Γεια χαρά, Αντρέα, γεια χαρά, Παύλο....

Από  "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 11-12/03/23

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΠΑ


Την ίδια μέρα, το προηγούμενο Σάββατο, έμαθα για τον θάνατο του Ανδρέα Ζεμπίλα και του Παύλου Αθανασόπουλου. Αν και μεταξύ τους δεν νομίζω ότι είχαν ιδιαίτερες σχέσεις, ήρθαν έτσι τα πράγματα ώστε να τους νεκρολογώ μαζί.

Τον Αντρέα τον γνώρισα το 1976 στη Σοσιαλιστική Πορεία και συμπορευτήκαμε μέχρι περίπου το 1987, όταν ιδρύθηκε η ΕΑΡ. Τότε, το 1976, πρωτάκουσα για τη δράση του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, στο Παρίσι, και ειδικότερα για τη συμμετοχή του στη Λαϊκή Επαναστατική Αντίσταση (ΛΕΑ), μία από τις πιο δυναμικές αντιστασιακές οργανώσεις. 

Τότε έμαθα επίσης πόσο πολύτιμες είχαν φανεί κατά καιρούς οι ικανότητές του (ήταν άνθρωπος που γενικά «έπιαναν τα χέρια του») σε δύσκολα πεδία όπως τα εκρηκτικά ή τα πλαστά ντοκουμέντα. Στη Σοσιαλιστική Πορεία, λοιπόν, βρεθήκαμε στην ίδια φράξια με τον Αντρέα, σε σύγκρουση σύντομα με τον κυρίαρχο σοσιαλμωραΐτικο κωνσταντοπουλισμό. Μάλιστα, τρεις από τη φράξια, από την αντιπολίτευση ας πούμε, ο Δημήτρης Ψυχογιός στην Ηλεία, ο Ζεμπίλας στην Α΄ Αθήνας και εγώ στην Αχαΐα, βρεθήκαμε υποψήφιοι (τρομάρα μας...), στις εκλογές του 1977, με τη Συμμαχία. 

Κι αυτό, παρά το ότι διαφωνούσαμε με το εγχείρημα της Συμμαχίας, το οποίο βλέπαμε πως ούτε έπειθε ούτε μέλλον είχε. Ετσι, δυστυχώς, γινόταν τότε η πολιτική. Διαφωνούσες - ξεδιαφωνούσες, υπήρχε το κομματικό καθήκον. Those were the days, my friends. Αλλωστε, έπειτα από άγονες συζητήσεις περίπου δύο χρόνων με άλλους περιπλανώμενους και losers της Aριστεράς, το 1980, η Σοσιαλιστική Πορεία αποφάσισε την αυτοδιάλυσή της και τη μετατροπή της... σε περιοδικό. Ευτυχώς μάλλον, μιας και οι «Αντιθέσεις» (αυτό ήταν το περιοδικό) έζησαν μέχρι το 1985 και γενικά άφησαν καλό όνομα.

Από εκεί και πέρα βρισκόμασταν όλο και λιγότερο με τον Αντρέα. Εκείνος, πάντα καλός αναγνώστης ξένων πηγών και καλός σχολιαστής της διεθνούς σκηνής, στράφηκε στη δημοσιογραφία. Για κάποιο διάστημα, μάλιστα, δούλευε στο Μega, όπου έλεγε τα διεθνή.

Θα κλείσω με μια ιστορία που νομίζω ότι κι εκείνος, με τη βαθιά αίσθηση του χιούμορ που τον διέκρινε, θα χαιρόταν να τη δει στη «νεκρολογία» του. Τότε λοιπόν, το 1977, με τη Συμμαχία, όταν ο Αντρέας ήταν υποψήφιος στην Α΄ Αθηνών (παλιός και παντοτινός Κυψελιώτης, άλλωστε), κάποιος σύντροφος αλλά και κοινωνικά γνωστός είχε πει στη μητέρα του, τυπικότατα: «Και καλή επιτυχία στον Αντρέα». Κι εκείνη, η καημένη, είχε απαντήσει: «Ευχαριστώ πολύ. Πάντως, δεν έχουμε πολλές ελπίδες. Τουλάχιστον, όχι αυτή τη φορά». Είχαμε γελάσει με την καρδιά μας τότε, κι εμείς κι εκείνος, ξέροντας υπό ποιες συνθήκες είχε δεχτεί ο Αντρέας να είναι υποψήφιος.



Τον Παύλο, αν και είχα ακούσει να γίνεται λόγος για την αντιδικτατορική του δράση και για κάποιες τολμηρές απόψεις του στο πλαίσιο του ΚΚΕ εσωτ., τον πρωτοείδα από κοντά (όπως λέμε) όταν, σε μια συνεδρίαση της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής για το συνέδριο του κόμματος που επρόκειτο να ονομαστεί ΕΑΡ, ήταν ο μόνος που είχε προτείνει να απαλειφθεί από τα ιδρυτικά/καταστατικά κείμενα κάθε αναφορά στον μαρξισμό. 

Οταν πια η ΕΑΡ είχε ιδρυθεί, ως μέλη της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής και οι δύο, συνεργαστήκαμε στενά το 1987-88 στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του κόμματος. Πρωτοπόρες και ρηξικέλευθες ήταν οι απόψεις και οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής, παρά την (αναμενόμενη εν πολλοίς) επιφυλακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζονταν από κάποιους πιο «παραδοσιακούς» συντρόφους. Ανοίγοντας συζήτηση ακόμα και για θέματα που ήταν μέχρι τότε λίγο - πολύ ταμπού στην Αριστερά, ήμασταν παράλληλα πάντα με τις κεραίες τεντωμένες έτοιμοι να υπερασπιστούμε ομοφυλόφιλους και ομοφυλόφιλες, τραβεστί, αντιρρησίες συνείδησης, άλλους διωκόμενους και κακοπαθημένους. Μην κοιτάτε που σήμερα όλα αυτά ακούγονται αυτονόητα. Τότε ούτε δεδομένα θεωρούνταν ούτε απλό ήταν να τα «περάσεις» στην κουλτούρα ενός κόμματος που μάλιστα είχε - εν μέρει, τουλάχιστον - κομμουνιστικές καταβολές.

Ετσι κάπως, και αφού πρώτα είχαμε οργανώσει με τον Παύλο ακόμα και εκδήλωση στο Πάντειο με θέμα «Αριστερά και σεξουαλικότητα», σύντομα κανονίστηκε και συνάντηση με εκπροσώπους των τραβεστί, προκειμένου να μας πουν τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για όσα τους απασχολούσαν, κυρίως ζητήματα βάναυσης κακοποίησης και εξοστρακισμού. 

Η συνάντηση έγινε σε καφενείο κοντά στην Πλατεία Κουμουνδούρου (ναι, η Κουμουνδούρου ήταν κάποτε έδρα του ΚΚΕ εσωτ. και της ΕΑΡ, πριν υποδεχτεί τον Κωνσταντόπουλο και τον Αλαβάνο, τον Λαφαζάνη και τον Στρατούλη, τον Πολάκη και τον Βερναρδάκη, τον Σπίρτζη και τον Ραγκούση). Ημασταν λοιπόν ο Παύλος κι εγώ από τη μια πλευρά, η θρυλική Αλόμα και ένα άλλο παιδί, συμπαθέστατο, που δεν θυμάμαι δυστυχώς το «καλλιτεχνικό» του ψευδώνυμο, από την άλλη. Ενδιαφέρουσα συνάντηση, και σίγουρα από τις πιο ασυνήθιστες όσα χρόνια είχα πολιτική δράση. Κάποια πάντως από εκείνα τα «προχωρημένα» που ζητούσαμε τότε, είτε αυτά ήταν το δικαίωμα στην αποτέφρωση είτε το δικαίωμα στη σεξουαλική διαφορά, ευτυχώς ο Παύλος έζησε να τα δει να γίνονται πραγματικότητα.

Είπαμε. Those were the days, my friends. Κατά τα άλλα, τώρα που το σκέφτομαι, το τι πολιτικές ή άλλες επιλογές είχε κάνει καθένας από εμάς τα πιο πρόσφατα χρόνια ίσως μικρή σημασία να έχει τελικά.

Γεια χαρά, Αντρέα, γεια χαρά, Παύλο.