Το κόμμα με τη βαριά ιδεολογία μετατράπηκε σε «μαγαζί», υπουργοί φέρονται να γνωρίζουν για το «outsourcing» άλλων υπουργών, να εκφράζουν προθυμία να τα ψάλουν σε μια «τύπισσα» της Δικαιοσύνης που ξεστρατίζει και να μπλέκουν σε μια φαινομενικά άσχετη συζήτηση τη σύζυγο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Για τίποτα από αυτά ο πρώην υπουργός δεν έδωσε πειστικές εξηγήσεις. Και ο πρόεδρος του κόμματος που υποσχέθηκε πως θα είναι «η κάθε λέξη του Συντάγματος» τον κάλυψε επί της ουσίας, παρότι «απέναντι σε ένα αδίστακτο σύστημα εξουσίας οφείλουμε όλοι και κυρίως τα στελέχη της πρώτης γραμμής να προσέχουμε κάθε μας πράξη και κάθε μας λέξη» - οι άλλοι φταίνε πρώτα και έπειτα οι δικοί μας. Τίποτα από αυτά που τον διαχώριζαν από τους αντιπάλους του δεν υπάρχει πια: ο ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσε κατά γράμμα τις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας, επιβάλλοντας την ίδια λιτότητα για την οποία τους κατηγορούσε. Το ηθικό πλεονέκτημα, δε, σπιλώνεται με λεκέδες που δύσκολα φαίνεται πως θα βγουν......

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 27-28/06/20

ΤΗΣ ΜΥΡΤΟΥΣ ΛΙΑΛΙΟΥΤΗ

«Οταν μεταφέρεις την πολιτική μάχη στο πεδίο της ηθικής, οι πιθανότητες στο τέλος να χάσεις είναι περίπου 99%»: η φράση ανήκει σε έναν πρώην υπουργό του ΠΑΣΟΚ, που διαχειρίστηκε πολλές από τις μεγάλες αποφάσεις στις αρχές της κρίσης. Εζησε, δηλαδή, από πρώτο χέρι πώς μια πολιτική αντιπαράθεση μπορεί να καταλήξει στην ηθική απαξία ενός κόμματος. Σύμφωνα με τη δική του στατιστική, η «πράσινη» περίπτωση ήταν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετέφερε τη μάχη στο πεδίο της ηθικής - και, εκείνον τον Ιανουάριο του 2015, κέρδισε την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων.

Δύο ήταν οι λόγοι που ένα σημαντικό κομμάτι ψηφοφόρων μετακινήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ: η εφαρμογή της λιτότητας για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης και η σταδιακή ταύτιση του παλιού κομματικού συστήματος με φαινόμενα διαφθοράς. Τάση που ενθάρρυνε, πρώτος απ' όλους, ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ, συστήνοντας στην πολιτική ζωή της χώρας το «ηθικό πλεονέκτημα». Το αριστερό κόμμα, με τη σημερινή του μορφή και ηγεσία, δεν είχε βρεθεί σε θέση εξουσίας - και τα στελέχη που ήταν παρόντα στη συγκυβέρνηση του ΣΥΝ με τη ΝΔ το μακρινό 1989 είχαν από καιρό κάνει την αυτοκριτική τους. Κανείς δεν μπορούσε να τους κατηγορήσει ούτε για την κατάσταση της οικονομία ούτε για μίζες. 

Ο Αλέξης Τσίπρας και η ηγετική ομάδα (όλοι τους περίπου στην ηλικία της Μεταπολίτευσης) κέρδιζαν στα σημεία. Είχαν λευκό πολιτικό μητρώο και τη μετεμφυλιακή ιστορία της διωκόμενης Αριστεράς με το μέρος τους - οι αριστεροί δεν εξαπατούν, δεν λένε ψέματα, δεν κλέβουν, δεν συμβιβάζονται. Αντίθετα, το «παλιό πολιτικό σύστημα», όπως το αποκαλούσαν στον ΣΥΡΙΖΑ, είχε δεκαετίες διαχείρισης της εξουσίας στην πλάτη του. Η σύγκριση, σε συνδυασμό με μπόλικες δόσεις υποσχέσεων για καλύτερες ημέρες, καθόρισε και το αποτέλεσμα. Το «ηθικό πλεονέκτημα» βρισκόταν πια στην εξουσία.

ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ. Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να γίνει αντιληπτό πως τέτοιο πλεονέκτημα δεν υπήρξε ποτέ. Εκείνοι που δεν εξαπατούν άλλαξαν το «όχι» του δημοψηφίσματος μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Εκείνοι που δεν λένε ψέματα απέκρυψαν από τους πολίτες ποιο ήταν το πραγματικό διακύβευμα της απόφασής τους. Εκείνοι που δεν συμβιβάζονται συμβιβάστηκαν τελικά - όχι εξ ανάγκης, προσπάθησαν να πείσουν αργότερα, αλλά γιατί πραγματικά πίστεψαν ότι έτσι η χώρα θα γλίτωνε τα χειρότερα. Εκείνη η πρώτη περίοδος του 2015 χαρακτηρίστηκε «αυταπάτη» και σχεδόν κανείς δεν τη θυμάται πια, ούτε καν οι εμπνευστές της. Προχώρησαν γρήγορα σε μια προσέγγιση με βάση τη realpolitik, χρησιμοποίησαν τα παλιά κόμματα για να περάσουν όλοι μαζί μνημονιακά μέτρα από το κοινοβούλιο και αμέσως μετά κέρδισαν τις εκλογές που αιφνιδιαστικά προκήρυξαν. Ηταν πλέον ελεύθεροι να διαχειριστούν την «πρώτη φορά Αριστερά» όπως ήθελαν: εφάρμοσαν τη λιτότητα για την οποία κατηγόρησαν τους αντιπάλους τους και χτύπησαν τη διαπλοκή με σκοπό να χτίσουν μια δική τους. Το «ηθικό πλεονέκτημα» είχε μείνει στα χαρτιά, ήταν ένα όμορφο αφήγημα κάθε φορά που μια φωτογραφία σε κότερο έκανε την εμφάνισή της ή κάθε φορά που ο συγκυβερνήτης Πάνος Καμμένος υπερέβαινε τα θεσμικά του όρια. Ηταν ηθικό το πλεονέκτημα που επικαλέστηκε ο Νίκος Παππάς για να ελέγξει το τοπίο στα ΜΜΕ ή για να διώξει από πάνω του τη σκιά του Μανώλη Πετσίτη. Και, βεβαίως, ήταν ηθική η στοχοποίηση των πολιτικών αντιπάλων που έγινε με αφορμή το σκάνδαλο Novartis. Το - κατά Δημήτρη Παπαγγελόπουλο - «μεγαλύτερο από συστάσεως του ελληνικού κράτους», που τελικά άνοιξε την πόρτα στη διερεύνηση ενός ενδεχόμενου παραδικαστικού κυκλώματος.

ΤΟ «ΜΑΓΑΖΙ». Τα καθαρά χέρια έχουν μια γοητεία που δύσκολα χάνεται - ακόμα και όταν αποχαιρέτησε την εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να κερδίσει το καθ' όλα αξιοσέβαστο ποσοστό του 31%. Κι όμως, ο «πράσινος» πολιτικός επιμένει: αυτός που ξανά και ξανά επιλέγει ως πανοπλία την καθαρότητά του, αργά ή γρήγορα, θα βρεθεί στην πλευρά των ηττημένων. Ετσι διατείνεται πως συμβαίνει σήμερα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ποιο είναι το μοναδικό πράγμα που καταστρέφει μια και καλή το ηθικό πλεονέκτημα; Τι του δίνει τη χαριστική βολή; Η απόδειξη πως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αυτός που το επικαλείται στην πραγματικότητα δεν το είχε ποτέ. Η ηχογραφημένη συνομιλία του Νίκου Παππά με τον Σάμπυ Μιωνή, που ήρθε στο φως δύο εικοσιτετράωρα μετά τις αποκαλύψεις για τον τρόπο δράσης του Πάνου Καμμένου, έφερε μαζί της νέα δεδομένα στη συζήτηση. Το κόμμα με τη βαριά ιδεολογία μετατράπηκε σε «μαγαζί», υπουργοί φέρονται να γνωρίζουν για το «outsourcing» άλλων υπουργών, να εκφράζουν προθυμία να τα ψάλουν σε μια «τύπισσα» της Δικαιοσύνης που ξεστρατίζει και να μπλέκουν σε μια φαινομενικά άσχετη συζήτηση τη σύζυγο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Για τίποτα από αυτά ο πρώην υπουργός δεν έδωσε πειστικές εξηγήσεις. Και ο πρόεδρος του κόμματος που υποσχέθηκε πως θα είναι «η κάθε λέξη του Συντάγματος» τον κάλυψε επί της ουσίας, παρότι «απέναντι σε ένα αδίστακτο σύστημα εξουσίας οφείλουμε όλοι και κυρίως τα στελέχη της πρώτης γραμμής να προσέχουμε κάθε μας πράξη και κάθε μας λέξη» - οι άλλοι φταίνε πρώτα και έπειτα οι δικοί μας. Τίποτα από αυτά που τον διαχώριζαν από τους αντιπάλους του δεν υπάρχει πια: ο ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοσε κατά γράμμα τις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας, επιβάλλοντας την ίδια λιτότητα για την οποία τους κατηγορούσε. Το ηθικό πλεονέκτημα, δε, σπιλώνεται με λεκέδες που δύσκολα φαίνεται πως θα βγουν.

Αυτοί είναι που χαλάνε την επιλογή της κεντροαριστερής στροφής, ακόμα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να μιμηθεί το «Βρώμικο '89» για να κρατήσει τον πασοκικό πυρήνα που κέρδισε τα προηγούμενα χρόνια. Αυτοί χαλάνε για τα καλά τον νέο και άφθαρτο χαρακτήρα που προσπαθεί να διατηρήσει η Κουμουνδούρου ακόμα και σήμερα, ύστερα από μία τετραετία στο Μέγαρο Μαξίμου, με τον περιβόητο διαχωρισμό της κυβέρνησης από την εξουσία. Κυρίως, όμως, χαλάει μια και καλή το επιχείρημα, τόσο ώστε κανείς πια να μην μπορεί να το χρησιμοποιήσει: σε μια κανονική κοινοβουλευτική δημοκρατία, με κόμματα που ανήκουν στο δημοκρατικό τόξο, δεν υπάρχουν εκ προοιμίου κλέφτες και ιδεολόγοι. Η επίκληση της ηθικής ανωτερότητας δεν είναι κληρονομική ή ιστορικό προνόμιο μιας αυτοαποκαλούμενης «δρακογενιάς». Σπανίως, δε, έχει happy end. Ακόμα και στις περιπτώσεις που αρχικά έδειχναν για εξαιρέσεις.