ΘΕΜΙΤΗ ΚΑΙ ΟΡΘΗ Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΟ, ΑΛΛΑ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ ΕΠΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΩΝ ΑΝΑΦΟΡΩΝ....

Από τον κλώνο της "Ε"

"Εφ.Συν", 24/04/17

Ο Νίκος Μπελογιάννης και το ηθικό πλεονέκτημα

Του Κώστα Ζώρα*

Τον Νίκο Μπελογιάννη δεν ετίμησαν στην Αμαλιάδα ούτε οι «νικητές» ούτε οι «ηττημένοι» του εμφυλίου πολέμου. Τον ετίμησε, ως παλλαϊκό ήρωα, η επίσημη δημοκρατική πολιτεία διά της παρουσίας των φυσικών εκπροσώπων κορυφαίων θεσμών της (πρωθυπουργός, πρόεδρος Βουλής, κυβέρνηση, αρχηγοί κομμάτων, δημοτική αρχή).

Θυμάμαι. 1980. Αμέτρητες σειρές ανθρώπων μπροστά στα ταμεία των κινηματογράφων. Αίθουσες κατάμεστες. Καταλυτική και ενθουσιώδης η παρουσία των νέων. Πολιτικό και κοινωνικό γεγονός η προβολή του έργου «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» (σκηνοθεσία Νίκος Τζήμας, σενάριο Νίκος Τζήμας-Πότης Παρασκευόπουλος, μουσική Μίκης Θεοδωράκης).

Η κινηματογραφική αυτή ταινία, όπως και ο «Θίασος» το 1975 (σκηνοθεσία, σενάριο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, μουσική Λουκιανός Κηλαηδόνης) συνέβαλαν καθοριστικά στη ριζοσπαστικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, ίσως περισσότερο και από τον «επίσημο» πολιτικό ή κομματικό λόγο. Η έβδομη τέχνη, θα το πω και πάλι, στην υπηρεσία της λαϊκής κυριαρχίας. Η ευρύτερη δημοκρατική παράταξη [κεντρώες δυνάμεις, τότε (!), σοσιαλιστική, ριζοσπαστική και κομμουνιστική Αριστερά] στο απόγειο της ιδεολογικής ηγεμονίας της.

Ας αγοράσουμε όλοι το βιβλίο «Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα. Πλήρη πρακτικά και ιστορικό των δικών Μπελογιάννη. Τα σήματα Βαβούδη». Επιμέλεια Σπύρος Σακελλαρόπουλος, έρευνα Γρηγόρης Σακελλαρόπουλος, εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2016. Ας το διαβάσουμε και ας επικεντρώσουμε στο δύο κείμενα των απολογιών του Νίκου Μπελογιάννη. Εντυπωσιακή πολιτική, αναλυτική και διεισδυτική ικανότητα.

Απαράμιλλο ύφος και ήθος. Επομένως όταν το σύμπλεγμα αμερικανοκρατίας, ανακτόρων, ενόπλων δυνάμεων και μετεμφυλιακού παρακυβερνητικού κράτους εξόντωνε το 1952, διά της ποινής του θανάτου και της εκτέλεσής του, τον Μπελογιάννη, ουσιαστικά προχωρούσε στον αφανισμό ενός εν δυνάμει μελλοντικού ηγέτη της κομμουνιστικής και, γιατί όχι, της ευρύτερης Αριστεράς, ο οποίος δεν είχε και «ηγετικές» ευθύνες για την εκλογική αποχή του 1946 και για τον τριετή αιματηρό και καταστροφικό για όλους εμφύλιο πόλεμο.

Και ιδού, μετά την Αμαλιάδα επανήλθε στο προσκήνιο το άσβεστο και απύθμενο μίσος της Δεξιάς και της άκρας Δεξιάς για την αντιστασιακή και αντικατοχική δράση πρωτίστως του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Το «κόμπλεξ» της ευρύτερης Δεξιάς απέναντι στο ΕΑΜ δεν είναι ιδεολογικό, φαίνεται σαν τέτοιο, στην ουσία του είναι πραγματολογικό και οφείλεται στο ιστορικά αποδεδειγμένο γεγονός ότι εκατομμύρια Ελληνίδες και Ελληνες άκουσαν την προτροπή του και έσπευσαν να στοιχηθούν κάτω από τις σημαίες του στον τιτάνιο αγώνα κατά των Γερμανών κατακτητών. Ενώ τμήμα της απέναντι πλευράς, τονίζω τμήμα και όχι το όλον, ανέπτυξε αγαστή επιχειρησιακή συνεργασία με τα κατοχικά στρατεύματα.

Λέχθηκε, και τι δεν λέχθηκε. Θα σταθώ όμως στο αποτρόπαιο και βδελυρό ότι «ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε δις εις θάνατον για κατασκοπία, και η δικαστική απόφαση δεν έχει αναθεωρηθεί μέχρι σήμερα», δεν έχει δηλαδή αναψηλαφηθεί, για να χρησιμοποιήσω δικονομική ορολογία. Επομένως παραμένει το στίγμα για «προδοσία της πατρίδας».

Ιστορική διαστρέβλωση και αναστροφή πρώτου μεγέθους. Ο Μπελογιάννης δικάστηκε δύο φορές. Τέλη του 1951 για παραβίαση του περιβόητου νόμου 509/1947, τον οποίο κατάργησε η ενωτική κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1974, για «παράνομη κομμουνιστική δράση και προπαγάνδα», και μέσα του 1952 με βάση τον αναγκαστικό νόμο 375/1936, δηλαδή της μεταξικής δικτατορίας, για «κατασκοπία».

Και τις δύο φορές ενώπιον στρατοδικείου, δηλαδή ειδικού δικαστηρίου πολιτικής σκοπιμότητας, πίσω από τη σύνθεση του οποίου επιμελώς εκρύπτετο το μετεμφυλιακό ξενόδουλο ημιολοκληρωτικό και ημιστρατιωτικό παρακρατικό καθεστώς. Και τις δύο φορές καταδικάστηκε στην εσχάτη των ποινών.

Την πρώτη φορά η κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα απέτρεψε την εκτέλεσή του. Τη δεύτερη δεν τα κατάφερε και κατέρρευσε για να την ακολουθήσει, υπό τις οδηγίες και εντολές των ΗΠΑ, μακροχρόνια δεξιά διακυβέρνηση, αρχικά υπό τον Αλέξανδρο Παπάγο.

Ουδείς γνωρίζει αν ο Μπελογιάννης «επεδίωκε» και τελικά θα εγκαθιστούσε «κομμουνιστική δικτατορία». Ολοι όμως γνωρίζουμε ότι ο Μπελογιάννης και το κόμμα που με σθένος, υψηλό φρόνημα και ανιδιοτελώς υπηρέτησε, δηλαδή το ΚΚΕ, δεν ευθύνονται για τη συγκάλυψη του αυταρχισμού και του δεσποτισμού των ετών 1950-1967 και τον απροκάλυπτο φασισμό των ετών 1967-1974. Αντιθέτως υπήρξαν θύματα των ανείπωτων πρακτικών τους.

Ως ηθικό πλεονέκτημα, ως ηθικό απόσταγμα, ως ηθικό δίδαγμα:
«Μια παράταξη, η παράταξη της Δεξιάς, υποχρεώνει με τη βία μιαν άλλη παράταξη να αποκηρύξει τις ιδέες της, να σηκώνει τα χέρια ψηλά μπροστά στον κίνδυνο, να αρνείται αυτό που πιστεύει... Το “μάθημα” αυτό δεν δίνεται μόνο στην Αριστερά, αλλά και στους οπαδούς της Δεξιάς... Εύχομαι αυτοί που διδάσκουν τέτοια μαθήματα να μη δρέψουν τους καρπούς των κόπων τους» (πρώτη απολογία Μπελογιάννη, ό.π. π., σελ. 191).

* καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας, πρώην αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Αιγαίου