Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" της Κυριακής
Ο κύκλος της κομματικής επούλωσης
ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Γ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο πρωθυπουργός μετά τις ευρωεκλογές του περυσινού καλοκαιριού, όπου ο κομματικός κλοιός είχε αρχίσει να σφίγγει, είχε μπροστά του δύο μεγάλα διλήμματα: Πρώτον, ποιον θα κάνει επίτροπο και, δεύτερον, το ακόμα μεγαλύτερο δίλημμα, ποιον θα επιλέξει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Και τα δύο έχουν πλέον απαντηθεί. Γι’ αυτό και κυβερνητικές πηγές διαπιστώνουν ότι, με την επιλογή του Κώστα Τασούλα για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, «κλείνει ουσιαστικά ένας κύκλος», ο οποίος είχε ανοίξει με το κακό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και τους εσωκομματικούς του μετασεισμούς.
Η μετακόμιση μάλιστα του κ. Τασούλα στο Προεδρικό Μέγαρο έφερε στην Προεδρία της Βουλής, έστω από καραμπόλα, τον Νικήτα Κακλαμάνη, συμπληρώνοντας μία τριάδα επιλογών με διαφορετικά μεν χαρακτηριστικά, αλλά με κοινή στόχευση τη νεοδημοκρατική συσπείρωση. Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πρόεδρος της Βουλής και επίτροπος είναι στελέχη από τα «σπλάχνα της παράταξης», με τον πρωθυπουργό να δίνει στη βάση σήμα κομματικού πατριωτισμού.
Η μετάβαση
Πλην του κ. Τασούλα πάντως που έφερε μία φανερή, διά γυμνού οφθαλμού, ευφορία στην κοινοβουλευτική ομάδα, η επιλογή του κ. Κακλαμάνη είχε και αθέατες προεκτάσεις. Με δεδομένη την κοινοβουλευτική εμπειρία του, ο κ. Κακλαμάνης ως ο πρεσβύτερος βουλευτής της Ν.Δ. –δύο χρόνια μεγαλύτερος από τον Γιάννη Τραγάκη– λειτουργούσε πάντα ως πόλος εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας. Τελευταία αυτός ο πόλος ήταν ξεκάθαρα αντιπολιτευτικός. Αρα ο πρωθυπουργός επέλεξε να πάρει έναν άτυπο εσωκομματικό αντίπαλο, ο οποίος του ασκούσε ουκ ολίγες φορές δημόσια κριτική και να τον επαναφέρει στην κεντρική γραμμή της κυβέρνησης.
Το «εκκρεμές»
«To παζλ που έχει συμπληρωθεί μετά τις ευρωεκλογές έχει ξεκάθαρο δεξιό πρόσημο», λέει στην «Κ» κεντρώος κυβερνητικός βουλευτής, σκιαγραφώντας μία υφέρπουσα ανησυχία που υπάρχει σε αυτή την πτέρυγα για τη δεξιά στροφή της κυβέρνησης.
Στη «νίκη του κόμματος» που έχει επιτευχθεί μετά τις ευρωεκλογές πρέπει να προστεθεί και το γεγονός πως το «κόκκινο πανί» για τους βουλευτές, ο Αλέξης Πατέλης, έχει εν τω μεταξύ αποσυρθεί οικειοθελώς από το Μαξίμου, ενώ η ίδια πηγή κάνει μία ακόμη αντιπαραβολή: αντί για επιλογές όπως του Μαργαρίτη Σχοινά και της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, που είχαν ακολουθήσει μετά την πρώτη εκλογική νίκη της Ν.Δ., έχουμε τώρα επιλογές όπως του Απόστολου Τζιτζικώστα και του Κώστα Τασούλα – συμπτωματικά και οι τρεις, μαζί με τον Κακλαμάνη, είναι «αβερωφικών» καταβολών, αφού και ο πατήρ του νεότερου Τζιτζικώστα ανήκε στην ίδια νεοδημοκρατική συνιστώσα.
Απαντες διερωτώνται εάν αυτή η τάση θα συνεχιστεί και στον «επόμενο κύκλο» της κυβέρνησης. Κυβερνητικές πηγές απαντούν αρνητικά, εκτιμώντας πως ο επόμενος ανασχηματισμός, που αναμένεται κάποια στιγμή μετά την ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν πρόκειται να έχει πλέον στόχο τη δεξιά περιχαράκωση και θα εμφορείται από την ίδια λογική που είχαν όλοι οι προηγούμενοι: δηλαδή ο πρωθυπουργός θα επιλέξει ποιους θα βάλει με βάση το ποιοι «κάνουν τη δουλειά».
Στο ίδιο πλαίσιο, ενός «εν μέρει εκκρεμούς» που συνεχώς κινείται από το κέντρο στα δεξιά και πάλι πίσω, εντάσσονται και τα όσα είπε ο πρωθυπουργός στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά την ορκωμοσία Τραμπ.
Από τη μία ο κ. Μητσοτάκης συντάχθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, λέγοντας πως πιστεύει ότι υπάρχουν δύο φύλα, όπως «ορίζει η βιολογία», την ίδια ώρα όμως έκοψε τη συζήτηση για συνεργασίες με κόμματα που κινούνται στα δεξιά της Ν.Δ., θυμίζοντας ότι «καταφέραμε να περιορίσουμε την εξτρεμιστική Δεξιά», η οποία δεν μπορεί να είναι μέρος και δεν θα αποτελέσει μέρος «οποιασδήποτε δυνητικής άσκησης οικοδόμησης συνασπισμού στο μέλλον».
Προς το 2027
Ανεξάρτητα πάντως από όσα λέγονται σε θεωρητικό επίπεδο, η πραγματικότητα είναι πολύ συγκεκριμένη. Η κυβέρνηση διανύοντας τα μισά της δεύτερης τετραετίας έχει προτεραιότητες που δεν μπορούν να είναι αποκομμένες από τον δύσκολο εκλογικό στόχο που έχει το 2027. Και η αξιοποίηση στελεχών από τον χώρο του Κέντρου πρέπει να υπηρετεί αυτόν τον στόχο.
Για παράδειγμα, παλαιότερα ο Σπύρος Καρανικόλας, μεταγραφή εκ του ΠΑΣΟΚ και υποψήφιος ευρωβουλευτής, είχε συζητηθεί να αξιοποιηθεί σε κάποια θέση στην κυβέρνηση. Αντίστοιχη περίπτωση είναι η –επίσης υποψήφια με τη Ν.Δ. στις τελευταίες ευρωεκλογές και πρώην υφυπουργός του ΠΑΣΟΚ– Εύη Χριστοφιλοπούλου. Τα δύο στελέχη «μετρήθηκαν» στην ευρωκάλπη όπου κατέλαβαν τη 17η και 19η θέση αντίστοιχα, επίδοση που φαίνεται να απομακρύνει την ένταξή τους στο κυβερνητικό σχήμα.
Τα «κεκτημένα»
Σε αυτό βέβαια βοηθά και το γεγονός πως το ΠΑΣΟΚ τελευταία δείχνει να έχει «πλαφονάρει» σε ποσοστά κάτω του 20% και να μην αποτελεί πραγματική απειλή για τη Ν.Δ., που «αρκεί να διατηρήσει τα κεκτημένα», όπως λέει κυβερνητική πηγή, ώστε να διεκδικήσει τρίτη τετραετία. Ολα τα παραπάνω θα αποκρυσταλλωθούν στον επόμενο ανασχηματισμό, που θα είναι το επόμενο ορόσημο και θα δείξει τι έχει στο μυαλό του ο πρωθυπουργός για το τελευταίο μισό της δεύτερης θητείας.
Ο κεντρώος χαρακτήρας της κυβέρνησης πάντως «δεν θα αλλοιωθεί» καθώς αναμένεται να παραμείνουν όλα τα κορυφαία κεντρώα στελέχη της κυβέρνησης, όπως ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Γιώργος Φλωρίδης, σε υπουργικούς θώκους, είτε στους ίδιους είτε σε κάποιους άλλους.
«Κλειδί» θα αποτελέσει η τύχη του Γιώργου Γεραπετρίτη. Ενα σενάριο θέλει τον νυν ΥΠΕΞ να επιστρέφει στο Μαξίμου σε θέση αντιπροέδρου, κάτι που θα ενισχύσει το κεντρώο προφίλ. Την ίδια ώρα, και ο Ακης Σκέρτσος θα παραμείνει κομβικό στέλεχος της κυβέρνησης, είτε παραμένοντας στο Μαξίμου είτε αναλαμβάνοντας για πρώτη φορά κάποιο υπουργικό χαρτοφυλάκιο, ενώ υπάρχει και το σενάριο αναβάθμισης κεντρώων στελεχών όπως η Αλεξάνδρα Σδούκου.
Στον αντίποδα, το «εκκρεμές» θα κινηθεί και κοινοβουλευτικά, καθώς θεωρείται βέβαιη η αξιοποίηση βουλευτών, με τους Κώστα Σκρέκα, Κώστα Κατσαφάδο και Μακάριο Λαζαρίδη να είναι μερικά από τα ονόματα που ακούγονται για επιστροφή ή ένταξη σε νέο σχήμα.
ΤΗΣ ΔΩΡΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
«Πολλές φορές γίνεται μια άστοχη δήλωση και δημιουργείται ένα θέμα. Πολλές φορές συμβαίνει αυτό στην πολιτική».
«Εγώ δεν άλλαξα κάτι στις απόψεις μου, λέω αυτό που έλεγα πάντα. Συνεπής είμαι».
«Δεν έχουν ειπωθεί όλα εκ παραδρομής».
Η πρώτη τοποθέτηση έγινε από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη, που ενοχλημένος από την κακοφωνία περί συνεργασιών με άλλα κόμματα θέλησε να «τραβήξει το αυτί» σε εκείνους που μπαίνουν σε τέτοιες συζητήσεις. Στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που έκανε αναφορά σε συνεργασίες, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τη δήλωση Ανδρουλάκη απάντησε ότι απλώς ο ίδιος είναι συνεπής σε όσα πάντοτε έλεγε. Και συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ανταπάντησε καθιστώντας σαφές ότι μπορεί για την ώρα η ηγεσία του κόμματος να επιλέγει μάλλον ήπιους τόνους, δεν θεωρεί όμως και τόσο αθώες κάποιες από τις δημόσιες παρεμβάσεις στελεχών για το θέμα.
Ποιος το άρχισε
Στο ΠΑΣΟΚ βρέθηκαν στα καλά καθούμενα να τσακώνονται για συνεργασίες σε μια μικρή κρίση εσωστρέφειας που δεν φαίνεται να είναι και τόσο αθώα. Δημοσίως ο Νίκος Ανδρουλάκης αποδίδει ευθύνη για το θέμα στην κυβέρνηση, λέγοντας ότι σκοπίμως συντηρεί αυτή τη συζήτηση για να αποπροσανατολίζει από τις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Είναι, όμως, στελέχη του ΠΑΣΟΚ που σχολιάζουν ότι ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος του κόμματος που μπήκε σε υποθετικά σενάρια για τα δυνητικά κυβερνητικά σχήματα την επομένη των εκλογών, αντί εξαρχής να κόψει κάθε σχετική συζήτηση, και ότι με αφορμή τη δική του τοποθέτηση άρχισαν να γίνονται ερωτήσεις σε κάθε δημόσια εμφάνιση εκπροσώπων του κόμματος για το θέμα των συνεργασιών.
Στο παρασκήνιο η συζήτηση γίνεται σε άλλο επίπεδο. Η Χαριλάου Τρικούπη θεωρεί ότι ενδεχομένως βρίσκεται αντιμέτωπη με το δεύτερο ημίχρονο της αμφισβήτησης του προέδρου του κόμματος, που αμέσως μετά τις ευρωεκλογές οδήγησε σε εσωκομματικές κάλπες. Εκτιμάται ότι κάποια στελέχη κινούνται με κριτήριο μια προσωπική ατζέντα και χρονικό ορίζοντα τις επόμενες εκλογές, προεξοφλώντας από τώρα εκλογική ήττα, που αυτομάτως θα εγείρει ξανά ζήτημα αλλαγής ηγεσίας. H δημοσκοπική στασιμότητα των τελευταίων εβδομάδων θεωρείται ότι ενίσχυσε αυτές τις τάσεις.
Τα μηνύματα
Ο Νίκος Ανδρουλάκης μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα επιδίωξε να θέσει τέλος σε αυτή την κακοφωνία και απηύθυνε προειδοποιητικά μηνύματα προς όλους, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι προσωπικές στρατηγικές δεν θα γίνουν ανεκτές. Ειδικότερα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τόνισε ότι με τη θέση της αυτόνομης πορείας του κόμματος προς τις εκλογές κατέβηκε ο ίδιος υποψήφιος και με αυτό το πλαίσιο κέρδισε την εσωκομματική αναμέτρηση. Ηταν, επίσης, σαφής ότι τα κομματικά στελέχη αυτή τη θέση πρέπει να υπηρετούν.
Αυτό που επί της ουσίας ζητάει ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι να σεβαστούν όλοι το αποτέλεσμα της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας και να συνταχθούν πίσω από τις επιλογές και το πολιτικό σχέδιο του νικητή. Οπως επίσης αναφέρουν κομματικά στελέχη, αν εξακολουθήσει αυτή η εικόνα κατακερματισμού και πολυφωνίας, η προοπτική να καταφέρει το ΠΑΣΟΚ να ξεπεράσει την τωρινή εικόνα των ποσοστών του και να επιτύχει νέα αύξηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Στη Χαριλάου Τρικούπη η ενόχληση είναι μεγάλη. Στο επιτελείο του Νίκου Ανδρουλάκη θεωρούν ότι τη στιγμή που γίνεται προσπάθεια το κόμμα να βγει μπροστά με μια σειρά από ουσιαστικές πρωτοβουλίες και νομοθετικές παρεμβάσεις, και το έχει καταφέρει πιέζοντας την κυβέρνηση σε θέματα όπως οι χρεώσεις των τραπεζών και τα ασφάλιστρα υγείας και αναγκάζοντάς τη να προχωρήσει έστω και σε μισά βήματα διορθωτικών κινήσεων προς όφελος των πολιτών, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται να πρωταγωνιστεί σε μια συζήτηση επί της ουσίας παραπολιτική.
«Αντί να μιλάμε στα πάνελ για όσα έχουμε κάνει και για τις παρεμβάσεις που στριμώχνουν την κυβέρνηση και την υποχρεώνουν σε θέματα που άφηνε να χρονίζουν να κάνει κάτι τώρα, μιλάμε για ανύπαρκτα ζητήματα με ποιον, πότε και πώς θα συνεργαστούμε», αναφέρει συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχουν στελέχη που θεωρούν ότι αυτές ακριβώς οι παρεμβάσεις θα είχαν μεγαλύτερη δυναμική αν γίνονταν στη βάση μιας συνεννόησης και εξασφάλιζαν ευρύτερη στήριξη στον χώρο της αντιπολίτευσης. Η προεδρική ομάδα επιμένει ότι μια τέτοια επιλογή θα θόλωνε το μήνυμα προς τους πολίτες ότι το ΠΑΣΟΚ έχει επανέλθει με όρους διεκδίκησης της εξουσίας και ότι δεν επιδιώκει με τεχνητές συγκολλήσεις να εμφανίσει δυναμική.
Το χάσμα των «5»
Θα αρκέσουν οι προειδοποιήσεις προς τα στελέχη ότι θα πρέπει να συνταχθούν πίσω από την κεντρική γραμμή της ηγεσίας για να αλλάξει η εικόνα; Στη Χαριλάου Τρικούπη προεξοφλούν ότι η πίεση από κυβερνητικής πλευράς με διαρκή υποδαύλιση της συζήτησης περί συνεργασιών θα συνεχιστεί, οπότε είναι κρίσιμο να μην τροφοδοτηθεί περαιτέρω από την πλευρά στελεχών του ΠΑΣΟΚ.
Πέρα από την κυβέρνηση, όμως, κρίσιμο είναι τι θα γίνει και στο στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ. Στην Κουμουνδούρου κινούνται πιεστικά στην κατεύθυνση επιστροφής βουλευτών που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο στόχος είναι απλός: να υπερκαλυφθεί η διαφορά των πέντε εδρών που τους χωρίζει από το ΠΑΣΟΚ, ώστε να επανέλθουν σε ρόλο αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μια τέτοια εξέλιξη σίγουρα θα προκαλούσε ένταση της εσωστρέφειας στο ΠΑΣΟΚ, καθώς η θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έδωσε σημαντικά πλεονεκτήματα, ιδίως όσον αφορά την «ορατότητα» του κόμματος και κατ’ επέκταση την προσοχή που κερδίζει στους ψηφοφόρους
Από τα ορεινά στον «θρόνο»
Ο πρωθυπουργός μετά τις ευρωεκλογές του περυσινού καλοκαιριού, όπου ο κομματικός κλοιός είχε αρχίσει να σφίγγει, είχε μπροστά του δύο μεγάλα διλήμματα: Πρώτον, ποιον θα κάνει επίτροπο και, δεύτερον, το ακόμα μεγαλύτερο δίλημμα, ποιον θα επιλέξει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Και τα δύο έχουν πλέον απαντηθεί. Γι’ αυτό και κυβερνητικές πηγές διαπιστώνουν ότι, με την επιλογή του Κώστα Τασούλα για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, «κλείνει ουσιαστικά ένας κύκλος», ο οποίος είχε ανοίξει με το κακό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και τους εσωκομματικούς του μετασεισμούς.
Η μετακόμιση μάλιστα του κ. Τασούλα στο Προεδρικό Μέγαρο έφερε στην Προεδρία της Βουλής, έστω από καραμπόλα, τον Νικήτα Κακλαμάνη, συμπληρώνοντας μία τριάδα επιλογών με διαφορετικά μεν χαρακτηριστικά, αλλά με κοινή στόχευση τη νεοδημοκρατική συσπείρωση. Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πρόεδρος της Βουλής και επίτροπος είναι στελέχη από τα «σπλάχνα της παράταξης», με τον πρωθυπουργό να δίνει στη βάση σήμα κομματικού πατριωτισμού.
Η μετάβαση
Πλην του κ. Τασούλα πάντως που έφερε μία φανερή, διά γυμνού οφθαλμού, ευφορία στην κοινοβουλευτική ομάδα, η επιλογή του κ. Κακλαμάνη είχε και αθέατες προεκτάσεις. Με δεδομένη την κοινοβουλευτική εμπειρία του, ο κ. Κακλαμάνης ως ο πρεσβύτερος βουλευτής της Ν.Δ. –δύο χρόνια μεγαλύτερος από τον Γιάννη Τραγάκη– λειτουργούσε πάντα ως πόλος εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας. Τελευταία αυτός ο πόλος ήταν ξεκάθαρα αντιπολιτευτικός. Αρα ο πρωθυπουργός επέλεξε να πάρει έναν άτυπο εσωκομματικό αντίπαλο, ο οποίος του ασκούσε ουκ ολίγες φορές δημόσια κριτική και να τον επαναφέρει στην κεντρική γραμμή της κυβέρνησης.
Το «εκκρεμές»
«To παζλ που έχει συμπληρωθεί μετά τις ευρωεκλογές έχει ξεκάθαρο δεξιό πρόσημο», λέει στην «Κ» κεντρώος κυβερνητικός βουλευτής, σκιαγραφώντας μία υφέρπουσα ανησυχία που υπάρχει σε αυτή την πτέρυγα για τη δεξιά στροφή της κυβέρνησης.
Στη «νίκη του κόμματος» που έχει επιτευχθεί μετά τις ευρωεκλογές πρέπει να προστεθεί και το γεγονός πως το «κόκκινο πανί» για τους βουλευτές, ο Αλέξης Πατέλης, έχει εν τω μεταξύ αποσυρθεί οικειοθελώς από το Μαξίμου, ενώ η ίδια πηγή κάνει μία ακόμη αντιπαραβολή: αντί για επιλογές όπως του Μαργαρίτη Σχοινά και της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, που είχαν ακολουθήσει μετά την πρώτη εκλογική νίκη της Ν.Δ., έχουμε τώρα επιλογές όπως του Απόστολου Τζιτζικώστα και του Κώστα Τασούλα – συμπτωματικά και οι τρεις, μαζί με τον Κακλαμάνη, είναι «αβερωφικών» καταβολών, αφού και ο πατήρ του νεότερου Τζιτζικώστα ανήκε στην ίδια νεοδημοκρατική συνιστώσα.
Απαντες διερωτώνται εάν αυτή η τάση θα συνεχιστεί και στον «επόμενο κύκλο» της κυβέρνησης. Κυβερνητικές πηγές απαντούν αρνητικά, εκτιμώντας πως ο επόμενος ανασχηματισμός, που αναμένεται κάποια στιγμή μετά την ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν πρόκειται να έχει πλέον στόχο τη δεξιά περιχαράκωση και θα εμφορείται από την ίδια λογική που είχαν όλοι οι προηγούμενοι: δηλαδή ο πρωθυπουργός θα επιλέξει ποιους θα βάλει με βάση το ποιοι «κάνουν τη δουλειά».
Στο ίδιο πλαίσιο, ενός «εν μέρει εκκρεμούς» που συνεχώς κινείται από το κέντρο στα δεξιά και πάλι πίσω, εντάσσονται και τα όσα είπε ο πρωθυπουργός στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά την ορκωμοσία Τραμπ.
Από τη μία ο κ. Μητσοτάκης συντάχθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, λέγοντας πως πιστεύει ότι υπάρχουν δύο φύλα, όπως «ορίζει η βιολογία», την ίδια ώρα όμως έκοψε τη συζήτηση για συνεργασίες με κόμματα που κινούνται στα δεξιά της Ν.Δ., θυμίζοντας ότι «καταφέραμε να περιορίσουμε την εξτρεμιστική Δεξιά», η οποία δεν μπορεί να είναι μέρος και δεν θα αποτελέσει μέρος «οποιασδήποτε δυνητικής άσκησης οικοδόμησης συνασπισμού στο μέλλον».
Προς το 2027
Ανεξάρτητα πάντως από όσα λέγονται σε θεωρητικό επίπεδο, η πραγματικότητα είναι πολύ συγκεκριμένη. Η κυβέρνηση διανύοντας τα μισά της δεύτερης τετραετίας έχει προτεραιότητες που δεν μπορούν να είναι αποκομμένες από τον δύσκολο εκλογικό στόχο που έχει το 2027. Και η αξιοποίηση στελεχών από τον χώρο του Κέντρου πρέπει να υπηρετεί αυτόν τον στόχο.
Για παράδειγμα, παλαιότερα ο Σπύρος Καρανικόλας, μεταγραφή εκ του ΠΑΣΟΚ και υποψήφιος ευρωβουλευτής, είχε συζητηθεί να αξιοποιηθεί σε κάποια θέση στην κυβέρνηση. Αντίστοιχη περίπτωση είναι η –επίσης υποψήφια με τη Ν.Δ. στις τελευταίες ευρωεκλογές και πρώην υφυπουργός του ΠΑΣΟΚ– Εύη Χριστοφιλοπούλου. Τα δύο στελέχη «μετρήθηκαν» στην ευρωκάλπη όπου κατέλαβαν τη 17η και 19η θέση αντίστοιχα, επίδοση που φαίνεται να απομακρύνει την ένταξή τους στο κυβερνητικό σχήμα.
Τα «κεκτημένα»
Σε αυτό βέβαια βοηθά και το γεγονός πως το ΠΑΣΟΚ τελευταία δείχνει να έχει «πλαφονάρει» σε ποσοστά κάτω του 20% και να μην αποτελεί πραγματική απειλή για τη Ν.Δ., που «αρκεί να διατηρήσει τα κεκτημένα», όπως λέει κυβερνητική πηγή, ώστε να διεκδικήσει τρίτη τετραετία. Ολα τα παραπάνω θα αποκρυσταλλωθούν στον επόμενο ανασχηματισμό, που θα είναι το επόμενο ορόσημο και θα δείξει τι έχει στο μυαλό του ο πρωθυπουργός για το τελευταίο μισό της δεύτερης θητείας.
Ο κεντρώος χαρακτήρας της κυβέρνησης πάντως «δεν θα αλλοιωθεί» καθώς αναμένεται να παραμείνουν όλα τα κορυφαία κεντρώα στελέχη της κυβέρνησης, όπως ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Γιώργος Φλωρίδης, σε υπουργικούς θώκους, είτε στους ίδιους είτε σε κάποιους άλλους.
«Κλειδί» θα αποτελέσει η τύχη του Γιώργου Γεραπετρίτη. Ενα σενάριο θέλει τον νυν ΥΠΕΞ να επιστρέφει στο Μαξίμου σε θέση αντιπροέδρου, κάτι που θα ενισχύσει το κεντρώο προφίλ. Την ίδια ώρα, και ο Ακης Σκέρτσος θα παραμείνει κομβικό στέλεχος της κυβέρνησης, είτε παραμένοντας στο Μαξίμου είτε αναλαμβάνοντας για πρώτη φορά κάποιο υπουργικό χαρτοφυλάκιο, ενώ υπάρχει και το σενάριο αναβάθμισης κεντρώων στελεχών όπως η Αλεξάνδρα Σδούκου.
Στον αντίποδα, το «εκκρεμές» θα κινηθεί και κοινοβουλευτικά, καθώς θεωρείται βέβαιη η αξιοποίηση βουλευτών, με τους Κώστα Σκρέκα, Κώστα Κατσαφάδο και Μακάριο Λαζαρίδη να είναι μερικά από τα ονόματα που ακούγονται για επιστροφή ή ένταξη σε νέο σχήμα.
Βλέπει πάλι σκιές υπονόμευσης
Η συζήτηση για τις συνεργασίες επαναφέρει το ΠΑΣΟΚ στην εσωστρέφεια. Τις πταίει;
ΤΗΣ ΔΩΡΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
«Πολλές φορές γίνεται μια άστοχη δήλωση και δημιουργείται ένα θέμα. Πολλές φορές συμβαίνει αυτό στην πολιτική».
«Εγώ δεν άλλαξα κάτι στις απόψεις μου, λέω αυτό που έλεγα πάντα. Συνεπής είμαι».
«Δεν έχουν ειπωθεί όλα εκ παραδρομής».
Η πρώτη τοποθέτηση έγινε από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη, που ενοχλημένος από την κακοφωνία περί συνεργασιών με άλλα κόμματα θέλησε να «τραβήξει το αυτί» σε εκείνους που μπαίνουν σε τέτοιες συζητήσεις. Στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που έκανε αναφορά σε συνεργασίες, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τη δήλωση Ανδρουλάκη απάντησε ότι απλώς ο ίδιος είναι συνεπής σε όσα πάντοτε έλεγε. Και συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ ανταπάντησε καθιστώντας σαφές ότι μπορεί για την ώρα η ηγεσία του κόμματος να επιλέγει μάλλον ήπιους τόνους, δεν θεωρεί όμως και τόσο αθώες κάποιες από τις δημόσιες παρεμβάσεις στελεχών για το θέμα.
Ποιος το άρχισε
Στο ΠΑΣΟΚ βρέθηκαν στα καλά καθούμενα να τσακώνονται για συνεργασίες σε μια μικρή κρίση εσωστρέφειας που δεν φαίνεται να είναι και τόσο αθώα. Δημοσίως ο Νίκος Ανδρουλάκης αποδίδει ευθύνη για το θέμα στην κυβέρνηση, λέγοντας ότι σκοπίμως συντηρεί αυτή τη συζήτηση για να αποπροσανατολίζει από τις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Είναι, όμως, στελέχη του ΠΑΣΟΚ που σχολιάζουν ότι ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος του κόμματος που μπήκε σε υποθετικά σενάρια για τα δυνητικά κυβερνητικά σχήματα την επομένη των εκλογών, αντί εξαρχής να κόψει κάθε σχετική συζήτηση, και ότι με αφορμή τη δική του τοποθέτηση άρχισαν να γίνονται ερωτήσεις σε κάθε δημόσια εμφάνιση εκπροσώπων του κόμματος για το θέμα των συνεργασιών.
Στο παρασκήνιο η συζήτηση γίνεται σε άλλο επίπεδο. Η Χαριλάου Τρικούπη θεωρεί ότι ενδεχομένως βρίσκεται αντιμέτωπη με το δεύτερο ημίχρονο της αμφισβήτησης του προέδρου του κόμματος, που αμέσως μετά τις ευρωεκλογές οδήγησε σε εσωκομματικές κάλπες. Εκτιμάται ότι κάποια στελέχη κινούνται με κριτήριο μια προσωπική ατζέντα και χρονικό ορίζοντα τις επόμενες εκλογές, προεξοφλώντας από τώρα εκλογική ήττα, που αυτομάτως θα εγείρει ξανά ζήτημα αλλαγής ηγεσίας. H δημοσκοπική στασιμότητα των τελευταίων εβδομάδων θεωρείται ότι ενίσχυσε αυτές τις τάσεις.
Τα μηνύματα
Ο Νίκος Ανδρουλάκης μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα επιδίωξε να θέσει τέλος σε αυτή την κακοφωνία και απηύθυνε προειδοποιητικά μηνύματα προς όλους, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι προσωπικές στρατηγικές δεν θα γίνουν ανεκτές. Ειδικότερα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τόνισε ότι με τη θέση της αυτόνομης πορείας του κόμματος προς τις εκλογές κατέβηκε ο ίδιος υποψήφιος και με αυτό το πλαίσιο κέρδισε την εσωκομματική αναμέτρηση. Ηταν, επίσης, σαφής ότι τα κομματικά στελέχη αυτή τη θέση πρέπει να υπηρετούν.
Αυτό που επί της ουσίας ζητάει ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι να σεβαστούν όλοι το αποτέλεσμα της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας και να συνταχθούν πίσω από τις επιλογές και το πολιτικό σχέδιο του νικητή. Οπως επίσης αναφέρουν κομματικά στελέχη, αν εξακολουθήσει αυτή η εικόνα κατακερματισμού και πολυφωνίας, η προοπτική να καταφέρει το ΠΑΣΟΚ να ξεπεράσει την τωρινή εικόνα των ποσοστών του και να επιτύχει νέα αύξηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Στη Χαριλάου Τρικούπη η ενόχληση είναι μεγάλη. Στο επιτελείο του Νίκου Ανδρουλάκη θεωρούν ότι τη στιγμή που γίνεται προσπάθεια το κόμμα να βγει μπροστά με μια σειρά από ουσιαστικές πρωτοβουλίες και νομοθετικές παρεμβάσεις, και το έχει καταφέρει πιέζοντας την κυβέρνηση σε θέματα όπως οι χρεώσεις των τραπεζών και τα ασφάλιστρα υγείας και αναγκάζοντάς τη να προχωρήσει έστω και σε μισά βήματα διορθωτικών κινήσεων προς όφελος των πολιτών, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται να πρωταγωνιστεί σε μια συζήτηση επί της ουσίας παραπολιτική.
«Αντί να μιλάμε στα πάνελ για όσα έχουμε κάνει και για τις παρεμβάσεις που στριμώχνουν την κυβέρνηση και την υποχρεώνουν σε θέματα που άφηνε να χρονίζουν να κάνει κάτι τώρα, μιλάμε για ανύπαρκτα ζητήματα με ποιον, πότε και πώς θα συνεργαστούμε», αναφέρει συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχουν στελέχη που θεωρούν ότι αυτές ακριβώς οι παρεμβάσεις θα είχαν μεγαλύτερη δυναμική αν γίνονταν στη βάση μιας συνεννόησης και εξασφάλιζαν ευρύτερη στήριξη στον χώρο της αντιπολίτευσης. Η προεδρική ομάδα επιμένει ότι μια τέτοια επιλογή θα θόλωνε το μήνυμα προς τους πολίτες ότι το ΠΑΣΟΚ έχει επανέλθει με όρους διεκδίκησης της εξουσίας και ότι δεν επιδιώκει με τεχνητές συγκολλήσεις να εμφανίσει δυναμική.
Το χάσμα των «5»
Θα αρκέσουν οι προειδοποιήσεις προς τα στελέχη ότι θα πρέπει να συνταχθούν πίσω από την κεντρική γραμμή της ηγεσίας για να αλλάξει η εικόνα; Στη Χαριλάου Τρικούπη προεξοφλούν ότι η πίεση από κυβερνητικής πλευράς με διαρκή υποδαύλιση της συζήτησης περί συνεργασιών θα συνεχιστεί, οπότε είναι κρίσιμο να μην τροφοδοτηθεί περαιτέρω από την πλευρά στελεχών του ΠΑΣΟΚ.
Πέρα από την κυβέρνηση, όμως, κρίσιμο είναι τι θα γίνει και στο στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ. Στην Κουμουνδούρου κινούνται πιεστικά στην κατεύθυνση επιστροφής βουλευτών που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο στόχος είναι απλός: να υπερκαλυφθεί η διαφορά των πέντε εδρών που τους χωρίζει από το ΠΑΣΟΚ, ώστε να επανέλθουν σε ρόλο αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μια τέτοια εξέλιξη σίγουρα θα προκαλούσε ένταση της εσωστρέφειας στο ΠΑΣΟΚ, καθώς η θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έδωσε σημαντικά πλεονεκτήματα, ιδίως όσον αφορά την «ορατότητα» του κόμματος και κατ’ επέκταση την προσοχή που κερδίζει στους ψηφοφόρους
Μετά την αποκαθήλωσή του από τη θέση του α΄ αντιπροέδρου της Βουλής, το 2023, πέρασε στο εσωκομματικό «αντάρτικο». Τι μεσολάβησε για την ανάδειξή του στο προεδρείο;
ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Oταν ένας αδιάκριτος δημοσιογράφος συνάντησε τις προάλλες τον Νικήτα Κακλαμάνη ύστερα από πολύ καιρό, διαπίστωσε ότι δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Δείχνει τόσο κεφάτος όσο ήταν πριν από 15-20 χρόνια, όταν ήταν δήμαρχος Αθηναίων και ταλαιπωρούσε καθημερινά τους συνεργάτες του με ποδαρόδρομο στις γειτονιές της πόλης. Και φυσικά δεν έχει εγκαταλείψει καμία από τις απολαύσεις της νιότης, όπως π.χ. ένα τσιγαράκι με τον καφέ. Ακολουθεί τα χούγια των παλαιάς κοπής αθεόφοβων γιατρών, που μας προειδοποιούν για τους κινδύνους του καπνίσματος χωρίς να διστάζουν να ανάψουν ένα τσιγάρο οι ίδιοι. Iσως γιατί είναι προικισμένος με ανθεκτικά γονίδια, αφού ο πατέρας του «έφυγε» στα 102 και η μητέρα του στα 96.
Ο ακτινοθεραπευτής-ογκολόγος καθηγητής της Ιατρικής Αθηνών, ο οποίος εργαζόταν στο Αρεταίειο, είναι ένας πολιτικός με συρτό λόγο που θυμίζει παλιό ηθοποιό. «Πατάει» τα σύμφωνα των λέξεων, με αποτέλεσμα όσοι τον ακούνε να θυμούνται καλύτερα όσα λέει. Πολλοί πίστευαν ότι η πολιτική διαδρομή του δεν έκρυβε πια καινούργιες δόξες. Παρά τις αντίθετες εισηγήσεις των σοφότερων, κάποιοι μοντέρνοι νεοδημοκράτες επέμεναν ότι μετά τη σαρωτική νίκη του 2023 ο «πολυεπίπεδος εκσυγχρονισμός» επέβαλλε την αποστέρηση του αξιώματος του α΄ αντιπροέδρου της Βουλής από τον δεξιό βουλευτή της Α΄ Αθηνών.
Κανείς δεν είχε προβλέψει ότι η απομάκρυνση από τον θώκο θα του έλυνε τα χέρια. Θυμήθηκε τις σκοτεινές τέχνες της Νέας Δημοκρατίας. Αναζωογονήθηκε, πρωταγωνιστώντας στο «αντάρτικο» των βουλευτών που θορύβησε το Μαξίμου. Τελικά, θα είναι πάλι υποψήφιος το 2027 ή συμφώνησε να γίνει πρόεδρος της Βουλής με αντάλλαγμα να εγκαταλείψει την πολιτική;
Γεννημένος την 1η Απριλίου
Γεννήθηκε στην Ανδρο, στη Χώρα, στις 11 το βράδυ της Πρωταπριλιάς του 1946. «Γιατί δεν με δήλωσες την επομένη;» ρώτησε κάποτε τη μητέρα του. «Μάλλον επειδή ήξερα ότι θα γίνεις πολιτικός», του απάντησε η κυρία Κατίνα. Γελάει ακόμη όταν το θυμάται. Θυμάται όμως και τους παράξενους κύκλους που κάνει η ζωή. «Η μαμή που με έφερε στον κόσμο, πολλά χρόνια μετά, πέθανε από καρκίνο στα χέρια μου».
Η μητέρα του ήταν το ενδέκατο από τα δώδεκα παιδιά της οικογένειας Αμωράτη. Το πρώτο παιδί, η Ευανθία, ήταν παντρεμένη με τον βουλευτή Αχαΐας του Λαϊκού Κόμματος και της ΕΡΕ, υπουργό Εμπορίου και Βορείου Ελλάδος (1955), Βασίλειο Παπαρρηγόπουλο. Η Ευανθία παρότρυνε την Κατίνα να αλλάξει το όνομά της και να το κάνει Κατερίνα. «Γιατί; Και την Παξινού Κατίνα δεν τη λένε;».
Προφανώς έμοιασε στη μητέρα του. Αλλά πήρε και από τον πατέρα του, τον καπετάν Μιχάλη, που δούλεψε 48 χρόνια στα καράβια του Νίκου Γουλανδρή. Ολα αυτά τα χρόνια έλειπε από το σπίτι δέκα μήνες τον χρόνο. Ο πρωτότοκος και η κατά δέκα χρόνια μικρότερη αδελφή του, Φλώρα, που είναι φιλόλογος και διετέλεσε γυμνασιάρχης στην Παλλήνη, ουσιαστικά γνώρισαν τον πατέρα τους όταν πήρε σύνταξη. Ηταν ένας θαλασσόλυκος γεμάτος ζωή και μέχρι τα 100 του καταπιανόταν με μαστορέματα στο σπίτι της Ανδρου όπου περνούσε οκτώ μήνες τον χρόνο, από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο.
Η οικογένεια ήταν δεξιά και ο Νικήτας έγινε και αυτός δεξιός, παρότι αναγνωρίζει ότι ίσως ταίριαζε καλύτερα στον χαρακτήρα του η Αριστερά της δεκαετίας του ’60. Πέρασε στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου το 1965. Καλός στα μαθήματα, μαχητικός στο αμφιθέατρο, σε μόνιμη κόντρα με τους «Λαμπράκηδες». Ο μισθός του πατέρα εξασφάλιζε ώστε να μην του λείπει τίποτα. «Ο μισθός του δασκάλου ήταν 700 δραχμές τον μήνα και η μάνα μου εμένα μού έστελνε 2.000».
Οι τοίχοι είχαν Ιστορία
Μαζί με άλλους τρεις φοιτητές νοίκιασε ένα τεσσάρι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης κοντά στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ. Τα δωμάτια ήταν όμορφα, ευρύχωρα, είχαν διαφορετικό χρώμα, το ένα ροζ, το άλλο πράσινο, το τρίτο θαλασσί. Στο καθένα υπήρχε ένα διπλό κρεβάτι. «Οταν γνωρίσαμε την ιδιοκτήτρια, Μαντάμ Ιρέν, μας είπε ότι στο παρελθόν ήταν τσατσά και στο σπίτι είχε κοπέλες. Είχε όμως μπλεξίματα με την αστυνομία, σταμάτησε τις κοπέλες από τη δουλειά και άρχισε να νοικιάζει το σπίτι σε φοιτητές».
Τον φοιτητικό του εαυτό τον έχει χαρακτηρίσει «καπετάν φασαρία». Ανάμεσα στις κάθε λογής αποκοτιές έκανε και δύο καλλιτεχνικές. Συμμετείχε στον χορό σε δύο έργα αρχαίας τραγωδίας που χορογράφησε η Ντόρα Τσάτσου, σύζυγος του καθηγητή του στην Ιατρική, Αλέξανδρου Συμεωνίδη.
Πήρε μεταγραφή για την Αθήνα, τελείωσε την Ιατρική και πήγε στα Ιωάννινα το 1974-75 για να κάνει το αγροτικό του στο νοσοκομείο Γ. Χατζηκώστα. Μια μέρα που έκανε τζόγκινγκ στη λίμνη, είδε να έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση ο Ευάγγελος Αβέρωφ και του έκλεισε τον δρόμο. «Είμαι γιατρός και θέλω να σας γνωρίσω γιατί είμαι δικός σας». «Την πάτησες, γιατί θα σου ζητήσω ρουσφέτι», τον αιφνιδίασε ο τότε υπουργός Αμυνας.
Ο Αβέρωφ τού ζήτησε να επισκέπτεται την Κόνιτσα, που δεν είχε αγροτικό γιατρό, αλλά δεν περίμενε ότι θα το έκανε. Οταν έμαθε ότι το έκανε τον αναζήτησε στο νοσοκομείο και τον κάλεσε να περάσει ένα Σαββατοκύριακο μαζί του στο αρχοντικό του στο Μέτσοβο.
Στα επόμενα χρόνια, ο Νικήτας, η Μαριέττα Γιαννάκου και ο αρκετά μικρότερός τους Κώστας Τασούλας ήταν οι μόνοι εξωκοινοβουλευτικοί που συμμετείχαν στην «Ομάδα της Σαγκάης». Ετσι βάφτισε τους ασυμβίβαστους αβερωφικούς, τον Αντώνη Σαμαρά, τον Σωτήρη Χατζηγάκη, τον Γιώργο Τζιτζικώστα (πατέρα του επιτρόπου Απόστολου Τζιτζικώστα) και άλλους. Οι «συνωμότες» έδιναν ραντεβού στον πρώτο όροφο στη γωνία Δημοκρίτου και Σόλωνος, στο γραφείο του πολιτικού που έγινε αρχηγός της Ν.Δ. το 1981.
Τη δεκαετία του ’80 μεσουρανούσε στους γιατρούς. Το 1987 εξελέγη για δεύτερη φορά γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου με το «σταλινικό» 93%. Ο δεξιός γιατρός είχε στενή σχέση με τον Γιώργο Γεννηματά. «Εσένα σε ξεχωρίζω γιατί αγαπάς τον κοσμάκη», του είπε ο πολιτικός που ταυτίστηκε με το ΕΣΥ. Ο Αβέρωφ δεν συμφωνούσε να κατέβει στην πολιτική. «Πρώτα θα εκλεγείς καθηγητής και μετά θα σε υποστηρίξω». Εξελέγη επίκουρος το 1989.
«Γκλίτσα» στους κόλακες
Τον Νοέμβριο του 1989, ο Αβέρωφ πήγε στο Χίλτον για να μιλήσει στην πρώτη εκδήλωση του γιατρού από την Ανδρο που έπεσε πάνω του στα Γιάννενα. Ο υποψήφιος τον περίμενε στην είσοδο. Μόλις έφτασε του έδωσε ένα φάκελο με 500.000 δραχμές για την προεκλογική του εκστρατεία και μια επιστολή με ευχές και συμβουλές. «Αν καθίσεις ποτέ σε καρέκλα εξουσίας δεν θα χρησιμοποιήσεις κανέναν από αυτούς που κάθονται έξω από την πόρτα σου, γιατί είναι ανεπάγγελτοι, κόλακες και επικίνδυνοι».
Κόλακες γνώρισε πολλούς και κάποιους τους εμπιστεύτηκε. Φροντίζει ωστόσο να υπενθυμίζει ότι δεν πρόδωσε την εμπιστοσύνη εκείνων που τον εμπιστεύτηκαν. Είναι έτσι; Το 1990 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον όρισε κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο. Πριν αλέκτορα φωνήσαι, αποχώρησε το 1993 από τη Ν.Δ. ακολουθώντας τον Αντώνη Σαμαρά. Ολοι ήξεραν ότι θα ακολουθούσε τον Σαμαρά γιατί ήταν ο καλύτερος φίλος του, αλλά το έκανε μετά την προκήρυξη των εκλογών και όχι πριν, κάτι που εκτίμησε ο Μητσοτάκης.
Το 2000 τον κάλεσε ο Κώστας Καραμανλής να επιστρέψει, αλλά του ζήτησε να επισκεφθεί τον Μητσοτάκη. Στα πρώτα λεπτά της συνάντησης στην Αραβαντινού, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τηλεφώνησε στον Καραμανλή. «Κώστα, άργησες να καλέσεις τον Νικήτα». Το 2009, ο Μητσοτάκης του ζήτησε να υπογράψει υπέρ της υποψηφιότητας της Ντόρας Μπακογιάννη στην αναμέτρηση για τη διαδοχή του Καραμανλή. Υπέγραψε πρώτος, με αποτέλεσμα να μη μιλιούνται με τον Σαμαρά για κάμποσο καιρό.
Τη διετία 2004-2006 έγινε υπουργός Υγείας. Κάποιοι τού χρεώνουν ότι κατάργησε τη λίστα φαρμάκων, με αποτέλεσμα να εκτοξευθεί η φαρμακευτική δαπάνη. Απαντάει ότι η λίστα καταργήθηκε γιατί η κωλυσιεργία σε ό,τι αφορούσε την ένταξη σε αυτήν πολλών απαραίτητων φαρμάκων ανάγκαζε τους ασθενείς να καταβάλλουν μόνοι τους ολόκληρη τη δαπάνη. Υπενθυμίζει πως η τιμή των φαρμάκων καθοριζόταν από το υπουργείο Εμπορίου. Οτι ο ίδιος όριζε μόνο τη νοσοκομειακή δαπάνη και επιβράδυνε τον ρυθμό αύξησής της από το 18% στο 8,73%. Και ότι σήμερα η φαρμακευτική δαπάνη εμφανίζεται ελεγχόμενη, γιατί έχει αυξηθεί η συμμετοχή του ασθενούς.
Οταν ήταν δήμαρχος Αθήνας μιλούσε για το γήπεδο του Παναθηναϊκού και τον Ελαιώνα. Τα ίδια λένε όλοι οι μετέπειτα δήμαρχοι. Τις πταίει; Είναι η Αθήνα μια μπλοκαρισμένη πόλη; «Μιλάς για τη διπλή ανάπλαση που την μπλόκαραν ο Τσίπρας και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αλλά θα σου πω για του Ψυρρή». Η γειτονιά αυτή πλημμύριζε διότι δεν υπήρχε αποχέτευση ομβρίων υδάτων. «Φτιάξαμε έργο δεκατριών χιλιομέτρων για τα όμβρια ύδατα». Οταν έχασε τις δημοτικές εκλογές του 2010 αναρωτιόταν γιατί οι πολίτες δεν αναγνώρισαν τέτοια έργα. «Εργα κάτω από την επιφάνεια δεν αναγνωρίζονται γιατί δεν φαίνονται», του έλυσε την απορία έμπειρος πρώην δήμαρχος.
Ποιμένας των ατάκτων
Μετά την αποκαθήλωση από τη θέση του α΄ αντιπροέδρου της Βουλής, το 2023, έλυνε κι έδενε στην ομάδα των έντεκα βουλευτών που έπιασαν την κυβέρνηση στον ύπνο. Τον Σεπτέμβριο του 2024, έστησαν καρτέρι στον υπουργό Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη με μια ερώτηση για τα κόκκινα δάνεια. Η ιδέα ήταν του Γιώργου Βλάχου, αλλά όταν μαθεύτηκε ότι θα την υπογράψει ο Νικήτας ακολούθησαν οι υπόλοιποι.
Είναι οι ίδιοι βουλευτές που προειδοποιούσαν ότι δεν θα ψηφίσουν την επανεκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου και ότι επιθυμούσαν Πρόεδρο της Δημοκρατίας προερχόμενο από την Κεντροδεξιά. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι ο Νικήτας είναι στενά συνδεδεμένος με τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος την ημέρα της εκλογής του την Τετάρτη επισκέφθηκε τη Βουλή για να τον συγχαρεί.
Οι κυνικοί που επιμένουν πως η πολιτική στηρίζεται στους «έντιμους εκβιασμούς» λένε ότι ο Μητσοτάκης πρόσφερε στον Κακλαμάνη την προεδρία της Βουλής προκειμένου να διαλύσει αυτή την ομάδα, αφού πρώτα θυσίασε τη Σακελλαροπούλου και επέλεξε τον Κώστα Τασούλα. Και προσθέτουν ότι η «μυστική συμφωνία» χτίστηκε επάνω στην αμοιβαία κατανόηση ότι ο Νικήτας δεν θα κατέβει ξανά στην Α΄ Αθηνών, ανοίγοντας δρόμο για τον Κώστα Μπακογιάννη εάν αποφασίσει να είναι υποψήφιος βουλευτής.
Μπορεί ο Μητσοτάκης να εμπιστευθεί τον πρόεδρο Κακλαμάνη; Θα υπάρξει ανέφελη συνεργασία του Μαξίμου με έναν πολιτικό που δεν ήταν δεδομένος για κανέναν αρχηγό; Οι φίλοι του λένε ότι έχει αυτογνωσία. Οτι η αυτονομία του οριοθετείται από την αίσθηση του εθνικού και του παραταξιακού καθήκοντος. Οτι δεν προδίδει ποτέ την εμπιστοσύνη εκείνων που τον εμπιστεύονται. Από την άλλη, όπως επιμένουν οι δύσπιστοι, ο Νικήτας πάντα έχει τον τρόπο του να κάνει το δικό του.
Κάπως έτσι το παράδοξο ερώτημα επιμένει: Πήρε την προεδρία της Βουλής με αντάλλαγμα να αποχαιρετήσει το Κοινοβούλιο; «Συμφωνία δεν υπάρχει. Το είχα πάρει απόφαση ότι δεν θα κατέβω ξανά». Κάνει μια παύση, σηκώνει τα φρύδια και με ένα μειδίαμα προσθέτει συρτά «πατώντας» τα σύμφωνα: «Αλλά αν μου ζητήσει ο Μητσοτάκης να κατέβω άλλη μια φορά για να πάρουμε τους δεξιούς, μπορεί να το ξανασκεφτώ...».
«Αν καθίσεις ποτέ σε καρέκλα εξουσίας δεν θα χρησιμοποιήσεις κανέναν από αυτούς που κάθονται έξω από την πόρτα σου, γιατί είναι ανεπάγγελτοι, κόλακες και επικίνδυνοι», τον είχε συμβουλεύσει ο Αβέρωφ το 1989.
Λέει ότι προτού πάρει την προεδρία της Βουλής είχε αποφασίσει να μην είναι ξανά υποψήφιος. «Αλλά αν μου ζητήσει ο Μητσοτάκης να κατέβωάλλη μια φορά για να πάρουμε τους δεξιούς, μπορεί να το ξανασκεφτώ....
Oταν ένας αδιάκριτος δημοσιογράφος συνάντησε τις προάλλες τον Νικήτα Κακλαμάνη ύστερα από πολύ καιρό, διαπίστωσε ότι δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα. Δείχνει τόσο κεφάτος όσο ήταν πριν από 15-20 χρόνια, όταν ήταν δήμαρχος Αθηναίων και ταλαιπωρούσε καθημερινά τους συνεργάτες του με ποδαρόδρομο στις γειτονιές της πόλης. Και φυσικά δεν έχει εγκαταλείψει καμία από τις απολαύσεις της νιότης, όπως π.χ. ένα τσιγαράκι με τον καφέ. Ακολουθεί τα χούγια των παλαιάς κοπής αθεόφοβων γιατρών, που μας προειδοποιούν για τους κινδύνους του καπνίσματος χωρίς να διστάζουν να ανάψουν ένα τσιγάρο οι ίδιοι. Iσως γιατί είναι προικισμένος με ανθεκτικά γονίδια, αφού ο πατέρας του «έφυγε» στα 102 και η μητέρα του στα 96.
Ο ακτινοθεραπευτής-ογκολόγος καθηγητής της Ιατρικής Αθηνών, ο οποίος εργαζόταν στο Αρεταίειο, είναι ένας πολιτικός με συρτό λόγο που θυμίζει παλιό ηθοποιό. «Πατάει» τα σύμφωνα των λέξεων, με αποτέλεσμα όσοι τον ακούνε να θυμούνται καλύτερα όσα λέει. Πολλοί πίστευαν ότι η πολιτική διαδρομή του δεν έκρυβε πια καινούργιες δόξες. Παρά τις αντίθετες εισηγήσεις των σοφότερων, κάποιοι μοντέρνοι νεοδημοκράτες επέμεναν ότι μετά τη σαρωτική νίκη του 2023 ο «πολυεπίπεδος εκσυγχρονισμός» επέβαλλε την αποστέρηση του αξιώματος του α΄ αντιπροέδρου της Βουλής από τον δεξιό βουλευτή της Α΄ Αθηνών.
Κανείς δεν είχε προβλέψει ότι η απομάκρυνση από τον θώκο θα του έλυνε τα χέρια. Θυμήθηκε τις σκοτεινές τέχνες της Νέας Δημοκρατίας. Αναζωογονήθηκε, πρωταγωνιστώντας στο «αντάρτικο» των βουλευτών που θορύβησε το Μαξίμου. Τελικά, θα είναι πάλι υποψήφιος το 2027 ή συμφώνησε να γίνει πρόεδρος της Βουλής με αντάλλαγμα να εγκαταλείψει την πολιτική;
Γεννημένος την 1η Απριλίου
Γεννήθηκε στην Ανδρο, στη Χώρα, στις 11 το βράδυ της Πρωταπριλιάς του 1946. «Γιατί δεν με δήλωσες την επομένη;» ρώτησε κάποτε τη μητέρα του. «Μάλλον επειδή ήξερα ότι θα γίνεις πολιτικός», του απάντησε η κυρία Κατίνα. Γελάει ακόμη όταν το θυμάται. Θυμάται όμως και τους παράξενους κύκλους που κάνει η ζωή. «Η μαμή που με έφερε στον κόσμο, πολλά χρόνια μετά, πέθανε από καρκίνο στα χέρια μου».
Η μητέρα του ήταν το ενδέκατο από τα δώδεκα παιδιά της οικογένειας Αμωράτη. Το πρώτο παιδί, η Ευανθία, ήταν παντρεμένη με τον βουλευτή Αχαΐας του Λαϊκού Κόμματος και της ΕΡΕ, υπουργό Εμπορίου και Βορείου Ελλάδος (1955), Βασίλειο Παπαρρηγόπουλο. Η Ευανθία παρότρυνε την Κατίνα να αλλάξει το όνομά της και να το κάνει Κατερίνα. «Γιατί; Και την Παξινού Κατίνα δεν τη λένε;».
Προφανώς έμοιασε στη μητέρα του. Αλλά πήρε και από τον πατέρα του, τον καπετάν Μιχάλη, που δούλεψε 48 χρόνια στα καράβια του Νίκου Γουλανδρή. Ολα αυτά τα χρόνια έλειπε από το σπίτι δέκα μήνες τον χρόνο. Ο πρωτότοκος και η κατά δέκα χρόνια μικρότερη αδελφή του, Φλώρα, που είναι φιλόλογος και διετέλεσε γυμνασιάρχης στην Παλλήνη, ουσιαστικά γνώρισαν τον πατέρα τους όταν πήρε σύνταξη. Ηταν ένας θαλασσόλυκος γεμάτος ζωή και μέχρι τα 100 του καταπιανόταν με μαστορέματα στο σπίτι της Ανδρου όπου περνούσε οκτώ μήνες τον χρόνο, από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο.
Η οικογένεια ήταν δεξιά και ο Νικήτας έγινε και αυτός δεξιός, παρότι αναγνωρίζει ότι ίσως ταίριαζε καλύτερα στον χαρακτήρα του η Αριστερά της δεκαετίας του ’60. Πέρασε στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου το 1965. Καλός στα μαθήματα, μαχητικός στο αμφιθέατρο, σε μόνιμη κόντρα με τους «Λαμπράκηδες». Ο μισθός του πατέρα εξασφάλιζε ώστε να μην του λείπει τίποτα. «Ο μισθός του δασκάλου ήταν 700 δραχμές τον μήνα και η μάνα μου εμένα μού έστελνε 2.000».
Οι τοίχοι είχαν Ιστορία
Μαζί με άλλους τρεις φοιτητές νοίκιασε ένα τεσσάρι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης κοντά στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ. Τα δωμάτια ήταν όμορφα, ευρύχωρα, είχαν διαφορετικό χρώμα, το ένα ροζ, το άλλο πράσινο, το τρίτο θαλασσί. Στο καθένα υπήρχε ένα διπλό κρεβάτι. «Οταν γνωρίσαμε την ιδιοκτήτρια, Μαντάμ Ιρέν, μας είπε ότι στο παρελθόν ήταν τσατσά και στο σπίτι είχε κοπέλες. Είχε όμως μπλεξίματα με την αστυνομία, σταμάτησε τις κοπέλες από τη δουλειά και άρχισε να νοικιάζει το σπίτι σε φοιτητές».
Τον φοιτητικό του εαυτό τον έχει χαρακτηρίσει «καπετάν φασαρία». Ανάμεσα στις κάθε λογής αποκοτιές έκανε και δύο καλλιτεχνικές. Συμμετείχε στον χορό σε δύο έργα αρχαίας τραγωδίας που χορογράφησε η Ντόρα Τσάτσου, σύζυγος του καθηγητή του στην Ιατρική, Αλέξανδρου Συμεωνίδη.
Πήρε μεταγραφή για την Αθήνα, τελείωσε την Ιατρική και πήγε στα Ιωάννινα το 1974-75 για να κάνει το αγροτικό του στο νοσοκομείο Γ. Χατζηκώστα. Μια μέρα που έκανε τζόγκινγκ στη λίμνη, είδε να έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση ο Ευάγγελος Αβέρωφ και του έκλεισε τον δρόμο. «Είμαι γιατρός και θέλω να σας γνωρίσω γιατί είμαι δικός σας». «Την πάτησες, γιατί θα σου ζητήσω ρουσφέτι», τον αιφνιδίασε ο τότε υπουργός Αμυνας.
Ο Αβέρωφ τού ζήτησε να επισκέπτεται την Κόνιτσα, που δεν είχε αγροτικό γιατρό, αλλά δεν περίμενε ότι θα το έκανε. Οταν έμαθε ότι το έκανε τον αναζήτησε στο νοσοκομείο και τον κάλεσε να περάσει ένα Σαββατοκύριακο μαζί του στο αρχοντικό του στο Μέτσοβο.
Στα επόμενα χρόνια, ο Νικήτας, η Μαριέττα Γιαννάκου και ο αρκετά μικρότερός τους Κώστας Τασούλας ήταν οι μόνοι εξωκοινοβουλευτικοί που συμμετείχαν στην «Ομάδα της Σαγκάης». Ετσι βάφτισε τους ασυμβίβαστους αβερωφικούς, τον Αντώνη Σαμαρά, τον Σωτήρη Χατζηγάκη, τον Γιώργο Τζιτζικώστα (πατέρα του επιτρόπου Απόστολου Τζιτζικώστα) και άλλους. Οι «συνωμότες» έδιναν ραντεβού στον πρώτο όροφο στη γωνία Δημοκρίτου και Σόλωνος, στο γραφείο του πολιτικού που έγινε αρχηγός της Ν.Δ. το 1981.
Τη δεκαετία του ’80 μεσουρανούσε στους γιατρούς. Το 1987 εξελέγη για δεύτερη φορά γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου με το «σταλινικό» 93%. Ο δεξιός γιατρός είχε στενή σχέση με τον Γιώργο Γεννηματά. «Εσένα σε ξεχωρίζω γιατί αγαπάς τον κοσμάκη», του είπε ο πολιτικός που ταυτίστηκε με το ΕΣΥ. Ο Αβέρωφ δεν συμφωνούσε να κατέβει στην πολιτική. «Πρώτα θα εκλεγείς καθηγητής και μετά θα σε υποστηρίξω». Εξελέγη επίκουρος το 1989.
«Γκλίτσα» στους κόλακες
Τον Νοέμβριο του 1989, ο Αβέρωφ πήγε στο Χίλτον για να μιλήσει στην πρώτη εκδήλωση του γιατρού από την Ανδρο που έπεσε πάνω του στα Γιάννενα. Ο υποψήφιος τον περίμενε στην είσοδο. Μόλις έφτασε του έδωσε ένα φάκελο με 500.000 δραχμές για την προεκλογική του εκστρατεία και μια επιστολή με ευχές και συμβουλές. «Αν καθίσεις ποτέ σε καρέκλα εξουσίας δεν θα χρησιμοποιήσεις κανέναν από αυτούς που κάθονται έξω από την πόρτα σου, γιατί είναι ανεπάγγελτοι, κόλακες και επικίνδυνοι».
Κόλακες γνώρισε πολλούς και κάποιους τους εμπιστεύτηκε. Φροντίζει ωστόσο να υπενθυμίζει ότι δεν πρόδωσε την εμπιστοσύνη εκείνων που τον εμπιστεύτηκαν. Είναι έτσι; Το 1990 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον όρισε κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο. Πριν αλέκτορα φωνήσαι, αποχώρησε το 1993 από τη Ν.Δ. ακολουθώντας τον Αντώνη Σαμαρά. Ολοι ήξεραν ότι θα ακολουθούσε τον Σαμαρά γιατί ήταν ο καλύτερος φίλος του, αλλά το έκανε μετά την προκήρυξη των εκλογών και όχι πριν, κάτι που εκτίμησε ο Μητσοτάκης.
Το 2000 τον κάλεσε ο Κώστας Καραμανλής να επιστρέψει, αλλά του ζήτησε να επισκεφθεί τον Μητσοτάκη. Στα πρώτα λεπτά της συνάντησης στην Αραβαντινού, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τηλεφώνησε στον Καραμανλή. «Κώστα, άργησες να καλέσεις τον Νικήτα». Το 2009, ο Μητσοτάκης του ζήτησε να υπογράψει υπέρ της υποψηφιότητας της Ντόρας Μπακογιάννη στην αναμέτρηση για τη διαδοχή του Καραμανλή. Υπέγραψε πρώτος, με αποτέλεσμα να μη μιλιούνται με τον Σαμαρά για κάμποσο καιρό.
Τη διετία 2004-2006 έγινε υπουργός Υγείας. Κάποιοι τού χρεώνουν ότι κατάργησε τη λίστα φαρμάκων, με αποτέλεσμα να εκτοξευθεί η φαρμακευτική δαπάνη. Απαντάει ότι η λίστα καταργήθηκε γιατί η κωλυσιεργία σε ό,τι αφορούσε την ένταξη σε αυτήν πολλών απαραίτητων φαρμάκων ανάγκαζε τους ασθενείς να καταβάλλουν μόνοι τους ολόκληρη τη δαπάνη. Υπενθυμίζει πως η τιμή των φαρμάκων καθοριζόταν από το υπουργείο Εμπορίου. Οτι ο ίδιος όριζε μόνο τη νοσοκομειακή δαπάνη και επιβράδυνε τον ρυθμό αύξησής της από το 18% στο 8,73%. Και ότι σήμερα η φαρμακευτική δαπάνη εμφανίζεται ελεγχόμενη, γιατί έχει αυξηθεί η συμμετοχή του ασθενούς.
Οταν ήταν δήμαρχος Αθήνας μιλούσε για το γήπεδο του Παναθηναϊκού και τον Ελαιώνα. Τα ίδια λένε όλοι οι μετέπειτα δήμαρχοι. Τις πταίει; Είναι η Αθήνα μια μπλοκαρισμένη πόλη; «Μιλάς για τη διπλή ανάπλαση που την μπλόκαραν ο Τσίπρας και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αλλά θα σου πω για του Ψυρρή». Η γειτονιά αυτή πλημμύριζε διότι δεν υπήρχε αποχέτευση ομβρίων υδάτων. «Φτιάξαμε έργο δεκατριών χιλιομέτρων για τα όμβρια ύδατα». Οταν έχασε τις δημοτικές εκλογές του 2010 αναρωτιόταν γιατί οι πολίτες δεν αναγνώρισαν τέτοια έργα. «Εργα κάτω από την επιφάνεια δεν αναγνωρίζονται γιατί δεν φαίνονται», του έλυσε την απορία έμπειρος πρώην δήμαρχος.
Ποιμένας των ατάκτων
Μετά την αποκαθήλωση από τη θέση του α΄ αντιπροέδρου της Βουλής, το 2023, έλυνε κι έδενε στην ομάδα των έντεκα βουλευτών που έπιασαν την κυβέρνηση στον ύπνο. Τον Σεπτέμβριο του 2024, έστησαν καρτέρι στον υπουργό Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη με μια ερώτηση για τα κόκκινα δάνεια. Η ιδέα ήταν του Γιώργου Βλάχου, αλλά όταν μαθεύτηκε ότι θα την υπογράψει ο Νικήτας ακολούθησαν οι υπόλοιποι.
Είναι οι ίδιοι βουλευτές που προειδοποιούσαν ότι δεν θα ψηφίσουν την επανεκλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου και ότι επιθυμούσαν Πρόεδρο της Δημοκρατίας προερχόμενο από την Κεντροδεξιά. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι ο Νικήτας είναι στενά συνδεδεμένος με τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος την ημέρα της εκλογής του την Τετάρτη επισκέφθηκε τη Βουλή για να τον συγχαρεί.
Οι κυνικοί που επιμένουν πως η πολιτική στηρίζεται στους «έντιμους εκβιασμούς» λένε ότι ο Μητσοτάκης πρόσφερε στον Κακλαμάνη την προεδρία της Βουλής προκειμένου να διαλύσει αυτή την ομάδα, αφού πρώτα θυσίασε τη Σακελλαροπούλου και επέλεξε τον Κώστα Τασούλα. Και προσθέτουν ότι η «μυστική συμφωνία» χτίστηκε επάνω στην αμοιβαία κατανόηση ότι ο Νικήτας δεν θα κατέβει ξανά στην Α΄ Αθηνών, ανοίγοντας δρόμο για τον Κώστα Μπακογιάννη εάν αποφασίσει να είναι υποψήφιος βουλευτής.
Μπορεί ο Μητσοτάκης να εμπιστευθεί τον πρόεδρο Κακλαμάνη; Θα υπάρξει ανέφελη συνεργασία του Μαξίμου με έναν πολιτικό που δεν ήταν δεδομένος για κανέναν αρχηγό; Οι φίλοι του λένε ότι έχει αυτογνωσία. Οτι η αυτονομία του οριοθετείται από την αίσθηση του εθνικού και του παραταξιακού καθήκοντος. Οτι δεν προδίδει ποτέ την εμπιστοσύνη εκείνων που τον εμπιστεύονται. Από την άλλη, όπως επιμένουν οι δύσπιστοι, ο Νικήτας πάντα έχει τον τρόπο του να κάνει το δικό του.
Κάπως έτσι το παράδοξο ερώτημα επιμένει: Πήρε την προεδρία της Βουλής με αντάλλαγμα να αποχαιρετήσει το Κοινοβούλιο; «Συμφωνία δεν υπάρχει. Το είχα πάρει απόφαση ότι δεν θα κατέβω ξανά». Κάνει μια παύση, σηκώνει τα φρύδια και με ένα μειδίαμα προσθέτει συρτά «πατώντας» τα σύμφωνα: «Αλλά αν μου ζητήσει ο Μητσοτάκης να κατέβω άλλη μια φορά για να πάρουμε τους δεξιούς, μπορεί να το ξανασκεφτώ...».
«Αν καθίσεις ποτέ σε καρέκλα εξουσίας δεν θα χρησιμοποιήσεις κανέναν από αυτούς που κάθονται έξω από την πόρτα σου, γιατί είναι ανεπάγγελτοι, κόλακες και επικίνδυνοι», τον είχε συμβουλεύσει ο Αβέρωφ το 1989.
Λέει ότι προτού πάρει την προεδρία της Βουλής είχε αποφασίσει να μην είναι ξανά υποψήφιος. «Αλλά αν μου ζητήσει ο Μητσοτάκης να κατέβωάλλη μια φορά για να πάρουμε τους δεξιούς, μπορεί να το ξανασκεφτώ....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου