάφερε να αναδειχθεί νικητής.
Με τη σύζυγό του, κόρη ινδού δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία, γνωρίστηκαν στο Στάνφορντ, στις ΗΠΑ, όπου ολοκληρώνοντας τις μεταπτυχιακές του σπουδές έζησε και εργάστηκε ως αναλυτής και συνεργάτης εταιρειών κεφαλαίων. Είναι ο πρώτος ασιατικής καταγωγής, ο πρώτος που δεν είναι χριστιανός αλλά και ο πιο νέος ηλικιακά πρωθυπουργός της Βρετανίας.
Κιρ Στάρμερ
Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας είναι δικηγόρος και μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων από το 2015. Σπούδασε Νομική στο Λιντς και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Οξφόρδη στο Αστικό Δίκαιο. Εχοντας αριστερό προσανατολισμό στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, εκπροσώπησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 δύο οικολόγους ακτιβιστές εναντίον της McDonald’s και ειδικεύτηκε σε υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, όταν το 2008 ανέλαβε επικεφαλής της Δημόσιας Εισαγγελίας της Βρετανίας πέρασε από την πλευρά του κατεστημένου, όπως αναφέρει το «Politico».
Ο Τζέρεμι Κόρμπιν τον είχε ορίσει σκιώδη υπουργό Μετανάστευσης, θέση από την οποία ο Στάρμερ παραιτήθηκε το 2016 μαζί με πολλούς άλλους βουλευτές του Εργατικού Κόμματος σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ηγεσία του Κόρμπιν. Αργότερα διορίστηκε σκιώδης υπουργός αρμόδιος για το Brexit. Μετά την ήττα του Εργατικού Κόμματος στις εκλογές του 2019, ο Στάρμερ εξελέγη νέος ηγέτης του.
Το μήνυμα της προεκλογικής του εκστρατείας είναι απλό: «Ωρα για αλλαγή, ύστερα από 14 χρόνια “χάους” των Τόρις».
Τα βασικά πεδία μάχης στις κάλπες
Οικονομία
Ο Σούνακ υποσχέθηκε ανάπτυξη της οικονομίας και μείωση του πληθωρισμού στο μισό, κάτι που σχεδόν κατάφερε. Ωστόσο η κρίση του κόστους ζωής έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εργατική τάξη ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων – όλους τους ψηφοφόρους τους οποίους οι Εργατικοί ελπίζουν να κερδίσουν –, ενώ το εθνικό χρέος παραμένει σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1960. Ο πρωθυπουργός περίμενε την πτώση του πληθωρισμού για να αποδείξει ότι οι πολίτες μπορούν να του εμπιστευθούν την οικονομική ασφάλεια του έθνους και ότι το σχέδιό του να βελτιώσει τα πράγματα για εκείνους που έχουν πληγεί περισσότερο λειτούργησε. Ωστόσο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Εργατικοί ξεπερνούν τους Συντηρητικούς επειδή είναι το κόμμα που πιστεύεται ότι εκπροσωπεί τις εργατικές οικογένειες και το εμπιστεύονται περισσότερο για την οικονομία.
Εθνικό Σύστημα Υγείας
Ο τομέας της Υγείας έχει γονατίσει, με καταπονημένο προσωπικό, λίστες αναμονής με χρόνους-ρεκόρ και νοσοκομεία που καταρρέουν. Ζητήματα γύρω από την υγειονομική περίθαλψη των αγροτών αποτελούν αγκάθι για τους Τόρις, με τους ηλικιωμένους να αγωνίζονται να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες. Οι ανισότητες στη μέριμνα για τη μητρότητα που επηρεάζουν δυσανάλογα τους ψηφοφόρους στις αστικές περιοχές έχουν παραμεληθεί.
Μετανάστευση
Το ευρύτερο εκλογικό τοπίο έχει αλλάξει από τότε που ο Σούνακ έθεσε στις προτεραιότητές του να «σταματήσει τις βάρκες» των μεταναστών, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για να το πετύχει. Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τους μετανάστες από τη Ρουάντα έγινε νόμος μόλις τον περασμένο μήνα και ο αριθμός των διελεύσεων με μικρά σκάφη φέτος πλησιάζει ήδη τις 10.000. Ο Κιρ Στάρμερ εστίασε σε μηνύματα για τη μετανάστευση, δεσμευόμενος να δημιουργήσει μια νέα δύναμη διοίκησης για την ασφάλεια των συνόρων και να μειώσει τις διελεύσεις στη Μάγχη.
Στέγαση
Τουλάχιστον 1,5 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων αισθάνονται τις επιπτώσεις του μίνι προϋπολογισμού του 2022 των Συντηρητικών, με το ύψος των δόσεων αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων τους να έχει αυξηθεί κατά εκατοντάδες στερλίνες. Οι Συντηρητικοί δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τον στόχο της κατασκευής 300.000 νέων κατοικιών σε ετήσια βάση και δεν κατάφεραν να κλείσουν τα παραθυράκια για άδικες και παράνομες εξώσεις των ενοικιαστών.
Κλιματική κρίση
Το περιβάλλον αποτέλεσε σημαντική διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κύριων κομμάτων, με την εχθρική στάση του Σούνακ να έρχεται σε αντίθεση με την πιο προοδευτική προσέγγιση των Εργατικών. Ο πρωθυπουργός ανακάλεσε βασικά μέτρα για το κλίμα, όπως τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Οι Εργατικοί υποστηρίζουν ότι η αντιμετώπιση της κρίσης του κόστους ζωής και της κλιματικής κρίσης είναι ένα και το αυτό.
Παιδεία και φροντίδα των παιδιών
Η Βρετανία βρίσκεται εν μέσω μιας κρίσης παιδικής μέριμνας, με τους γονείς να αγωνίζονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτούμενους από την κυβέρνηση χώρους παιδικής φροντίδας. Ορισμένα νοικοκυριά, ακόμα και με εισοδήματα άνω του μέσου όρου, αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις ώρες εργασίας τους για να φροντίζουν τα παιδιά τους και περισσότεροι νέοι από ποτέ επιλέγουν να κάνουν παιδιά αργότερα στη ζωή τους.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΝΙΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ
Η απόφαση του πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας Ρίσι Σούνακ να προκηρύξει εκλογές στις 4 Ιουλίου κατέπληξε τους πάντες, ακόμη και τους πιο στενούς του συνεργάτες. Τι συμβαίνει στο μυαλό του Βρετανού πρωθυπουργού και τι μέλλει γενέσθαι για τη χώρα που έχει περάσει από συμπληγάδες για να βγει από την Ε.Ε., έχει αλλάξει τρεις πρωθυπουργούς από το 2019, και έχει αντιμετωπίσει τα ξέφρενα πάρτι του Μπόρις Τζόνσον εν μέσω πανδημίας, το σκάνδαλο με τις μεταγγίσεις αίματος που μόλυναν 30.000 Βρετανούς με ηπατίτιδα Α και HIV και τα oικονομικά απόνερα του Brexit; Είναι ο Κιρ Στάρμερ αυτός που θα φέρει καλύτερες μέρες για το πολυπαθές Ηνωμένο Βασίλειο;
Αυτά και άλλα κρίσιμα ερωτήματα απαντάει στην «Κ», ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του London School of Economics, Κέβιν Φέδερστοουν, ενόψει της κρίσιμης αναμέτρησης ανάμεσα στους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς.
Αυτά και άλλα κρίσιμα ερωτήματα απαντάει στην «Κ», ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του London School of Economics, Κέβιν Φέδερστοουν, ενόψει της κρίσιμης αναμέτρησης ανάμεσα στους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς.
Ο πρωθυπουργός είναι αυτός που επιλέγει την ημερομηνία των εκλογών και έπρεπε να τις προκηρύξει έως τον Ιανουάριο του 2025. Τα νούμερα για αυτόν στις δημοσκοπήσεις είναι πολύ άσχημα εδώ και αρκετό καιρό και υπάρχει η αίσθηση ότι ο ίδιος αποφάσισε ότι η θέση του ήταν απίθανο να βελτιωθεί. Ετσι, η επιλογή του μπορεί να αποτελεί μια επιλογή περιορισμού της ζημιάς στο κόμμα του. Ομως η απόφασή του αιφνιδίασε τους βουλευτές του. Είναι μια στρατηγική «υψηλού κινδύνου». Μερικοί από τους συνεργάτες του θεώρησαν ότι η οικονομία μπορεί να παρουσιάσει περαιτέρω βελτίωση μέχρι το φθινόπωρο και ότι οι μεταγενέστερες εκλογές θα μπορούσαν να είναι καλύτερες. Ωστόσο, οι περισσότερες κυβερνήσεις προκηρύσσουν εκλογές πολύ πριν από την τελική προθεσμία.
Η κληρονομιά για την επόμενη κυβέρνηση θα είναι από τις χειρότερες της πρόσφατης μνήμης. Το χρέος είναι υψηλό, η φορολογία υψηλή, η ανάπτυξη φτωχή και τα επίπεδα παραγωγικότητας παραμένουν επίμονα χαμηλά.
-Τι σημαίνει αυτό για τη βρετανική οικονομία, τι διακυβεύεται;
Η κόντρα αφορά τις διαφορετικές στρατηγικές για την οικονομική ανάπτυξη. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί για την επόμενη κυβέρνηση –όποιο κόμμα και αν κερδίσει– είναι πολύ, πολύ σοβαροί και αυτό περιορίζει τις επιλογές. Η κληρονομιά για την επόμενη κυβέρνηση θα είναι από τις χειρότερες της πρόσφατης μνήμης. Το χρέος είναι υψηλό, η φορολογία υψηλή, η ανάπτυξη φτωχή και τα επίπεδα παραγωγικότητας παραμένουν επίμονα χαμηλά. Η στρατηγική Σούνακ είναι η μείωση των φόρων, που σημαίνει περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, με την ελπίδα ότι αυτό θα ευνοήσει την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η εναλλακτική λύση από τον Κιρ Στάρμερ προβλέπει έναν πιο ενεργό ρόλο της κυβέρνησης στην οικονομία, επενδύοντας στην «πράσινη» ανάπτυξη και χρησιμοποιώντας οποιουσδήποτε πόρους είναι διαθέσιμοι για τη βελτίωση των υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση και η υγεία, χωρίς υποσχέσεις για περικοπές φόρων. Αλλά οι δημοσιονομικοί περιορισμοί σημαίνουν ότι κανένα από τα δύο κόμματα δεν τρέχει μια εκστρατεία με μεγάλη αίσθηση ελπίδας και αλλαγής. Ο Στάρμερ επικρίνεται ότι υποχωρεί σε προηγούμενες υποσχέσεις και δεν είναι αρκετά ριζοσπαστικός. Για να είμαστε δίκαιοι, θα κληρονομήσει μια οικονομία πολύ χειρότερη από ό,τι ο Τόνι Μπλερ το 1997, επομένως η προσφορά του στον βρετανικό λαό δεν μπορεί να είναι πολύ αισιόδοξη.
-Είναι ο Κιρ Στάρμερ αρκετά καλός για τον ρόλο;
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που ο Στάρμερ είναι λιγότερο δημοφιλής στις δημοσκοπήσεις από άλλους ηγέτες των Εργατικών στο παρελθόν που ηττήθηκαν στις εκλογές. Αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ πιο δημοφιλής από τον Σούνακ. Αρα, οι δημοσκοπήσεις τον βλέπουν πιο ικανό. Του λείπει όμως το χάρισμα. Ούτε συνδέεται με μια «μεγάλη ιδέα». Κανείς δεν αναφέρεται σε «σταρμερισμό», δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Θεωρείται γενικά ένα «ασφαλές ζευγάρι χέρια», μια αλλαγή από το κλίμα πολιτικού χάους των τελευταίων μηνών του Μπόρις Τζόνσον, τη σύντομη περίοδο της Λιζ Τρας ως πρωθυπουργού και την αίσθηση της έλλειψης κατεύθυνσης του Σούνακ. Από το 2019, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αλλάξει τρεις πρωθυπουργούς, έχει βιώσει το δράμα των πάρτι του Μπόρις στην Ντάουνινγκ Στριτ 10 κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω COVID, το χάος της χρηματοπιστωτικής αγοράς υπό τη Λιζ Τρας το οποίο επηρέασε βαθιά το κόστος ζωής, και την αίσθηση της μικρής προόδου υπό τον Σούνακ. Με αυτό το υπόβαθρο, η ικανότητα και η ευπρέπεια, ακόμη και αν λείπει το χάρισμα, θεωρούνται αρκετά καλά για να δώσουν την πλειοψηφία.
Ο Στάρμερ θεωρείται ένα “ασφαλές ζευγάρι χέρια”, μια αλλαγή από το κλίμα πολιτικού χάους των τελευταίων μηνών του Μπόρις Τζόνσον, τη σύντομη περίοδο της Λιζ Τρας ως πρωθυπουργού και την αίσθηση της έλλειψης κατεύθυνσης του Σούνακ.
-Ποια είναι τα κριτήρια των ψηφοφόρων που θα καθορίσουν τον νικητή στις επερχόμενες εκλογές;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κρίση του κόστους ζωής, η κακή κατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τα συνεχιζόμενα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης θεωρούνται τα κύρια ζητήματα για τους ψηφοφόρους. Οι Εργατικοί φαίνεται να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα δύο πρώτα, με τους Συντηρητικούς να μην μπορούν να κερδίσουν πολλά από το πώς αντιμετωπίζουν το τρίτο. Το σχέδιο των Συντηρητικών να στείλει παράνομους μετανάστες στη Ρουάντα έχει αποδειχθεί πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί –για νομικούς λόγους– και η έλλειψη προόδου δίνει μια εικόνα χάους ή ανικανότητας.
-Θα δούμε πιο σκληρή στάση στο μεταναστευτικό;
Εν ολίγοις, όχι. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι Εργατικοί θα σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση και δεσμεύονται να τερματίσουν το σχέδιο της Ρουάντα, καθώς υποστηρίζουν ότι περισσότεροι πόροι για τους συνοριακούς ελέγχους και μία στενότερη συνεργασία με τη γαλλική αστυνομία μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικά για την αναχαίτιση των λαθρεμπόρων. Ετσι, η αλλαγή μπορεί να αφορά την αστυνόμευση και όχι την πολιτική.
-Πώς θα εξελιχθεί η προεκλογική καμπάνια;
Πολλοί περιμένουν μια εκστρατεία με «βρώμικα κόλπα» και προσωπικές επιθέσεις. Η κακή κατάσταση της οικονομίας περιορίζει τις διαφορές μεταξύ των κομμάτων και στρέφει την προσοχή στις διαφορές στην πολιτική προσωπικότητα, στην αναζήτηση σκανδάλων και στους «πολιτιστικούς πολέμους». Λαμβάνοντας υπόψη το προβάδισμα 20-25 ποσοστιαίων μονάδων στις δημοσκοπήσεις που έχει, η επιτυχία της εκστρατείας βρίσκεται στα χέρια των Εργατικών. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας μπορεί να υπάρξουν λάθη και απροσδόκητα γεγονότα που βλάπτουν τη δημόσια εικόνα των ηγετών και των συνεργατών τους. Τέτοια γεγονότα μπορούν να δημιουργήσουν μια εντύπωση που είτε ενισχύει τη φήμη των υποψηφίων είτε αλλάζει την αντίληψη του κοινού. Σε μια εποχή που η ενημέρωση «τρέχει» 24 ώρες το 24ωρο η προεκλογική εκστρατεία θα είναι πολύπλευρη και έντονη. Υπάρχουν επίσης κίνδυνοι να τραβήξουν την προσοχή ιστορίες «ψευδών ειδήσεων». Και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πολλοί ψηφοφόροι –ειδικά οι νέοι– δεν λαμβάνουν τα νέα τους από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Ετσι, μια ανάρτηση στο Instagram ή μια ψεύτικη ιστορία μπορεί να έχει αντίκτυπο σε επιλεγμένους ψηφοφόρους.
-Θα παραμείνει ο Ρίσι Σούνακ βουλευτής;
Είπε ναι, αλλά θα έπρεπε να το πει αυτό. Αναμένεται να αποχωρήσει από την πολιτική. Αυτός και η σύζυγός του είναι εξαιρετικά πλούσιοι – πολύ πιο πλούσιοι από τον βασιλιά Κάρολο και τη βασίλισσα Καμίλα, για παράδειγμα. Η επιστροφή του σε μια επαγγελματική σταδιοδρομία στην Καλιφόρνια φαίνεται πιθανή.
-Πιστεύετε ότι το αποτέλεσμα των εκλογών θα επιβεβαιώσει απλώς τις δημοσκοπήσεις οι οποίες δίνουν στο Εργατικό Κόμμα διψήφιο προβάδισμα τους τελευταίους μήνες; Ή θεωρείτε ότι ο Ρίσι Σούνακ θα μπορούσε να καταφέρει και μια νίκη έκπληξη;
Η ιστορία δείχνει ότι ο Κιρ Στάρμερ θα κερδίσει εύκολα. Στις τελευταίες βρετανικές εκλογές, το αποτέλεσμα για τα δύο μεγαλύτερα κόμματα ήταν κοντά στις αρχικές δημοσκοπήσεις. Οι Εργατικοί είχαν σταθερό προβάδισμα πάνω από 20% για περίπου δύο χρόνια. Το καλύτερο στο οποίο μπορούν να ελπίζουν οι Συντηρητικοί είναι ένα κοινοβούλιο στο οποίο κανένα κόμμα δεν θα έχει πλειοψηφία. Αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, οι Συντηρητικοί δεν έχουν προφανείς εταίρους συνασπισμού, ενώ οι Εργατικοί έχουν. Μια αβεβαιότητα δίνει και το βρετανικό εκλογικό σύστημα: βασίζεται σε μικρές τοπικές εκλογικές περιφέρειες που εκλέγουν έναν μόνο βουλευτή στη βάση της απλής πλειοψηφίας. Αυτό σημαίνει ότι τα κόμματα μπορεί να συγκεντρώσουν σημαντικά ποσοστά ψήφων, αλλά και πάλι να αποτύχουν να εκλέξουν βουλευτές. Το σύστημα δεν είναι αναλογικό. Και αυτή τη φορά τα όρια των εκλογικών περιφερειών έχουν επανασχεδιαστεί, για να αντικατοπτρίζουν τις δημογραφικές αλλαγές, και αυτό θεωρείται ότι ευνοεί τους Συντηρητικούς.
-Θα δει καλύτερες μέρες η σχέση Ηνωμένου Βασιλείου – Ελλάδας υπό την κυβέρνηση των Εργατικών; Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υπάρξει αίσιο τέλος στη διαμάχη σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα ή θα ακολουθήσει μια πιο σκληρή στάση ο Κιρ Στάρμερ;
Πιστεύω ότι θα υπάρχουν κάποια περιθώρια για μέτρια βελτίωση σε μια ήδη καλή διμερή σχέση. Μια κυβέρνηση Στάρμερ είναι πιθανό να προσπαθήσει να χαλαρώσει τους περιορισμούς του Brexit όπου μπορεί. Αλλωστε, η αναθεώρηση της συμφωνίας Brexit αναμένεται και επίσημα στα μέσα της επόμενης κυβερνητικής περιόδου. Νομίζω ότι μια κυβέρνηση Στάρμερ θα εξετάσει ξανά την κινητικότητα των φοιτητών και τα δικαιώματα των αυτοαπασχολούμενων να μετακομίσουν για να εργαστούν στο εξωτερικό, για παράδειγμα. Γενικά θα προσπαθήσει να διευκολύνει την κινητικότητα όπου υπάρχουν περιθώρια, χωρίς όμως να κατηγορηθεί ότι αψηφάει το Brexit. Η πίεση υπέρ του Brexit έρχεται κυρίως από τον δεξιό λαϊκό Τύπο, αλλά η οποιαδήποτε κίνηση «χαλάρωσης» του Brexit είναι πιθανό να έχει θετικό αντίκτυπο στους νέους ψηφοφόρους – τη μερίδα του πληθυσμού που τα κόμματα αγωνίζονται να κερδίσουν.
Ο Στάρμερ μπορεί να αισθάνεται ότι έχει την ευχέρεια να κάνει περισσότερα για τη «χαλάρωση» του Brexit εάν κερδίσει μια δεύτερη θητεία – έπειτα από μια πρώτη περίοδο όπου θα κάνει απαλές κινήσεις και θα προσπαθήσει να απαλύνει την τοξικότητα του ζητήματος. Από την άλλη σε ό,τι αφορά τις ελληνοτουρκικές διαμάχες και το Κυπριακό, αμφιβάλλω ότι μια κυβέρνηση Στάρμερ θα έδειχνε μεγαλύτερη εύνοια απέναντι στις ελληνικές προθέσεις. Η ιστορία υποδηλώνει ότι η στρατηγική του Λονδίνου βασίζεται στην «πολιτική εξουσίας» και τα θεμελιώδη δεν θα αλλάξουν τόσο πολύ. Δεν νομίζω ότι μια κυβέρνηση Εργατικών θα είναι πιο σκληρή στο θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, αλλά μπορεί να είναι κάπως πιο ευέλικτη. Ο Στάρμερ απέφυγε να πει πολλά ενώ ήταν στην αντιπολίτευση, όπως κάνουν άλλωστε τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η καλύτερη ευκαιρία για μεγαλύτερη ευελιξία από τη νέα κυβέρνηση θα είναι μέσα στα δύο πρώτα χρόνια. Νομίζω ότι το φυσικό ένστικτο του προσωπικού των Εργατικών θα είναι να είναι πιο ήπιο και πιο συμβιβαστικό, αλλά όσο προχωρά ο καιρός αυτά τα ένστικτα μπορεί να ξεπεραστούν από πιέσεις «εντός» της κυβερνητικής διοίκησης, υπογραμμίζοντας όλα τα εμπόδια και ευνοώντας το status quo.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου