Η συμφωνία στο Εurogroupe της Μάλτας. από
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ" και την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", πρωτοσέλιδο, 09/04/17
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ",09/04/17
Η συμφωνία της Μάλτας... έκλεισε στο Βερολίνο
Το κλίμα αβεβαιότητας οδήγησε την κυβέρνηση να αποδεχθεί τις απαιτήσεις για μείωση των συντάξεων από το 2019 και του αφορολογήτου από το 2020 – Το παρασκήνιο, οι συζητήσεις και οι υποχωρήσεις
Του Ζώη Τσώλη
Σε δύο συναντήσεις στο Βερολίνο, του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ την Πέμπτη και τη συνάντηση Μέρκελ - Λαγκάρντ που έχει προγραμματιστεί για τη Δευτέρα, και την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την Πέμπτη ο Αλέξης Τσίπρας με τη γερμανίδα καγκελάριο «ξεκλειδώνει» η πόρτα του ΔΝΤ για την αξιολόγηση και την επίτευξη συνολικής συμφωνίας για το ελληνικό ζήτημα. Η ουσία της εξέλιξης και του προσυμφώνου που υπεγράφη την Παρασκευή στο Eurogroup της Βαλέτας στη Μάλτα ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να «θυσιάσει» τους συνταξιούχους, αφού αποδέχθηκε το 2019 να κοπεί η προσωπική διαφορά σε όλες τις παλιές συντάξεις (όσες εκδόθηκαν πριν από τον Μάιο του 2016) ώστε να εξοικονομηθεί μέσα στο έτος 1,8 δισ. ευρώ.
Τα βαριά μέτρα
Το δεύτερο δύσκολο μέτρο, η μείωση του αφορολογήτου κατά 3.000 ευρώ, στα 5.600 ευρώ, τοποθετήθηκε χρονικά στο 2020, αλλά συνοδεύεται και από ελαφρύνσεις στην έκτακτη εισφορά των εισοδημάτων, στον ΕΝΦΙΑ και στους φόρους των επιχειρήσεων. Ομως η εφαρμογή τους είναι τόσο μακρινή που μόνο ως προεκλογικά όπλα μπορούν να αξιοποιηθούν. Τα βαριά μέτρα είναι η περικοπή των συντάξεων, αν και ακόμη δεν έχει καθοριστεί από ποιο ύψος και πάνω (π.χ. 1.000 ευρώ τον μήνα) θα ψαλιδιστούν κύριες και επικουρικές και πόσο, γεγονός που ανάγκασε και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο να πει χαρακτηριστικά: «Κάποια μέτρα θα στενοχωρήσουν τους Ελληνες».
Ομως ο υπουργός ήταν φανερά ανακουφισμένος μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup στη Βαλέτα, καθώς πέτυχε να πάρει ένα πακέτο αντισταθμιστικών μέτρων - αντίμετρων κοινωνικού χαρακτήρα - για το 2019 που θα ανακουφίσουν κάποια στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.
Το Μέγαρο Μαξίμου, αξιολογώντας τη συμφωνία, σημειώνει ότι «πέτυχε τον δύσκολο στόχο για μηδενικό δημοσιονομικό αντίκτυπο των μέτρων και αντίμετρων για το 2019 και το 2020, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ήδη από το 2016 πως δεν τίθεται εν αμφιβόλω ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% το 2018».
Και επιπλέον θεωρεί θετικό τον συμβιβασμό που επετεύχθη αναφορικά με τα Εργασιακά, καθώς συμφωνήθηκε η σταδιακή επαναφορά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις από το 2018, τόσο με την αρχή της επεκτασιμότητας όσο και με αυτή της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, απετράπη η απαίτηση για αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων στο 10% και η δυνατότητα εργοδοτικής ανταπεργίας (lock out).
Μετά την εμπλοκή που παρουσιάστηκε την Πέμπτη 30 Μαρτίου στο EWG, κατόπιν ενστάσεων της Γερμανίας αναφορικά με τις διαφορετικές προβλέψεις θεσμών - ΔΝΤ για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2019, ανέλαβαν πρωτοβουλία ο Ζαν Κλοντ-Γιούνκερ και ο Πιερ Μοσκοβισί και το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία που επαναφέρει το πλαίσιο των αποφάσεων της 20ής Φεβρουαρίου για μέτρα 1% του ΑΕΠ το 2019 και 1% του ΑΕΠ το 2020 από συντάξεις (που είναι η εξοικονόμηση) και φόρους.
Σύμφωνα με το Μέγαρο Μαξίμου, καθοριστικής σημασίας για την αποτροπή δυσμενών εξελίξεων ήταν η πρωτοβουλία Τσίπρα για έκτακτη Σύνοδο Κορυφής σε περίπτωση αδιεξόδου στο Eurogroup, όπως διατυπώθηκε κατά τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τουσκ, και η επικοινωνία με την κυρία Μέρκελ, η οποία ενεργοποιήθηκε για την άρση του αδιεξόδου.
Οι στόχοι της κυβέρνησης μετά και το Eurogroup είναι η ολοκλήρωση της τεχνικής συμφωνίας (του SLA) το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να επιτευχθεί εν συνεχεία και η συνολική συμφωνία, που θα περιλαμβάνει τον ορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, τα οποία θα εφαρμοστούν το 2018. Τότε και μόνο εφόσον τεθούν σε εφαρμογή τα μέτρα απομείωσης του χρέους, θα εφαρμοστούν και τα μέτρα για το 2019.
Η στάση του ΔΝΤ
Το σήμα ότι υπήρξε συμφωνία έδωσε πρώτος ο Γερούν Ντάισελμπλουμ ο οποίος δήλωσε: «Καταφέραμε να επιτύχουμε συμφωνία για τις μεγάλες και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, πλέον απομένουν να διευθετηθούν οι περαιτέρω λεπτομέρειες. Τα κλιμάκια των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα το ταχύτερο δυνατόν» πρόσθεσε χωρίς να δώσει κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Ο κ. Ντάισελμπλουμ ερωτηθείς για τη στάση του ΔΝΤ είπε χαρακτηριστικά: «Δεν θα μπορούσα να μιλήσω για συμφωνία σε όλα αυτά τα ζητήματα αν δεν συναινούσε και το Ταμείο».
Αλλά και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε συνέντευξή του δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί νέο πρόγραμμα καθώς θα επιστρέψει στις αγορές το 2018, δήλωση που ερμηνεύτηκε ως μήνυμα στους ψηφοφόρους του ότι δεν πρόκειται να διατεθούν άλλα χρήματα για την Ελλάδα.
Τα «αντίδοτα» στην περικοπή συντάξεων
Τα αντίμετρα του 2019
Επιδότηση ενοικίου: Επίδομα στέγασης, ενοικίου ή δανείου, στοχευμένο στα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά.
Οικογενειακό επίδομα: Καταπολέμηση παιδικής φτώχειας μέσω ενίσχυσης οικογενειακών επιδομάτων που δεν θα αφορούν μόνο τρίτεκνους και πολύτεκνους αλλά και το πρώτο και το δεύτερο παιδί.
Σχολικά γεύματα: Επέκταση προγράμματος σχολικών γευμάτων σε δημοτικά και γυμνάσια περιοχών με υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας, με στόχο να καλυφθεί το 50% των μαθητών Δημοτικού και Γυμνασίου.
Βρεφονηπιακοί σταθμοί:
Τα αντίμετρα του 2020
12.000 - 20.000 0% (από 2,2%)
20.001 - 30.000 3,0% (από 5,0%)
30.001 - 40.000 5,0% (από 6,5%)
40.001 - 65.000 7,0% (από 7,5%)
65.001 - 220.000 9,0% (από 9,0%)
220.000 και πάνω 10% (από 10%)
Ποιοι θα πληρώσουν το ψαλίδι στις συντάξεις
Περικοπές-ρεκόρ 1,8 δισ. σε ένα έτος το 2019 για 1.400.000 συνταξιούχους
Του Κώστα Παπαδή
Σε... ψαλίδισμα διαρκείας, έως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, έχουν μπει οι συντάξεις, καθώς οι περικοπές που ξεκίνησαν το 2010 θα συνεχιστούν - τουλάχιστον - και το 2019. Το σοκ των συνταξιούχων μπροστά στα ΑΤΜ θα διαδέχεται το ένα το άλλο, χωρίς να είναι ορατό το «τέλος του μαρτυρίου».
Οι νέες περικοπές αφορούν τις «προσωπικές διαφορές», που θα προκύψουν με τον επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων με στόχο την εξοικονόμηση συνταξιοδοτικής δαπάνης ύψους 1,8 δισ. ευρώ (1% του ΑΕΠ) από το 2019.
Η συμφωνία της Μάλτας αναμένεται να εξειδικευθεί γύρω από τον τρόπο και το εύρος εφαρμογής της, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων των εκπροσώπων των θεσμών με τους υπουργούς της κυβέρνησης, τις επόμενες ημέρες στην Αθήνα.
Το σοκ των περικοπών της τρέχουσας περιόδου είναι τριπλό, καθώς οριστικοποιήθηκε ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που θα δίδονται εφεξής και θα υπολείπονται κατά μέσο όρο κατά 20% από τις συντάξεις... προ Κατρούγκαλου.
Η περικοπή της «προσωπικής διαφοράς» σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να φθάσει και σε μειώσεις και 40%. Οι περικοπές αναμένεται να γίνουν εφάπαξ από την 1.1.2019, ενώ απομένει να διευκρινισθεί κατά πόσο θα ισχύσουν από ένα ποσό σύνταξης και άνω.
Το τρίτο σοκ αφορά τις επικουρικές συντάξεις, τις οποίες η κυβέρνηση επιχειρεί να εντάξει στον λογαριασμό των περικοπών ύψους 1,8 δισ. ευρώ, προκειμένου να είναι μικρότερες οι μειώσεις των κύριων συντάξεων. Σημειωτέον ότι δεν έχουν περάσει ούτε έξι μήνες από το προηγούμενο «ψαλίδισμα» των επικουρικών συντάξεων, οι οποίες κινδυνεύουν να εξανεμισθούν πλήρως.
Ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει πως ως τον Σεπτέμβριο του 2017 θα πρέπει να επανυπολογιστούν 2,6 εκατομμύρια κύριες συντάξεις. Τυχόν διαφορές με το προηγούμενο ύψος της σύνταξης θα διατηρηθούν - για τους παλαιούς συνταξιούχους - ως «προσωπική διαφορά» σε διαφορετικό «κουτάκι» στο εκκαθαριστικό σημείωμα. Η «προσωπική διαφορά», δηλαδή η διαφορά μεταξύ του παλαιού και του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, είναι το τμήμα της σύνταξης που θα περικοπεί από το 2019.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι περικοπές θα αγγίξουν 1.400.000 συνταξιούχους και εφόσον κοπεί το σύνολο των διαφορών, οι μειώσεις θα κυμανθούν από 5 ευρώ και ενδέχεται να αγγίξουν τα 620 ευρώ.
Ωστόσο η κυβέρνηση προσπαθεί να θέσει «διαχωριστική γραμμή» στις συντάξεις 1.000 ή 1.200 ευρώ (άθροισμα κύριων και επικουρικών), ώστε να αποφύγει την «πλήρη κατάρρευση» των χαμηλότερων συντάξεων.
Στις συζητήσεις με τους θεσμούς, η κυβέρνηση αναμένεται να προτείνει οι μειώσεις για τις συντάξεις από 1.000 ή 1.200 ευρώ και άνω να φθάνουν στο 50% της προσωπικής διαφοράς, και να προέλθουν κατά 75% από την κύρια και 25% από την επικουρική σύνταξη.
Στις χαμηλότερες συντάξεις προτείνεται οι περικοπές της προσωπικής διαφοράς να κυμανθούν από 18% έως 25% και επίσης να κατανεμηθούν τόσο στις κύριες όσο και στις επικουρικές συντάξεις. Πάντως για να βγει ο λογαριασμός των 1,8 δισ. ευρώ, οι μειώσεις αναμένεται να αγγίξουν και χαμηλές συντάξεις της τάξεως των 500 - 600 ευρώ.
Οι μεγάλοι χαμένοι από τον νέο τρόπο υπολογισμού
Οι πρώτοι που θα νιώσουν τα αποτελέσματα του νέου υπολογισμού είναι οι 60.000 ασφαλισμένοι που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης από τις 13 Μαΐου 2016 και η έκδοση της σύνταξής τους εκκρεμεί ως και σήμερα, καθώς δεν είχε αποσαφηνιστεί - μέσω εγκυκλίου - ο νέος υπολογισμός.
Η κυβέρνηση μετά το φιάσκο του Δείκτη Μεταβολής Μισθών τον αντικατέστησε με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Ετσι ο υπολογισμός του ανταποδοτικού τμήματος των συντάξιμων αποδοχών θα γίνεται - ως το 2020 - αναπροσαρμόζοντας τις αποδοχές από το 2002 και εντεύθεν, με βάση τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών γύρω από θέματα κοινωνικής ασφάλισης, οι μεγάλοι χαμένοι από τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης είναι οι ασφαλισμένοι στο πρώην ΤΕΒΕ και όσοι έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης σε οποιοδήποτε Ταμείο. Για παράδειγμα, ελεύθεροι επαγγελματίες με 35 έτη ασφάλισης και μέσο όρο αποδοχών 1.322,01 ευρώ αντί σύνταξης 1.181,40 ευρώ θα λάβουν 880,01 ευρώ, δηλαδή μείωση κατά 301,39 ευρώ.
Δημόσιοι υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με 40 χρόνια υπηρεσία με τον παλαιό τρόπο υπολογισμού των συντάξεων θα ελάμβαναν σύνταξη κοντά στα 1.320 ευρώ ενώ πλέον θα λάβουν περίπου 215 ευρώ λιγότερα, ήτοι 1.105 ευρώ τον μήνα. Ακόμη και στην περίπτωση υπαλλήλου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με 35ετία στο Δημόσιο, ενώ με τον παλαιό τρόπο υπολογισμού η σύνταξη ήταν 1.040,20 ευρώ, μετά τις αλλαγές ανέρχεται σε 855,80 ευρώ, ήτοι μειωμένη κατά 184,40 ευρώ.
«Η συμφωνία καλύπτει τις απαιτήσεις μας»
Στο Βερολίνο επικρατεί ικανοποίηση για την αλλαγή πλεύσης της Αθήνας προς την κατεύθυνση των δανειστών
Του Νίκου Χειλά
Και η εμπιστοσύνη πολιτικό θέμα είναι. Αυτό προκύπτει από την απάντηση μέλους της γερμανικής αντιπροσωπείας στη Βαλέτα στο ερώτημα πώς βλέπει το αποτέλεσμα της συζήτησης για την Ελλάδα στο Eurogroup της Παρασκευής. «Είμαστε ευχαριστημένοι» απάντησε. «Η απόφαση ανταποκρίνεται ακριβώς στην απαίτησή μας να προηγηθούν τα μέτρα που θα κάνουν την ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική».
«Ειδυλλιακή» εικόνα
Για δυσπιστία, αμφιβολία, επιφυλακτικότητα, και λοιπά ηχηρά παρόμοια, που συνόδευαν στο παρελθόν κάθε δήλωση εκπροσώπων του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών για την ελληνική κυβέρνηση, ξαφνικά ούτε κουβέντα. «Δεν είχαμε λόγο να χρησιμοποιούμε τελευταία τέτοιες εκφράσεις» πρόσθεσε. Η αλλαγή πλεύσης της Αθήνας τις παραμονές του Eurogroup προς την κατεύθυνση των δανειστών άλλαξε προφανώς τη στάση του Βερολίνου έναντί της και μαζί με αυτήν και τη γλώσσα του.
Παρόμοια «ειδυλλιακή» ήταν η εικόνα που περιέγραφε άλλος παριστάμενος. «Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ ήρεμη όταν συζητήθηκε το ελληνικό θέμα» είπε. «Καλή συνεδρίαση, πλατιά συμφωνία. Το θέμα πάει μπροστά!». Η όλη διαδικασία, πρόσθεσε, κράτησε λίγα λεπτά της ώρας και ήταν σύντομη και συντεταγμένη - κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο για συνεδριάσεις του Eurogroup. Τα εύσημα για αυτό ανήκουν στον πρόεδρό του Γερούν Ντάισελμπλουμ. «Εκανε πολύ σημαντική προεργασία» τόνισε. Το αποκορύφωμά της ήταν η συνάντησή του με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το βράδυ της Πέμπτης στο Βερολίνο, όπου κανονίστηκαν οι τελευταίες λεπτομέρειες για τη συνεδρίαση στη Βαλέτα και τη μελλοντική πορεία του «ελληνικού». Ταυτόχρονα έπλεξε και το εγκώμιο του Ευκλείδη Τσακαλώτου, που με την αποδοχή της μείωσης των συντάξεων από το 2019 και του αφορολογήτου από το 2020 έβαλε τις «υλικές βάσεις» για τη συμφωνία.
Ολα αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση: Τα μεγάλα εμπόδια έχουν παραμεριστεί, μένει η τεχνική υλοποίηση της συμφωνίας, η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί τις επόμενες εβδομάδες. Το ότι τα κλιμάκια της τρόικας δεν επιστρέφουν αμέσως στην Αθήνα δεν αποτελεί κάτι το «ανησυχητικό» - είναι «λόγω της εορτής του Πάσχα» τόνισε.
Αλλά και η επιφυλακτικότητα πολιτική είναι. Αυτή εκδηλωνόταν την Παρασκευή από εκείνους που, όντας μακριά από τη Μάλτα, παρακολουθούσαν αποστασιοποιημένοι τις ιαχές επιτυχίας που ξεσπούσαν εκεί. «Ενα σημαντικό εμπόδιο υπερπηδήθηκε, τίποτε άλλο» σχολίαζε, για παράδειγμα, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών στην Επιτροπή Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής Νόρμπερτ Μπράκμαν. «Δεν επιτρέπεται τώρα, μεθυσμένοι από την επιτυχία και τους συμβιβασμούς, να παραβλέπουμε ότι χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά για να διασφαλίσουμε την επιτευχθείσα συμφωνία».
Το πρόβλημά του: Οι περί ου ο λόγος μεταρρυθμίσεις θα εφαρμοστούν στα μέσα του 2018. Αυτό ισοδυναμεί με μετάθεσή τους στο πολιτικά μακρινό μέλλον. Και αυτό δεν μπορεί να μείνει χωρίς συνέπειες. «Ακόμα και αν αυτές πάρουν τη μορφή νόμου, πρέπει να υπάρξουν ήδη τώρα εγγυήσεις ή σύμφωνα ότι θα εφαρμοστούν πλήρως το 2019 και το 2020. Επιπλέον, είναι αναγκαία στην Ελλάδα η παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο θα ελέγξει το 2019 και το 2020 τις μεταρρυθμίσεις ως ανεξάρτητος θεσμός. Μόνο έτσι μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να λειτουργήσει το πράγμα».
Η επιφυλακτικότητα αυτή δεν έχει τακτικιστικό χαρακτήρα. Οφείλεται σε πρώτη γραμμή στην ανησυχία των Χριστιανοδημοκρατών βουλευτών ότι ο κ. Σόιμπλε δεν θα κατορθώσει τελικά να πείσει το ΔΝΤ να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς να αποδεχθεί την απαίτησή του για «ελάφρυνση» του ελληνικού χρέους. Χωρίς το ΔΝΤ όμως δεν θα μπορέσουν να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι θα γίνεται επαρκής έλεγχος των γερμανικών δανείων στην Ελλάδα - κάτι που, εν όψει των εκλογών του προσεχούς Σεπτεμβρίου, θα μπορούσε σύντομα να κοστίσει σε πολλούς από αυτούς τη βουλευτική έδρα.
Ανησυχίες και πιέσεις
Το Eurogroup της Μάλτας έδειξε ότι η επιφυλακτικότητα, ή μάλλον οι φόβοι τους, δεν είναι αδικαιολόγητοι. Ο κ. Σόιμπλε επέτυχε μεν εκεί μια σημαντική νίκη, αφού κατάφερε να φέρει στη γραμμή του, μαζί με τους εταίρους στην ευρωζώνη, και το ΔΝΤ. «Η απόφαση πάρθηκε στη βάση της απόφασης του Μαΐου του 2016, που προβλέπει συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα» έλεγε το μέλος της γερμανικής αντιπροσωπείας. Επιπλέον, οι τραπεζίτες της Ουάσιγκτον συμφώνησαν με τις προτεραιότητες του κ. Σόιμπλε: πρώτα οι μεταρρυθμίσεις, μετά οι «ελαφρύνσεις». Ομως το τοπίο παραμένει θολό. Και αυτό επειδή το ΔΝΤ δεν παραιτείται προφανώς με τίποτα από την αξίωσή του για «ουσιαστική μείωση» του ελληνικού χρέους. Αυτό δεν έχει άμεσες επιπτώσεις στην εξέλιξη του προγράμματος. «Η αξιολόγηση, με συμμετοχή του ΔΝΤ, και η ανάλυση περί βιωσιμότητας του χρέους τρέχουν παράλληλα» λέει το μέλος. Αλλά ούτε και η τυχόν κοινή αξιολόγηση θα λύσει το πρόβλημα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Η συζήτησή του θα μεταφερθεί σίγουρα στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ περί τα τέλη Απριλίου στην Ουάσιγκτον. Αν θα βρεθεί και εκεί λύση είναι άδηλο - οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν πάντως κάθε λόγο μέχρι τότε να ανησυχούν.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 09/04/17
Πλεόνασμα-μαμούθ αλλά και μέτρα «φωτιά»-Μειώσεις συντάξεων - αφορολογήτου και βαρύ πακέτο για το 2019 και το 2020-Τι αποδέχθηκε η ελληνική κυβέρνηση και ποιο το αντίτιμο ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ελάφρυνση του χρέους.
Του Βασίλη Ζήρα
Με ένα πρωτογενές πλεόνασμα-μαμούθ, που ξεπερνάει ακόμη και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις έκλεισε σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) το 2016, αλλά αυτό δεν ανέσχεσε τις πιέσεις των δανειστών για επιπλέον μέτρα τα επόμενα χρόνια, γεγονός που υποχρεώνει την κυβέρνηση να συμφωνήσει σε μειώσεις συντάξεων και αφορολογήτου ορίου 2% του ΑΕΠ το 2019 και το 2020
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΓΛΚ, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 διαμορφώθηκε τελικά σε 3,8% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 0,5%. Κι αν δεν είχε δοθεί το βοήθημα στους συνταξιούχους, θα ξεπερνούσε το 4%. Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη του ΓΛΚ, από αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα των 6,8 δισ. ευρώ, τα 4,5 δισ. περίπου ή 2,5% του ΑΕΠ είναι επαναλαμβανόμενο, δηλαδή οφείλεται στην απόδοση μέτρων μόνιμου χαρακτήρα. Τα στοιχεία του ΓΛΚ δεν έχουν επικυρωθεί ακόμη από τη Eurostat, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κάποιες αλλαγές (η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει το τελικό αποτέλεσμα στις 21 Απριλίου και η Eurostat στις 24 του μήνα). Ομως, τα ίδια στελέχη υποστηρίζουν πως αν συνυπολογιστούν τα μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί, κυρίως αυξήσεις έμμεσων φόρων στα καύσιμα, τον καφέ, την κινητή τηλεφωνία κ.λπ. επιτυγχάνεται άνετα ο στόχος του 2017 (1,75%) και προσεγγίζεται αυτός του 2018 (3,5%).
Παρά το εντυπωσιακό δημοσιονομικό αποτέλεσμα, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε ωστόσο να δεχθεί ένα βαρύ πακέτο νέων μέτρων που θα ληφθούν ούτως ή άλλως το 2019 και το 2020 και το οποίο θα συνοδευθεί με αντίμετρα, τα οποία ωστόσο θα εφαρμοστούν στο μέτρο και τον βαθμό που υπάρχει δημοσιονομικός χώρος, εάν δηλαδή μετά την εφαρμογή των μέτρων υπάρχει υπέρβαση του στόχου του 3,5% του ΑΕΠ. Η επιμονή των πιστωτών να «κλείσουν» και να νομοθετηθούν από τώρα μέτρα για μετά μια διετία είναι αποτέλεσμα της απόλυτης έλλειψης εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και τη χώρα. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση αποδέχθηκε:
1. Την περικοπή των συντάξεων σε ποσοστό από 5% έως 30% μέσω της μείωσης της προσωπικής διαφοράς το 2019, με δημοσιονομική απόδοση 1% του ΑΕΠ. Σε τεχνικό επίπεδο, η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει το «κούρεμα» της προσωπικής διαφοράς στις χαμηλότερες συντάξεις, προτείνοντας να υπάρξουν περικοπές και στις επικουρικές.
2. Τη μείωση του αφορολογήτου ορίου στα 5.900 ευρώ για τον άγαμο το 2020, με δημοσιονομικό όφελος 1% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η μείωση του αφορολογήτου μπορεί να επισπευσθεί και να τεθεί σε εφαρμογή το 2019, αν διαπιστωθεί ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος.
3. Η απόφαση για την επίσπευση της μείωσης του αφορολογήτου θα λαμβάνεται από τους θεσμούς, με βάση τις εκτιμήσεις τους στα μέσα του 2018. Αρχικά το ΔΝΤ ήθελε να είναι αποκλειστικά δική του αρμοδιότητα η απόφαση. Σ’ αυτό διαφώνησε η Κομισιόν, αλλά συμφώνησε η ΕΚΤ, προκειμένου να αποφευχθεί εμπλοκή. Τελικώς, υιοθετήθηκε η άποψη του ΔΝΤ και ο «κόφτης» περνάει στα χέρια του, προκειμένου να ξεπεραστεί η απαίτηση για πρόσθετα μέτρα, καθώς οι επιφυλάξεις του Ταμείου για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων διατηρούνται.
4. Στα εργασιακά, η συμφωνία προβλέπει ότι δεν θα γίνει καμία αλλαγή έως το τέλος του προγράμματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κυβέρνηση δέχθηκε να μην αποκατασταθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων κ.λπ., ενώ το ΔΝΤ απέσυρε το αίτημα για αύξηση του ορίου των απολύσεων και για θεσμοθέτηση της ανταπεργίας (λοκ άουτ). Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η συμφωνία προβλέπει πως θα θεσμοθετηθεί ωστόσο από τώρα η επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων για τον Σεπτέμβριο του 2018. Επίσης, η κυβέρνηση δέχθηκε την περικοπή κάποιων προνομίων των συνδικαλιστών.
5. Στα ενεργειακά, η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την πώληση λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, που θα αντιστοιχούν σε ποσοστό 40% της παραγωγικής ισχύος της επιχείρησης. Επίσης, αποδέχθηκε ρήτρα πώλησης και υδροηλεκτρικών μονάδων, αν διαπιστωθεί ότι δεν επαρκεί η πώληση των λιγνιτικών για την επίτευξη του στόχου ή δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τους επενδυτές να αγοράσουν μόνο λιγνιτικές.
Ολα αυτά είναι το ακριβό αντίτιμο που πρέπει να καταβάλει η κυβέρνηση, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ελάφρυνση του χρέους και την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Το μεγαλύτερο άμεσο όφελος ωστόσο είναι η άρση της αβεβαιότητας που ροκανίζει από το τελευταίο τρίμηνο του 2016 ήδη τα ψήγματα ικμάδας της οικονομίας.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ",γράφημα,, 09/04/17
Ενας «Γολγοθάς» και από τα μέσα του 2018
Το οικονομικό επιτελείο θα έχει πιθανότατα τη Μ. Τετάρτη τα σχέδια του αναθεωρημένου μνημονίου της Ε.Ε. και του νέου μνημονίου του ΔΝΤ.
Της Ειρήνης Χρυσολωρά
Μπορεί κανείς να το ονομάσει 4ο μνημόνιο, μπορεί και όχι. Η ονομασία δεν έχει σημασία. Η ουσία είναι ότι οι πληροφορίες για τους όρους που συνοδεύουν την προχθεσινή συμφωνία στο Eurogroup, αλλά και την επικείμενη ελάφρυνση του χρέους, σε συνδυασμό με την ήδη σημειωθείσα επιδείνωση των αναπτυξιακών προοπτικών για φέτος σε σχέση με τις προβλέψεις, προεξοφλούν πως η Ελλάδα έχει μπροστά της έναν «Γολγοθά» μέτρων και επιτήρησης μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου, στα μέσα του 2018.
Τη Μεγάλη Τετάρτη, κατά πάσα πιθανότητα, το οικονομικό επιτελείο θα έχει στα χέρια του τα σχέδια τόσο του αναθεωρημένου μνημονίου της Ευρώπης όσο και του νέου μνημονίου του ΔΝΤ. Τα μέτρα του 2% του ΑΕΠ για το 2019 και το 2020 θα αποτυπώνονται εκεί, και οι αντιπροσωπείες των θεσμών θα έρθουν αργότερα για τη διαπραγμάτευσή τους.
Η καθυστέρηση στην αξιολόγηση, κατ’ αρχάς, έχει μέχρι στιγμής κοστίσει πάνω από 1% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 1,8 δισ. ευρώ. Αυτή είναι μόνο η αρχή του «Γολγοθά». Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά πλέον ότι η ανάπτυξη –εφόσον η αξιολόγηση κλείσει άμεσα– θα περιοριστεί στο 1,5%-1,8%, έναντι επίσημης πρόβλεψης για 2,7% και έναντι προηγούμενης δικής της για 2,5%. Το αρμόδιο τμήμα συστημικής ελληνικής τράπεζας, εξάλλου, βλέπει –με την ίδια προϋπόθεση– ότι η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί γύρω στο 1%. Η αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάπτυξη, εφόσον επιβεβαιωθούν, είναι πιθανό να ανοίξει το 2018 θέμα «ενίσχυσης» των μέτρων των επόμενων ετών.
Για τη ρύθμιση του χρέους, εξάλλου, σύμφωνα με πληροφορίες από παράγοντες που συμμετέχουν στη διαπραγμάτευση, εξετάζεται το ενδεχόμενο – εφόσον αποφασιστεί– να γίνει σε δόσεις, ανάλογα με την επίτευξη κάθε φορά συγκεκριμένων στόχων. Η αιρεσιμότητα αυτή θα αφορά τη βελτίωση του προφίλ του χρέους (μέσω της επιμήκυνσης και του περιορισμού του επιτοκιακού κινδύνου), λειτουργώντας έτσι ως έμμεσος μηχανισμός επιβολής πειθαρχίας και διορθωτικών κινήσεων, σε περίπτωση υστέρησης έναντι των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα.
Εκείνο, όμως, που καθιστά σχεδόν βέβαιο το γεγονός ότι για την Ελλάδα δεν θα υπάρξει καθαρή έξοδος από το μνημονιακό καθεστώς μετά το 2018 είναι ο προβλεπόμενος αποφασιστικός ρόλος του ΔΝΤ στον μηχανισμό, που θα διαμορφώνει τις προβλέψεις για το 2019 και το 2020 και άρα θα καθορίζει πόσα μέτρα –και αντίμετρα– θα λαμβάνονται. Πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων αναφέρουν ότι το ΔΝΤ θα έχει το πάνω χέρι σε αυτό τον μηχανισμό, παρότι τυπικά θα συναποφασίζει με την Κομισιόν. Κάτι, που προεξοφλεί ουσιαστικά ότι το πακέτο μέτρων θα είναι βαρύ και τα αντίμετρα ψαλιδισμένα. Το θέμα αποτέλεσε αιτία δυσαρέσκειας της κυβέρνησης και μεγάλο αγκάθι των διαπραγματεύσεων των τελευταίων ημερών.
Πυκνές εξελίξεις
Ολα θα μπουν στο τραπέζι το επόμενο διάστημα, που προβλέπεται πυκνό σε εξελίξεις. Την ώρα που στην Αθήνα οι θεσμοί θα επιχειρούν το κλείσιμο της συμφωνίας με την κυβέρνηση, θα προετοιμάζεται η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ, 21-23 Απριλίου· εκεί όπου αναμένεται να γίνουν οι ουσιαστικές συζητήσεις μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους. Στις 21 Απριλίου η Αθήνα θα επιχειρήσει να προκαταλάβει θετικά τις διαπραγματεύσεις, ανακοινώνοντας τα πολύ καλά αποτελέσματα του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016, τα οποία επικυρώνει η Eurostat στις 24 Απριλίου.
Το καλό σενάριο εξακολουθεί να προβλέπει συμφωνία εφ’ όλης της ύλης, με συγκεκριμενοποίηση των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους στο Eurogroup της 22ας Μαΐου. Αυτό αφήνει αρκετό χρόνο ώστε να εγκρίνει –πιθανώς τον Ιούνιο– το ΔΝΤ τη δική του συμμετοχή στο πρόγραμμα και να πληρωθούν με ασφάλεια, τον Ιούλιο, τα περίπου 7,5 δισ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας.
Το ίδιο σενάριο προβλέπει, περίπου την ίδια περίοδο, στις αρχές του καλοκαιριού, έγκριση και από την ΕΚΤ της ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης των ελληνικών ομολόγων, αν και η εφαρμογή του προγράμματος ενδέχεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές.
Για την έξοδο στις αγορές, σε μια τέτοια ομαλή εξέλιξη, ο σχεδιασμός προβλέπει 1-2 εκδόσεις για την άντληση 2 δισ. ευρώ το πολύ από φέτος, εκτός αν αυτή συνδυαστεί με ανταλλαγή με το ομόλογο που λήγει το 2019, οπότε το ποσό θα ανεβεί ίσως στα 4-5 δισ. ευρώ. Ακόμη και στο καλό σενάριο, εννοείται ότι η Ελλάδα δεν φιλοδοξεί να χρηματοδοτεί τις δανειακές της ανάγκες εξ ολοκλήρου από τις αγορές μετά το 2018, χωρίς δεκανίκια. Νέο μνημόνιο, με τη μορφή νέας χρηματοδότησης, δεν συζητείται αυτή τη στιγμή, αλλά είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μια στήριξη με τη μορφή ανοικτής πιστωτικής γραμμής σε περίπτωση ανάγκης ή με τη μορφή εγγύησης συμμετοχής του ESM σε νέες εκδόσεις (π.χ. κατά 50%).
Εναλλακτικά, στο «κακό» σενάριο, το υφιστάμενο πρόγραμμα θα παραταθεί, με τα αναπορρόφητα κεφάλαια (που περίσσεψαν από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών). Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, ο έλεγχος βάσει στόχων είναι δεδομένος, αν και στην πρώτη αυτός θα είναι πιο χαλαρός.
Προηγούνται οι μεταρρυθμίσεις, και μετά το χρέος
Η θέση του ΔΝΤ, η μελέτη του Γέρομιν Ζετελμάγερ και το οριακό 2018.
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ, Ανταπόκριση της Κατερίνας Σώκου
Οσο συνεχίζονται οι επιπλοκές στη διαπραγμάτευση για την τεχνική συμφωνία, τόσο το ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους περνάει σε δεύτερη μοίρα, αν και το ΔNT επιμένει ότι θα χρειαστεί επίσης μία δέσμευση των Ευρωπαίων σε περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσής του προτού συμμετάσχει με χρηματοδότηση στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η συζήτηση για το χρέος αναμένεται να καθυστερήσει, καθώς ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Τζέρι Ράις κατέστησε σαφές την Πέμπτη ότι πρώτα θα πρέπει να συμφωνηθούν τα μέτρα για τις μεταρρυθμίσεις και μετά να εξετασθούν εκείνα για την ελάφρυνση του χρέους. Οπως είπε χαρακτηριστικά, «η ελάφρυνση του χρέους θα είναι συμπληρωματική σε αυτά». Eρωτώμενος εάν το θέμα του ελληνικού προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του χρέους, θα συζητηθεί κατά την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ, απάντησε ότι μέχρι στιγμής δεν γνωρίζει αν υπάρχει στην ατζέντα συγκεκριμένη συνάντηση για την Ελλάδα.
Μία μελέτη βιωσιμότητας του χρέους, ωστόσο, υπό τον πρώην διευθυντή Οικονομικής Πολιτικής του υπουργείου Οικονομίας της Γερμανίας, Γέρομιν Ζετελμάγερ, για λογαριασμό του ινστιτούτου Peterson, συντάσσεται περισσότερο με την ανάλυση του ΔΝΤ, καθώς εκτιμά ότι οι στόχοι για τη δημοσιονομική προσαρμογή και την ανάπτυξη δεν είναι ρεαλιστικοί με βάση την εμπειρική ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας και με δεδομένη τη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει ήδη γίνει στην Ελλάδα – και τη συρρίκνωση της οικονομίας που αυτή έχει προκαλέσει.
Σύμφωνα με τον κ. Ζετελμάγερ, τα μέτρα που έχουν ήδη συμφωνηθεί στο Eurogroup για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους θα πρέπει να φτάσουν σε «ακραία» σενάρια για να το καταστήσουν βιώσιμο. Εκτιμά δε ότι αυτό πιθανώς να μην είναι πολιτικά ή και τεχνικά εφικτό, καθώς μεταξύ άλλων υπολογίζει ότι θα σήμαινε παράταση των λήξεων των δανείων του EFSF μέχρι το 2080 ή και αργότερα, ενώ η οφειλή της Ελλάδας θα παρέμενε άνω των 100 δισ. για πολλές δεκαετίες. Ετσι, καταλήγει ότι θα χρειαστούν είτε περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ή επέκταση των προγραμμάτων στήριξης πέραν του 2018.
Στο πρώτο σενάριο, η μελέτη προτείνει επέκταση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους και στα διμερή δάνεια, ή τη μείωση του κόστους του δανείου του EFSF μέσω «δημιουργικών χρηματοδοτικών κινήσεων», που θα «κλειδώνουν» τα σημερινά χαμηλά επιτόκια. Οι συντάκτες της έκθεσης όμως φαίνεται να προτιμούν συνδυασμό μέτρων μείωσης του χρέους με συνέχιση της χρηματοδότησης μέσω του ESM, καθώς όπως γράφουν, «θα έσωζε χρήματα στην Αθήνα που θα δανειζόταν με χαμηλά επιτόκια και θα περιόριζε την ανάγκη για μεγάλη ελάφρυνση του χρέους», κάτι για το οποίο όμως παραδέχονται ότι δεν υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση ούτε στην Αθήνα ούτε στις άλλες πρωτεύουσες της Ευρωζώνης. Ετσι, αν δεν υπάρξει άλλο πρόγραμμα χρηματοδότησης μετά το 2018, προτείνουν ως εναλλακτική την παροχή περαιτέρω ελάφρυνσης του χρέους υπό την προϋπόθεση επίτευξης μιας σειράς διαρθρωτικών ή δημοσιονομικών στόχων που θα έχουν ορισθεί και θα εποπτεύονται για μια περίοδο 3-5 ετών. Οπως εκτιμούν, μία συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους υπό προϋποθέσεις «θα μπορούσε να επιτρέψει και στις δύο πλευρές να κηρύξουν πολιτική νίκη», επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές κεφαλαίων.
Αμερικανός αναλυτής δήλωσε στην «Κ» ότι δίνει μεγάλη προσοχή σε αυτή την έκθεση, καθώς προσφέρει περισσότερα στοιχεία από τις προηγούμενες για τις υποθέσεις πάνω στις οποίες βασίζεται. Από την πλευρά του ο κ. Ράις υπεραμύνθηκε της στάσης του ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση, τονίζοντας ότι ο ρόλος του είναι να εστιάζει στη σωστή οικονομική ανάλυση για ένα αξιόπιστο πρόγραμμα που να μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη. Εκτίμησε μάλιστα ότι όλοι οι θεσμοί εργάζονται με καλή θέληση για να προχωρήσει όσο γίνεται πιο γρήγορα.
Η ελληνική κρίση δεν συμφέρει τον Σουλτς
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ" και την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", πρωτοσέλιδο, 09/04/17
Η συμφωνία της Μάλτας... έκλεισε στο Βερολίνο
Το κλίμα αβεβαιότητας οδήγησε την κυβέρνηση να αποδεχθεί τις απαιτήσεις για μείωση των συντάξεων από το 2019 και του αφορολογήτου από το 2020 – Το παρασκήνιο, οι συζητήσεις και οι υποχωρήσεις
Του Ζώη Τσώλη
Σε δύο συναντήσεις στο Βερολίνο, του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ την Πέμπτη και τη συνάντηση Μέρκελ - Λαγκάρντ που έχει προγραμματιστεί για τη Δευτέρα, και την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την Πέμπτη ο Αλέξης Τσίπρας με τη γερμανίδα καγκελάριο «ξεκλειδώνει» η πόρτα του ΔΝΤ για την αξιολόγηση και την επίτευξη συνολικής συμφωνίας για το ελληνικό ζήτημα. Η ουσία της εξέλιξης και του προσυμφώνου που υπεγράφη την Παρασκευή στο Eurogroup της Βαλέτας στη Μάλτα ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να «θυσιάσει» τους συνταξιούχους, αφού αποδέχθηκε το 2019 να κοπεί η προσωπική διαφορά σε όλες τις παλιές συντάξεις (όσες εκδόθηκαν πριν από τον Μάιο του 2016) ώστε να εξοικονομηθεί μέσα στο έτος 1,8 δισ. ευρώ.
Τα βαριά μέτρα
Το δεύτερο δύσκολο μέτρο, η μείωση του αφορολογήτου κατά 3.000 ευρώ, στα 5.600 ευρώ, τοποθετήθηκε χρονικά στο 2020, αλλά συνοδεύεται και από ελαφρύνσεις στην έκτακτη εισφορά των εισοδημάτων, στον ΕΝΦΙΑ και στους φόρους των επιχειρήσεων. Ομως η εφαρμογή τους είναι τόσο μακρινή που μόνο ως προεκλογικά όπλα μπορούν να αξιοποιηθούν. Τα βαριά μέτρα είναι η περικοπή των συντάξεων, αν και ακόμη δεν έχει καθοριστεί από ποιο ύψος και πάνω (π.χ. 1.000 ευρώ τον μήνα) θα ψαλιδιστούν κύριες και επικουρικές και πόσο, γεγονός που ανάγκασε και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο να πει χαρακτηριστικά: «Κάποια μέτρα θα στενοχωρήσουν τους Ελληνες».
Ομως ο υπουργός ήταν φανερά ανακουφισμένος μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup στη Βαλέτα, καθώς πέτυχε να πάρει ένα πακέτο αντισταθμιστικών μέτρων - αντίμετρων κοινωνικού χαρακτήρα - για το 2019 που θα ανακουφίσουν κάποια στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.
Το Μέγαρο Μαξίμου, αξιολογώντας τη συμφωνία, σημειώνει ότι «πέτυχε τον δύσκολο στόχο για μηδενικό δημοσιονομικό αντίκτυπο των μέτρων και αντίμετρων για το 2019 και το 2020, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ήδη από το 2016 πως δεν τίθεται εν αμφιβόλω ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% το 2018».
Και επιπλέον θεωρεί θετικό τον συμβιβασμό που επετεύχθη αναφορικά με τα Εργασιακά, καθώς συμφωνήθηκε η σταδιακή επαναφορά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις από το 2018, τόσο με την αρχή της επεκτασιμότητας όσο και με αυτή της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, απετράπη η απαίτηση για αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων στο 10% και η δυνατότητα εργοδοτικής ανταπεργίας (lock out).
Μετά την εμπλοκή που παρουσιάστηκε την Πέμπτη 30 Μαρτίου στο EWG, κατόπιν ενστάσεων της Γερμανίας αναφορικά με τις διαφορετικές προβλέψεις θεσμών - ΔΝΤ για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2019, ανέλαβαν πρωτοβουλία ο Ζαν Κλοντ-Γιούνκερ και ο Πιερ Μοσκοβισί και το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία που επαναφέρει το πλαίσιο των αποφάσεων της 20ής Φεβρουαρίου για μέτρα 1% του ΑΕΠ το 2019 και 1% του ΑΕΠ το 2020 από συντάξεις (που είναι η εξοικονόμηση) και φόρους.
Σύμφωνα με το Μέγαρο Μαξίμου, καθοριστικής σημασίας για την αποτροπή δυσμενών εξελίξεων ήταν η πρωτοβουλία Τσίπρα για έκτακτη Σύνοδο Κορυφής σε περίπτωση αδιεξόδου στο Eurogroup, όπως διατυπώθηκε κατά τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τουσκ, και η επικοινωνία με την κυρία Μέρκελ, η οποία ενεργοποιήθηκε για την άρση του αδιεξόδου.
Οι στόχοι της κυβέρνησης μετά και το Eurogroup είναι η ολοκλήρωση της τεχνικής συμφωνίας (του SLA) το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να επιτευχθεί εν συνεχεία και η συνολική συμφωνία, που θα περιλαμβάνει τον ορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, τα οποία θα εφαρμοστούν το 2018. Τότε και μόνο εφόσον τεθούν σε εφαρμογή τα μέτρα απομείωσης του χρέους, θα εφαρμοστούν και τα μέτρα για το 2019.
Η στάση του ΔΝΤ
Το σήμα ότι υπήρξε συμφωνία έδωσε πρώτος ο Γερούν Ντάισελμπλουμ ο οποίος δήλωσε: «Καταφέραμε να επιτύχουμε συμφωνία για τις μεγάλες και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, πλέον απομένουν να διευθετηθούν οι περαιτέρω λεπτομέρειες. Τα κλιμάκια των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα το ταχύτερο δυνατόν» πρόσθεσε χωρίς να δώσει κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Ο κ. Ντάισελμπλουμ ερωτηθείς για τη στάση του ΔΝΤ είπε χαρακτηριστικά: «Δεν θα μπορούσα να μιλήσω για συμφωνία σε όλα αυτά τα ζητήματα αν δεν συναινούσε και το Ταμείο».
Αλλά και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε συνέντευξή του δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί νέο πρόγραμμα καθώς θα επιστρέψει στις αγορές το 2018, δήλωση που ερμηνεύτηκε ως μήνυμα στους ψηφοφόρους του ότι δεν πρόκειται να διατεθούν άλλα χρήματα για την Ελλάδα.
Τα «αντίδοτα» στην περικοπή συντάξεων
Τα αντίμετρα του 2019
Επιδότηση ενοικίου: Επίδομα στέγασης, ενοικίου ή δανείου, στοχευμένο στα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά.
Οικογενειακό επίδομα: Καταπολέμηση παιδικής φτώχειας μέσω ενίσχυσης οικογενειακών επιδομάτων που δεν θα αφορούν μόνο τρίτεκνους και πολύτεκνους αλλά και το πρώτο και το δεύτερο παιδί.
Σχολικά γεύματα: Επέκταση προγράμματος σχολικών γευμάτων σε δημοτικά και γυμνάσια περιοχών με υψηλά ποσοστά ανεργίας και φτώχειας, με στόχο να καλυφθεί το 50% των μαθητών Δημοτικού και Γυμνασίου.
Βρεφονηπιακοί σταθμοί:
- Αυξάνεται το 2019 σε 120.000 και το 2020 σε 135.000 ο συνολικός αριθμός παιδιών προσχολικής ηλικίας (0-4) των οποίων οι γονείς μπορούν να είναι δικαιούχοι voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς.
- Για την κάλυψη των αιτήσεων δημιουργούνται 1.200 νέες μονάδες το 2019 και 600 νέες μονάδες το 2020, επιπλέον των 2.800 μονάδων που λειτουργούν. Κάθε μονάδα φιλοξενεί 25 παιδιά.
- Για εισοδήματα κάτω των €700 η συμμετοχή είναι μηδενική ανεξαρτήτως ασθένειας.
- Για εισοδήματα €700 - €1.200 η συμμετοχή μειώνεται κατά 50%.
- Για εισοδήματα €1.200 - €1.500 η συμμετοχή μειώνεται κατά 25%.
- Με βάση τα εισοδήματα του 2015 το μέτρο θα καλύπτει περίπου 1,9 εκατ. συνταξιούχους.
Τα αντίμετρα του 2020
- Μείωση φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις από το 29% στο 26%.
- Μείωση συντελεστών φορολόγησης φυσικών προσώπων από το 22% στο 20%.
- Μείωση ΕΝΦΙΑ για τα χαμηλά και μεσαία στρώματα.
- Μείωση της Εισφοράς Αλληλεγγύης
12.000 - 20.000 0% (από 2,2%)
20.001 - 30.000 3,0% (από 5,0%)
30.001 - 40.000 5,0% (από 6,5%)
40.001 - 65.000 7,0% (από 7,5%)
65.001 - 220.000 9,0% (από 9,0%)
220.000 και πάνω 10% (από 10%)
 |
| "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 09/04/17 |
Περικοπές-ρεκόρ 1,8 δισ. σε ένα έτος το 2019 για 1.400.000 συνταξιούχους
Του Κώστα Παπαδή
Σε... ψαλίδισμα διαρκείας, έως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, έχουν μπει οι συντάξεις, καθώς οι περικοπές που ξεκίνησαν το 2010 θα συνεχιστούν - τουλάχιστον - και το 2019. Το σοκ των συνταξιούχων μπροστά στα ΑΤΜ θα διαδέχεται το ένα το άλλο, χωρίς να είναι ορατό το «τέλος του μαρτυρίου».
Οι νέες περικοπές αφορούν τις «προσωπικές διαφορές», που θα προκύψουν με τον επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων με στόχο την εξοικονόμηση συνταξιοδοτικής δαπάνης ύψους 1,8 δισ. ευρώ (1% του ΑΕΠ) από το 2019.
Η συμφωνία της Μάλτας αναμένεται να εξειδικευθεί γύρω από τον τρόπο και το εύρος εφαρμογής της, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων των εκπροσώπων των θεσμών με τους υπουργούς της κυβέρνησης, τις επόμενες ημέρες στην Αθήνα.
Το σοκ των περικοπών της τρέχουσας περιόδου είναι τριπλό, καθώς οριστικοποιήθηκε ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που θα δίδονται εφεξής και θα υπολείπονται κατά μέσο όρο κατά 20% από τις συντάξεις... προ Κατρούγκαλου.
Η περικοπή της «προσωπικής διαφοράς» σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να φθάσει και σε μειώσεις και 40%. Οι περικοπές αναμένεται να γίνουν εφάπαξ από την 1.1.2019, ενώ απομένει να διευκρινισθεί κατά πόσο θα ισχύσουν από ένα ποσό σύνταξης και άνω.
Το τρίτο σοκ αφορά τις επικουρικές συντάξεις, τις οποίες η κυβέρνηση επιχειρεί να εντάξει στον λογαριασμό των περικοπών ύψους 1,8 δισ. ευρώ, προκειμένου να είναι μικρότερες οι μειώσεις των κύριων συντάξεων. Σημειωτέον ότι δεν έχουν περάσει ούτε έξι μήνες από το προηγούμενο «ψαλίδισμα» των επικουρικών συντάξεων, οι οποίες κινδυνεύουν να εξανεμισθούν πλήρως.
Ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει πως ως τον Σεπτέμβριο του 2017 θα πρέπει να επανυπολογιστούν 2,6 εκατομμύρια κύριες συντάξεις. Τυχόν διαφορές με το προηγούμενο ύψος της σύνταξης θα διατηρηθούν - για τους παλαιούς συνταξιούχους - ως «προσωπική διαφορά» σε διαφορετικό «κουτάκι» στο εκκαθαριστικό σημείωμα. Η «προσωπική διαφορά», δηλαδή η διαφορά μεταξύ του παλαιού και του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, είναι το τμήμα της σύνταξης που θα περικοπεί από το 2019.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι περικοπές θα αγγίξουν 1.400.000 συνταξιούχους και εφόσον κοπεί το σύνολο των διαφορών, οι μειώσεις θα κυμανθούν από 5 ευρώ και ενδέχεται να αγγίξουν τα 620 ευρώ.
Ωστόσο η κυβέρνηση προσπαθεί να θέσει «διαχωριστική γραμμή» στις συντάξεις 1.000 ή 1.200 ευρώ (άθροισμα κύριων και επικουρικών), ώστε να αποφύγει την «πλήρη κατάρρευση» των χαμηλότερων συντάξεων.
Στις συζητήσεις με τους θεσμούς, η κυβέρνηση αναμένεται να προτείνει οι μειώσεις για τις συντάξεις από 1.000 ή 1.200 ευρώ και άνω να φθάνουν στο 50% της προσωπικής διαφοράς, και να προέλθουν κατά 75% από την κύρια και 25% από την επικουρική σύνταξη.
Στις χαμηλότερες συντάξεις προτείνεται οι περικοπές της προσωπικής διαφοράς να κυμανθούν από 18% έως 25% και επίσης να κατανεμηθούν τόσο στις κύριες όσο και στις επικουρικές συντάξεις. Πάντως για να βγει ο λογαριασμός των 1,8 δισ. ευρώ, οι μειώσεις αναμένεται να αγγίξουν και χαμηλές συντάξεις της τάξεως των 500 - 600 ευρώ.
Οι μεγάλοι χαμένοι από τον νέο τρόπο υπολογισμού
Οι πρώτοι που θα νιώσουν τα αποτελέσματα του νέου υπολογισμού είναι οι 60.000 ασφαλισμένοι που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης από τις 13 Μαΐου 2016 και η έκδοση της σύνταξής τους εκκρεμεί ως και σήμερα, καθώς δεν είχε αποσαφηνιστεί - μέσω εγκυκλίου - ο νέος υπολογισμός.
Η κυβέρνηση μετά το φιάσκο του Δείκτη Μεταβολής Μισθών τον αντικατέστησε με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Ετσι ο υπολογισμός του ανταποδοτικού τμήματος των συντάξιμων αποδοχών θα γίνεται - ως το 2020 - αναπροσαρμόζοντας τις αποδοχές από το 2002 και εντεύθεν, με βάση τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών γύρω από θέματα κοινωνικής ασφάλισης, οι μεγάλοι χαμένοι από τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης είναι οι ασφαλισμένοι στο πρώην ΤΕΒΕ και όσοι έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης σε οποιοδήποτε Ταμείο. Για παράδειγμα, ελεύθεροι επαγγελματίες με 35 έτη ασφάλισης και μέσο όρο αποδοχών 1.322,01 ευρώ αντί σύνταξης 1.181,40 ευρώ θα λάβουν 880,01 ευρώ, δηλαδή μείωση κατά 301,39 ευρώ.
Δημόσιοι υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με 40 χρόνια υπηρεσία με τον παλαιό τρόπο υπολογισμού των συντάξεων θα ελάμβαναν σύνταξη κοντά στα 1.320 ευρώ ενώ πλέον θα λάβουν περίπου 215 ευρώ λιγότερα, ήτοι 1.105 ευρώ τον μήνα. Ακόμη και στην περίπτωση υπαλλήλου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με 35ετία στο Δημόσιο, ενώ με τον παλαιό τρόπο υπολογισμού η σύνταξη ήταν 1.040,20 ευρώ, μετά τις αλλαγές ανέρχεται σε 855,80 ευρώ, ήτοι μειωμένη κατά 184,40 ευρώ.
 |
| "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 09/04/17 |
Στο Βερολίνο επικρατεί ικανοποίηση για την αλλαγή πλεύσης της Αθήνας προς την κατεύθυνση των δανειστών
Του Νίκου Χειλά
Και η εμπιστοσύνη πολιτικό θέμα είναι. Αυτό προκύπτει από την απάντηση μέλους της γερμανικής αντιπροσωπείας στη Βαλέτα στο ερώτημα πώς βλέπει το αποτέλεσμα της συζήτησης για την Ελλάδα στο Eurogroup της Παρασκευής. «Είμαστε ευχαριστημένοι» απάντησε. «Η απόφαση ανταποκρίνεται ακριβώς στην απαίτησή μας να προηγηθούν τα μέτρα που θα κάνουν την ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική».
«Ειδυλλιακή» εικόνα
Για δυσπιστία, αμφιβολία, επιφυλακτικότητα, και λοιπά ηχηρά παρόμοια, που συνόδευαν στο παρελθόν κάθε δήλωση εκπροσώπων του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών για την ελληνική κυβέρνηση, ξαφνικά ούτε κουβέντα. «Δεν είχαμε λόγο να χρησιμοποιούμε τελευταία τέτοιες εκφράσεις» πρόσθεσε. Η αλλαγή πλεύσης της Αθήνας τις παραμονές του Eurogroup προς την κατεύθυνση των δανειστών άλλαξε προφανώς τη στάση του Βερολίνου έναντί της και μαζί με αυτήν και τη γλώσσα του.
Παρόμοια «ειδυλλιακή» ήταν η εικόνα που περιέγραφε άλλος παριστάμενος. «Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ ήρεμη όταν συζητήθηκε το ελληνικό θέμα» είπε. «Καλή συνεδρίαση, πλατιά συμφωνία. Το θέμα πάει μπροστά!». Η όλη διαδικασία, πρόσθεσε, κράτησε λίγα λεπτά της ώρας και ήταν σύντομη και συντεταγμένη - κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο για συνεδριάσεις του Eurogroup. Τα εύσημα για αυτό ανήκουν στον πρόεδρό του Γερούν Ντάισελμπλουμ. «Εκανε πολύ σημαντική προεργασία» τόνισε. Το αποκορύφωμά της ήταν η συνάντησή του με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το βράδυ της Πέμπτης στο Βερολίνο, όπου κανονίστηκαν οι τελευταίες λεπτομέρειες για τη συνεδρίαση στη Βαλέτα και τη μελλοντική πορεία του «ελληνικού». Ταυτόχρονα έπλεξε και το εγκώμιο του Ευκλείδη Τσακαλώτου, που με την αποδοχή της μείωσης των συντάξεων από το 2019 και του αφορολογήτου από το 2020 έβαλε τις «υλικές βάσεις» για τη συμφωνία.
Ολα αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση: Τα μεγάλα εμπόδια έχουν παραμεριστεί, μένει η τεχνική υλοποίηση της συμφωνίας, η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί τις επόμενες εβδομάδες. Το ότι τα κλιμάκια της τρόικας δεν επιστρέφουν αμέσως στην Αθήνα δεν αποτελεί κάτι το «ανησυχητικό» - είναι «λόγω της εορτής του Πάσχα» τόνισε.
Αλλά και η επιφυλακτικότητα πολιτική είναι. Αυτή εκδηλωνόταν την Παρασκευή από εκείνους που, όντας μακριά από τη Μάλτα, παρακολουθούσαν αποστασιοποιημένοι τις ιαχές επιτυχίας που ξεσπούσαν εκεί. «Ενα σημαντικό εμπόδιο υπερπηδήθηκε, τίποτε άλλο» σχολίαζε, για παράδειγμα, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών στην Επιτροπή Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής Νόρμπερτ Μπράκμαν. «Δεν επιτρέπεται τώρα, μεθυσμένοι από την επιτυχία και τους συμβιβασμούς, να παραβλέπουμε ότι χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά για να διασφαλίσουμε την επιτευχθείσα συμφωνία».
Το πρόβλημά του: Οι περί ου ο λόγος μεταρρυθμίσεις θα εφαρμοστούν στα μέσα του 2018. Αυτό ισοδυναμεί με μετάθεσή τους στο πολιτικά μακρινό μέλλον. Και αυτό δεν μπορεί να μείνει χωρίς συνέπειες. «Ακόμα και αν αυτές πάρουν τη μορφή νόμου, πρέπει να υπάρξουν ήδη τώρα εγγυήσεις ή σύμφωνα ότι θα εφαρμοστούν πλήρως το 2019 και το 2020. Επιπλέον, είναι αναγκαία στην Ελλάδα η παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο θα ελέγξει το 2019 και το 2020 τις μεταρρυθμίσεις ως ανεξάρτητος θεσμός. Μόνο έτσι μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να λειτουργήσει το πράγμα».
Η επιφυλακτικότητα αυτή δεν έχει τακτικιστικό χαρακτήρα. Οφείλεται σε πρώτη γραμμή στην ανησυχία των Χριστιανοδημοκρατών βουλευτών ότι ο κ. Σόιμπλε δεν θα κατορθώσει τελικά να πείσει το ΔΝΤ να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς να αποδεχθεί την απαίτησή του για «ελάφρυνση» του ελληνικού χρέους. Χωρίς το ΔΝΤ όμως δεν θα μπορέσουν να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι θα γίνεται επαρκής έλεγχος των γερμανικών δανείων στην Ελλάδα - κάτι που, εν όψει των εκλογών του προσεχούς Σεπτεμβρίου, θα μπορούσε σύντομα να κοστίσει σε πολλούς από αυτούς τη βουλευτική έδρα.
Ανησυχίες και πιέσεις
Το Eurogroup της Μάλτας έδειξε ότι η επιφυλακτικότητα, ή μάλλον οι φόβοι τους, δεν είναι αδικαιολόγητοι. Ο κ. Σόιμπλε επέτυχε μεν εκεί μια σημαντική νίκη, αφού κατάφερε να φέρει στη γραμμή του, μαζί με τους εταίρους στην ευρωζώνη, και το ΔΝΤ. «Η απόφαση πάρθηκε στη βάση της απόφασης του Μαΐου του 2016, που προβλέπει συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα» έλεγε το μέλος της γερμανικής αντιπροσωπείας. Επιπλέον, οι τραπεζίτες της Ουάσιγκτον συμφώνησαν με τις προτεραιότητες του κ. Σόιμπλε: πρώτα οι μεταρρυθμίσεις, μετά οι «ελαφρύνσεις». Ομως το τοπίο παραμένει θολό. Και αυτό επειδή το ΔΝΤ δεν παραιτείται προφανώς με τίποτα από την αξίωσή του για «ουσιαστική μείωση» του ελληνικού χρέους. Αυτό δεν έχει άμεσες επιπτώσεις στην εξέλιξη του προγράμματος. «Η αξιολόγηση, με συμμετοχή του ΔΝΤ, και η ανάλυση περί βιωσιμότητας του χρέους τρέχουν παράλληλα» λέει το μέλος. Αλλά ούτε και η τυχόν κοινή αξιολόγηση θα λύσει το πρόβλημα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Η συζήτησή του θα μεταφερθεί σίγουρα στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ περί τα τέλη Απριλίου στην Ουάσιγκτον. Αν θα βρεθεί και εκεί λύση είναι άδηλο - οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν πάντως κάθε λόγο μέχρι τότε να ανησυχούν.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 09/04/17
Πλεόνασμα-μαμούθ αλλά και μέτρα «φωτιά»-Μειώσεις συντάξεων - αφορολογήτου και βαρύ πακέτο για το 2019 και το 2020-Τι αποδέχθηκε η ελληνική κυβέρνηση και ποιο το αντίτιμο ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ελάφρυνση του χρέους.
Του Βασίλη Ζήρα
Με ένα πρωτογενές πλεόνασμα-μαμούθ, που ξεπερνάει ακόμη και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις έκλεισε σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) το 2016, αλλά αυτό δεν ανέσχεσε τις πιέσεις των δανειστών για επιπλέον μέτρα τα επόμενα χρόνια, γεγονός που υποχρεώνει την κυβέρνηση να συμφωνήσει σε μειώσεις συντάξεων και αφορολογήτου ορίου 2% του ΑΕΠ το 2019 και το 2020
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΓΛΚ, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 διαμορφώθηκε τελικά σε 3,8% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 0,5%. Κι αν δεν είχε δοθεί το βοήθημα στους συνταξιούχους, θα ξεπερνούσε το 4%. Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη του ΓΛΚ, από αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα των 6,8 δισ. ευρώ, τα 4,5 δισ. περίπου ή 2,5% του ΑΕΠ είναι επαναλαμβανόμενο, δηλαδή οφείλεται στην απόδοση μέτρων μόνιμου χαρακτήρα. Τα στοιχεία του ΓΛΚ δεν έχουν επικυρωθεί ακόμη από τη Eurostat, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κάποιες αλλαγές (η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει το τελικό αποτέλεσμα στις 21 Απριλίου και η Eurostat στις 24 του μήνα). Ομως, τα ίδια στελέχη υποστηρίζουν πως αν συνυπολογιστούν τα μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί, κυρίως αυξήσεις έμμεσων φόρων στα καύσιμα, τον καφέ, την κινητή τηλεφωνία κ.λπ. επιτυγχάνεται άνετα ο στόχος του 2017 (1,75%) και προσεγγίζεται αυτός του 2018 (3,5%).
Παρά το εντυπωσιακό δημοσιονομικό αποτέλεσμα, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε ωστόσο να δεχθεί ένα βαρύ πακέτο νέων μέτρων που θα ληφθούν ούτως ή άλλως το 2019 και το 2020 και το οποίο θα συνοδευθεί με αντίμετρα, τα οποία ωστόσο θα εφαρμοστούν στο μέτρο και τον βαθμό που υπάρχει δημοσιονομικός χώρος, εάν δηλαδή μετά την εφαρμογή των μέτρων υπάρχει υπέρβαση του στόχου του 3,5% του ΑΕΠ. Η επιμονή των πιστωτών να «κλείσουν» και να νομοθετηθούν από τώρα μέτρα για μετά μια διετία είναι αποτέλεσμα της απόλυτης έλλειψης εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και τη χώρα. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση αποδέχθηκε:
1. Την περικοπή των συντάξεων σε ποσοστό από 5% έως 30% μέσω της μείωσης της προσωπικής διαφοράς το 2019, με δημοσιονομική απόδοση 1% του ΑΕΠ. Σε τεχνικό επίπεδο, η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει το «κούρεμα» της προσωπικής διαφοράς στις χαμηλότερες συντάξεις, προτείνοντας να υπάρξουν περικοπές και στις επικουρικές.
2. Τη μείωση του αφορολογήτου ορίου στα 5.900 ευρώ για τον άγαμο το 2020, με δημοσιονομικό όφελος 1% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η μείωση του αφορολογήτου μπορεί να επισπευσθεί και να τεθεί σε εφαρμογή το 2019, αν διαπιστωθεί ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος.
3. Η απόφαση για την επίσπευση της μείωσης του αφορολογήτου θα λαμβάνεται από τους θεσμούς, με βάση τις εκτιμήσεις τους στα μέσα του 2018. Αρχικά το ΔΝΤ ήθελε να είναι αποκλειστικά δική του αρμοδιότητα η απόφαση. Σ’ αυτό διαφώνησε η Κομισιόν, αλλά συμφώνησε η ΕΚΤ, προκειμένου να αποφευχθεί εμπλοκή. Τελικώς, υιοθετήθηκε η άποψη του ΔΝΤ και ο «κόφτης» περνάει στα χέρια του, προκειμένου να ξεπεραστεί η απαίτηση για πρόσθετα μέτρα, καθώς οι επιφυλάξεις του Ταμείου για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων διατηρούνται.
4. Στα εργασιακά, η συμφωνία προβλέπει ότι δεν θα γίνει καμία αλλαγή έως το τέλος του προγράμματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κυβέρνηση δέχθηκε να μην αποκατασταθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η επεκτασιμότητα των κλαδικών συμβάσεων κ.λπ., ενώ το ΔΝΤ απέσυρε το αίτημα για αύξηση του ορίου των απολύσεων και για θεσμοθέτηση της ανταπεργίας (λοκ άουτ). Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η συμφωνία προβλέπει πως θα θεσμοθετηθεί ωστόσο από τώρα η επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων για τον Σεπτέμβριο του 2018. Επίσης, η κυβέρνηση δέχθηκε την περικοπή κάποιων προνομίων των συνδικαλιστών.
5. Στα ενεργειακά, η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί την πώληση λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, που θα αντιστοιχούν σε ποσοστό 40% της παραγωγικής ισχύος της επιχείρησης. Επίσης, αποδέχθηκε ρήτρα πώλησης και υδροηλεκτρικών μονάδων, αν διαπιστωθεί ότι δεν επαρκεί η πώληση των λιγνιτικών για την επίτευξη του στόχου ή δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τους επενδυτές να αγοράσουν μόνο λιγνιτικές.
Ολα αυτά είναι το ακριβό αντίτιμο που πρέπει να καταβάλει η κυβέρνηση, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την ελάφρυνση του χρέους και την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Το μεγαλύτερο άμεσο όφελος ωστόσο είναι η άρση της αβεβαιότητας που ροκανίζει από το τελευταίο τρίμηνο του 2016 ήδη τα ψήγματα ικμάδας της οικονομίας.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ",γράφημα,, 09/04/17
Ενας «Γολγοθάς» και από τα μέσα του 2018
Το οικονομικό επιτελείο θα έχει πιθανότατα τη Μ. Τετάρτη τα σχέδια του αναθεωρημένου μνημονίου της Ε.Ε. και του νέου μνημονίου του ΔΝΤ.
Της Ειρήνης Χρυσολωρά
Μπορεί κανείς να το ονομάσει 4ο μνημόνιο, μπορεί και όχι. Η ονομασία δεν έχει σημασία. Η ουσία είναι ότι οι πληροφορίες για τους όρους που συνοδεύουν την προχθεσινή συμφωνία στο Eurogroup, αλλά και την επικείμενη ελάφρυνση του χρέους, σε συνδυασμό με την ήδη σημειωθείσα επιδείνωση των αναπτυξιακών προοπτικών για φέτος σε σχέση με τις προβλέψεις, προεξοφλούν πως η Ελλάδα έχει μπροστά της έναν «Γολγοθά» μέτρων και επιτήρησης μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου, στα μέσα του 2018.
Τη Μεγάλη Τετάρτη, κατά πάσα πιθανότητα, το οικονομικό επιτελείο θα έχει στα χέρια του τα σχέδια τόσο του αναθεωρημένου μνημονίου της Ευρώπης όσο και του νέου μνημονίου του ΔΝΤ. Τα μέτρα του 2% του ΑΕΠ για το 2019 και το 2020 θα αποτυπώνονται εκεί, και οι αντιπροσωπείες των θεσμών θα έρθουν αργότερα για τη διαπραγμάτευσή τους.
Η καθυστέρηση στην αξιολόγηση, κατ’ αρχάς, έχει μέχρι στιγμής κοστίσει πάνω από 1% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 1,8 δισ. ευρώ. Αυτή είναι μόνο η αρχή του «Γολγοθά». Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά πλέον ότι η ανάπτυξη –εφόσον η αξιολόγηση κλείσει άμεσα– θα περιοριστεί στο 1,5%-1,8%, έναντι επίσημης πρόβλεψης για 2,7% και έναντι προηγούμενης δικής της για 2,5%. Το αρμόδιο τμήμα συστημικής ελληνικής τράπεζας, εξάλλου, βλέπει –με την ίδια προϋπόθεση– ότι η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί γύρω στο 1%. Η αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάπτυξη, εφόσον επιβεβαιωθούν, είναι πιθανό να ανοίξει το 2018 θέμα «ενίσχυσης» των μέτρων των επόμενων ετών.
Για τη ρύθμιση του χρέους, εξάλλου, σύμφωνα με πληροφορίες από παράγοντες που συμμετέχουν στη διαπραγμάτευση, εξετάζεται το ενδεχόμενο – εφόσον αποφασιστεί– να γίνει σε δόσεις, ανάλογα με την επίτευξη κάθε φορά συγκεκριμένων στόχων. Η αιρεσιμότητα αυτή θα αφορά τη βελτίωση του προφίλ του χρέους (μέσω της επιμήκυνσης και του περιορισμού του επιτοκιακού κινδύνου), λειτουργώντας έτσι ως έμμεσος μηχανισμός επιβολής πειθαρχίας και διορθωτικών κινήσεων, σε περίπτωση υστέρησης έναντι των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα.
Εκείνο, όμως, που καθιστά σχεδόν βέβαιο το γεγονός ότι για την Ελλάδα δεν θα υπάρξει καθαρή έξοδος από το μνημονιακό καθεστώς μετά το 2018 είναι ο προβλεπόμενος αποφασιστικός ρόλος του ΔΝΤ στον μηχανισμό, που θα διαμορφώνει τις προβλέψεις για το 2019 και το 2020 και άρα θα καθορίζει πόσα μέτρα –και αντίμετρα– θα λαμβάνονται. Πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων αναφέρουν ότι το ΔΝΤ θα έχει το πάνω χέρι σε αυτό τον μηχανισμό, παρότι τυπικά θα συναποφασίζει με την Κομισιόν. Κάτι, που προεξοφλεί ουσιαστικά ότι το πακέτο μέτρων θα είναι βαρύ και τα αντίμετρα ψαλιδισμένα. Το θέμα αποτέλεσε αιτία δυσαρέσκειας της κυβέρνησης και μεγάλο αγκάθι των διαπραγματεύσεων των τελευταίων ημερών.
Πυκνές εξελίξεις
Ολα θα μπουν στο τραπέζι το επόμενο διάστημα, που προβλέπεται πυκνό σε εξελίξεις. Την ώρα που στην Αθήνα οι θεσμοί θα επιχειρούν το κλείσιμο της συμφωνίας με την κυβέρνηση, θα προετοιμάζεται η εαρινή σύνοδος του ΔΝΤ, 21-23 Απριλίου· εκεί όπου αναμένεται να γίνουν οι ουσιαστικές συζητήσεις μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ για την ελάφρυνση του χρέους. Στις 21 Απριλίου η Αθήνα θα επιχειρήσει να προκαταλάβει θετικά τις διαπραγματεύσεις, ανακοινώνοντας τα πολύ καλά αποτελέσματα του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016, τα οποία επικυρώνει η Eurostat στις 24 Απριλίου.
Το καλό σενάριο εξακολουθεί να προβλέπει συμφωνία εφ’ όλης της ύλης, με συγκεκριμενοποίηση των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους στο Eurogroup της 22ας Μαΐου. Αυτό αφήνει αρκετό χρόνο ώστε να εγκρίνει –πιθανώς τον Ιούνιο– το ΔΝΤ τη δική του συμμετοχή στο πρόγραμμα και να πληρωθούν με ασφάλεια, τον Ιούλιο, τα περίπου 7,5 δισ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας.
Το ίδιο σενάριο προβλέπει, περίπου την ίδια περίοδο, στις αρχές του καλοκαιριού, έγκριση και από την ΕΚΤ της ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης των ελληνικών ομολόγων, αν και η εφαρμογή του προγράμματος ενδέχεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές.
Για την έξοδο στις αγορές, σε μια τέτοια ομαλή εξέλιξη, ο σχεδιασμός προβλέπει 1-2 εκδόσεις για την άντληση 2 δισ. ευρώ το πολύ από φέτος, εκτός αν αυτή συνδυαστεί με ανταλλαγή με το ομόλογο που λήγει το 2019, οπότε το ποσό θα ανεβεί ίσως στα 4-5 δισ. ευρώ. Ακόμη και στο καλό σενάριο, εννοείται ότι η Ελλάδα δεν φιλοδοξεί να χρηματοδοτεί τις δανειακές της ανάγκες εξ ολοκλήρου από τις αγορές μετά το 2018, χωρίς δεκανίκια. Νέο μνημόνιο, με τη μορφή νέας χρηματοδότησης, δεν συζητείται αυτή τη στιγμή, αλλά είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μια στήριξη με τη μορφή ανοικτής πιστωτικής γραμμής σε περίπτωση ανάγκης ή με τη μορφή εγγύησης συμμετοχής του ESM σε νέες εκδόσεις (π.χ. κατά 50%).
Εναλλακτικά, στο «κακό» σενάριο, το υφιστάμενο πρόγραμμα θα παραταθεί, με τα αναπορρόφητα κεφάλαια (που περίσσεψαν από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών). Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, ο έλεγχος βάσει στόχων είναι δεδομένος, αν και στην πρώτη αυτός θα είναι πιο χαλαρός.
Προηγούνται οι μεταρρυθμίσεις, και μετά το χρέος
Η θέση του ΔΝΤ, η μελέτη του Γέρομιν Ζετελμάγερ και το οριακό 2018.
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ, Ανταπόκριση της Κατερίνας Σώκου
Οσο συνεχίζονται οι επιπλοκές στη διαπραγμάτευση για την τεχνική συμφωνία, τόσο το ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους περνάει σε δεύτερη μοίρα, αν και το ΔNT επιμένει ότι θα χρειαστεί επίσης μία δέσμευση των Ευρωπαίων σε περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσής του προτού συμμετάσχει με χρηματοδότηση στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η συζήτηση για το χρέος αναμένεται να καθυστερήσει, καθώς ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Τζέρι Ράις κατέστησε σαφές την Πέμπτη ότι πρώτα θα πρέπει να συμφωνηθούν τα μέτρα για τις μεταρρυθμίσεις και μετά να εξετασθούν εκείνα για την ελάφρυνση του χρέους. Οπως είπε χαρακτηριστικά, «η ελάφρυνση του χρέους θα είναι συμπληρωματική σε αυτά». Eρωτώμενος εάν το θέμα του ελληνικού προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου του χρέους, θα συζητηθεί κατά την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ, απάντησε ότι μέχρι στιγμής δεν γνωρίζει αν υπάρχει στην ατζέντα συγκεκριμένη συνάντηση για την Ελλάδα.
Μία μελέτη βιωσιμότητας του χρέους, ωστόσο, υπό τον πρώην διευθυντή Οικονομικής Πολιτικής του υπουργείου Οικονομίας της Γερμανίας, Γέρομιν Ζετελμάγερ, για λογαριασμό του ινστιτούτου Peterson, συντάσσεται περισσότερο με την ανάλυση του ΔΝΤ, καθώς εκτιμά ότι οι στόχοι για τη δημοσιονομική προσαρμογή και την ανάπτυξη δεν είναι ρεαλιστικοί με βάση την εμπειρική ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας και με δεδομένη τη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει ήδη γίνει στην Ελλάδα – και τη συρρίκνωση της οικονομίας που αυτή έχει προκαλέσει.
Σύμφωνα με τον κ. Ζετελμάγερ, τα μέτρα που έχουν ήδη συμφωνηθεί στο Eurogroup για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους θα πρέπει να φτάσουν σε «ακραία» σενάρια για να το καταστήσουν βιώσιμο. Εκτιμά δε ότι αυτό πιθανώς να μην είναι πολιτικά ή και τεχνικά εφικτό, καθώς μεταξύ άλλων υπολογίζει ότι θα σήμαινε παράταση των λήξεων των δανείων του EFSF μέχρι το 2080 ή και αργότερα, ενώ η οφειλή της Ελλάδας θα παρέμενε άνω των 100 δισ. για πολλές δεκαετίες. Ετσι, καταλήγει ότι θα χρειαστούν είτε περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ή επέκταση των προγραμμάτων στήριξης πέραν του 2018.
Στο πρώτο σενάριο, η μελέτη προτείνει επέκταση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους και στα διμερή δάνεια, ή τη μείωση του κόστους του δανείου του EFSF μέσω «δημιουργικών χρηματοδοτικών κινήσεων», που θα «κλειδώνουν» τα σημερινά χαμηλά επιτόκια. Οι συντάκτες της έκθεσης όμως φαίνεται να προτιμούν συνδυασμό μέτρων μείωσης του χρέους με συνέχιση της χρηματοδότησης μέσω του ESM, καθώς όπως γράφουν, «θα έσωζε χρήματα στην Αθήνα που θα δανειζόταν με χαμηλά επιτόκια και θα περιόριζε την ανάγκη για μεγάλη ελάφρυνση του χρέους», κάτι για το οποίο όμως παραδέχονται ότι δεν υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση ούτε στην Αθήνα ούτε στις άλλες πρωτεύουσες της Ευρωζώνης. Ετσι, αν δεν υπάρξει άλλο πρόγραμμα χρηματοδότησης μετά το 2018, προτείνουν ως εναλλακτική την παροχή περαιτέρω ελάφρυνσης του χρέους υπό την προϋπόθεση επίτευξης μιας σειράς διαρθρωτικών ή δημοσιονομικών στόχων που θα έχουν ορισθεί και θα εποπτεύονται για μια περίοδο 3-5 ετών. Οπως εκτιμούν, μία συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους υπό προϋποθέσεις «θα μπορούσε να επιτρέψει και στις δύο πλευρές να κηρύξουν πολιτική νίκη», επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές κεφαλαίων.
Αμερικανός αναλυτής δήλωσε στην «Κ» ότι δίνει μεγάλη προσοχή σε αυτή την έκθεση, καθώς προσφέρει περισσότερα στοιχεία από τις προηγούμενες για τις υποθέσεις πάνω στις οποίες βασίζεται. Από την πλευρά του ο κ. Ράις υπεραμύνθηκε της στάσης του ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση, τονίζοντας ότι ο ρόλος του είναι να εστιάζει στη σωστή οικονομική ανάλυση για ένα αξιόπιστο πρόγραμμα που να μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη. Εκτίμησε μάλιστα ότι όλοι οι θεσμοί εργάζονται με καλή θέληση για να προχωρήσει όσο γίνεται πιο γρήγορα.
Η ελληνική κρίση δεν συμφέρει τον Σουλτς
Της Ξένιας Κουναλάκη
Ο Σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος καγκελάριος Μάρτιν Σουλτς δεν μπορεί να σώσει την Ελλάδα. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Αγκελα Μέρκελ και οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) του Χορστ Ζέεχοφερ, τον περιμένουν στη γωνία για να ψαλιδίσουν τη δημοσκοπική του δυναμική. Αν λοιπόν επιμείνει στις δηλώσεις που έκανε όταν ήταν πρόεδρος της Ευρωβουλής περί μεγαλύτερης δικαιοσύνης μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε., τότε εκείνοι θα τον κατηγορήσουν για ενδοτισμό έναντι της Αθήνας σε βάρος των Γερμανών φορολογουμένων. Αν αντίθετα προτάξει εκ των υστέρων τα συμφέροντα των Γερμανών πολιτών, οι ίδιοι θα καταγγείλουν την πολιτική του ασυνέπεια. Συνεπώς μέχρι τον Σεπτέμβριο, ο Σουλτς θα προσπαθήσει να αποσιωπήσει την ελληνική κρίση. Οσοι στην Αθήνα επενδύουν στην επιρροή του Σοσιαλδημοκράτη υποψηφίου, θα πρέπει να αναβάλουν τις προσδοκίες τους. Κι επειδή το πιθανότερο σενάριο, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, παραμένει η συγκρότηση ενός νέου μεγάλου συνασπισμού στο Βερολίνο, είτε υπό τη Μέρκελ είτε υπό τον Σουλτς, μάλλον δεν θα αλλάξουν πολλά ούτε μετά το φθινόπωρο.
Παρόμοια είναι η στάση και της σημερινής καγκελαρίου. Βιάζεται να κλείσει η αξιολόγηση, με άνευ όρων συνθηκολόγηση της Αθήνας, προκειμένου να παγιωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο ότι η Μέρκελ νοιάζεται κυρίως για τους Γερμανούς φορολογούμενους. Οιαδήποτε υπόνοια υποχώρησης προς την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ευνοεί την ξενοφοβική «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AFD), η οποία αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε δημοσκοπική καθίζηση και παλεύει να ανοικοδομήσει την αντιμεταναστευτική, ευρωφοβική της ατζέντα. Το σφράγισμα του βαλκανικού διαδρόμου για τους πρόσφυγες έχει ελαχιστοποιήσει τις φετινές αφίξεις μεταναστών στη χώρα, με αποτέλεσμα η AFD να έχει χάσει τον λόγο ύπαρξής της. Σε συνδυασμό με τις εσωτερικές έριδες και την αμφισβήτηση της ηγέτιδας του κόμματος, Φράουκε Πέτρι, η Εναλλακτική εμφανίζεται να κατρακυλά σε μονοψήφια νούμερα έως και 7%, πολύ κοντά στο 5%, που είναι το εκλογικό όριο για την είσοδο στην ομοσπονδιακή Βουλή. Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες εκλογές του 2013 η AFD είχε συγκεντρώσει 4,7%, αποτυγχάνοντας οριακά να εξασφαλίσει εκπροσώπηση στο Μπούντεσταγκ. Ηταν η εποχή, προ μεταναστευτικού ζητήματος, που το κόμμα είχε ένα μονοθεματικό ιδεολογικό στίγμα: τον αντιευρωπαϊσμό, κυρίως εξαιτίας των πακέτων διάσωσης προς την Ελλάδα.
H Eλλάδα είναι πλέον ένα εξαιρετικά αντιδημοφιλές ζήτημα. Ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στυλοβάτης της ενότητας του CDU, γνωρίζει ότι δύσκολα μπορεί, σε περίπτωση π.χ. αποχώρησης του ΔΝΤ από το πρόγραμμα, να ξαναπάει στη γερμανική Βουλή και να πάρει το «πράσινο φως» από τους βουλευτές της συντηρητικής παράταξης. Γι’ αυτό όχι μόνο επιμένει στην παραμονή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά μοιάζει να συναινεί στις σκληρές απαιτήσεις του, οι οποίες εξυπηρετούν άλλωστε και προεκλογική ατζέντα του CDU. Την ίδια στιγμή, η πόλωση μεταξύ Μέρκελ και Σουλτς ευνοεί τον δικομματισμό, καθώς τα μικρότερα κόμματα συνθλίβονται. Μέσα σε αυτήν την αδυσώπητη μονομαχία, η Ελλάδα δεν φέρνει ψήφους σε κανέναν από τους δύο. Η μάχη δίνεται για την καρδιά της γερμανικής μεσαίας τάξης.
Το παρασκήνιο της κατ’ αρχήν συμφωνίας στη Βαλέτα
Τα σκοτεινά σημεία και ο λογαριασμός 4 δισ
ΒΑΛΕΤΑ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ
Ηταν ένα Eurogroup που διέφερε από τα άλλα. Κι αυτό γιατί πριν καν ξεκινήσει η συνεδρίαση το πρωί, στη Βαλέτα της Μάλτας, οι επικεφαλής των θεσμών είχαν ήδη συμφωνήσει με τους Ελληνες υπουργούς το πλαίσιο που θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στην Αθήνα και να ολοκληρώσουν τη συμφωνία. Την ίδια ώρα, η τελευταία, εκτός από την αντικειμενική της δυσκολία –αφήνει έναν λογαριασμό μέτρων ύψους περίπου 4 δισ. που θα επιβληθούν τα επόμενα δύο με τρία χρόνια– έχει και μία σειρά από σκοτεινά σημεία που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την οριστική της κατάληξη.
«Υπάρχουν πράγματα που θα στεναχωρήσουν όχι πρωτίστως τη διαπραγματευτική ομάδα, αλλά τον ελληνικό λαό» είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στις δηλώσεις του μετά το Eurogroup, εξηγώντας πως «αυτό είναι στη φύση της κάθε συμφωνίας». Επί της αρχής περιλαμβάνει λήψη μέτρων ύψους 1% του ΑΕΠ στο κομμάτι των συντάξεων το 2019 και 1% του ΑΕΠ στο κομμάτι των φορολογικών το 2020.
Ενα από τα βασικά σκοτεινά σημεία έχει να κάνει με το γεγονός ότι το ΔΝΤ θα είναι αυτό που θα αποφασίσει, κατά τη λήξη του προγράμματος το 2018, το κατά πόσον η Ελλάδα έχει επιτύχει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5%. Σύμφωνα με δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους, αν η Ελλάδα τον έχει πετύχει με βάση τα στοιχεία του ΔΝΤ, τότε τα μέτρα θα ληφθούν σε δύο έτη: ασφαλιστικά το 2019 και φορολογικά το 2020. Αν όχι, τότε τα μέτρα στον φορολογικό τομέα –τα οποία έχει αποφασιστεί πως θα τεθούν σε ισχύ το 2020– θα μεταφερθούν για το 2019. Το θέμα των διαφορετικών προβλέψεων μεταξύ του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων ήταν το αγκάθι που δεν επέτρεπε να επιτευχθεί συμφωνία το προηγούμενο διάστημα.
Για να φτάσουμε στη Βαλέτα, πάντως, εξελίχθηκε ένα πλούσιο παρασκήνιο όλη την προηγούμενη εβδομάδα, ξεκινώντας από την Τρίτη το βράδυ στις Βρυξέλλες. Ηταν τότε που οι επικεφαλής των θεσμών από κοινού με τους Ελληνες υπουργούς, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, κατάφεραν να θέσουν ένα πλαίσιο συμφωνίας, περίπου ίδιο με αυτό που συμφωνήθηκε την Παρασκευή στη Βαλέτα.
Ομως την Τετάρτη το πρωί ο Πόουλ Τόμσεν, επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, επικοινώνησε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς λέγοντας ότι διατηρεί στο τραπέζι το ενδεχόμενο να ζητήσει την επιβολή των μέτρων το 2018 αντί του 2019, καθώς αμφισβητούσε την επίτευξη του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% το 2018. Το θέμα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις, καθώς το ΔΝΤ είχε και την υποστήριξη του Βερολίνου, που επέμενε ότι για να συμφωνήσει σε οποιαδήποτε εκταμίευση, το Ταμείο και οι ευρωπαϊκού θεσμοί πρέπει να έχουν τις ίδιες προβλέψεις. Οι συζητήσεις πάγωσαν σε εκείνο το σημείο, για δύο 24ωρα, για να επιστρέψουν στο τραπέζι των συζητήσεων την Παρασκευή, πολύ νωρίς το πρωί και να συμφωνήσουν σε όλα τα μέτρα, αλλά και στην παραπάνω ρήτρα: ότι το ΔΝΤ θα αποφασίσει κατά πόσον έχουμε πετύχει τους στόχους μας το 2018.
Το δεύτερο δύσκολο σημείο έχει να κάνει με το γεγονός ότι η συζήτηση για χρέος δεν έγινε κατά τη διάρκεια του Eurogroup και δεν αναμένεται να γίνει πριν η ελληνική κυβέρνηση ψηφίσει όλα τα μέτρα από τη Βουλή. Δηλαδή θα πρέπει να περάσουν όλα τα δύσκολα μέτρα χωρίς να γνωρίζουν οι βουλευτές της κυβέρνησης τι θα πάρουν σε αντάλλαγμα στο χρέος. Συγχρόνως, σύμφωνα με δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους υπάρχει μία κατ’ αρχήν συμφωνία όσον αφορά τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα μετά τη λήξη του προγράμματος και αυτό που συζητείται είναι ο δύσκολος στόχος διατήρησης του 3,5% για πέντε χρόνια μετά τη λήξη του προγράμματος. Αλλά αυτό αναμένεται να αποφασιστεί σε επίπεδο Eurogroup.
Οσον αφορά τα θετικά μέτρα που τόνιζε ο κ. Τσακαλώτος μετά τη λήξη του Eurogroup και περιλαμβάνουν διάθεση 3,6 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας, σχολικά γεύματα για 300.000 παιδιά, μέτρα για τις τρίτεκνες οικογένειες και άλλες πρωτοβουλίες κοινωνικού χαρακτήρα, αυτά θα εφαρμοστούν μόνο αν η Ελλάδα ξεπεράσει τον στόχο του 3,5%. Συγχρόνως, τα μέτρα που αφορούν μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ και στον φόρο εισοδήματος θα τεθούν σε ισχύ μόνο το 2020 και εφόσον έχουν επιτευχθεί οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Τα επόμενα βήματα είναι:
Ο Σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος καγκελάριος Μάρτιν Σουλτς δεν μπορεί να σώσει την Ελλάδα. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Αγκελα Μέρκελ και οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) του Χορστ Ζέεχοφερ, τον περιμένουν στη γωνία για να ψαλιδίσουν τη δημοσκοπική του δυναμική. Αν λοιπόν επιμείνει στις δηλώσεις που έκανε όταν ήταν πρόεδρος της Ευρωβουλής περί μεγαλύτερης δικαιοσύνης μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε., τότε εκείνοι θα τον κατηγορήσουν για ενδοτισμό έναντι της Αθήνας σε βάρος των Γερμανών φορολογουμένων. Αν αντίθετα προτάξει εκ των υστέρων τα συμφέροντα των Γερμανών πολιτών, οι ίδιοι θα καταγγείλουν την πολιτική του ασυνέπεια. Συνεπώς μέχρι τον Σεπτέμβριο, ο Σουλτς θα προσπαθήσει να αποσιωπήσει την ελληνική κρίση. Οσοι στην Αθήνα επενδύουν στην επιρροή του Σοσιαλδημοκράτη υποψηφίου, θα πρέπει να αναβάλουν τις προσδοκίες τους. Κι επειδή το πιθανότερο σενάριο, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, παραμένει η συγκρότηση ενός νέου μεγάλου συνασπισμού στο Βερολίνο, είτε υπό τη Μέρκελ είτε υπό τον Σουλτς, μάλλον δεν θα αλλάξουν πολλά ούτε μετά το φθινόπωρο.
Παρόμοια είναι η στάση και της σημερινής καγκελαρίου. Βιάζεται να κλείσει η αξιολόγηση, με άνευ όρων συνθηκολόγηση της Αθήνας, προκειμένου να παγιωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο ότι η Μέρκελ νοιάζεται κυρίως για τους Γερμανούς φορολογούμενους. Οιαδήποτε υπόνοια υποχώρησης προς την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ευνοεί την ξενοφοβική «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AFD), η οποία αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε δημοσκοπική καθίζηση και παλεύει να ανοικοδομήσει την αντιμεταναστευτική, ευρωφοβική της ατζέντα. Το σφράγισμα του βαλκανικού διαδρόμου για τους πρόσφυγες έχει ελαχιστοποιήσει τις φετινές αφίξεις μεταναστών στη χώρα, με αποτέλεσμα η AFD να έχει χάσει τον λόγο ύπαρξής της. Σε συνδυασμό με τις εσωτερικές έριδες και την αμφισβήτηση της ηγέτιδας του κόμματος, Φράουκε Πέτρι, η Εναλλακτική εμφανίζεται να κατρακυλά σε μονοψήφια νούμερα έως και 7%, πολύ κοντά στο 5%, που είναι το εκλογικό όριο για την είσοδο στην ομοσπονδιακή Βουλή. Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες εκλογές του 2013 η AFD είχε συγκεντρώσει 4,7%, αποτυγχάνοντας οριακά να εξασφαλίσει εκπροσώπηση στο Μπούντεσταγκ. Ηταν η εποχή, προ μεταναστευτικού ζητήματος, που το κόμμα είχε ένα μονοθεματικό ιδεολογικό στίγμα: τον αντιευρωπαϊσμό, κυρίως εξαιτίας των πακέτων διάσωσης προς την Ελλάδα.
H Eλλάδα είναι πλέον ένα εξαιρετικά αντιδημοφιλές ζήτημα. Ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στυλοβάτης της ενότητας του CDU, γνωρίζει ότι δύσκολα μπορεί, σε περίπτωση π.χ. αποχώρησης του ΔΝΤ από το πρόγραμμα, να ξαναπάει στη γερμανική Βουλή και να πάρει το «πράσινο φως» από τους βουλευτές της συντηρητικής παράταξης. Γι’ αυτό όχι μόνο επιμένει στην παραμονή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά μοιάζει να συναινεί στις σκληρές απαιτήσεις του, οι οποίες εξυπηρετούν άλλωστε και προεκλογική ατζέντα του CDU. Την ίδια στιγμή, η πόλωση μεταξύ Μέρκελ και Σουλτς ευνοεί τον δικομματισμό, καθώς τα μικρότερα κόμματα συνθλίβονται. Μέσα σε αυτήν την αδυσώπητη μονομαχία, η Ελλάδα δεν φέρνει ψήφους σε κανέναν από τους δύο. Η μάχη δίνεται για την καρδιά της γερμανικής μεσαίας τάξης.
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 09/04/17 |
Τα σκοτεινά σημεία και ο λογαριασμός 4 δισ
ΒΑΛΕΤΑ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ
Ηταν ένα Eurogroup που διέφερε από τα άλλα. Κι αυτό γιατί πριν καν ξεκινήσει η συνεδρίαση το πρωί, στη Βαλέτα της Μάλτας, οι επικεφαλής των θεσμών είχαν ήδη συμφωνήσει με τους Ελληνες υπουργούς το πλαίσιο που θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στην Αθήνα και να ολοκληρώσουν τη συμφωνία. Την ίδια ώρα, η τελευταία, εκτός από την αντικειμενική της δυσκολία –αφήνει έναν λογαριασμό μέτρων ύψους περίπου 4 δισ. που θα επιβληθούν τα επόμενα δύο με τρία χρόνια– έχει και μία σειρά από σκοτεινά σημεία που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την οριστική της κατάληξη.
«Υπάρχουν πράγματα που θα στεναχωρήσουν όχι πρωτίστως τη διαπραγματευτική ομάδα, αλλά τον ελληνικό λαό» είπε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στις δηλώσεις του μετά το Eurogroup, εξηγώντας πως «αυτό είναι στη φύση της κάθε συμφωνίας». Επί της αρχής περιλαμβάνει λήψη μέτρων ύψους 1% του ΑΕΠ στο κομμάτι των συντάξεων το 2019 και 1% του ΑΕΠ στο κομμάτι των φορολογικών το 2020.
Ενα από τα βασικά σκοτεινά σημεία έχει να κάνει με το γεγονός ότι το ΔΝΤ θα είναι αυτό που θα αποφασίσει, κατά τη λήξη του προγράμματος το 2018, το κατά πόσον η Ελλάδα έχει επιτύχει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5%. Σύμφωνα με δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους, αν η Ελλάδα τον έχει πετύχει με βάση τα στοιχεία του ΔΝΤ, τότε τα μέτρα θα ληφθούν σε δύο έτη: ασφαλιστικά το 2019 και φορολογικά το 2020. Αν όχι, τότε τα μέτρα στον φορολογικό τομέα –τα οποία έχει αποφασιστεί πως θα τεθούν σε ισχύ το 2020– θα μεταφερθούν για το 2019. Το θέμα των διαφορετικών προβλέψεων μεταξύ του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων ήταν το αγκάθι που δεν επέτρεπε να επιτευχθεί συμφωνία το προηγούμενο διάστημα.
Για να φτάσουμε στη Βαλέτα, πάντως, εξελίχθηκε ένα πλούσιο παρασκήνιο όλη την προηγούμενη εβδομάδα, ξεκινώντας από την Τρίτη το βράδυ στις Βρυξέλλες. Ηταν τότε που οι επικεφαλής των θεσμών από κοινού με τους Ελληνες υπουργούς, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, κατάφεραν να θέσουν ένα πλαίσιο συμφωνίας, περίπου ίδιο με αυτό που συμφωνήθηκε την Παρασκευή στη Βαλέτα.
Ομως την Τετάρτη το πρωί ο Πόουλ Τόμσεν, επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, επικοινώνησε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς λέγοντας ότι διατηρεί στο τραπέζι το ενδεχόμενο να ζητήσει την επιβολή των μέτρων το 2018 αντί του 2019, καθώς αμφισβητούσε την επίτευξη του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% το 2018. Το θέμα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις, καθώς το ΔΝΤ είχε και την υποστήριξη του Βερολίνου, που επέμενε ότι για να συμφωνήσει σε οποιαδήποτε εκταμίευση, το Ταμείο και οι ευρωπαϊκού θεσμοί πρέπει να έχουν τις ίδιες προβλέψεις. Οι συζητήσεις πάγωσαν σε εκείνο το σημείο, για δύο 24ωρα, για να επιστρέψουν στο τραπέζι των συζητήσεων την Παρασκευή, πολύ νωρίς το πρωί και να συμφωνήσουν σε όλα τα μέτρα, αλλά και στην παραπάνω ρήτρα: ότι το ΔΝΤ θα αποφασίσει κατά πόσον έχουμε πετύχει τους στόχους μας το 2018.
Το δεύτερο δύσκολο σημείο έχει να κάνει με το γεγονός ότι η συζήτηση για χρέος δεν έγινε κατά τη διάρκεια του Eurogroup και δεν αναμένεται να γίνει πριν η ελληνική κυβέρνηση ψηφίσει όλα τα μέτρα από τη Βουλή. Δηλαδή θα πρέπει να περάσουν όλα τα δύσκολα μέτρα χωρίς να γνωρίζουν οι βουλευτές της κυβέρνησης τι θα πάρουν σε αντάλλαγμα στο χρέος. Συγχρόνως, σύμφωνα με δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους υπάρχει μία κατ’ αρχήν συμφωνία όσον αφορά τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα μετά τη λήξη του προγράμματος και αυτό που συζητείται είναι ο δύσκολος στόχος διατήρησης του 3,5% για πέντε χρόνια μετά τη λήξη του προγράμματος. Αλλά αυτό αναμένεται να αποφασιστεί σε επίπεδο Eurogroup.
Οσον αφορά τα θετικά μέτρα που τόνιζε ο κ. Τσακαλώτος μετά τη λήξη του Eurogroup και περιλαμβάνουν διάθεση 3,6 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας, σχολικά γεύματα για 300.000 παιδιά, μέτρα για τις τρίτεκνες οικογένειες και άλλες πρωτοβουλίες κοινωνικού χαρακτήρα, αυτά θα εφαρμοστούν μόνο αν η Ελλάδα ξεπεράσει τον στόχο του 3,5%. Συγχρόνως, τα μέτρα που αφορούν μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ και στον φόρο εισοδήματος θα τεθούν σε ισχύ μόνο το 2020 και εφόσον έχουν επιτευχθεί οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Τα επόμενα βήματα είναι:
1. Η επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα που αναμένεται μετά τις εαρινές συναντήσεις του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, στις 21- 23 Απριλίου.
2. Η συμφωνία σε τεχνικό (επίπεδο staff level agreement).
3. Η ψήφιση των μέτρων από τη Βουλή.
4. Η συμφωνία στο ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων για μετά τη λήξη του προγράμματος. 5. Η συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Μετά τα παραπάνω το ΔΝΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα και έπεται η έγκριση από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια για την εκταμίευση της δόσης προς την Ελλάδα.
3. Η ψήφιση των μέτρων από τη Βουλή.
4. Η συμφωνία στο ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων για μετά τη λήξη του προγράμματος. 5. Η συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Μετά τα παραπάνω το ΔΝΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν θα συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα και έπεται η έγκριση από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια για την εκταμίευση της δόσης προς την Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου