Πάμε πίσω στον Μακρόν. Κυβερνάει την (κατά τη γνώμη των ειδικών) λιγότερο «μεταρρυθμίσιμη» χώρα της Ευρώπης. Υποσχέθηκε πριν επανεκλεγεί ότι θα αλλάξει το Συνταξιοδοτικό. Επανεξελέγη αλλά χωρίς να έχει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και τι έκανε μετά την επανεκλογή του; Αλλαξε το Συνταξιοδοτικό. Απέδειξε δηλαδή ότι οι «κοινωνικές αντιδράσεις» μπορεί να παίζουν ωραία στα δελτία ειδήσεων αλλά αφορούν μετρίως τη διακυβέρνηση της χώρας. Οταν φυσικά οι κυβερνήτες είναι σοβαροί και έχουν μια αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην κοινωνία. Κάπως έτσι προχωρούν οι χώρες. Κάπως έτσι θα έπρεπε να προχωράει και η Ελλάδα....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 24-26/03/23

ΤΟΥ Ι.Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ

Από το 1789, ίσως και παλαιότερα, η Γαλλία είναι η πατρίδα των «κοινωνικών αντιδράσεων».

Ενας εμβριθής αναγνώστης του «Αστερίξ» θα το αποδώσει ενδεχομένως στον παραδοσιακά καβγατζίδικο ή φιλέριδα χαρακτήρα των αρχαίων Γαλατών. Δεν ξέρω.

Αργότερα (υποθέτω επί Γαλλικής Δημοκρατίας) οι καβγάδες ονομάστηκαν «αντιδράσεις» που είναι πιο κομψό αγωνιστικά. Και οι αντιδράσεις προσδιορίστηκαν ως «κοινωνικές» που είναι και πιο ευγενές.

Λογικό. Δεν ακούγεται ωραία να λες «τα συνδικάτα καβγαδίζουν», καλύτερα «αγωνίζονται». Και δεν βολεύει να αγωνίζονται για την απέναντι γκόμενα αλλά να «αντιδρούν κοινωνικά» στο όνομα της κοινωνίας.

Οι Γάλλοι όμως έχουν αποδείξει κι ένα άλλο πράγμα.

Πως για να προχωρήσει, να αλλάξει, να μεταρρυθμιστεί μια χώρα οφείλει απαραίτητα να υπερισχύει των «κοινωνικών αντιδράσεων» που μια προσπάθεια αλλαγής και μεταρρύθμισης γεννάει. Είναι περίπου νομοτελειακό.

Κάθε αλλαγή θίγει. Και φυσικά θα την πολεμήσουν όλοι όσοι θίγονται από αυτήν.

Δεν ξέρω πόσους εμφυλίους, επαναστάσεις και στάσεις πέρασαν οι Γάλλοι έως ότου συνειδητοποιήσουν ότι οι «κοινωνικές αντιδράσεις» δεν είναι απαραίτητα προωθητικές για την πορεία του τόπου. Μπορεί να είναι και ανασταλτικές.

Ετσι, ο Μακρόν που δεν χαμπαρίζει από εγχειρίδια του τύπου «Ακτιβισμός και Κοινωνική Συνείδηση άνευ Διδασκάλου» πέρασε τη μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού μέσα στη φασαρία και παρά τις «κοινωνικές αντιδράσεις».

Φυσικά το γαλλικό σύστημα συντάξεων ήταν (και παραμένει...) το πιο γενναιόδωρο, ακατανόητο και πολυδάπανο στην Ευρώπη.

Αλλά ο Μακρόν δεν έκανε πίσω παρά τα καουμποϊλίκια της «κοινωνίας» και κάπως το έβαλε σε μια σειρά. Δεν μιλάμε για κάτι επαναστατικό αλλά τουλάχιστον για κάτι.

Κυρίως όμως έδειξε ότι την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας έχει η κυβέρνησή της. Και όχι το αριστερό πεζοδρόμιο κάποιου δεξιού βουλεβάρτου που καίει κάδους σκουπιδιών.

Στην Ελλάδα οι «κοινωνικές αντιδράσεις» δεν μπορούν να αποδοθούν με ευκολία στον Αστερίξ.

Για αδιευκρίνιστους λόγους όμως φέρουν κάποια αυτοφυή νομιμοποίηση και ιδιοτελή ηρωισμό. Ελλείψει ανυπότακτων Γαλατών, ίσως θα πρέπει να ανατρέξουμε στην εθνική παράδοση των Κλεφτών και Αρματολών.

Ο,τι κι αν πάει να συμβεί στην Ελλάδα προκαλεί «κοινωνικές αντιδράσεις».

Τη δεκαετία του '70, τα Σπάτα είχαν κατέβει με μαύρες σημαίες για να μη γίνει εκεί το αεροδρόμιο. Το ίδιο συνέβη αργότερα με το μετρό, τον προαστιακό και πολλούς ΧΥΤΑ, στην Κερατέα μόνο νεκρούς δεν θρηνήσαμε.

Ακόμη και για τις πιο στοιχειώδεις ή αναπόφευκτες μεταρρυθμίσεις χρειάστηκε να χρεοκοπήσει η χώρα και να επιβληθούν πολλά αυτονόητα ως «βάναυσες» μνημονιακές υποχρεώσεις.

Πάντα όμως υπό τον ήχο των «κοινωνικών αντιδράσεων» που απλώς καθιστούσαν κάθε αλλαγή ακόμη πιο επώδυνη.

Και οι οποίες αφορούσαν πρωτίστως κάθε σπιθαμή του δημόσιου τομέα.

Σε όλο τον δυτικό κόσμο, οι δημόσιες λειτουργίες έχουν μεταβληθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Εχει συντελεστεί μια πραγματική επανάσταση ακόμη και στον τρόπο σκέψης.

Μόνο στην Ελλάδα το Δημόσιο υποχρεούται να παραμείνει αναλλοίωτο προκειμένου να μη διαταράξει την αφασία των δομών και των υπαλλήλων του.

Πρέπει να είμαστε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου εργαζόμενοι (εκπαιδευτικοί στην προκειμένη περίπτωση) αντιδρούν στην αξιολόγησή τους.

Ολα αυτά όμως όσο γραφικά κι αν φαίνονται βγαίνουν κάποια στιγμή στον λογαριασμό.

Εχει αποδειχθεί ότι το ασφαλιστικό σύστημα (που αντιμετώπισε με τον τρόπο που είδαμε ο Μακρόν) αποτέλεσε έναν από τους βασικούς παράγοντες χρεοκοπίας της χώρας.

Ηταν όμως οι «κοινωνικές αντιδράσεις» του 2001 και η υποχωρητικότητα της τότε κυβέρνησης που δεν επέτρεψαν να προχωρήσει μια επιβεβλημένη μεταρρύθμιση.

Θέλετε και πρόσφατο παράδειγμα; Αντί να φτιάξουμε ένα υγιές, ασφαλές και αποτελεσματικό σιδηροδρομικό δίκτυο, αντί να αποκτήσουμε σύγχρονες σιδηροδρομικές μεταφορές, σπαταλήθηκαν δισεκατομμύρια και πάλι μπλέξαμε σε έναν κυκεώνα από μερεμέτια, συνδικαλιστές και μισόλογα.

Την τραγική κατάληξη την είδαμε προ ημερών. Αλλά τουλάχιστον εκδηλώθηκαν και αυτή τη φορά οι συνήθεις «κοινωνικές αντιδράσεις».

Αν κάποιος παρακολουθούσε τη χώρα από το υπερπέραν θα υπέθετε ευλόγως ότι ζει σε κάποιο καθεστώς «διαρκούς επανάστασης».

Ισως επειδή θα του ήταν δύσκολο να καταλάβει πως δεν είναι τόσο σοβαρό. Πρόκειται απλώς για ένα καθεστώς σουλατσαδόρων, των ίδιων πάντα σουλατσαδόρων που για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά σουλατσάρουν Προπύλαια - Σύνταγμα.

Τόσα χρόνια είμαι στην τηλεόραση και πάντα εντυπωσιάζομαι από το δέος που προκαλούν οι διαδηλώσεις στο τηλεοπτικό προσωπικό.

Νομίζω ότι μια από τις βασικές έγνοιες των δελτίων ειδήσεων είναι μη χάσουν καμία διαδήλωση ή διαμαρτυρία για ό,τι κι αν διαμαρτύρονται ή διαδηλώνουν κάποιοι. Κατά προτίμηση μάλιστα χωρίς να μπαίνουν καθόλου στην ουσία της διαδήλωσης ή της διαμαρτυρίας τους.

Με την ίδια αφελή ευκολία θαυμάζουν τις «κοινωνικές αντιδράσεις» για τα πτυχία των καλλιτεχνών, την τραγωδία στα Τέμπη και την αξιολόγηση των δασκάλων.

Ισως επειδή είναι πάντα ευκολότερο να υπερασπιστείς εκείνο που υπάρχει παρά να κατανοήσεις εκείνο που πρέπει να αλλάξει.

Πάμε πίσω στον Μακρόν. Κυβερνάει την (κατά τη γνώμη των ειδικών) λιγότερο «μεταρρυθμίσιμη» χώρα της Ευρώπης. Υποσχέθηκε πριν επανεκλεγεί ότι θα αλλάξει το Συνταξιοδοτικό.

Επανεξελέγη αλλά χωρίς να έχει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Και τι έκανε μετά την επανεκλογή του; Αλλαξε το Συνταξιοδοτικό. Απέδειξε δηλαδή ότι οι «κοινωνικές αντιδράσεις» μπορεί να παίζουν ωραία στα δελτία ειδήσεων αλλά αφορούν μετρίως τη διακυβέρνηση της χώρας.

Οταν φυσικά οι κυβερνήτες είναι σοβαροί και έχουν μια αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην κοινωνία.

Κάπως έτσι προχωρούν οι χώρες. Κάπως έτσι θα έπρεπε να προχωράει και η Ελλάδα.

Αλλά πολύ φοβάμαι ότι κάποιος μας έχει ρίξει στη μοιρασιά. Στη Γαλλία έδωσε τον Μακρόν. Και σε εμάς τους σουλατσαδόρους.

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ",
24-26/03/23

ΤΗΣ ΙΝΟΥΣ ΑΦΕΝΤΟΥΛΗ

Εχοντας ζήσει πολύ ωραία χρόνια στη Γαλλία, παρακολουθώ με αγωνία όσα συμβαίνουν. Δεν ανησυχώ για την τύχη του Μακρόν. Δεν έχει άλλη επιλογή από το να εμμείνει στις θέσεις του. Η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση είναι η κορυφαία του μεταρρύθμιση και εξελέγη με αυτή την ατζέντα με ισχνή αλλά πάντως με πλειοψηφία. Δεν μπορεί να υποχωρήσει και θα ακολουθήσει το παράδειγμα του Ντε Γκωλ όταν αντιμετώπισε την κρίση του Μάη του '68 παρότι προς το παρόν αποκλείει πρόωρες εκλογές. Ωστόσο, το υπόλοιπο της θητείας του θα είναι υποθηκευμένο. Είναι πολύ αμφίβολο αν θα μπορέσει να προχωρήσει σε άλλες μεταρρυθμίσεις και αυτό μεσοπρόθεσμα θα κοστίσει στον εκσυγχρονισμό της Γαλλίας και τη θέση ισχύος της στο ευρωπαϊκό στερέωμα.

Τα τελευταία αρκετά χρόνια παρακολουθούμε τον εκφυλισμό της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, δεξιά, σοσιαλιστές, έχουν εξαφανισθεί. Ο Μακρόν κυβερνά με ένα προσωποπαγές κεντρώο κόμμα χωρίς ιστορικές κοινωνικές αναφορές. Ολοι μαζί προσπαθούν να αποσείσουν τον κίνδυνο να έρθει στην εξουσία η Ακροδεξιά. Αλλά αυτό το μέτωπο αντί να ενισχύσει τη γαλλική δημοκρατία την έχει αποσαθρώσει. Ενα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας βρίσκεται στους δρόμους για πολύ μακρύ χρονικό διάστημα για να θυμηθούμε τα «κίτρινα γιλέκα». Και σήμερα ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα αγωνίζεται για να μη βγει στη σύνταξη στα 64 και να συνεχίσει να ζει στην πλάνη ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει ενώ όλα έχουν αλλάξει. Σ' αυτή την κοινωνική εξέγερση συγκλίνουν μια οπισθοδρομική Δεξιά με μια οπισθοδρομική Αριστερά.

Υπάρχει ωστόσο η αχίλλειος πτέρνα στις μεταρρυθμίσεις και είναι αυτή της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η οργή δεν είναι γαλλική αποκλειστικότητα. Αν συσσωρεύεται για χρόνια στις ευρωπαϊκές κοινωνίες οφείλεται στο ότι η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους αφήνει τα πιο αδύναμα στρώματα στο κενό ενώ τα ισχυρότερα προστατευμένα από παρεμβάσεις κρατικές ή ευρωπαϊκές, π.χ., με την επιβολή ενός φόρου χρηματοπιστωτικών διεθνών συναλλαγών, που θα μπορούσαν να επιφέρουν δικαιότερη κατανομή του πλούτου.

Η γαλλική κοινωνία είναι χωρίς αμφιβολία βαθιά κρατικιστική. Πιστεύει στο κράτος και τους θεσμούς του και οι λειτουργοί του το υπηρετούν σωστά, στην παιδεία, τη δικαιοσύνη, την υγεία. Η γαλλική δημόσια διοίκηση δεν έχει σχέση με την ελληνική. Η Γκουέρνικα των Τεμπών δεν θα συνέβαινε στη Γαλλία όπου η διαφθορά δεν είναι γενικευμένη αλλά η συνείδηση του δημοσίου συμφέροντος είναι. Και για τον λόγο αυτό είναι οδυνηρή η σύγκρουση που εξελίσσεται σε εθνικό διχασμό. 

Η πλειοψηφία των Γάλλων επιθυμεί τη διατήρηση ενός υπερπροστατευτικού κράτους που αν δεν εκσυγχρονισθεί θα χρεοκοπήσει. Και θα στερήσει από τη Γαλλία τη θέση που κάθε πολίτης της φαντασιώνεται, αυτήν της μεγάλης χώρας. Αλλά θα στερήσει και από την υπόλοιπη Ευρώπη έναν βασικό της πυλώνα. Η Γαλλία δεν είναι μια τυχαία χώρα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Είναι η μόνη που μπορεί να συγκρατήσει τη Γερμανία από το να επιστρέψει στον ηγεμονισμό του παρελθόντος και η μόνη που μπορεί να συνομιλεί με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία ταυτόχρονα. Αν η Γαλλία αποκτήσει ακροδεξιά ηγεσία η ευρωπαϊκή ισορροπία θα έχει ανατραπεί και το ευρωπαϊκό μέλλον θα γίνει πολύ δυσοίωνο.

-Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων