Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
ΤΖΟΝ ΚΙΤΜΕΡ*
«Περπατώντας στην Ελλάδα»
Σε κλίμα συναισθηματικά φορτισμένο, ο Τζον Κίτμερ, πρεσβευτής της Βρετανίας στην Ελλάδα, έδωσε την περασμένη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Κουμπάρη μια αποχαιρετιστήρια ομιλία με θέμα «Περπατώντας στην Ελλάδα: Τοπία / Αφηγήματα». Η «Κ» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα αυτής της ομιλίας, την οποία ο φιλέλληνας Τζον Κίτμερ εκφώνησε στα ελληνικά, και ήταν μια ποιητική, φιλοσοφική ανάγνωση του ελληνικού τοπίου. Ο Βρετανός πρεσβευτής ταξιδεύει εδώ και 32 χρόνια στην Ελλάδα, συχνά πεζοπορώντας. Και με αυτήν την ιδιότητα του πεζοπόρου μελετά στην ομιλία του τη σχέση ανάμεσα στα τοπία και τα αφηγήματα στην Ελλάδα, αντλώντας παραδείγματα για διαφορετικές γωνιές της χώρας, από τον Λόρδο Βύρωνα, τον Παυσανία και τον Γιάννη Ρίτσο.
«Φτάνω στο τέλος της τετραετούς πρεσβευτικής μου θητείας στην Ελλάδα. Παρά τα προβλήματά της –προβλήματα που συχνά με άγχωσαν και με ανησύχησαν αλλά που ούτε για μια στιγμή δεν με έκαναν να νιώσω ως αδιάφορος παρατηρητής– ήταν ένα μοναδικό, όμορφο ταξίδι, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. Για μένα ήταν ένα πολυδιάστατο ταξίδι – όχι σαν αυτά που κάνουν οι τουρίστες ή επιχειρηματίες ή ακόμα και οι διπλωμάτες, αλλά, όντως, ένα πραγματικό προσκύνημα, ένα ταξίδι που έκανα με το σώμα, το μυαλό και την ψυχή μου».
(...) Τον Σεπτέμβριο, πήγα πεζοπορία με φίλους στην Ηπειρο. Πήγαμε με το αεροπλάνο ώς τα Ιωάννινα, και οδικώς ώς το Τσεπέλοβο, και μετά ξεκινήσαμε μια μεγάλη πορεία που περιελάμβανε τη σκάλα του Βραδέτου, το φαράγγι του Βίκου, ανάβαση ώς το καταφύγιο της Αστράκας στο διάσελο της Τύμφης και πορεία ώς τη Δρακόλιμνη, πριν πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής για το Τσεπέλοβο.
Πεζοπορούσαμε για τέσσερις μέρες. Ηταν μια πορεία πανέμορφη και δραματική, μια πραγματική απόλαυση για τις αισθήσεις μας. Το βάθος του φαραγγιού είναι επιβλητικό και ιλιγγιώδες, αλλά το μονοπάτι είναι ήπιο και ανθρώπινης κλίμακας, με φυλλοβόλα δέντρα, κι ένα χαλί από κυκλάμινα, φτέρες και βρύα. Οι πηγές του Βοϊδομάτη είναι παγωμένες και κρυστάλλινες. Ο συναρπαστικός τρόμος που νιώθει κανείς στην Αστράκα, ψηλά πάνω από το Πάπιγκο, δεν υστερεί σε τίποτα από αυτόν που νιώθει κανείς κοιτώντας την κορυφή από χαμηλά. Η όλη εμπειρία είναι μεγαλοπρεπής, αλησμόνητη. Αν δεν το έχετε περπατήσει, πρέπει!
Ομως, κάθε Βρετανός φιλέλληνας που περπατά στην Ηπειρο, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί το ταξίδι που έκανε εδώ το 1809 ο Λόρδος Βύρωνας. Ηταν η πρώτη του επίσκεψη στην οθωμανική επικράτεια. Ηταν είκοσι ενός ετών. Εφτασε στην Πρέβεζα στις 29 Σεπτεμβρίου, ασυγκίνητος από τα όσα ήξερε για τη Ναυμαχία του Ακτίου.
Η πρώτη του προτεραιότητα σ’ αυτό το κομμάτι της περιήγησής του ήταν ο Αλή Πασάς, κι έτσι συνέχισε το ταξίδι του προς τα Γιάννενα. Το τυραννικό «Λιοντάρι της Ηπείρου» δεν ήταν εκεί, όμως είχε αφήσει στον Βρετανό πρόξενο μια πρόσκληση για τον Βύρωνα, να πάει να τον βρει στο παλάτι του στο Τεπελένι. Aπτόητος, ο Βύρωνας ξεκίνησε το μακρύ και εξουθενωτικό ταξίδι με το άλογο, μέσα από τόπους που τον τρόμαζαν αλλά και τον ενθουσίαζαν. Συνάντησε τελικά τον Αλή Πασά στα μέσα Οκτωβρίου και έγιναν παραδόξως φίλοι. (...)
Στην Πελοπόννησο
(...) Aς κατέβουμε νότια τώρα, περνώντας από τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου στην Πελοπόννησο: στην καρδιά, για μένα, της ηπειρωτικής Ελλάδας, και όχι μόνο λόγω του ρόλου που διαδραμάτισε κατά τον αγώνα της ανεξαρτησίας.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να ανοίξουμε, με τη φαντασία μας τουλάχιστον, τον Παυσανία, τον Ελληνα από τη Λυδία, μάλλον, της Μικράς Ασίας, συγγραφέα του έργου «Ελλάδος Περιήγησις», τον δεύτερο αιώνα μετά Χριστόν. Το δεύτερο από τα δέκα βιβλία του μιλά για την Κορινθία και την Αργολίδα.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είχα τη χαρά να γνωρίσω πολύ καλύτερα την ενδοχώρα της Κορίνθου, την Κορινθία. Εδώ τα τοπία είναι άγρια και σαγηνευτικά. Απομονωμένες κοιλάδες στην αγκαλιά των βουνών, που ήταν λίμνες κατά την αρχαιότητα – η Στυμφαλία και η λίμνη του Φενεού, η μια πιο ψηλά από την άλλη, πάντα κάτω από τις μακριές σκιές των ψηλών κορυφών του Χελμού και της Ζήρειας. Τα χωριά στέκουν πεισματικά ανεξάρτητα και πολλά απ’ αυτά είναι μέρη μεγάλης ομορφιάς. Αφθονα πετρόχτιστα αρχοντικά στέκουν δίπλα σε μικρές αλλά περήφανες εκκλησίες.
Η περιοχή αυτή είναι συνδεδεμένη με δύο από τους άθλους του Ηρακλή: τις Στυμφαλίδες Ορνιθες και το Λιοντάρι της Νεμέας. Από τη λίμνη Στυμφαλία υπάρχουν κομμάτια από το σπουδαίο υδραγωγείο του Αδριανού, που έφτανε ώς την Κόρινθο. Στη Νεμέα, η οποία αποτυπώθηκε τόσο όμορφα στα έργα του Ληρ, απλώνονται σήμερα εξαιρετικοί αμπελώνες. Ο αγαπημένος μου ανήκει στον καλοσυνάτο και γοητευτικό κ. Παλυβό που καλλιεργεί βιολογικό αγιωργίτικο. Εκεί κοντά, μπορεί κανείς να δει τα αποτελέσματα των σπουδαίων ανασκαφών και αναστηλώσεων του Stephen Miller, στο ιερό του Δία και στο υπέροχο, υπέροχο στάδιο που είχα τη χαρά να αγωνιστώ, τον Ιούνιο που μας πέρασε.
Ομως θα ήθελα να σας παρασύρω σιγά σιγά πέρα από την Κορινθία, πιο νότια, στη γειτονική Αργολίδα. Προορισμός μας η σπουδαία Κοιλάδα του Αργους απ’ όπου ξεκίνησαν οι Επτά την εκστρατεία τους κατά της Θήβας.
Τριγυρισμένη από βουνά και τον πιο βόρειο όρμο του Αργολικού Κόλπου, η κοιλάδα είναι πια γεμάτη πορτοκαλεώνες. Και την εποχή της συγκομιδής, βλέπεις νταλίκες φορτωμένες ώς επάνω με πορτοκάλια – τόσο φορτωμένες, που από το βάρος τα πορτοκάλια, που είναι κάτω-κάτω, στύβονται. Κι όποιος τύχει να περπατά εκεί κοντά, αιχμαλωτίζεται από εκείνο το περαστικό ψιχάλισμα του φρεσκότατου, γλυκύτατου χυμού.
Για μένα η κοιλάδα αυτή καθ’ εαυτήν –και το σημείο εισόδου από την Κορινθία– είναι ένα από τα θαύματα της Ελλάδας: τόσο για το μεγαλείο του τοπίου όσο και για τα αφηγήματα που έχουν ποτίσει τα χώματά της. (...)
Η Μονεμβασιά
(...) Θέλω τώρα να κατευθυνθούμε νότια από την Αργολίδα, στη νοτιοανατολική γωνία της Λακωνίας. (...) Η Μονεμβασιά είναι ένα από τα αιγαιοπελαγίτικα στολίδια από τα οποία περνάνε μόνο το φως του ήλιου, τα πόδια των ανθρώπων και οι οπλές των γαϊδάρων. (...) Οπως και όλοι εσείς, έχω γυρίσει τη Μονεμβασιά μόνο με πόδια. Οπότε δικαιολογημένα περιλαμβάνω την πιο μεγαλοπρεπή και την πιο ωραία από τις βυζαντινές και ενετικές πόλεις σε αυτή την τόσο επιλεκτική περιήγηση της Ελλάδας. (...) Εδώ γεννήθηκε την 1η Μαΐου του 1909 (με το Ιουλιανό ημερολόγιο) ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. (...) Στη συλλογή του Μονεμβασιά που έγραψε τη δεκαετία του 1970, όταν ήταν στα εξήντα του, ο Ρίτσος περιγράφει την τοπογραφία αυτού του μοναδικού μέρος. Στο ποίημα «Γεωγραφικές καταβολές», αναγνωρίζει τη γεωγραφική της αμφισημία: κρεμάμενη σχεδόν μεταξύ γης και θάλασσας.
Κάθετος βράχος, -όλη μέρα να πίνει το λιοπύρι / να το κρατάει στα σπλάχνα του κατάντικρυ στο πέλαγο / κι εσύ με την πλάτη ακουμπισμένη στο βράχο / με το στήθος ολάνοιχτο στη θάλασσα... (...)
Στο σπουδαίο ποίημά του, Ρωμιοσύνη, ο Ρίτσος ξεκινάει, μιλώντας για τις πέτρες της Ελλάδας, σαν να ήταν πρωταγωνιστές στο μεγάλο δράμα της ελληνικής ιστορίας. Δεν πρόκειται για ένα πρόχειρο σχήμα λόγου.
Στην Ελλάδα, κάθε πέτρα που σηκώνεται στα βήματα του ταξιδιώτη, έχει τη δική της ιστορία να διηγηθεί. Οπότε, ας συνεχίσουμε να τις σηκώνουμε, περπατώντας εδώ!».
*Ο κ. Τζον Κίτμερ είναι πρεσβευτής της Βρετανίας στην Αθήνα.Έντυπη
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 27/11/16 |
«Περπατώντας στην Ελλάδα»
Σε κλίμα συναισθηματικά φορτισμένο, ο Τζον Κίτμερ, πρεσβευτής της Βρετανίας στην Ελλάδα, έδωσε την περασμένη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Κουμπάρη μια αποχαιρετιστήρια ομιλία με θέμα «Περπατώντας στην Ελλάδα: Τοπία / Αφηγήματα». Η «Κ» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα αυτής της ομιλίας, την οποία ο φιλέλληνας Τζον Κίτμερ εκφώνησε στα ελληνικά, και ήταν μια ποιητική, φιλοσοφική ανάγνωση του ελληνικού τοπίου. Ο Βρετανός πρεσβευτής ταξιδεύει εδώ και 32 χρόνια στην Ελλάδα, συχνά πεζοπορώντας. Και με αυτήν την ιδιότητα του πεζοπόρου μελετά στην ομιλία του τη σχέση ανάμεσα στα τοπία και τα αφηγήματα στην Ελλάδα, αντλώντας παραδείγματα για διαφορετικές γωνιές της χώρας, από τον Λόρδο Βύρωνα, τον Παυσανία και τον Γιάννη Ρίτσο.
«Φτάνω στο τέλος της τετραετούς πρεσβευτικής μου θητείας στην Ελλάδα. Παρά τα προβλήματά της –προβλήματα που συχνά με άγχωσαν και με ανησύχησαν αλλά που ούτε για μια στιγμή δεν με έκαναν να νιώσω ως αδιάφορος παρατηρητής– ήταν ένα μοναδικό, όμορφο ταξίδι, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. Για μένα ήταν ένα πολυδιάστατο ταξίδι – όχι σαν αυτά που κάνουν οι τουρίστες ή επιχειρηματίες ή ακόμα και οι διπλωμάτες, αλλά, όντως, ένα πραγματικό προσκύνημα, ένα ταξίδι που έκανα με το σώμα, το μυαλό και την ψυχή μου».
(...) Τον Σεπτέμβριο, πήγα πεζοπορία με φίλους στην Ηπειρο. Πήγαμε με το αεροπλάνο ώς τα Ιωάννινα, και οδικώς ώς το Τσεπέλοβο, και μετά ξεκινήσαμε μια μεγάλη πορεία που περιελάμβανε τη σκάλα του Βραδέτου, το φαράγγι του Βίκου, ανάβαση ώς το καταφύγιο της Αστράκας στο διάσελο της Τύμφης και πορεία ώς τη Δρακόλιμνη, πριν πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής για το Τσεπέλοβο.
Πεζοπορούσαμε για τέσσερις μέρες. Ηταν μια πορεία πανέμορφη και δραματική, μια πραγματική απόλαυση για τις αισθήσεις μας. Το βάθος του φαραγγιού είναι επιβλητικό και ιλιγγιώδες, αλλά το μονοπάτι είναι ήπιο και ανθρώπινης κλίμακας, με φυλλοβόλα δέντρα, κι ένα χαλί από κυκλάμινα, φτέρες και βρύα. Οι πηγές του Βοϊδομάτη είναι παγωμένες και κρυστάλλινες. Ο συναρπαστικός τρόμος που νιώθει κανείς στην Αστράκα, ψηλά πάνω από το Πάπιγκο, δεν υστερεί σε τίποτα από αυτόν που νιώθει κανείς κοιτώντας την κορυφή από χαμηλά. Η όλη εμπειρία είναι μεγαλοπρεπής, αλησμόνητη. Αν δεν το έχετε περπατήσει, πρέπει!
Ομως, κάθε Βρετανός φιλέλληνας που περπατά στην Ηπειρο, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί το ταξίδι που έκανε εδώ το 1809 ο Λόρδος Βύρωνας. Ηταν η πρώτη του επίσκεψη στην οθωμανική επικράτεια. Ηταν είκοσι ενός ετών. Εφτασε στην Πρέβεζα στις 29 Σεπτεμβρίου, ασυγκίνητος από τα όσα ήξερε για τη Ναυμαχία του Ακτίου.
Η πρώτη του προτεραιότητα σ’ αυτό το κομμάτι της περιήγησής του ήταν ο Αλή Πασάς, κι έτσι συνέχισε το ταξίδι του προς τα Γιάννενα. Το τυραννικό «Λιοντάρι της Ηπείρου» δεν ήταν εκεί, όμως είχε αφήσει στον Βρετανό πρόξενο μια πρόσκληση για τον Βύρωνα, να πάει να τον βρει στο παλάτι του στο Τεπελένι. Aπτόητος, ο Βύρωνας ξεκίνησε το μακρύ και εξουθενωτικό ταξίδι με το άλογο, μέσα από τόπους που τον τρόμαζαν αλλά και τον ενθουσίαζαν. Συνάντησε τελικά τον Αλή Πασά στα μέσα Οκτωβρίου και έγιναν παραδόξως φίλοι. (...)
Στην Πελοπόννησο
(...) Aς κατέβουμε νότια τώρα, περνώντας από τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου στην Πελοπόννησο: στην καρδιά, για μένα, της ηπειρωτικής Ελλάδας, και όχι μόνο λόγω του ρόλου που διαδραμάτισε κατά τον αγώνα της ανεξαρτησίας.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να ανοίξουμε, με τη φαντασία μας τουλάχιστον, τον Παυσανία, τον Ελληνα από τη Λυδία, μάλλον, της Μικράς Ασίας, συγγραφέα του έργου «Ελλάδος Περιήγησις», τον δεύτερο αιώνα μετά Χριστόν. Το δεύτερο από τα δέκα βιβλία του μιλά για την Κορινθία και την Αργολίδα.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είχα τη χαρά να γνωρίσω πολύ καλύτερα την ενδοχώρα της Κορίνθου, την Κορινθία. Εδώ τα τοπία είναι άγρια και σαγηνευτικά. Απομονωμένες κοιλάδες στην αγκαλιά των βουνών, που ήταν λίμνες κατά την αρχαιότητα – η Στυμφαλία και η λίμνη του Φενεού, η μια πιο ψηλά από την άλλη, πάντα κάτω από τις μακριές σκιές των ψηλών κορυφών του Χελμού και της Ζήρειας. Τα χωριά στέκουν πεισματικά ανεξάρτητα και πολλά απ’ αυτά είναι μέρη μεγάλης ομορφιάς. Αφθονα πετρόχτιστα αρχοντικά στέκουν δίπλα σε μικρές αλλά περήφανες εκκλησίες.
Η περιοχή αυτή είναι συνδεδεμένη με δύο από τους άθλους του Ηρακλή: τις Στυμφαλίδες Ορνιθες και το Λιοντάρι της Νεμέας. Από τη λίμνη Στυμφαλία υπάρχουν κομμάτια από το σπουδαίο υδραγωγείο του Αδριανού, που έφτανε ώς την Κόρινθο. Στη Νεμέα, η οποία αποτυπώθηκε τόσο όμορφα στα έργα του Ληρ, απλώνονται σήμερα εξαιρετικοί αμπελώνες. Ο αγαπημένος μου ανήκει στον καλοσυνάτο και γοητευτικό κ. Παλυβό που καλλιεργεί βιολογικό αγιωργίτικο. Εκεί κοντά, μπορεί κανείς να δει τα αποτελέσματα των σπουδαίων ανασκαφών και αναστηλώσεων του Stephen Miller, στο ιερό του Δία και στο υπέροχο, υπέροχο στάδιο που είχα τη χαρά να αγωνιστώ, τον Ιούνιο που μας πέρασε.
Ομως θα ήθελα να σας παρασύρω σιγά σιγά πέρα από την Κορινθία, πιο νότια, στη γειτονική Αργολίδα. Προορισμός μας η σπουδαία Κοιλάδα του Αργους απ’ όπου ξεκίνησαν οι Επτά την εκστρατεία τους κατά της Θήβας.
Τριγυρισμένη από βουνά και τον πιο βόρειο όρμο του Αργολικού Κόλπου, η κοιλάδα είναι πια γεμάτη πορτοκαλεώνες. Και την εποχή της συγκομιδής, βλέπεις νταλίκες φορτωμένες ώς επάνω με πορτοκάλια – τόσο φορτωμένες, που από το βάρος τα πορτοκάλια, που είναι κάτω-κάτω, στύβονται. Κι όποιος τύχει να περπατά εκεί κοντά, αιχμαλωτίζεται από εκείνο το περαστικό ψιχάλισμα του φρεσκότατου, γλυκύτατου χυμού.
Για μένα η κοιλάδα αυτή καθ’ εαυτήν –και το σημείο εισόδου από την Κορινθία– είναι ένα από τα θαύματα της Ελλάδας: τόσο για το μεγαλείο του τοπίου όσο και για τα αφηγήματα που έχουν ποτίσει τα χώματά της. (...)
Η Μονεμβασιά
(...) Θέλω τώρα να κατευθυνθούμε νότια από την Αργολίδα, στη νοτιοανατολική γωνία της Λακωνίας. (...) Η Μονεμβασιά είναι ένα από τα αιγαιοπελαγίτικα στολίδια από τα οποία περνάνε μόνο το φως του ήλιου, τα πόδια των ανθρώπων και οι οπλές των γαϊδάρων. (...) Οπως και όλοι εσείς, έχω γυρίσει τη Μονεμβασιά μόνο με πόδια. Οπότε δικαιολογημένα περιλαμβάνω την πιο μεγαλοπρεπή και την πιο ωραία από τις βυζαντινές και ενετικές πόλεις σε αυτή την τόσο επιλεκτική περιήγηση της Ελλάδας. (...) Εδώ γεννήθηκε την 1η Μαΐου του 1909 (με το Ιουλιανό ημερολόγιο) ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. (...) Στη συλλογή του Μονεμβασιά που έγραψε τη δεκαετία του 1970, όταν ήταν στα εξήντα του, ο Ρίτσος περιγράφει την τοπογραφία αυτού του μοναδικού μέρος. Στο ποίημα «Γεωγραφικές καταβολές», αναγνωρίζει τη γεωγραφική της αμφισημία: κρεμάμενη σχεδόν μεταξύ γης και θάλασσας.
Κάθετος βράχος, -όλη μέρα να πίνει το λιοπύρι / να το κρατάει στα σπλάχνα του κατάντικρυ στο πέλαγο / κι εσύ με την πλάτη ακουμπισμένη στο βράχο / με το στήθος ολάνοιχτο στη θάλασσα... (...)
Στο σπουδαίο ποίημά του, Ρωμιοσύνη, ο Ρίτσος ξεκινάει, μιλώντας για τις πέτρες της Ελλάδας, σαν να ήταν πρωταγωνιστές στο μεγάλο δράμα της ελληνικής ιστορίας. Δεν πρόκειται για ένα πρόχειρο σχήμα λόγου.
Στην Ελλάδα, κάθε πέτρα που σηκώνεται στα βήματα του ταξιδιώτη, έχει τη δική της ιστορία να διηγηθεί. Οπότε, ας συνεχίσουμε να τις σηκώνουμε, περπατώντας εδώ!».
*Ο κ. Τζον Κίτμερ είναι πρεσβευτής της Βρετανίας στην Αθήνα.Έντυπη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου