Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" (κύριο+εσωτερικό θέμα
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 03/01/24 
Το κόστος του ουκρανικού μπλόκου
στο ρωσικό αέριο
Πώς θα επηρεαστούν οι λογαριασμοί – Οι επιπτώσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη
ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΛΙΑΓΓΟΥ
Ανησυχητικά μηνύματα για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας στέλνει η νέα άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου που πυροδότησε το οριστικό κλείσιμο της διέλευσης του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στην Κεντρική και τη Δυτική Ευρώπη. Η τροφοδοσία της ελληνικής αγοράς φυσικού αερίου δεν επηρεάζεται από το κλείσιμο της ουκρανικής οδού και δεν πρόκειται να προκύψει οποιαδήποτε διαταραχή εφοδιασμού. Οι επιπτώσεις θα είναι, ωστόσο, αναπόφευκτες στις τιμές τόσο του φυσικού αερίου όσο και της ηλεκτρικής ενέργειας, η παραγωγή της οποίας συνεχίζει να στηρίζεται σε ποσοστό άνω του 40% στο εισαγόμενο καύσιμο.
Ανησυχητικά μηνύματα για την τραυματισμένη από την ενεργειακή κρίση ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας στέλνει η νέα άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου που πυροδότησε το οριστικό κλείσιμο της διέλευσης του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Η απόφαση του Κιέβου να μην ανανεώσει τη σύμβαση διαμετακόμισης με τη Ρωσία στην έναρξη του 2025 εκτόξευσε τις τιμές του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο TTF σε πάνω από τα 50 ευρώ/ μεγαβατώρα και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στις χονδρεμπορικές αγορές της Ευρώπης τη δεύτερη ημέρα του έτους, σε πάνω από τα 115 ευρώ/μεγαβατώρα, με εξαίρεση τις σκανδιναβικές χώρες που έχουν υψηλή συμμετοχή υδροηλεκτρικών στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής τους.
Η διακοπή της ροής ρωσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας συνέπεσε με τις προβλέψεις για νέα πτώση των θερμοκρασιών κάτω από το μηδέν σε ορισμένες χώρες, που σημαίνει αύξηση της ζήτησης για θέρμανση, όταν τα αποθέματα σε ολόκληρη την ήπειρο εξαντλούνται ήδη με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2021, παράγοντες που προεξοφλούν διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου και νέες πιέσεις για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία που παλεύουν να ανακάμψουν από τη χειρότερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών.
Η Ευρώπη σταδιακά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία περιόρισε την εξάρτησή της από τις ρωσικές εισαγωγές αερίου από το σχεδόν 40% το 2021 στο μόλις 18% το 2024 (συμπεριλαμβανομένου του LNG). Ενα ποσοστό 5% των συνολικών εισαγωγών σήμερα, περί τα 15 δισ. κ.μ. αερίου, συνέχιζαν να προμηθεύονται μέσω της Ουκρανίας, η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία.
Ο αντίκτυπος ωστόσο στις τιμές από την αύξηση των 20 ευρώ/μεγαβατώρα είναι πολύ μεγάλος γιατί δεν περιορίζεται σε αυτή την ποσότητα αλλά στις συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ευρώπης, όπως εξηγεί στην «Κ» ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μetlen και πρόεδρος της Eurometaux, ο οποίος χαρακτηρίζει αυτή την εξέλιξη ως «το σημαντικότερο γεγονός της νέας χρονιάς για την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά».
«Aφαιρούμε το 5% των εισαγωγών από μια αγορά που βρίσκεται σε ισορροπία τρόμου. Δεν είναι απλό. Είδαμε τις τιμές στο ΤΤF να ανεβαίνουν από τα 30 ευρώ τους προηγούμενους μήνες στα 50 ευρώ/μεγαβατώρα. Η διαφορά αυτή των 20 ευρώ δεν αφορά μόνο τις εισαγωγές μέσω Ουκρανίας, αλλά το 100% των εισαγωγών, αφού στην πλειονότητά τους οι συμβάσεις προμήθειας είναι συνδεδεμένες με την τιμή στο ΤΤF. Είκοσι ευρώ αύξηση τιμής σε μια ποσότητα 500 δισ. κ.μ. αερίου που εισάγει η Ευρώπη σημαίνει επιβάρυνση με 100 δισ. ευρώ. Ακόμη και εάν υποθέσουμε ότι το 30% είναι μέσω παραδοσιακών συμβάσεων, συνδεδεμένων με την τιμή του πετρελαίου, προκύπτει μια επιβάρυνση 70 δισ. ευρώ.
Για την ηλεκτρική ενέργεια το κόστος διπλασιάζεται», εξηγεί ο κ. Μυτιληναίος με εμφανή αγωνία για τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο ίδιος εκφράζει την ανησυχία του για εκτίναξη των τιμών φυσικού αερίου ακόμη και στα 70 ευρώ/ μεγαβατώρα σε περίπτωση ενός δριμύτερου χειμώνα, ενώ ασκεί κριτική στη στάση της Ε.Ε. Οπως τονίζει, παρά το γεγονός ότι τα κράτη που επηρεάζονται άμεσα από τη διακοπή της τροφοδοσίας με ρωσικό αέριο ζήτησαν παρέμβαση, η Κομισιόν αρνήθηκε να παρέμβει».
Τον σημαντικό αντίκτυπο της τιμής του φυσικού αερίου στις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της Eurelectric για την πορεία των τιμών το 2024. Σύμφωνα με αυτά, η μέση τιμή χονδρικής διαμορφώθηκε στα 82 ευρώ/μεγαβατώρα σε σύγκριση με τα 97 ευρώ το 2023. Αυτή η μέση τιμή ήταν στα 76 ευρώ έως και πριν από λίγους μήνες μέχρι που η τιμή του φυσικού αερίου άρχισε να αυξάνεται λόγω της φημολογούμενης διακοπής της ροής αερίου από την Ουκρανία, πράγμα που τελικά έγινε με αποτέλεσμα οι τιμές ρεύματος στις χονδρεμπορικές αγορές της Ευρώπης να υπερβαίνουν τα 115 ευρώ/μεγαβατώρα.
Αναπόφευκτες θα είναι οι επιπτώσεις στις τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και για τους καταναλωτές της χώρας (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) παρότι η τροφοδοσία της Ελλάδας δεν εξαρτάται από την Ουκρανία. Τα τελευταία χρόνια το ρωσικό αέριο μπαίνει στο ελληνικό σύστημα μέσω του αγωγού Turkstream που διασχίζει υποθαλάσσια τη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία και συνεχίζει προς τα Βαλκάνια φτάνοντας μέχρι την Ουγγαρία. Το γεγονός πάντως ότι το σχεδόν 60% των εισαγωγών αερίου της χώρας περνάει μέσω της Τουρκίας είναι ένα ζήτημα που προβληματίζει κυβέρνηση και αγορά.
Γιατί η Ουκρανία έκλεισε τώρα
τη στρόφιγγα προς την Ευρώπη
ΤΩΝ ΜΑΡΚ ΣΑΝΤΟΡΑ, ΑΝΤΡΙΟΥ ΧΙΓΚΙΝΣ και ΤΖΕΝΙ ΓΚΡΟΣ
Διεκόπη την 1η Ιανουαρίου η ροή φυσικού αερίου μέσω αγωγού, ο οποίος συνδέει τη Ρωσία με την Ουκρανία, όπως ανέφεραν αξιωματούχοι των δύο χωρών. Οι επιπτώσεις της διακοπής, παρότι αναμενόμενες εδώ και καιρό, μπορεί να προκαλέσουν αλυσιδωτή αντίδραση στον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης και να επηρεάσουν σε βάθος χρόνου την ικανότητα της Μόσχας να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό της στην Ουκρανία.
Τι συνέβη ακριβώς; Η Ουκρανία αρνήθηκε να ανανεώσει τη συμφωνία, η οποία επέτρεπε στη Ρωσία να εξάγει φυσικό αέριο μέσω αγωγού στην Ευρώπη. Τη συμφωνία συνέχισαν να τηρούν οι δύο πλευρές ακόμη και μετά την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία το 2022. Ο αγωγός Ουρενγκόι - Πομάρι - Ουζγκορόντ κατασκευάστηκε στα χρόνια της ΕΣΣΔ προκειμένου να μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία στις ευρωπαϊκές αγορές.
Κατέστη μάλιστα η κύρια οδός ανεφοδιασμού της Σλοβακίας σε φυσικό αέριο, με τη ροή να ελέγχεται από την πόλη της Σούντζα στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ στα σύνορα με την Ουκρανία, που ελέγχεται σήμερα από τον ουκρανικό στρατό. Ο αγωγός αποτελούσε τον τελευταίο ρωσικό ενεργειακό διάδρομο προς την Ευρώπη, μετά τη δολιοφθορά του αγωγού Nord Stream το 2022 προς τη Γερμανία, πιθανώς από Ουκρανούς σαμποτέρ και τη διακοπή της ροής αερίου μέσω της Λευκορωσίας.
Γιατί τώρα; Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποιούσε εδώ και μήνες για την απόφασή του να μην ανανεώσει τη συμφωνία 5ετούς διάρκειας, η οποία εξέπνευσε τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου. Η συμφωνία είχε υπογραφεί πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά μετά την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία. Ποιο θα είναι το κόστος για τη Μόσχα και το Κίεβο; Αναλυτές εκτιμούν ότι η διακοπή ροής του αερίου θα περιορίσει τα έσοδα της Ρωσίας κατά 6,5 δισ. δολάρια τον χρόνο. Η επιμονή του Ζελένσκι εμπεριέχει, όμως, κινδύνους για την Ουκρανία. Η Ρωσία θα μπορούσε έτσι να αποφασίσει να βομβαρδίσει το ουκρανικό δίκτυο ενεργειακών αγωγών, το οποίο απέφευγε μέχρι στιγμής να στοχεύσει.
Πόσο θα πληγεί η Ε.Ε.; Η εκπνοή της συμφωνίας για το φυσικό αέριο ήταν προδιαγεγραμμένη, προσφέροντας στις χώρες της Ευρώπης χρόνο για την εκπόνηση εναλλακτικών σχεδίων. Η διακοπή λειτουργίας του αγωγού δεν αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή του φυσικού αερίου, χάρη στις νέες συμφωνίες με εναλλακτικούς προμηθευτές που έχουν ήδη υπογραφεί. Η Μόσχα περιόρισε τον όγκο φυσικού αερίου που εξήγαγε στην Ευρώπη μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, προκαλώντας άνοδο των τιμών και υποχρεώνοντας πολλές κυβερνήσεις να καταφύγουν στα στρατηγικά τους αποθέματα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη ζήτηση από επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. μείωσαν την εξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο και αναζήτησαν προμηθευτές στο Αζερμπαϊτζάν και τις ΗΠΑ, μεταξύ άλλων.
Το 2021 η Ρωσία προμήθευσε ποσοστό 40% του φυσικού αερίου που κατανάλωσε η Ευρωπαϊκή Ενωση, με το ποσοστό αυτό να υποχωρεί δραστικά στα χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Πέρυσι το μερίδιο ρωσικού αερίου στις ευρωπαϊκές εισαγωγές ήταν της τάξης του 15%. Μόλις 5% των ευρωπαϊκών εισαγωγών φυσικού αερίου διακινήθηκαν πέρυσι μέσω του ουκρανικού αγωγού.
Η διακοπή λειτουργίας του, όμως, μπορεί να επηρεάσει την ήδη ασταθή αγορά ενέργειας. Η αναταραχή αυτή μπορεί να ασκήσει νέες επικίνδυνες πιέσεις στην αγορά ενέργειας. Οι ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές βρέθηκαν φέτος στο χείλος της κρίσης, με τις τιμές να σημειώνουν αύξηση 50% μέσα σε έναν χρόνο. Οι τιμές παραμένουν, όμως, σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα της περιόδου μετά την εισβολή του 2022.
Ποιες χώρες της Ε.Ε. θα επηρεαστούν περισσότερο; Οι αναλυτές δεν φοβούνται ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα στερηθούν το φυσικό αέριο, αλλά ότι η προμήθειά του θα γίνει πιο περίπλοκη και δαπανηρή. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι τετραπλάσιες από εκείνες στις ΗΠΑ. «Χώρες όπως η Σλοβακία, η Αυστρία και η Τσεχία θα αναγκαστούν να πληρώσουν πιο ακριβά για φυσικό αέριο», λέει η Νατάσα Φίλντινγκ, αναλύτρια της εταιρείας συμβούλων Argus Media. Ακόμη και μετά τη ρωσική εισβολή, τρία κράτη –Αυστρία, Ουγγαρία και Σλοβακία– συνέχισαν να αγοράζουν μεγάλες ποσότητες καυσίμων από τη Ρωσία. Η κυβέρνηση της Βιέννης ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι ήταν προετοιμασμένη, έχοντας εξασφαλίσει εναλλακτικούς παρόχους εκτός Ρωσίας. Η κρατική ενεργειακή εταιρεία OMV είχε αναφέρει τον περασμένο μήνα ότι διέκοψε τα συμβόλαιά της με τη ρωσική Gazprom.
Η Ουγγαρία, η οποία πίεζε για διατήρηση του ουκρανικού αγωγού σε λειτουργία, λαμβάνει τον μεγαλύτερο όγκο ρωσικού αερίου μέσω του αγωγού Turkstream. Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, διάκειται φιλικά προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, με τη Σλοβακία να εξαρτάται άμεσα από το ρωσικό αέριο. Ο Φίτσο έχει απειλήσει να διακόψει τις εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος αν η Ουκρανία δεν ανανεώσει τη συμφωνία.
Και ποιες εκτός Ε.Ε.; Κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δεν ανήκουν στην Ε.Ε., όπως η Σερβία και άλλα βαλκανικά κράτη, συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο. Η Μολδαβία επηρεάζεται πρωτίστως από τη διακοπή λειτουργίας του αγωγού. Τον Δεκέμβριο η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης εξαιτίας φόβων για διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, διακοπή που θα σήμαινε την αδυναμία της Μολδαβίας να ηλεκτροδοτήσει τις πόλεις της.
Η Μολδαβία εξασφαλίζει το σύνολο του ηλεκτρικού της ρεύματος από εργοστάσιο με καύσιμο φυσικό αέριο στην αποσχισθείσα ρωσόφωνη περιοχή της Υπερδνειστερίας. Αξιωματούχοι του Κισινάου ανακοίνωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι η γειτονική Ρουμανία δεσμεύθηκε να καλύψει τις ελλείψεις ηλεκτροδότησης που θα αντιμετωπίσει η Μολδαβία. Η ενεργειακή επιχείρηση στην Υπερδνειστερία ανακοίνωσε από την πλευρά της ότι θα διακόψει την παροχή αερίου για θέρμανση σε κατοικίες ιδιωτών, χωριά και κωμοπόλεις, διατηρώντας την παροχή αποκλειστικά για μαγείρεμα, «έως ότου η πίεση του αερίου στο δίκτυο πέσει κάτω από τα επίπεδα συναγερμού».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου