Από "ΤΑ ΝΕΑ"
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 21/03/23 |
Η συμφωνία την οποία ανακοίνωσαν χθες οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας Νίκος Δένδιας και Μεβλούτ Τσαβούσογλου για την υποστήριξη από πλευράς Τουρκίας της υποψηφιότητας της Ελλάδας στη θέση του μη μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και από πλευράς Ελλάδας της τουρκικής υποψηφιότητας για τη θέση του γενικού γραμματέα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) συνιστά μια θεαματική εξέλιξη στη διαδικασία βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που προσφέρεται αυτή η αλληλοϋποστήριξη (που, ας σημειωθεί, προέβλεπε η συμφωνία φιλίας που υπέγραψαν το 1930 Ελ. Βενιζέλος και Ι. Ινονού). Και μάλιστα η Ελλάδα στηρίζει την Τουρκία για τον ΙΜΟ, οργανισμό κρίσιμο για τα ελληνικά συμφέροντα. Είναι μια εξέλιξη που σημειώνεται λίγο πριν από τις εκλογές στην Τουρκία (14/5) για τις οποίες η Αθήνα προσπαθεί να σταθμίσει ποιος εκ των δύο κύριων διεκδικητών για την προεδρία (Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου) θα μπορούσε να είναι «η καλύτερη περίπτωση» για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αυτή τη στιγμή και οι δύο υποψήφιοι φαίνεται να διεκδικούν την προεδρία με σχεδόν ίσες αξιώσεις, αν και ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δημοσκοπικά προηγείται (ο Ερντογάν θα κάνει βέβαια τα πάντα για να κερδίσει). Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του καθενός από τους δύο υποψηφίους θα μπορούσαν να συνοψισθούν:
Οσον αφορά τον πρόεδρο Ερντογάν, το βασικό πλεονέκτημα υπέρ αυτού είναι ότι αντιπροσωπεύει «τον διάβολο που γνωρίζουμε εδώ και είκοσι χρόνια». Και ως γνωστόν «καλύτερα τον διάβολο που γνωρίζεις» με τα καλά του και τα κακά του. Και στα «καλά» του είναι ότι, παρά τον Εβρο και το ταραχώδες καλοκαίρι 2020, δεν προχώρησε σε κάποιο ακραίο επεισόδιο όπως έγινε στο παρελθόν με κεμαλικής λογικής ηγέτες (1996, 1987, 1976, 1974).
Οσον αφορά τον πρόεδρο Ερντογάν, το βασικό πλεονέκτημα υπέρ αυτού είναι ότι αντιπροσωπεύει «τον διάβολο που γνωρίζουμε εδώ και είκοσι χρόνια». Και ως γνωστόν «καλύτερα τον διάβολο που γνωρίζεις» με τα καλά του και τα κακά του. Και στα «καλά» του είναι ότι, παρά τον Εβρο και το ταραχώδες καλοκαίρι 2020, δεν προχώρησε σε κάποιο ακραίο επεισόδιο όπως έγινε στο παρελθόν με κεμαλικής λογικής ηγέτες (1996, 1987, 1976, 1974).
Από την άλλη μεριά όμως είναι ο ηγέτης που διεύρυνε την ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών (Τουρκολιβυκό μνημόνιο, επέκταση διεκδικήσεων, Γαλάζια Πατρίδα κ.λπ.). Ενώ έφθασε την τοξική, εμπρηστική ρητορική σε ακρότατο σημείο με ιταμές απειλές όπως «θα έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ...» κ.ά. στο πλαίσιο μιας νεοοθωμανικής επεκτατικής στρατηγικής που τον απομακρύνει από τη Δύση και την ΕΕ (τάση όχι θετική για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις). Αν και τώρα φαίνεται να αναθεωρεί κάπως τη στάση αυτή και ταυτόχρονα να κάνει κάποια βήματα εξομάλυνσης με την Ελλάδα.
Σχετικά με τον Κιλιτσντάρογλου (και την αντιπολίτευση γενικά), πέρα από το γεγονός ότι συνιστά «άγνωστη εν εξουσία» περίπτωση, έχει υιοθετήσει θέσεις για τα Ελληνοτουρκικά που σ' ορισμένα θέματα είναι πολύ πιο ακραίες απ' αυτές του προέδρου Ερντογάν («να σπεύσουμε να καταλάβουμε τα 18 νησιά του Αιγαίου» κ.λπ.). Επομένως ο κίνδυνος είναι να θελήσει να αποδείξει ότι είναι «πολύ πιο πατριώτης και εθνικιστής» και να προχωρήσει να κάνει πράξη τις εξαγγελίες του με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από την άλλη όμως υπόσχεται εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος, επαναπροσέγγιση με Δύση και ΕΕ, στοιχεία που μπορεί να λειτουργήσουν ευεργετικά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ενώ θετικό είναι επίσης ότι πλαισιώνεται από τους δύο μετριοπαθείς δημάρχους, Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιαβάζ, ως υποψήφιους αντιπροέδρους.
Μετά τη χθεσινή απόφαση Δένδια - Τσαβούσογλου η επιλογή γίνεται πιο δύσκολη.
-Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής - σύμβουλος ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ και Research Associate LSE. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030. Οι Προκλήσεις Τουρκίας και Ευρώπης»
Σχετικά με τον Κιλιτσντάρογλου (και την αντιπολίτευση γενικά), πέρα από το γεγονός ότι συνιστά «άγνωστη εν εξουσία» περίπτωση, έχει υιοθετήσει θέσεις για τα Ελληνοτουρκικά που σ' ορισμένα θέματα είναι πολύ πιο ακραίες απ' αυτές του προέδρου Ερντογάν («να σπεύσουμε να καταλάβουμε τα 18 νησιά του Αιγαίου» κ.λπ.). Επομένως ο κίνδυνος είναι να θελήσει να αποδείξει ότι είναι «πολύ πιο πατριώτης και εθνικιστής» και να προχωρήσει να κάνει πράξη τις εξαγγελίες του με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από την άλλη όμως υπόσχεται εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος, επαναπροσέγγιση με Δύση και ΕΕ, στοιχεία που μπορεί να λειτουργήσουν ευεργετικά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ενώ θετικό είναι επίσης ότι πλαισιώνεται από τους δύο μετριοπαθείς δημάρχους, Εκρέμ Ιμάμογλου και Μανσούρ Γιαβάζ, ως υποψήφιους αντιπροέδρους.
Μετά τη χθεσινή απόφαση Δένδια - Τσαβούσογλου η επιλογή γίνεται πιο δύσκολη.
-Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής - σύμβουλος ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ και Research Associate LSE. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030. Οι Προκλήσεις Τουρκίας και Ευρώπης»
Νέο κλίμα με αμοιβαία στήριξη
Η Τουρκία θα στηρίξει την ελληνική υποψηφιότητα για τη θέση του μη μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενώ η Ελλάδα θα υποστηρίξει τον τούρκο υποψήφιο για τη θέση του γ.γ. του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ)
ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΦΩΤΑΚΗ
Με κινήσεις συμβολισμού προχωρούν Αθήνα και Αγκυρα δείχνοντας διάθεση να κάνουν «ανώδυνα» βήματα για την αποκατάσταση της μεταξύ τους εμπιστοσύνης. Επειτα από μια μακρά περίοδο έντασης που δοκίμασε τις σχέσεις των δύο χωρών. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε και η χθεσινή συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες με στόχο κινήσεις που θα χτίσουν γέφυρες και θα γκρεμίσουν την καχυποψία μεταξύ των δύο χωρών.
Η ανακοίνωση από την Τουρκία ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα της Ελλάδας για τη θέση του μη μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όντας η 115η χώρα που δεσμεύεται, καθώς και η ανακοίνωση της Ελλάδας ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα της Τουρκίας για τη θέση του γ.γ. του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) είναι πρωτοβουλίες που δίνουν έμφαση στη διατήρηση και ενίσχυση της θετικής ατμόσφαιρας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ενόψει εκλογών στις δύο χώρες. Η ανταλλαγή δηλώσεων υποστήριξης, όπως λένε έμπειροι διπλωμάτες, εντάσσεται στους κανόνες της διπλωματικής πρακτικής, με συγκεκριμένη αξία.
Σύμφωνα με πληροφορίες από ανώτατες διπλωματικές πηγές, οι συζητήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη εδώ και δύο εβδομάδες περίπου, με διπλωματικές πηγές να αναγνωρίζουν ότι το κλίμα έχει αλλάξει σημαντικά. Σημαντικό το γεγονός ότι η στήριξη της Αγκυρας στην ελληνική υποψηφιότητα δηλώθηκε ενώ η Αθήνα έχει υπογραμμίσει ότι αυτή έχει ως πυξίδα της τον διάλογο, τη διπλωματία και τη δημοκρατία και ως προτεραιότητα την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Για την Αθήνα άλλωστε, όπως υπογράμμιζε η ίδια πηγή, ενδεχόμενα προβλήματα της Ελλάδας σχετικά με την υποψηφιότητά της θα μπορούσαν να προέλθουν είτε από την Τουρκία και τουρκογενή κράτη είτε από τη Ρωσία και τις χώρες επιρροής της και έχοντας λύσει το ένα από αυτά «η υποψηφιότητά μας δεν αντιμετωπίζεται».
Ο Δένδιας έθεσε τον στόχο της εκλογής της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την περίοδο της κλιμακούμενης έντασης με την Τουρκία, με το ΥΠΕΞ να μη συνδέει την υποψηφιότητα με τα ελληνοτουρκικά, ωστόσο όλοι έβλεπαν μια προσπάθεια για ευρύτερες επαφές που είχαν στόχο και την περαιτέρω θωράκιση της χώρας και επικοινωνίας των θέσεών της. Ιδιαίτερα με παίκτες που η Αθήνα δεν είχε παραδοσιακές επαφές. Στόχος, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές κατά την έναρξη της προσπάθειας, ήταν να μη μείνουν κενά στον χάρτη, κοιτάζοντας και προς την Τουρκία, που πλέον δηλώνει ότι θα στηρίξει την Αθήνα.
Επιφυλάξεις
Αντίστοιχα η θέση του γ.γ. του ΙΜΟ που διεκδικεί η Αγκυρα έχει τη δική της σημασία, και δη για την Ελλάδα που είναι ένα κράτος με ιδιαίτερη παρουσία στον χώρο της ναυτιλίας. Με τους πιο καχύποπτους να εκφράζουν πάντως επιφυλάξεις. Δένδιας και Τσαβούσογλου χθες μετά την εικοσάλεπτη συνάντησή τους στάθηκαν στην αλληλεγγύη των δύο χωρών, στο χτίσιμο της - χαμένης λόγων των κρίσεων και της έντασης - εμπιστοσύνης αλλά και στην αμοιβαία υποστήριξη μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας σε διεθνή φόρα. Δεν μίλησαν για λύσεις επί συγκεκριμένων προβλημάτων, αφού οι θέσεις των δύο πλευρών δεν αλλάζουν και οι τουρκικές διεκδικήσεις παραμένουν, ωστόσο άνοιξαν ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας. Οσο οι δύο πλευρές δεν επιχειρούν να το δυναμιτίσουν.
Επιστρέφοντας άλλωστε από την Αίγυπτο, ο Τσαβούσογλου ήταν σαφής ότι δεν υπάρχει υπαναχώρηση της Τουρκίας στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, μεταξύ άλλων, ενώ υποστήριξε ότι η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών Ελλάδας - Αιγύπτου δεν είναι εναντίον της Τουρκίας. Με τον Δένδια στη δήλωσή του από τα εγκαίνια της έκθεσης του Εντι Ράμα στο Ζάππειο να σημειώνει ότι έχει απόλυτη συνείδηση των δυσκολιών των ελληνοτουρκικών σχέσεων, «όμως, όπως και να το δει κανείς, είναι μια πολύ σημαντική μέρα. Για να το κατανοήσει κανείς, αρκεί να σκεφτεί πού βρισκόμασταν πριν από λίγες εβδομάδες».
Σήμερα αναχωρεί για την Αγκυρα ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης, προκειμένου να επανεκκινήσει αύριο με τον τούρκο ομόλογό του Μπουράκ Ακτσαπάρ τις συνομιλίες για τη «θετική ατζέντα», ένα τραπέζι διαλόγου ανώδυνο και ασφαλές, αφού δεν αφορά εθνικά θέματα, αλλά ζητήματα «χαμηλής πολιτικής», επιχειρηματικού, οικονομικού και εμπορικού χαρακτήρα
Σύμφωνα με πληροφορίες από ανώτατες διπλωματικές πηγές, οι συζητήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη εδώ και δύο εβδομάδες περίπου, με διπλωματικές πηγές να αναγνωρίζουν ότι το κλίμα έχει αλλάξει σημαντικά. Σημαντικό το γεγονός ότι η στήριξη της Αγκυρας στην ελληνική υποψηφιότητα δηλώθηκε ενώ η Αθήνα έχει υπογραμμίσει ότι αυτή έχει ως πυξίδα της τον διάλογο, τη διπλωματία και τη δημοκρατία και ως προτεραιότητα την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Για την Αθήνα άλλωστε, όπως υπογράμμιζε η ίδια πηγή, ενδεχόμενα προβλήματα της Ελλάδας σχετικά με την υποψηφιότητά της θα μπορούσαν να προέλθουν είτε από την Τουρκία και τουρκογενή κράτη είτε από τη Ρωσία και τις χώρες επιρροής της και έχοντας λύσει το ένα από αυτά «η υποψηφιότητά μας δεν αντιμετωπίζεται».
Ο Δένδιας έθεσε τον στόχο της εκλογής της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την περίοδο της κλιμακούμενης έντασης με την Τουρκία, με το ΥΠΕΞ να μη συνδέει την υποψηφιότητα με τα ελληνοτουρκικά, ωστόσο όλοι έβλεπαν μια προσπάθεια για ευρύτερες επαφές που είχαν στόχο και την περαιτέρω θωράκιση της χώρας και επικοινωνίας των θέσεών της. Ιδιαίτερα με παίκτες που η Αθήνα δεν είχε παραδοσιακές επαφές. Στόχος, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές κατά την έναρξη της προσπάθειας, ήταν να μη μείνουν κενά στον χάρτη, κοιτάζοντας και προς την Τουρκία, που πλέον δηλώνει ότι θα στηρίξει την Αθήνα.
Επιφυλάξεις
Αντίστοιχα η θέση του γ.γ. του ΙΜΟ που διεκδικεί η Αγκυρα έχει τη δική της σημασία, και δη για την Ελλάδα που είναι ένα κράτος με ιδιαίτερη παρουσία στον χώρο της ναυτιλίας. Με τους πιο καχύποπτους να εκφράζουν πάντως επιφυλάξεις. Δένδιας και Τσαβούσογλου χθες μετά την εικοσάλεπτη συνάντησή τους στάθηκαν στην αλληλεγγύη των δύο χωρών, στο χτίσιμο της - χαμένης λόγων των κρίσεων και της έντασης - εμπιστοσύνης αλλά και στην αμοιβαία υποστήριξη μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας σε διεθνή φόρα. Δεν μίλησαν για λύσεις επί συγκεκριμένων προβλημάτων, αφού οι θέσεις των δύο πλευρών δεν αλλάζουν και οι τουρκικές διεκδικήσεις παραμένουν, ωστόσο άνοιξαν ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας. Οσο οι δύο πλευρές δεν επιχειρούν να το δυναμιτίσουν.
Επιστρέφοντας άλλωστε από την Αίγυπτο, ο Τσαβούσογλου ήταν σαφής ότι δεν υπάρχει υπαναχώρηση της Τουρκίας στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, μεταξύ άλλων, ενώ υποστήριξε ότι η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών Ελλάδας - Αιγύπτου δεν είναι εναντίον της Τουρκίας. Με τον Δένδια στη δήλωσή του από τα εγκαίνια της έκθεσης του Εντι Ράμα στο Ζάππειο να σημειώνει ότι έχει απόλυτη συνείδηση των δυσκολιών των ελληνοτουρκικών σχέσεων, «όμως, όπως και να το δει κανείς, είναι μια πολύ σημαντική μέρα. Για να το κατανοήσει κανείς, αρκεί να σκεφτεί πού βρισκόμασταν πριν από λίγες εβδομάδες».
Σήμερα αναχωρεί για την Αγκυρα ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης, προκειμένου να επανεκκινήσει αύριο με τον τούρκο ομόλογό του Μπουράκ Ακτσαπάρ τις συνομιλίες για τη «θετική ατζέντα», ένα τραπέζι διαλόγου ανώδυνο και ασφαλές, αφού δεν αφορά εθνικά θέματα, αλλά ζητήματα «χαμηλής πολιτικής», επιχειρηματικού, οικονομικού και εμπορικού χαρακτήρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου