Τίποτε δεν λειτουργεί ερήμην του ανθρώπου. Κι ακούγοντας τις συνομιλίες τού μοιραίου σταθμάρχη Λάρισας, καταλαβαίνεις πως το πρόβλημά του δεν ήταν τόσο η εκπαίδευση, αλλά ο χαρακτήρας του, η ελαφρότητα, η βαριά ανευθυνότητα και η μη-αίσθηση της πραγματικότητας. Από τις συνομιλίες του φαίνεται σαν να χαζολογούσε. Να νόμιζε ότι έπαιζε τρενάκια με τον εγγονό του στο σαλόνι. Μετά τη φοβερή τραγωδία μιλάει στο τηλέφωνο για «τράκα» σε έναν τόνο, λες κι έσπασε μόνο το μπροστινό φτερό του αυτοκινήτου. ...

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 24-26/03/23

Προαστιακός,
του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

Για να λάβεις άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος σταθμάρχη, μάλλον δεν χρειάζεται να μπορείς να κάνεις όλες τις ασκήσεις που έκανε επί τάπητος ο Ιωάννης Μελισσανίδης. Προφανώς δεν είναι αναγκαίο να ξέρεις και αλγόριθμους, λεπτομέρειες για την ερωτική ζωή των γαρίδων, να έχεις προηγούμενο πτυχίο απ' την Οξφόρδη, ή να έχεις εργαστεί ως επιστήμων στο CER. Και, αν και είμαι άσχετος, όπως βλέπω στην τηλεόραση τους πίνακες αυτόματης διεύθυνσης τρένων της Λάρισας, φαίνεται πως και ένα παιδί δέκα ετών, απ' αυτά που παίζουν τα κομπιούτερ στα δάχτυλα, θα μπορούσε επιτυχέστατα να αναλάβει τα καθήκοντα σταθμάρχη μετά από μια βδομάδα - το πολύ - εκπαίδευση, αρκεί να έχει τη δέουσα αίσθηση ευθύνης της ηλικίας του.

Και δεν ξέρω αν κανείς σοβαρός άνθρωπος έχει μελετήσει τα μαθήματα διδασκαλίας που κάνουνε επί έξι - εφτά μήνες οι υποψήφιοι σταθμάρχες, δεν έχω δει το εγχειρίδιο, αλλά υποθέτω πως δεν αποκλείεται η διδασκαλία να περιέχει κι ένα σωρό θεωρητικά, όχι ιδιαιτέρως χρήσιμα για να αλλάξεις τη γραμμή σε δύο τρένα ώστε να μην κάνουνε επιτυχή μετωπική σύγκρουση. 

Δεν ξέρω αν ο κ. Γεραπετρίτης έχει ψάξει να δει με τα μάτια του αυτό το εγχειρίδιο, δηλαδή κατά πόσο είναι αποτελεσματικά τα περισσότερα μαθήματα, ή τους διδάσκουν όπως επί δεκαετίες δίδασκαν σε εμάς τα Αρχαία Ελληνικά. Δεν είμαι δηλαδή βέβαιος αν έχει ξεπεραστεί εντελώς ο κώδικας των οθωμανικών σιδηροδρόμων του χίλια οχτακόσια τόσο, ή εν πάση περιπτώσει αν τα μαθήματα είναι χρήσιμα κι όχι θεωρητικές φλυαρίες, όπως συνηθίζεται σε μεγάλο μέρος της εν γένει Εκπαίδευσης στα σχολεία.

Κι αν ο εκπαιδευόμενος απεχθάνεται τα κομπιούτερ όπως ο τέως υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου, και δεν θέλει να μάθει να χειρίζεται την τηλεματική, αλλά επιμένει στην εποχή των κλειδούχων, τότε υπάρχουνε κι άλλες δουλειές στο ΟΣΕ, δυνάμει λιγότερο φονικές. Αλλά για να πάρει ένας τέως αχθοφόρος άδεια σταθμάρχου, μάλλον μας βάζει σε σκέψεις για όλα αυτά συν τα σχετικά με τη στάση του απέναντι στην τεχνολογία. Αν και πιστεύω πως ακόμα κι ένας στοιχειωδώς ευφυής αχθοφόρος κοινής λογικής, αλλά με αίσθημα υψηλής συνέπειας θα μπορούσε να κάνει μια χαρά τη δουλειά, διότι θα είναι απλώς σταθμάρχης στη Λάρισα κι όχι ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας στο αεροδρόμιο του JFK.

Τόσα χρόνια, τόσες δεκαετίες, με πολύ χειρότερα τρένα και τυραννισμένο δίκτυο, με τον Μπράλο, τους μουτζούρηδες και τις ατμομηχανές και δεν γίνονταν τέτοια φρικαλέα δυστυχήματα. Τουλάχιστον δεν είχαμε ποτέ μετωπική με τόσους νεκρούς - πώς συνέβαινε; Πώς και επί ενάμιση αιώνα κυκλοφορούσαν οι αμαξοστοιχίες χωρίς τηλεματική και αυτόματα συστήματα πέδησης και δεν γίνονταν τα τρένα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια; Υπήρχαν, άρα, όχι μόνο κάποιες δικλίδες ασφαλείας κοινής λογικής, αλλά και περίσσευμα αισθήματος ευθύνης στους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους. Ηξεραν, ένιωθαν, πως είναι υπεύθυνοι για χιλιάδες ζωές καθημερινά κι έκαναν τη δουλειά τους με δέος, προσοχή και ακρίβεια. Ηξεραν ότι δουλεύουν στον ΟΣΕ κι όχι στην Ντίσνεϊλαντ.

Δηλαδή μπορεί το σύστημα να ήταν ανεπαρκές και ελαττωματικό, αλλά εκείνοι ήξεραν και προσαρμόζονταν στην πραγματικότητα και τα πήγαιναν μια χαρά. Δεν υπήρχαν σοβαρά - τουλάχιστον - δυστυχήματα. Είναι σαν να οδηγείς αυτοκίνητο, να ξέρεις ότι ο δρόμος δεν είναι καλός, οπότε προσαρμόζεσαι και πας ανάλογα - τώρα αν καρφωθείς στην κολόνα ή κάνεις μετωπική και σου φταίει ο δρόμος ενώ τον ξέρεις, ποιος έχει την ευθύνη; 

Βέβαια χρειαζόμαστε πολύ καλούς δρόμους και πολλά προστατευτικά (τον Ελληνα ενίοτε πρέπει να τον νταντεύεις σαν μωρό) και καλά αυτοκίνητα και τεχνολογία. Οπωσδήποτε. Αλλά και τα αεροπλάνα έχουνε σίγουρη υπερ-τεχνολογία, άριστα εκπαιδευμένους πιλότους, όμως και πάλι δυστυχήματα γίνονται. Διότι κι εκεί ενδέχεται να προκύψει ένας εμπειρότατος πιλότος που έχει αιφνιδίως σαλτάρει και είναι αυτοκτονικός, ή ένας ελεγκτής που να τα έχει πιει. Τι να κάνει τότε το σύστημα; Πώς να προβλέψει πότε η γκόμενα θα παρατήσει τον πιλότο κι εκείνος, άπελπις, θα θέλει, πια, να στουκάρει το αεροπλάνο στο βουνό; (Ή μήπως δεν έχει συμβεί;)

Εξάλλου το σύστημα στους σιδηροδρόμους (και αλλού) ποτέ δεν θα είναι τέλειο. Πάντα θα επιδέχεται βελτιώσεις και νέα τεχνολογία - άρα, πάντα, θα παίζει ρόλο και η προσωπική ευθύνη. Δεν είναι μόνο θέμα εκπαίδευσης, αλλά και αισθήματος ευθύνης και ψυχισμού, διότι, στην κρίσιμη στιγμή, μια ψυχική διαταραχή του εκάστοτε σταθμάρχη (ή δύο απρόβλεπτα ουισκάκια) ή μηχανοδηγού μπορεί να φέρουν καταστροφή.

Την εκάστοτε κατάσταση του δικτύου την ξέρουν όλοι οι συνεπείς σιδηροδρομικοί και προσαρμόζονται δεόντως - πάντα θα χρειάζεται κάποια ευελιξία και υψηλό αίσθημα συνέπειας. Τίποτε δεν λειτουργεί ερήμην του ανθρώπου. Κι ακούγοντας τις συνομιλίες τού μοιραίου σταθμάρχη Λάρισας, καταλαβαίνεις πως το πρόβλημά του δεν ήταν τόσο η εκπαίδευση, αλλά ο χαρακτήρας του, η ελαφρότητα, η βαριά ανευθυνότητα και η μη-αίσθηση της πραγματικότητας. Από τις συνομιλίες του φαίνεται σαν να χαζολογούσε. Να νόμιζε ότι έπαιζε τρενάκια με τον εγγονό του στο σαλόνι. Μετά τη φοβερή τραγωδία μιλάει στο τηλέφωνο για «τράκα» σε έναν τόνο, λες κι έσπασε μόνο το μπροστινό φτερό του αυτοκινήτου. Αντε να ράγισε και λίγο το φλας.