Από τον "Φιλελεύθερο" Κύπρου
Νίκος Κοτζιάς - ο διφορούμενος
Του Θανάση Φωτίου
Το παράδοξο με την περίπτωση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών είναι που το λεγόμενο «απορριπτικό μέτωπο» (χρησιμοποιώ τον όρο πάντα καθ' υπέρβαση, μόνο και μόνο για να συνεννοούμαστε) δεν έχει μια ομοιογενή άποψη για το πρόσωπό του, άσχετα αν τώρα που σύρονται αυτές οι γραμμές έχει αναδειχθεί περίπου σε «εθνικό ήρωα». Το επίσης παράδοξο που αξίζει να καταγραφεί, γιατί αποδεικνύει και τη σχιζοφρενική υπόστασή μας ως κοινωνίας, είναι που «εθνικό ήρωα» τον θεωρούν σήμερα όσοι διαμαρτύρονταν τον περασμένο Σεπτέμβριο έξω από την ελληνική πρεσβεία, επειδή είχε... αναγνωρίσει κατά την άποψή τους το ψευδοκράτος, ενώ όσοι εκείνες τις μέρες τον εκθείαζαν -ειδικά όταν άδειασε τους διαμαρτυρόμενους λέγοντας ότι «υπονομεύουν το κοινό μέτωπο Ελλάδας - Κύπρου, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τα κίνητρά τους και δείχνουν να αδυνατούν να διαχωρίσουν ποιος είναι πραγματικός φίλος και στήριγμα του κυπριακού λαού και ποιος όχι»- σήμερα τον θεωρούν «επικίνδυνο».
Σ' ό,τι αφορά τώρα στο πρώτο σκέλος, τη διφορούμενη εικόνα που υπάρχει για το πρόσωπο του Νίκου Κοτζιά, (ο οποίος, σημειωτέον, αραιά και πού μιλά όπως η Ελένη Θεοχάρους και ο Νικόλας Παπαδόπουλος, δηλαδή χρησιμοποιεί μια πρώτου επιπέδου λαϊκίστικη επικοινωνιακή τακτική, που εδράζεται στη δημιουργία ανεδαφικών και άσχετων με την ουσία διλημμάτων, για να εξυψώσει στη συνέχεια το πατριωτικό προφίλ του, όπως εν ολίγοις έκανε και την περασμένη Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη, όπου αναρωτήθηκε αν το να παλεύει κανείς για την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων τον καθιστά εθνικιστή) έχουν πολύ ενδιαφέρον δύο άρθρα του Γιάννου Χαραλαμπίδη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2015 στην εφημερίδα «Σημερινή». Ήταν λίγες μέρες μετά τον διορισμό του στο Υπουργείο Εξωτερικών από τον Αλέξη Τσίπρα, όταν ο βασικός πολιτικός αναλυτής του συγκροτήματος «Δίας» και δεξί χέρι της ευρωβουλευτού και προέδρου της Αλληλεγγύης Ελένης Θεοχάρους, έγραφε τα εξής: «Υπάρχει μια εργολαβική προσπάθεια, η οποία ξεκινά από την Αθήνα και καταλήγει στη Λευκωσία, που στόχο έχει να μας επιβάλει ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας είναι περίπου τουρκοφάγος, αριστερός, σούπερ πατριώτης και εναντίον της διζωνικής». Και για να τεκμηριώσει την άποψή του, αναφερόταν σε ένα κείμενο του υπουργού, το οποίο διδάσκεται μάλιστα και στα πανεπιστήμια, όπου υποστηρίζει -σύμφωνα με τον Γιάννο Χαραλαμπίδη- «διαλυτικές θέσεις», ανάλογες με τον όρο «εκλιπούσα» που χρησιμοποιεί η Τουρκία για την Κυπριακή Δημοκρατία και «τρισχειρότερες του Σχεδίου Ανάν». Μάλιστα ο αρθρογράφος άφηνε τότε και έναν υπαινιγμό προς το πρόσωπο του υπουργού, σημειώνοντας «δεν έχουμε ψευδαίσθηση ότι θα αποσύρει ο κ. Κοτζιάς τις απαράδεκτες θέσεις του. Εάν το έπραττε, δεν θα ήταν υπουργός!». Στο δεύτερο άρθρο του ο Γιάννος Χαραλαμπίδης μας επεξηγούσε ότι ο Νίκος Κοτζιάς, σε σύγγραμμά του το 2007, πρότεινε τη «δημιουργία μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε δύο συνιστώντα κράτη, τα οποία θα υποδιαιρούνται σε οκτώ με εννέα περιοχές, συν η Λευκωσία, η οποία θα υποδιαιρείται σε δύο υποσυστήματα». Πέραν τούτων, ο υπουργός -σύμφωνα πάντα με τον αρθρογράφο- σημείωνε στην πρόταση πως «εάν δεν γίνει δεκτή η διζωνική ομοσπονδία με τρία κράτη και πολυπεριφερειακό χαρακτήρα, η άλλη επιλογή είναι αυτή του βελούδινου διαζυγίου».
Εκείνες τις μέρες, του διορισμού του Νίκου Κοτζιά στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, προέκυψε από κάποιους και θέμα υποστήριξής του ή όχι στο Σχέδιο Ανάν. Η συνεργάτης ερευνήτρια της εφημερίδας «Σημερινή» Φανούλα Αργυρού έγραφε τότε ότι ο Νίκος Κοτζιάς εθεάθη το 2003 «ανάμεσα σε επιλεγμένους ένθερμους Aνανικούς» σε κάποιο σεμινάριο στην Οξφόρδη, «στο οποίο αναλύθηκαν τα επιχειρήματα τα οποία έπρεπε να χρησιμοποιηθούν υπέρ του σχεδίου». Το σεμινάριο -σύμφωνα με την ερευνήτρια- διοργανώθηκε από το πανεπιστήμιο, με την υποστήριξη του Προγράμματος Σύγχρονης Τουρκίας του πανεπιστημίου και της UNOPS. Η Φανούλα Αργυρού μας πληροφορούσε επίσης ότι ο Νίκος Κοτζιάς είχε λάβει μέρος και σ' άλλα σεμινάρια, το 2006 και το 2007, στα οποία μελετήθηκαν εναλλακτικές μορφές λύσης, και εκεί ο κ. Κοτζιάς υποστήριξε πως σε περίπτωση μη επίτευξης διζωνικής, «η μόνη προτιμητέα λύση πρέπει να είναι το βελούδινο διαζύγιο, όπου οι περιοχές ανταλλάσσονται με αναγνώριση και εξασφαλίζεται και ευρωπαϊκό μέλλον για τους Τουρκοκυπρίους».
Πάντως, όταν τον Οκτώβριο του 2015 επισκέφτηκε την Κύπρο, είχε καταφέρει να αφήσει ικανοποιημένες και τις δύο σχολές σκέψης στο Κυπριακό. Όλος ο ενδιάμεσος χώρος χειροκρότησε το γεγονός ότι η Ελλάδα, «εκτός από την ξεκάθαρη θέση που έχει για κατάργηση των εγγυήσεων, ζητεί και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων». Αυτό μάλιστα εκθειάστηκε από πολλούς αρθρογράφους αφού, όπως γράφτηκε, «επαναφέρει το Κυπριακό στο θεμέλιό του, που είναι η παρουσία κατοχικών στρατευμάτων στη μεγαλόνησο». Κι αυτό, παρόλο που λίγες μέρες αργότερα, ένας πολιτικός αρχηγός, ο Γιώργος Περδίκης, έκανε σαφές ότι δεν θεωρούσε την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων ως το θεμέλιο του Κυπριακού, αλλά ένα «κοκαλάκι που θα πετάξουν στον λαό, ώστε να δεχτεί να υπογράψει τη λύση». Ταυτόχρονα, οι εκθειάζοντες τον Νίκο Κοτζιά αρθρογράφοι άφηναν ασχολίαστη την αναφορά του ότι «η επιδιωκόμενη λύση είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, η οποία οδηγεί στην ενοποίηση της μεγαλονήσου».
Πέρα από την ξεκάθαρη θέση του ότι η ΔΔΟ «οδηγεί στην ενοποίηση της μεγαλονήσου», άφηναν ασχολίαστες, επίσης πολύ βολικά, κι άλλες αναφορές του -εν ολίγοις, απ' όσα έλεγε, αναδείκνυε ο καθένας αυτά που τον βόλευαν. Για παράδειγμα, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» τον Νοέμβριο του 2015, έκανε λόγο για «μια μοναδική ευκαιρία για λύση του Κυπριακού». Είχε πει επίσης πως «δεν βλέπω εύκολο στο μέλλον να υπάρχει άλλη ευκαιρία». Ότι «έχουμε υποστεί το 1974 μια στρατιωτική ήττα και από δικά μας λάθη», πως «θα πρέπει να έχουμε έναν ρεαλισμό ότι αυτή η λύση δεν είναι μια λύση που μπορούμε να επιβάλουμε όσα επιθυμούμε» και πως για να πετύχει η λύση θα πρέπει να υπάρξει «ανταλλαγή ανάμεσα σε δικαιώματα και στην αίσθηση της ασφάλειας». Δικαιώματα για τους Τουρκοκυπρίους, ασφάλεια για τους Ελληνοκυπρίους. Ακόμα, σε μια περίοδο που η συζήτηση για τη μετεξέλιξη είχε πάρει φωτιά, ο υπουργός είχε πει, αναφερόμενος στο θέμα της ασφάλειας, πως «πρέπει να ξεχωρίσετε την ασφάλεια στη μεταβατική περίοδο, καθώς και την περίοδο μετά τη μετεξέλιξη». Επιπλέον, κι ενώ το εσωτερικό μέτωπο σφαζόταν για τον καλό ή κακό Μουσταφά Ακιντζί, σε μια άλλη συνέντευξή του, αυτή τη φορά στον «Φιλελεύθερο», λίγες μέρες πριν από το ταξίδι του στην Κύπρο, δεν σταμάτησε να εκθειάζει -εν εκτάσει μάλιστα- τον Μουσταφά Ακιντζί, τον οποίο συμπεριλάμβανε στους θετικούς παράγοντες.
Θα αποφύγω να μπω στην ουσία όσων λέγονται και γράφονται τις τελευταίες ημέρες μετά το ναυάγιο στο Μον Πελεράν και την «ευθύνη» που του καταλογίζουν κάποιοι ένεκα της θέσης του να προτάξει την ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την κατάργηση των εγγυήσεων, πριν από τη σύγκληση πολυμερούς που θα ασχοληθεί μ' αυτό το θέμα, ενέργεια η οποία έδωσε σε κάποιους την ευκαιρία να θέτουν ανεδαφικά και μακριά από την ουσία διλήμματα τού στιλ «θέλουν ή δεν θέλουν εγγυήσεις, να μας πουν» -η πρώτου επιπέδου και λαϊκίστικη πολιτική που λέγαμε στην αρχή. Θα προτιμήσω να κλείσω με κάτι που είχε γράψει το «Βήμα» τις ημέρες του διορισμού του. «Αναμφισβήτητα χαρισματικός, κατά ορισμένους εμμονικός ή αλαζονικός, αλλά σίγουρα άνθρωπος που μάχεται (ή και στρατεύεται) μέχρι τέλους γι' αυτό που πιστεύει». Μένει -με βάση τα όσα καταγράψαμε πιο πάνω- να δούμε στην πράξη ποιο ακριβώς είναι αυτό.
Του Θανάση Φωτίου
Το παράδοξο με την περίπτωση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών είναι που το λεγόμενο «απορριπτικό μέτωπο» (χρησιμοποιώ τον όρο πάντα καθ' υπέρβαση, μόνο και μόνο για να συνεννοούμαστε) δεν έχει μια ομοιογενή άποψη για το πρόσωπό του, άσχετα αν τώρα που σύρονται αυτές οι γραμμές έχει αναδειχθεί περίπου σε «εθνικό ήρωα». Το επίσης παράδοξο που αξίζει να καταγραφεί, γιατί αποδεικνύει και τη σχιζοφρενική υπόστασή μας ως κοινωνίας, είναι που «εθνικό ήρωα» τον θεωρούν σήμερα όσοι διαμαρτύρονταν τον περασμένο Σεπτέμβριο έξω από την ελληνική πρεσβεία, επειδή είχε... αναγνωρίσει κατά την άποψή τους το ψευδοκράτος, ενώ όσοι εκείνες τις μέρες τον εκθείαζαν -ειδικά όταν άδειασε τους διαμαρτυρόμενους λέγοντας ότι «υπονομεύουν το κοινό μέτωπο Ελλάδας - Κύπρου, δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τα κίνητρά τους και δείχνουν να αδυνατούν να διαχωρίσουν ποιος είναι πραγματικός φίλος και στήριγμα του κυπριακού λαού και ποιος όχι»- σήμερα τον θεωρούν «επικίνδυνο».
Σ' ό,τι αφορά τώρα στο πρώτο σκέλος, τη διφορούμενη εικόνα που υπάρχει για το πρόσωπο του Νίκου Κοτζιά, (ο οποίος, σημειωτέον, αραιά και πού μιλά όπως η Ελένη Θεοχάρους και ο Νικόλας Παπαδόπουλος, δηλαδή χρησιμοποιεί μια πρώτου επιπέδου λαϊκίστικη επικοινωνιακή τακτική, που εδράζεται στη δημιουργία ανεδαφικών και άσχετων με την ουσία διλημμάτων, για να εξυψώσει στη συνέχεια το πατριωτικό προφίλ του, όπως εν ολίγοις έκανε και την περασμένη Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη, όπου αναρωτήθηκε αν το να παλεύει κανείς για την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων τον καθιστά εθνικιστή) έχουν πολύ ενδιαφέρον δύο άρθρα του Γιάννου Χαραλαμπίδη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2015 στην εφημερίδα «Σημερινή». Ήταν λίγες μέρες μετά τον διορισμό του στο Υπουργείο Εξωτερικών από τον Αλέξη Τσίπρα, όταν ο βασικός πολιτικός αναλυτής του συγκροτήματος «Δίας» και δεξί χέρι της ευρωβουλευτού και προέδρου της Αλληλεγγύης Ελένης Θεοχάρους, έγραφε τα εξής: «Υπάρχει μια εργολαβική προσπάθεια, η οποία ξεκινά από την Αθήνα και καταλήγει στη Λευκωσία, που στόχο έχει να μας επιβάλει ότι ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας είναι περίπου τουρκοφάγος, αριστερός, σούπερ πατριώτης και εναντίον της διζωνικής». Και για να τεκμηριώσει την άποψή του, αναφερόταν σε ένα κείμενο του υπουργού, το οποίο διδάσκεται μάλιστα και στα πανεπιστήμια, όπου υποστηρίζει -σύμφωνα με τον Γιάννο Χαραλαμπίδη- «διαλυτικές θέσεις», ανάλογες με τον όρο «εκλιπούσα» που χρησιμοποιεί η Τουρκία για την Κυπριακή Δημοκρατία και «τρισχειρότερες του Σχεδίου Ανάν». Μάλιστα ο αρθρογράφος άφηνε τότε και έναν υπαινιγμό προς το πρόσωπο του υπουργού, σημειώνοντας «δεν έχουμε ψευδαίσθηση ότι θα αποσύρει ο κ. Κοτζιάς τις απαράδεκτες θέσεις του. Εάν το έπραττε, δεν θα ήταν υπουργός!». Στο δεύτερο άρθρο του ο Γιάννος Χαραλαμπίδης μας επεξηγούσε ότι ο Νίκος Κοτζιάς, σε σύγγραμμά του το 2007, πρότεινε τη «δημιουργία μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε δύο συνιστώντα κράτη, τα οποία θα υποδιαιρούνται σε οκτώ με εννέα περιοχές, συν η Λευκωσία, η οποία θα υποδιαιρείται σε δύο υποσυστήματα». Πέραν τούτων, ο υπουργός -σύμφωνα πάντα με τον αρθρογράφο- σημείωνε στην πρόταση πως «εάν δεν γίνει δεκτή η διζωνική ομοσπονδία με τρία κράτη και πολυπεριφερειακό χαρακτήρα, η άλλη επιλογή είναι αυτή του βελούδινου διαζυγίου».
Εκείνες τις μέρες, του διορισμού του Νίκου Κοτζιά στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, προέκυψε από κάποιους και θέμα υποστήριξής του ή όχι στο Σχέδιο Ανάν. Η συνεργάτης ερευνήτρια της εφημερίδας «Σημερινή» Φανούλα Αργυρού έγραφε τότε ότι ο Νίκος Κοτζιάς εθεάθη το 2003 «ανάμεσα σε επιλεγμένους ένθερμους Aνανικούς» σε κάποιο σεμινάριο στην Οξφόρδη, «στο οποίο αναλύθηκαν τα επιχειρήματα τα οποία έπρεπε να χρησιμοποιηθούν υπέρ του σχεδίου». Το σεμινάριο -σύμφωνα με την ερευνήτρια- διοργανώθηκε από το πανεπιστήμιο, με την υποστήριξη του Προγράμματος Σύγχρονης Τουρκίας του πανεπιστημίου και της UNOPS. Η Φανούλα Αργυρού μας πληροφορούσε επίσης ότι ο Νίκος Κοτζιάς είχε λάβει μέρος και σ' άλλα σεμινάρια, το 2006 και το 2007, στα οποία μελετήθηκαν εναλλακτικές μορφές λύσης, και εκεί ο κ. Κοτζιάς υποστήριξε πως σε περίπτωση μη επίτευξης διζωνικής, «η μόνη προτιμητέα λύση πρέπει να είναι το βελούδινο διαζύγιο, όπου οι περιοχές ανταλλάσσονται με αναγνώριση και εξασφαλίζεται και ευρωπαϊκό μέλλον για τους Τουρκοκυπρίους».
Πάντως, όταν τον Οκτώβριο του 2015 επισκέφτηκε την Κύπρο, είχε καταφέρει να αφήσει ικανοποιημένες και τις δύο σχολές σκέψης στο Κυπριακό. Όλος ο ενδιάμεσος χώρος χειροκρότησε το γεγονός ότι η Ελλάδα, «εκτός από την ξεκάθαρη θέση που έχει για κατάργηση των εγγυήσεων, ζητεί και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων». Αυτό μάλιστα εκθειάστηκε από πολλούς αρθρογράφους αφού, όπως γράφτηκε, «επαναφέρει το Κυπριακό στο θεμέλιό του, που είναι η παρουσία κατοχικών στρατευμάτων στη μεγαλόνησο». Κι αυτό, παρόλο που λίγες μέρες αργότερα, ένας πολιτικός αρχηγός, ο Γιώργος Περδίκης, έκανε σαφές ότι δεν θεωρούσε την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων ως το θεμέλιο του Κυπριακού, αλλά ένα «κοκαλάκι που θα πετάξουν στον λαό, ώστε να δεχτεί να υπογράψει τη λύση». Ταυτόχρονα, οι εκθειάζοντες τον Νίκο Κοτζιά αρθρογράφοι άφηναν ασχολίαστη την αναφορά του ότι «η επιδιωκόμενη λύση είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, η οποία οδηγεί στην ενοποίηση της μεγαλονήσου».
Πέρα από την ξεκάθαρη θέση του ότι η ΔΔΟ «οδηγεί στην ενοποίηση της μεγαλονήσου», άφηναν ασχολίαστες, επίσης πολύ βολικά, κι άλλες αναφορές του -εν ολίγοις, απ' όσα έλεγε, αναδείκνυε ο καθένας αυτά που τον βόλευαν. Για παράδειγμα, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» τον Νοέμβριο του 2015, έκανε λόγο για «μια μοναδική ευκαιρία για λύση του Κυπριακού». Είχε πει επίσης πως «δεν βλέπω εύκολο στο μέλλον να υπάρχει άλλη ευκαιρία». Ότι «έχουμε υποστεί το 1974 μια στρατιωτική ήττα και από δικά μας λάθη», πως «θα πρέπει να έχουμε έναν ρεαλισμό ότι αυτή η λύση δεν είναι μια λύση που μπορούμε να επιβάλουμε όσα επιθυμούμε» και πως για να πετύχει η λύση θα πρέπει να υπάρξει «ανταλλαγή ανάμεσα σε δικαιώματα και στην αίσθηση της ασφάλειας». Δικαιώματα για τους Τουρκοκυπρίους, ασφάλεια για τους Ελληνοκυπρίους. Ακόμα, σε μια περίοδο που η συζήτηση για τη μετεξέλιξη είχε πάρει φωτιά, ο υπουργός είχε πει, αναφερόμενος στο θέμα της ασφάλειας, πως «πρέπει να ξεχωρίσετε την ασφάλεια στη μεταβατική περίοδο, καθώς και την περίοδο μετά τη μετεξέλιξη». Επιπλέον, κι ενώ το εσωτερικό μέτωπο σφαζόταν για τον καλό ή κακό Μουσταφά Ακιντζί, σε μια άλλη συνέντευξή του, αυτή τη φορά στον «Φιλελεύθερο», λίγες μέρες πριν από το ταξίδι του στην Κύπρο, δεν σταμάτησε να εκθειάζει -εν εκτάσει μάλιστα- τον Μουσταφά Ακιντζί, τον οποίο συμπεριλάμβανε στους θετικούς παράγοντες.
Θα αποφύγω να μπω στην ουσία όσων λέγονται και γράφονται τις τελευταίες ημέρες μετά το ναυάγιο στο Μον Πελεράν και την «ευθύνη» που του καταλογίζουν κάποιοι ένεκα της θέσης του να προτάξει την ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την κατάργηση των εγγυήσεων, πριν από τη σύγκληση πολυμερούς που θα ασχοληθεί μ' αυτό το θέμα, ενέργεια η οποία έδωσε σε κάποιους την ευκαιρία να θέτουν ανεδαφικά και μακριά από την ουσία διλήμματα τού στιλ «θέλουν ή δεν θέλουν εγγυήσεις, να μας πουν» -η πρώτου επιπέδου και λαϊκίστικη πολιτική που λέγαμε στην αρχή. Θα προτιμήσω να κλείσω με κάτι που είχε γράψει το «Βήμα» τις ημέρες του διορισμού του. «Αναμφισβήτητα χαρισματικός, κατά ορισμένους εμμονικός ή αλαζονικός, αλλά σίγουρα άνθρωπος που μάχεται (ή και στρατεύεται) μέχρι τέλους γι' αυτό που πιστεύει». Μένει -με βάση τα όσα καταγράψαμε πιο πάνω- να δούμε στην πράξη ποιο ακριβώς είναι αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου