Το ένθετο, από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"
"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17
35 χρόνια χαμένες ευκαιρίες
«ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν μια έρευνα - ακτινογραφία της κατάστασης στην εκπαίδευση από το 1981 έως σήμερα. Εκπαιδευτικοί, πανεπιστημιακοί, πρώην υπουργοί και ο σημερινός, κλήθηκαν να καταθέσουν τις σκέψεις τους για το πριν και το επέκεινα
Του Νίκου Μάστορα
Τριάντα πέντε χρόνια χαμένων ευκαιριών και αλλεπάλληλων κατεδαφίσεων συμπληρώνονται εφέτος για την παιδεία στη χώρα μας. Τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό που ερχόταν στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, φρόντιζε να αποσυναρμολογεί όσα είχε φτιάξει ο προηγούμενος με τη λογική της αλλαγής μοντέλου. Ετσι πέρασαν ανεκμετάλλευτα τα χρόνια που σήμερα, από την ανασφάλεια του παρόντος, ονομάζουμε πια «τα χρόνια πριν από την κρίση» και η παιδεία δεν κατάφερε να γίνει το γερό σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα πατούσε η χώρα για να ορθοποδίσει.
Στην εκπαίδευση ισχύουν ίσως περισσότερο από ό,τι σε άλλους τομείς της πραγματικότητας που ζούμε, οι στίχοι του Ελύτη από τη «Μαρία Νεφέλη»: «Περπατώ μες στ' αγκάθια μες στα σκοτεινά, σ' αυτά που 'ναι να γίνουν και στ' αλλοτινά, κι έχω για μόνο μου όπλο μόνη μου άμυνα, τα νύχια μου τα μοβ σαν τα κυκλάμινα». Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή την άμυνα τελικά έχουμε μόνο απέναντι στα μελλούμενα: τα παιδιά μας...
Παιδεία: 35 χρόνια χαμένες ευκαιρίες
Του Νίκου Μάστορα
Τριάντα πέντε χρόνια χαμένων ευκαιριών και αλλεπάλληλων κατεδαφίσεων συμπληρώνονται εφέτος για την παιδεία στη χώρα μας. Τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό που ερχόταν στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, φρόντιζε να αποσυναρμολογεί όσα είχε φτιάξει ο προηγούμενος με τη λογική της αλλαγής μοντέλου. Έτσι πέρασαν ανεκμετάλλευτα τα χρόνια που σήμερα, από την ανασφάλεια του παρόντος, ονομάζουμε πια «τα χρόνια πριν από την κρίση» και η παιδεία δεν κατάφερε να γίνει το γερό σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα πατούσε η χώρα για να ορθοποδίσει.
Στην εκπαίδευση ισχύουν ίσως περισσότερο από ό,τι σε άλλους τομείς της πραγματικότητας που ζούμε, οι στίχοι του Ελύτη από τη «Μαρία Νεφέλη»: «Περπατώ μες στ' αγκάθια μες στα σκοτεινά, σ' αυτά που 'ναι να γίνουν και στ' αλλοτινά, κι έχω για μόνο μου όπλο μόνη μου άμυνα, τα νύχια μου τα μοβ σαν τα κυκλάμινα». Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή την άμυνα τελικά έχουμε μόνο απέναντι στα μελλούμενα: τα παιδιά μας...
Πώς να κρυφτείς από τους γονείς...
Όσοι έχετε παιδιά σε δημόσια δημοτικά σχολεία πιθανότατα το ζείτε: ένα παιδάκι να κουβαλάει καθημερινά μια σάκα με βάρος σχεδόν το μισό από όσο ζυγίσει το ίδιο. Ισως κανένα ελληνόπουλο υπό τις συνθήκες του σημερινού δημόσιου σχολείου δεν κατορθώνει να σηκώσει το ανώτατο επιτρεπόμενο βάρος για παιδιά, που είναι ίσο με το 10% του σωματικού τους βάρους.
Ούτε είναι λοιπόν τυχαίο ότι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα και μάλιστα του ισπανικού Πανεπιστημίου της Γρανάδας, ποσοστό άνω του 30% των παιδιών δημοτικού καταλήγουν με προβλήματα πόνων στη μέση και την πλάτη εξαιτίας της σχολικής τσάντας. Η Μάγια Μ., μαθήτρια Ε' Δημοτικού, το θέτει ευθέως στους γονείς της: «Μπορώ να χρησιμοποιήσω την παλιά τσάντα με τα ροδάκια ξανά; Πονάω...». Με απλά λόγια, τα ελληνικά σχολεία προπονούν εντατικά τους αυριανούς ενηλίκους στην οσφυαλγία.
Και αυτό όταν εδώ και χρόνια αρκετές κυβερνήσεις διατείνονταν ότι τα παιδιά μας θα αφήνουν τα βιβλία τους στο σχολείο και δεν θα χρειάζεται να διαβάζουν σπίτι, αφού όλα τα μαθήματα και η μελέτη για την επομένη θα γίνονταν στα ολοήμερα.
Το ξέρετε όσοι έχετε παιδιά δημοτικού επίσης ότι το παιδί σας πηγαίνει στο ολοήμερο σχολείο όπου υποτίθεται ότι θα υπήρχαν πρόσθετες δραστηριότητες αλλά επιστρέφει σπίτι συχνά χωρίς καν να έχει διαβάσει έστω λίγο για την επομένη, αφού από πέρυσι με τις αλλαγές στον θεσμό που έκανε ο Νίκος Φίλης υποστηρίζοντας ότι εξαπλώνει τα ολοήμερα, τα περισσότερα κατάντησαν παιδοφυλακτήρια δεδομένου ότι δεν έχουν πια τον ίδιο μόνιμα υπεύθυνο εκπαιδευτικό. Κι αν πάλι δεν το στέλνετε στο ολοήμερο, τότε πρέπει να το παραλάβετε στις 13.15 το μεσημέρι αντί για τις 14.00 που το παραλαμβάνατε πρόπερσι. Και τα μαθήματα, συγκριτικά με αυτά που γίνονταν στα προηγούμενα Ολοήμερα Αναμορφωμένου Προγράμματος (τα οποία απασχολούσαν μεγάλο ποσοστό μαθητικού δυναμικού) μειώθηκαν κατά 60 ώρες την εβδομάδα.
Αν είστε τυχεροί και ζείτε σε οικονομικά κάπως εύρωστους δήμους, ο χειμώνας δεν βρίσκει τα παιδιά σας να τουρτουρίζουν. Οι λιγότερο τυχεροί περιμένουν μέχρι να βρεθούν χρήματα για πετρέλαιο, αν βρεθούν... Για να μη μιλήσουμε για τα νηπιαγωγεία που κάθε χρόνο χιλιάδες γονείς δεν βρίσκουν θέση ιδιαίτερα για τα νήπια πρώτης ηλικίας. Παρότι επίσης πολλές κυβερνήσεις είχαν υποσχεθεί διετή υποχρεωτική προσχολική αγωγή.Τα ξέρουν όλα αυτά οι γονείς. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ τα ξέρει και το υπουργείο Παιδείας, τα ξέρουν και οι δήμοι, εξακολουθούμε κάθε φορά να ζούμε τη χρονιά της μαρμότας.
Προσλήψεις αναπληρωτών για να διδάξουν τους...απόντες
Στις 3 Απριλίου το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τις προσλήψεις ακόμα 45 αναπληρωτών καθηγητών για να καλύψουν τα κενά στα γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Για τα κενά που από την αρχή της χρονιάς είχαν, υποτίθεται, καλυφθεί φτάσαμε να κάνουμε προσλήψεις λίγο πριν από τις διακοπές του Πάσχα.
Τώρα πάντως δεν θα πολυχρειαστούν, αφού σε λίγες μέρες αρχίζει το... έθιμο των απουσιών και οι τάξεις αδειάζουν! Στο απαξιωμένο δημόσιο λύκειο εδώ και πολλά χρόνια οι μαθητές της Β' και Γ' τάξης κρατούν τις απουσίες τους για το τέλος της χρονιάς, προκειμένου να έχουν έξτρα χρόνο για διάβασμα και φροντιστήρια ενόψει των Πανελλαδικών.
Από τα τέλη Απριλίου τα λύκεια λειτουργούν με σχεδόν το μισό μαθητικό τους πληθυσμό χρόνια τώρα. Οι περισσότεροι έχουν κρατήσει ακόμα και 100 απουσίες για τον Μάιο. Το 2015-2016 πάνω από 18.000 μαθητές της Γ' τάξης έλειψαν σχεδόν έναν ολόκληρο μήνα, ενώ 38.000 έκαναν έως 50 απουσίες! Και τι να πει κανείς για τις εξετάσεις που έρχονται με τις παλινωδίες που συνέβησαν φέτος! Ο αριθμός εισακτέων άλλαξε και ξανάλλαξε, οι επαναληπτικές - που θα γίνουν Σεπτέμβριο - προκαλούν ερωτηματικά για την εγκυρότητά τους, η διαγωγή των μαθητών, κατά τις εξαγγελίες, θα σταματήσει να εξετάζεται.
Η γενική εικόνα στα γυμνάσια και λύκεια της χώρας είναι αποκαρδιωτική: Μηδενικές κι φέτος θα είναι οι μόνιμες προσλήψεις. Έτσι απομένει το γερασμένο (η μέση ηλικία των καθηγητών Λυκείου είναι 47,5 έτη...) και κουρασμένο μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, οι κακοπληρωμένοι περιφερόμενοι αναπληρωτές, εκπαιδευτικοί που υποχρεώνονται με αναθέσεις να διδάσκουν μαθήματα που δεν έχουν διδαχθεί επαρκώς οι ίδιοι στα πανεπιστήμια, σχολικά εργαστήρια που υπολειτουργούν με μηχανήματα παλιάς τεχνολογίας και έλλειψη αναλωσίμων, σχολικές βιβλιοθήκες κλειστές ελλείψει προσωπικού, υποδομές που όλο και πιο δύσκολα συντηρούνται. Γονείς που καλούνται να συνεισφέρουν για γραφική ύλη και συντήρηση υποδομών, σχολεία που δεν έχουν έγκαιρα θέρμανση. «Πολλοί εκπαιδευτικοί σε Β' και Γ' Λυκείου απλά διεκπεραιώνουν την ύλη» λέει στα «ΝΕΑ» ο Γ.Π., παλιός καθηγητής χημικός. «Γιατί ξέρουν ότι οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο για όσα τους μαθαίνουν τα φροντιστήρια» συμπληρώνει. Έτσι και οι μαθητές στα λύκεια διεκπεραιώνουν τις δύο τελευταίες τάξεις προετοιμαζόμενοι για τις εξετάσεις. Μόνο αυτά τα μαθήματα τους ενδιαφέρουν πραγματικά. Οι οποίες εξετάσεις, ως γνωστόν, με εξαίρεση τη διαδικασία τους επί της ουσίας αλλάζουν διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες. Για παράδειγμα, φέτος διαχωρίστηκαν οι απολυτήριες από τις Πανελλαδικές και θα αλλάξουν το 2020 πάλι με βάση τα πορίσματα του Διαλόγου για την Παιδεία που θα ανακοινωθούν Ιούνιο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, πώς να μην «πατώσουν» οι 15χρονοί μας στην περίφημη διεθνή έρευνα PISA του ΟΟΣΑ που μετρά την ικανότητα των 15χρονων μαθητών να εφαρμόζουν γνώσεις και δεξιότητες στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά και στην κατανόηση κειμένου; Η Ελλάδα κατατάχθηκε και πέρυσι στην ομάδα των χωρών με χαμηλότερη επίδοση από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Ως προς το κύριο αντικείμενο της έρευνας, που ήταν οι φυσικές επιστήμες, η Ελλάδα βρέθηκε στην 32η θέση ανάμεσα στις 35 χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ στο σύνολο των 72 κρατών που περιλαμβάνει η έρευνα πήραμε την 43η θέση.
Η εξωστρέφει πνίγεται
Ο νόμος - πλαίσιο της Αννας Διαμαντοπούλου για τη λειτουργία των πανεπιστημίων ήταν αυτός που πέρασε από τη Βουλή με την ευρύτερη πλειοψηφία που έχει επιτύχει νόμος εδώ και πολλά χρόνια. Και επίσης αυτός που πολεμήθηκε με τον μεγαλύτερο ζήλο.
Το νέο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ του Κώστα Γαβρόγλου σηματοδοτεί και επίσημα το τέλος του νόμου αυτού, με την αντικατάσταση των Συμβουλίων των ιδρυμάτων από περιφερειακά Συμβούλια και την επιστροφή της παλιάς διαδικασίας εκλογής πρύτανη, χωρίς προεπιλογή αλλά ούτε και προκήρυξη διεθνούς ενδιαφέροντος.
Σήμερα επίσης τα πανεπιστήμια υποχρηματοδοτούνται σε τέτοιο βαθμό (υπολογίζεται ότι η χρηματοδότησή τους μειώθηκε πάνω από 60% από το 2009), που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ούτε στα ανελαστικά έξοδα λειτουργίας τους. Στη φοιτητική μέριμνα, η κατάσταση είναι οριακή. Ακόμα κι όταν καίγεται ένας λαμπτήρας, ζητείται συχνά από τους φοιτητές να τον πληρώσουν, ενώ η σίτιση είναι προβληματική σε πολλές εστίες. Πρόσφατα κραυγές αγωνίας για την υποχρηματοδότηση εξέπεμψαν ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Αθήνας Γιάννης Γκόλιας και του Αριστοτελείου Περικλής Μήτκας. Σε όλα τα ιδρύματα, ζωοδότης λογαριασμός - που τα βοηθά να μη βάλουν λουκέτο - έχει απομείνει μόνο ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ), από τον οποίο αντλούν πλέον χρήματα για σχεδόν όλες τους τις ανάγκες. Κι όμως, αντί η πολιτεία τουλάχιστον να διευκολύνει την κατάσταση, έχει θεσπίσει τόσους εξονυχιστικούς ελέγχους στον ΕΛΚΕ που, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Διονύσης Ασημακόπουλος, ο ΕΛΚΕ, με σχεδόν 1/4 του προσωπικού του να ασχολείται με τους ελέγχους, έχει σχεδόν παραλύσει με αποτέλεσμα να χάνονται χρήματα, ενώ οι έλληνες ερευνητές να εγκαταλείπουν ή να μην προτιμούνται ως συντονιστές ερευνητικών προγραμμάτων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος γιατί οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι το πρόγραμμα θα «σκαλώσει» στους ελέγχους!
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΕΡΑΡΙ. «Δεν είναι δυνατόν να ζητείται ακριβής προϋπολογισμός ερευνητικού έργου όταν αυτό αφορά λ.χ. ένα πείραμα στη θάλασσα, όπου μπορεί από ένα μπουρίνι να σπάσει κάποιο εργαλείο. Γίνονται τόσο πολλοί έλεγχοι σήμερα, που μπλοκάρεται η έρευνα» καταλήγει. Και γιατί όλα αυτά; Επειδή πριν από περίπου 20 χρόνια είχε προκύψει το σκάνδαλο του Παντείου, όπου υπάλληλοι και πανεπιστημιακοί χρησιμοποίησαν τον ΕΛΚΕ για να αγοράσουν... Φεράρι και ακριβές μπανιέρες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν μπορεί μια ολόκληρη χώρα να φυσάει το γιαούρτι 20 χρόνια μετά επειδή ένα ίδρυμα «κάηκε στον χυλό», όμως οι περιπέτειες του ΕΛΚΕ φαίνεται πως συνεχίζονται. Προ ημερών ο εισαγγελέας Θεσσαλονίκης άσκησε κακουργηματική ποινική δίωξη εις βάρος πρώην πρυτάνεων του Αριστοτελείου και εναντίον των προεδρείων του ΕΛΚΕ επειδή την περίοδο 1999-2014 εμφανίζεται απώλεια εσόδων ύψους 37 εκατ. ευρώ από τα χρήματα που όφειλαν να καταβάλουν στον λογαριασμό όσοι εκ των καθηγητών του ιδρύματος ασκούσαν παράλληλα ελευθέρια επαγγέλματα. Οι υπόχρεοι καθηγητές υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 1.000 άτομα. Καταφανώς υπάρχει μια υπερβολή στη δίωξη, γεγονός που οδήγησε τον Κώστα Γαβρόγλου να δηλώσει ότι θα καλύψει αναδρομικά με νόμο τους πρυτάνεις. Οσο για τους καθηγητές, έχει πλέον θεσπιστεί ακόμα και άρση φορολογικού απορρήτου για τις ανάγκες υπολογισμού των οφειλόμενων ποσών προς τον ΕΛΚΕ από ελεύθερο επάγγελμα. Δεν είναι εύκολη υπόθεση λοιπόν η απλοποίηση των διαδικασιών και ευτυχώς που τελευταία η έρευνα στα ΑΕΙ κάπως κινείται και πάλι χάρη στο Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και τη διάθεση πρόσθετων πόρων ύψους 240 εκατ. ευρώ κατά την τριετία 2017-2019.
Την ίδια στιγμή που ούτε το 10% των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας δεν διαθέτει πλέον καλές υποδομές. Τελευταίο παράδειγμα, η Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών - η οποία προσφέρει δωρεάν οδοντιατρικές εργασίες σε χιλιάδες ασθενείς με οικονομική αδυναμία - αποφάσισε πρόσφατα πως δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της χωρίς εξοπλισμό και αναλώσιμα, γι' αυτό οι καθηγητές της αποφάσισαν αποχή διαρκείας από το κλινικό και εκπαιδευτικό τους έργο. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν διευκολύνει τα πανεπιστήμια να βρουν μόνα τους νέους πόρους. Ο Γαβρόγλου, «φρενάροντας» πρόσφατο αίτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών να ιδρύσει η Φιλοσοφική προπτυχιακό τμήμα στην Αγγλική Γλώσσα για σπουδές στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία που θα απευθυνόταν σε αλλοδαπούς (είπε ότι δεν υπάρχει νόμος που να το επιτρέπει, ενώ και οι σπουδές θα ήταν τριετείς), δήλωσε «ανοιχτός» να συζητήσει για εξωστρέφεια, για τη δυνατότητα αγγλόφωνων τμημάτων και τον ρόλο του Διεθνούς Πανεπιστημίου, αλλά με εξαιρετικά αυστηρούς όρους: «Οχι μπίζνα, επί της ουσίας» είπε. Ομως εξ ορισμού τα αγγλόφωνα προπτυχιακά τμήματα σε όλα τα ΑΕΙ του κόσμου λειτουργούν και σαν μπίζνα. Τι άλλο περιμένει κανείς όταν χώρες όπως η Ολλανδία ή η Ουγγαρία λ.χ. έχουν αγγλόφωνα προπτυχιακά, αν όχι έσοδα απο ξένους φοιτητές; Αυτό πάντως από μόνο του δεν τα κάνει λιγότερο ποιοτικά.
ΟΙ ΘΛΙΒΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Τζίφος λοιπόν κι από εκεί. Αφού όμως η εξωστρέφεια πνίγεται ενώ η κρίση γιγαντώνεται, ακούγεται λογικό ότι σχεδόν διπλασιάστηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία οι «λιμνάζοντες» φοιτητές στα ελληνικά πανεπιστήμια, όπως προέκυψε από πρόσφατη μελέτη του ίδιου του υπουργείου Παιδείας. Επίσης το 10% των ελλήνων πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μεταναστεύει στο εξωτερικό. Περιττό να αναφερθεί ότι λόγω των υψηλών προσόντων και κατάρτισης αυτών των επιστημόνων, η «σχετική ζημιά» για την Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερη. Επισημαίνεται ακόμα η ισχνή σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας: η απασχόληση των αποφοίτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης παρουσιάζει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Το 2007 το 70,1% των αποφοίτων 20-34 ετών είχε απασχόληση για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, όμως το 2013 το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε στο 45,4%, δείχνοντας την τρομακτική αύξηση της ανεργίας των νέων. Ακόμα, το πλήθος του διδακτικού προσωπικού στα ΑΕΙ έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία χρόνια.
"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17
Σχέδιο και συναίνεση
Του Θάνου Δημόπουλου
Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τις μεγάλες μειώσεις που υπέστη στη χρηματοδότησή του από την πολιτεία, έμεινε όρθιο χάρη στο υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό του και στην ισχυρή παράδοσή του.
Οπως και το 1837 η ίδρυση πανεπιστημίου αποτέλεσε πρώτιστη και καίρια επιλογή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, έτσι και σήμερα πρέπει το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο να βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της πολιτείας για την έξοδο από την κρίση. Να αποτελέσει, δηλαδή, βασική προτεραιότητα της πολιτείας.
«Δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων». Εκτός από τη μακρόχρονη υποχρηματοδότηση, όμως, μεγάλο φραγμό στο έργο των πανεπιστημίων αποτελεί και η απόλυτη εξομοίωση του θεσμικού πλαισίου που τα διέπει με εκείνο της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, χωρίς να λαμβάνονται ουδόλως υπόψη οι σημαντικές ιδιαιτερότητες της εκπαίδευσης και της έρευνας. Εχουν μετατραπεί έτσι τα ιδρύματα σε εξόχως γραφειοκρατικούς μηχανισμούς μέσα στους οποίους αναντίστοιχα μεγάλο μέρος των πόρων, ανθρώπινων και οικονομικών, καταναλίσκονται για την τήρηση των διαδικασιών και όχι για την παραγωγή έργου σύμφωνα με τους σκοπούς τους. Επιπροσθέτως, τα χρονικά διαστήματα που απαιτούν οι διαδικασίες αυτές και η μεγάλη ανελαστικότητά τους βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις απαιτήσεις της εκπαίδευσης και της έρευνας. Εάν δεν γίνουν σύντομα οι κατάλληλες προσαρμογές του θεσμικού πλαισίου, θα πληγεί σε ανεπανόρθωτο βαθμό η ερευνητική δραστηριότητα των πανεπιστημίων - τα πρώτα σημάδια έχουν ήδη εμφανιστεί - και θα χαθεί περισσότερη από τη μισή μη κρατική χρηματοδότηση την οποία προσελκύουν οι καθηγητές των ιδρυμάτων (για το Πανεπιστήμιο της Αθήνας η χρηματοδότηση αυτή είναι πολλαπλάσια της κρατικής επιχορήγησης). Κατά συνέπεια, θα χαθούν και δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες και ερευνητές που σήμερα απασχολούνται σε ερευνητικά, αναπτυξιακά και επιμορφωτικά έργα, ενισχύοντας το στελεχιακό δυναμικό των πανεπιστημίων και του παραγόμενου ερευνητικού και αναπτυξιακού έργου, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται σημαντικά το λεγόμενο «brain drain» προς το εξωτερικό.
Οι υποδομές και ο εξοπλισμός σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια αντοχής τους, αν δεν τα έχουν ξεπεράσει. Η δημόσια επένδυση σε αυτόν τον τομέα, εφόσον γίνει με πρόγραμμα και προοπτική, μπορεί να είναι πολλαπλώς αποδοτική για την κοινωνία και την οικονομία.
Το επίπεδο της φοιτητικής μέριμνας είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ύψος της χρηματοδότησης προς την ανώτατη εκπαίδευση. Επομένως, οφείλει η πολιτεία να εξασφαλίσει, ιδιαίτερα σήμερα, στους φοιτητές που έχουν πραγματικά ανάγκη ένα ισχυρό δίχτυ προστασίας για την απρόσκοπτη ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Μακρόπνοος σχεδιασμός και συναίνεση. Κάθε αλλαγή γενικότερα στην παιδεία πρέπει να χαρακτηρίζεται από μακρόπνοο σχεδιασμό και συναίνεση, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Δηλαδή, πρέπει να εξασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων, καθώς και εκείνων που θα κληθούν να εφαρμόσουν τις όποιες αλλαγές, ήτοι των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Χωρίς αυτή τη συναίνεση καμία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν θα «μακροημερεύσει». Οψόμεθα!
-Ο Θάνος Δημόπουλος είναι πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Τροχοπέδη στα ΤΕΙ
Του Μιχάλη Μπρατάκου
Mε βάση τη νομοθεσία του κράτους από το 2001 τα ΤΕΙ είναι Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του Τεχνολογικού Τομέα, τα οποία λειτουργούν εντός του ίδιου νομοθετικού πλαισίου, με αποστολή τη μετάδοση γνώσης με την έρευνα και τη διδασκαλία, με τετραετή προγράμματα σπουδών για την απόκτηση πτυχίου (Bachelor), με διδάσκοντες καθηγητές που έχουν τα ίδια τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα με τους καθηγητές πανεπιστημίων και επιπλέον επαγγελματική προϋπηρεσία.
1Ωρίμασαν πλέον οι συνθήκες για τη μετονομασία των ΤΕΙ σε «Πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών», όρος που χρησιμοποιείται από αντίστοιχα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εξωτερικού (Universities of Applied Sciences) αποδίδοντας πληρέστερα το σύνολο των ειδικοτήτων και των γνωστικών πεδίων που θεραπεύει ο Τεχνολογικός Τομέας της Ανώτατης Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, καλλιτεχνικών, επαγγελμάτων υγείας κ.λπ. Ο όρος Applied Sciences χρησιμοποιείται από τα αντίστοιχα ιδρύματα της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Φινλανδίας και τείνει να καθιερωθεί διεθνώς. Η μετονομασία θα ενισχύσει την αναγνωρισιμότητα των ιδρυμάτων και τις συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να εξυπηρετείται ο στόχος της συμμετοχής τους σε επιζητούμενες διεθνείς συνεργασίες για εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία.
2Η ακαδημαϊκή ολοκλήρωση των ΤΕΙ, με τη δυνατότητα λειτουργίας Προγραμμάτων Διδακτορικών Σπουδών. Η δυνατότητα αυτόνομης οργάνωσης διδακτορικών σπουδών, εκτός των άλλων, θα κάνει τον πυλώνα της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης πιο ελκυστικό για τους υποψηφίους Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης απελευθερώνοντας ταυτόχρονα το πραγματικό δυναμικό των ιδρυμάτων. Επίσης, θα βοηθήσει στην προσέλκυση εκπαιδευτικού προσωπικού υψηλών ακαδημαϊκών προδιαγραφών αλλά και μεταπτυχιακών φοιτητών από χώρες του εξωτερικού, συμβάλλοντας στην αποτελεσματική κινητικότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού, των φοιτητών και των αποφοίτων τους προς την οικοδόμηση του ευρωπαϊκού χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας.
3Υποχρηματοδότηση (μειωμένοι προϋπολογισμοί). Την τελευταία οκταετία (2008-2016) τα ΤΕΙ της χώρας έχουν υποστεί μειώσεις στο σύνολο των επιχορηγήσεων, που σωρευτικά φθάνουν το 70%. Τα ΤΕΙ το 2008 είχαν επιχορήγηση λειτουργικών αναγκών 158.000.000 ευρώ και στο σύνολο (έκτακτοι, σίτιση και δημόσιες επενδύσεις) 187.990.000, το 2016 η επιχορήγηση λειτουργικών δαπανών ήταν 26.565.000 ευρώ και στο σύνολο 42.094.000, ενώ ο αριθμός των φοιτητών έχει υποστεί μείωση της τάξης του 5%. Σήμερα τα ιδρύματα βρίσκονται μπροστά σε οικονομικό αδιέξοδο.
4Συνταξιοδοτήσεις ΕΠ και μη αναπλήρωση των θέσεων. Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010-2016) συνταξιοδοτήθηκαν εκατοντάδες μέλη Εκπαιδευτικού Προσωπικού των ΤΕΙ χωρίς τη δυνατότητα προκήρυξης των θέσεων που μένουν κενές λόγω συνταξιοδότησης, όπως ίσχυε στην προ Μνημονίου περίοδο. Π.χ. το ΤΕΙ Αθήνας από 512 μέλη ΕΠ το 2010, έχει σήμερα 384 μέλη. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι πολλά ιδρύματα και τμήματα να αδυνατούν να καλύψουν το διδακτικό έργο τους.
5Επαγγελματικές δραστηριότητες (δικαιώματα) των αποφοίτων ΤΕΙ. Θεωρούμε επιβεβλημένη την ορθολογική και οριστική επίλυση του ζητήματος της απόδοσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων στους αποφοίτους όλων των τμημάτων ΤΕΙ, όπως αυτά προκύπτουν από τις σπουδές τους, με άμεση νομοθετική ρύθμιση. Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα που επί χρόνια ανακυκλώνεται με ατέρμονες συζητήσεις, ολιγωρίες και αντεγκλήσεις, διαιωνίζει ένα καθεστώς ανασφάλειας και σύγχυσης για το επαγγελματικό αντίκρισμα των πτυχίων των ιδρυμάτων μας και κρατεί σε κατάσταση ομηρείας τους αποφοίτους μας.
-Ο Μιχάλης Μπρατάκος είναι πρόεδρος του ΤΕΙ Αθήνας
Επτά προτεραιότητες για την παιδεία
Του Νίκου Φίλη
Η εκπαιδευτική κρίση προηγήθηκε της γενικότερης κρίσης που ζούμε και παροξύνθηκε ή και απέκτησε νέες διαστάσεις τα χρόνια των Μνημονίων με τις πρωτοφανείς περικοπές, την τιμωρητική «αξιολόγηση» των εκπαιδευτικών, την υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου με πρόσχημα την υποστήριξη στα σχολεία της «αριστείας» των ελίτ. Και όλα αυτά με τη γιγάντωση του πελατειακού κράτους που διαχρονικά υπήρξε η οργανώτρια ιδέα των διάφορων μεταρρυθμίσεων των τελευταίων χρόνων. Γι' αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα εμφανίζεται μπλοκαρισμένο από τις παραμονές της κρίσης μέχρι το 2014. Aυτό το στοιχείο ανέδειξε η τεκμηριωμένη έκθεση του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ που αξιολογεί τα στοιχεία της περιόδου 2001-2014, δηλαδή πριν από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πιστεύουμε, βάσιμα, ότι οι επόμενες έρευνες θα αναδείξουν τη σημασία σειράς μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε και συνεχίζει η κυβέρνησή μας.
Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι με ποιο σχολείο θα φτάσουμε σε μια βιώσιμη ανάπτυξη με αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία, χωρίς να υποτάσσουμε τις μορφωτικές προτεραιότητες σε έναν επιθετικό οικονομισμό που προκρίνει το σχολείο-επιχείρηση, αλλά και χωρίς να αναπαράγουμε έναν ξέπνοο ακαδημαϊσμό που ξεκόβει εντελώς τη μόρφωση από την πράξη.
Η αναγκαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προϋποθέτει ένα παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς στόχων και πρακτικών που θα προσαρμόζονται σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης και δεν θα συρρικνώνεται στο ζήτημα του τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Γι' αυτό και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ απέφυγε την πεπατημένη των εισαγωγικών και ξεκινήσαμε από τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά, τα γυμνάσια, ενώ σχεδιάζουμε το νέο λύκειο. Επίσης, αναπτύσσουμε τις δομές της μη τυπικής εκπαίδευσης, την οποία οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν εκχωρήσει στον ιδιωτικό τομέα. Ενώ δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε την εξαιρετική παρέμβαση στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων, την αλλαγή του νόμου για την ιδιωτική εκπαίδευση, την αναμόρφωση του προγράμματος σειράς μαθημάτων και των Θρησκευτικών και την προώθηση πολλών καινοτομιών, όπως η θεματική εβδομάδα και η ενδυνάμωση του τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης.
ΕΠΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ριζική αλλαγή της Τεχνικής - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ώστε να αποκτήσει μορφωτική αξία, επαγγελματική ωφελιμότητα και κοινωνική αναγνώριση. Να αποτελεί επιλογή των μαθητών και των μαθητριών και όχι προϊόν σκληρής ταξικής επιλογής. Από φέτος αναδιαρθρώσαμε τα ωρολόγια προγράμματα των τριών τάξεων των ΕΠΑΛ, ενώ άρχισε ήδη να λειτουργεί το Μεταλυκειακό Ετος - Τάξη Μαθητείας, με εργαστηριακά μαθήματα ειδικότητας στο σχολείο και μαθητεία σε χώρους εργασίας. Τέλος, οφείλουμε να ενισχύσουμε και να διαφοροποιήσουμε τη διέξοδο των αποφοίτων των ΕΠΑΛ προς την Τεχνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, π.χ. με την καθιέρωση ενός δίχρονου κύκλου σπουδών στα ΤΕΙ που στο τέλος του θα χορηγείται πιστοποιητικό επάρκειας για συγκεκριμένα επαγγέλματα τα οποία είναι αναγκαία στην αγορά.
2. Η δυνητική καθιέρωση της υποχρεωτικής δίχρονης προσχολικής αγωγής. Πρόκειται για έναν θεσμό που η καθιέρωσή του ανάγεται στο 1983, αλλά παρά τον πακτωλό χρημάτων που ξοδεύτηκαν από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού στην εκπαίδευση παραμένει μια αδικημένη βαθμίδα. Οχι μόνο χωρίς κτιριακή υποδομή, αλλά και προσωπικό με υψηλό μέσο όρο ηλικίας.
3. Ενίσχυση της Ειδικής Αγωγής. Πέρυσι και φέτος προσελήφθη αριθμός - ρεκόρ αναπληρωτών και αναπληρωτριών. Χρειάζεται κατά προτεραιότητα ο διορισμός μόνιμου προσωπικού και βεβαίως η καθιέρωση του εκπαιδευτικού μοντέλου της συμπερίληψης με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία.
4. Επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών σε όλες τις βαθμίδες που θα ολοκληρώνεται με πιστοποιητικό ύστερα από αξιολόγηση. Συναφές θέμα στο σημείο αυτό είναι και η εισαγωγική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.
5. Αναμόρφωση της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης και αξιοποίηση του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας. Ταυτοχρόνως καθιέρωση μέσα στο σχολείο του κρατικού πιστοποιητικού πληροφορικής.
6. Ενίσχυση της Διά Βίου Μάθησης και Κατάρτισης για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ΝΕΕΤs (Νο Employment, Education, Training), δηλαδή των νέων που δεν έχουν εργασία, δεν σπουδάζουν και δεν καταρτίζονται επαγγελματικά. Δυστυχώς, σύμφωνα με τη έκθεση του ΟΟΣΑ «Society in a glance 2016», η χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό ΝΕΕΤs στις χώρες του ΟΟΣΑ μετά την Τουρκία και την Ιταλία και το υψηλότερο ποσοστό ΝΕΕΤs που κατέχουν πανεπιστημιακούς τίτλους. Το κόστος αυτών των παιδιών για την ελληνική οικονομία αποτιμάται στο 2% του ΑΕΠ και είναι αρκετά μεγαλύτερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
7. Καθιέρωση του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας, ενίσχυση της αντιπροσωπευτικότητας και της αποτελεσματικότητας των οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ, διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών με την ενίσχυση των τμημάτων εκείνων που προσφέρουν δωρεάν ΠΜΣ και με την απαλλαγή τουλάχιστον του 40% των φοιτητών από τα τέλη φοίτησης.
Ολες αυτές οι προτεραιότητες προϋποθέτουν αλλαγή νοοτροπιών καθώς και έμπρακτο ενδιαφέρον της κοινωνίας και των κυβερνήσεων για τη δημόσια εκπαίδευση. Στην Ελλάδα των Μνημονίων, η δημόσια εκπαίδευση άντεξε κυρίως χάρη στην προσφορά των εκπαιδευτικών, παρότι αντιμετωπίζονται συχνά με απαξιωτικό τρόπο στο πλαίσιο της γενικότερης ιδεολογικής επίθεσης εναντίον των δημόσιων αγαθών. Η αύξηση των δαπανών για την παιδεία και οι διορισμοί εκπαιδευτικών είναι αναγκαίες πολιτικές για να δημιουργηθεί μια νέα κανονικότητα στην εκπαίδευση. Προς την κατεύθυνση αυτή, συμβολικά και ουσιαστικά, υπήρξε σημαντικό επίτευγμα το άνοιγμα όλων των σχολείων στην ώρα τους τον περασμένο Σεπτέμβριο ύστερα από πολλά χρόνια. Μια επιτυχία που εκτιμήθηκε από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και τις οικογένειες και έβαλε τέλος στον μύθο περί διαχειριστικής ανεπάρκειας της Αριστεράς. Η περσινή επιτυχία είναι βέβαιο ότι θα επαναληφθεί και φέτος χάρη στην κινητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας και όλου του υπηρεσιακού μηχανισμού του υπουργείου Παιδείας.
Συμπερασματικά και με δεδομένη την επίθεση που δέχεται το δημόσιο σχολείο από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού που απεχθάνονται το δημόσιο σχολείο της νεωτερικότητας, ο ΣΥΡΙΖΑ σε πολύ δύσκολες συνθήκες αναδεικνύεται ως η κατεξοχήν δύναμη υπεράσπισης και αναβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης. Και αυτό σίγουρα καταγράφεται στα πιο θετικά στοιχεία της διακυβέρνησης της χώρας από την Αριστερά.
-O Nίκος Φίλης είναι βουλευτής Α' Αθήνας και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ, τέως υπουργός Παιδείας.
Η ελληνική κακοδαιμονία
Του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, πολλές χώρες που ζούσαν κάτω από τον ζυγό του σοβιετικού κομμουνισμού αναζήτησαν δρόμους εξόδου από την υπανάπτυξη και τη στασιμότητα. Η Φινλανδία επέλεξε να επενδύσει στην αναμόρφωση του εκπαιδευτικού της συστήματος. Υστερα από λίγα χρόνια είχε δημιουργήσει ένα από τα πιο ανταγωνιστικά εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου. Μοχλό ανάπτυξης και δημιουργίας.
Δεν υπαινίσσομαι ότι πρέπει να αντιγράψουμε το φινλανδικό σύστημα ή οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο. Η μεταπρατική αντιγραφή και μεταφορά εκπαιδευτικών προτύπων και μοντέλων δημιουργεί πάντοτε στρεβλώσεις και εκτρώματα. Ιδιαίτερα για μια χώρα με βαθιά πολιτισμική και εκπαιδευτική παράδοση, όπως η Ελλάδα, και μια γλώσσα που συνδέει την αρχαία ελληνική γραμματεία με τα νέα ελληνικά γράμματα.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όμως, ιδιαίτερα στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, χρειαζόταν όχι απλά μια οργανωτική αλλαγή, αλλά μια νέα φιλοσοφία. Το μοντέλο που είχε διαμορφωθεί από τη δεκαετία του '80 έπασχε από έλλειψη αξιολόγησης, παπαγαλία, μια νοοτροπία ήσσονος προσπάθειας, φροντιστηριοποίηση του Λυκείου, καθηγητοκεντρικό πρόγραμμα σπουδών και περιθωριοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Η μεταρρύθμιση της κυβέρνησής μας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση βασιζόταν στις αρχές της αριστείας, της αξιολόγησης, της δημιουργικής μαθησιακής διαδικασίας, της παιδευτικής αυτονομίας του Λυκείου και της αναβάθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Φτιάξαμε ένα Νέο Γενικό Λύκειο (Ν. 4186/2013) με παιδευτική αυτονομία και αυστηροποίηση του συστήματος προαγωγής. Ενισχύοντας τα μαθήματα Γενικής Παιδείας και βάζοντας τη βάση του 10 στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά. Θεσμοθετήσαμε την Τράπεζα Θεμάτων, ώστε να διασφαλίσουμε την ενιαία κάλυψη όλης της διδακτέας ύλης στην επικράτεια και την αντικειμενικότητα στις εξετάσεις. Επαναφέροντας την τάξη στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Με την εισαγωγή της μεθοδολογίας της έρευνας, αλλάζαμε το μαθησιακό υπόδειγμα από την παπαγαλία στην εκπαίδευση με βάση την έρευνα. Μαθαίνοντας τα παιδιά πώς να μαθαίνουν. Μειώσαμε τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα σε τέσσερα. Νομοθετήσαμε και εφαρμόσαμε ένα σύστημα αξιολόγησης. Γιατί ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν αξιολογεί δομές, διαδικασίες και εκπαιδευτικό έργο δεν μπορεί να βελτιωθεί. Και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρούσε αυτό το θλιβερό προνόμιο για 32 χρόνια.
Επαναφέραμε και ενισχύσαμε τον θεσμό των δημόσιων πρότυπων σχολείων αριστείας με αδιάβλητες και επιτυχείς εξετάσεις. Για να λειτουργήσουν ως φάροι αριστείας συνολικά για τη δημόσια παιδεία.
Δώσαμε έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση προσπαθώντας να αλλάξουμε δομές και νοοτροπίες δεκαετιών. Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, το όνειρο κάθε οικογένειας, που συντήρησε το πολιτικό σύστημα για πελατειακούς λόγους, ήταν η εισαγωγή των παιδιών στο πανεπιστήμιο και μετά η πρόσληψή τους στο Δημόσιο. Αυτή η νοοτροπία απαξίωσε στην πράξη την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και στέρησε τη χώρα μας από ανθρώπινο δυναμικό με δεξιότητες. Επιμέναμε να «παράγουμε» άνεργους πτυχιούχους, στερώντας πολλούς επαγγελματικούς κλάδους από ανθρώπινο δυναμικό. Για τον λόγο αυτό δημιουργήσαμε ένα καινοτόμο Επαγγελματικό Λύκειο με 26 ειδικότητες που έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας. Εφαρμόζοντας για όλους τους μαθητές τον θεσμό της μαθητείας, δηλαδή της πρακτικής άσκησης στην επιχείρηση. Συνδέσαμε, έτσι, τον χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις. Ιδρύσαμε τις δημόσιες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης για τους αποφοίτους της τυπικής Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Ετσι ώστε τα παιδιά που δεν θέλουν να συνεχίσουν στη μεταγυμνασιακή τυπική εκπαίδευση να αποκτούν δεξιότητες. Και να μη βγαίνουν ανειδίκευτα στην αγορά εργασίας. Συνδέσαμε τον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας με τον χάρτη των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Περιορίζοντας, με τις συγχωνεύσεις ή καταργήσεις τμημάτων, όλα τα άσχετα με την Τεχνολογική Εκπαίδευση αντικείμενα. Δίνοντας έμφαση σε κλάδους αιχμής για την ανάπτυξη της χώρας.
Οι στρατηγικές προτεραιότητες αυτής της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας ήταν βασισμένες στις αναπτυξιακές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και λογοδοτούσαν σε ένα αξιακό πρόταγμα. Η σημερινή κυβέρνηση, εσχάτως, αρχίζει να επαναφέρει κάποια από τα μέτρα που αρχικά κατήργησε. Οπως τη μαθητεία, τις εξετάσεις στα πρότυπα, την Τράπεζα Θεμάτων. Μια συνολική μεταρρύθμιση, όμως, για να αποδώσει χρειάζεται χρόνο και όχι το ράβε - ξήλωνε της ελληνικής κακοδαιμονίας.
Η πιο πρόσφατη χαμένη ευκαιρία της ελληνικής εκπαίδευσης ήταν η ακύρωση της προσπάθειας που έγινε, αρχικά από τη Μαριέττα Γιαννάκου και στη συνέχεια, πιο ολοκληρωμένα, από την Αννα Διαμαντοπούλου, για τον συντονισμό της ελληνικής εκπαίδευσης με όσα συμβαίνουν διεθνώς. Οι στόχοι ήταν: ουσία στην εκπαίδευση, αυτονομία, διαφοροποίηση, αξιολόγηση, διαφάνεια, λογοδοσία. Αν αυτή η προσπάθεια είχε επιτραπεί να ευοδωθεί, τουλάχιστον τα ελληνικά πανεπιστήμια θα μπορούσαν να είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή για την ανάταξη της χώρας. Αντ' αυτού βουλιάζουν στη ρουτίνα, στη μετριότητα, στην ίντριγκα, στην ανυποληψία και στην ανέχεια, για να μην πούμε για τη βρώμα και τα σκουπίδια, την έλλειψη θέρμανσης στα κουφάρια των κτιρίων τους, τη μόνιμη κατάληψη και εγκατάλειψη χώρων, την έλλειψη επιστημονικών περιοδικών κ.λπ. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη μονάδες αντίστασης που, σ' ένα αποκαρδιωτικό περιβάλλον, καταφέρνουν να τιμούν την επιστήμη και τον τίτλο του ακαδημαϊκού δασκάλου και να κρατούν με κόπο το κεφάλι της ανώτατης εκπαίδευσης έξω από το νερό.
Ποιος εμπόδισε αυτή την προσπάθεια; Αφενός, οι πολλαπλές ομάδες που παρασιτούν επί της δημόσιας εκπαίδευσης και την εκμεταλλεύονται για ίδιον όφελος. Οι κραυγές και τα συνθήματα υπέρ του Δημοσίου στο προσκήνιο έκρυβαν συνήθως ιδιοτελείς μεθοδεύσεις στο παρασκήνιο. Αφετέρου, εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις, με προεξάρχοντες τον ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους του, που στήριξαν και αξιοποίησαν τις συντεχνίες, επένδυσαν και συμμετείχαν στην αυθαιρεσία, στους τραμπουκισμούς, στην ανυπακοή χωρίς συνέπειες, στην τυφλή άρνηση και στην ασυδοσία ώστε να μην αλλάξει απολύτως τίποτε. Πώς να ξεχάσει κανείς τους ανυπότακτους πρυτάνεις-στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που έβαζαν λουκέτο στα ιδρύματα και κρέμαγαν μαύρες σημαίες, τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του που έσπευδαν να στηρίξουν κάθε παρανομία;
Και τι έκαναν τώρα που βρέθηκαν στην κυβέρνηση; Ανακάλυψαν όψιμα ότι τα μεγαλύτερα εμπόδια για οποιεσδήποτε αλλαγές είναι «η συντεχνιακή νοοτροπία και οι πελατειακές σχέσεις», αυτές ακριβώς που καλλιεργούσαν και υπερασπίζονταν όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Επί δυόμισι χρόνια επιδόθηκαν σε επάλληλους και αέναους προσχηματικούς διαλόγους μόνο με φίλους τους που παρήγαγαν πρόχειρα συμπιλήματα, αφενός για να αποκτήσουν θέσεις που, καθ' ομολογίαν τους, δεν διέθεταν και αφετέρου για να τους χρησιμοποιήσουν ως προπέτασμα καπνού πίσω από το οποίο ξήλωναν προηγούμενους νόμους, ψήφιζαν τροπολογίες εμβόλιμες και απάλλασσαν με φωτογραφικές ρυθμίσεις ημετέρους από τυχόν προηγούμενες παρανομίες τους. Κι έρχεται εκ των υστέρων ο υπουργός να μιλήσει για πρόβλημα αποσπασματικών ρυθμίσεων που πρέπει να κωδικοποιηθούν! Τα «επιτεύγματά» τους; Η κατάργηση των πρότυπων σχολείων με την εν γένει απαξίωση και λοιδορία της αριστείας, η αντισυνταγματική, όπως έκρινε το ΣτΕ, επιλογή των διευθυντών, η κατάργηση των Συμβουλίων στα πανεπιστήμια.
Ολα αυτά δεν έχουν σχέση με την παιδεία και την εκπαίδευση. Είναι ένα επικοινωνιακό σκηνικό αντιπερισπασμού που συντηρείται με συνεχείς συνεντεύξεις όπου αναγγέλλονται μέτρα στο γόνατο, τα οποία στη συνέχεια ανακαλούνται μόλις υπάρξει η παραμικρή αντίδραση. Ακόμη περιμένουμε το νομοσχέδιο που είχε υποσχεθεί ο υπουργός για την εβδομάδα μετά τις 6 Απριλίου. Ισως με τον επόμενο αντιπερισπασμό, με μια νέα συνέντευξη.
Χρειαζόμαστε για την εκπαίδευση στόχους για τους οποίους να υπάρχει σχέδιο, παρακολούθηση των αλλαγών και συνεχής αποτίμηση ώστε να μπορούν να γίνουν διορθώσεις. Τι στόχους να βάλουμε; Να είναι τα σχολεία μας εφάμιλλα των καλύτερων διεθνώς, οι μαθητές τους να βρίσκουν και να καλλιεργούν τις κλίσεις τους και ν' αποκτούν δεξιότητες και γνώσεις, τα πανεπιστήμιά μας να είναι κυψέλες μελέτης και έρευνας, πόλος έλξης για φοιτητές και ακαδημαϊκούς από όλον τον κόσμο. Η Ελλάδα σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να έχει συντριπτικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι πολλών άλλων χωρών και να αποκτήσει την ήπιας μορφής αλλά τεράστια ισχύ που δίνει η επιρροή στο πιο δυναμικό κομμάτι του πληθυσμού, στους νέους και στις νέες μιας χώρας. Αυτοί που θα σπουδάσουν εδώ όχι μόνο θα συμβάλουν στην εθνική οικονομία, αλλά θα διεθνοποιήσουν τα ιδρύματα, θα φέρουν ένα πνεύμα κοσμοπολιτισμού, θα γίνουν και θα παραμείνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές και φίλοι της χώρας μας. Αντ' αυτού παραμένουμε καθηλωμένοι και κλειστοφοβικοί.
Χρειαζόμαστε απαλλαγή από ιδεοληψίες και μια πνοή δημιουργίας και αναγέννησης για να κάνουμε την παιδεία ν' ανθήσει. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί.
-Η Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17
35 χρόνια χαμένες ευκαιρίες
«ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν μια έρευνα - ακτινογραφία της κατάστασης στην εκπαίδευση από το 1981 έως σήμερα. Εκπαιδευτικοί, πανεπιστημιακοί, πρώην υπουργοί και ο σημερινός, κλήθηκαν να καταθέσουν τις σκέψεις τους για το πριν και το επέκεινα
Του Νίκου Μάστορα
Τριάντα πέντε χρόνια χαμένων ευκαιριών και αλλεπάλληλων κατεδαφίσεων συμπληρώνονται εφέτος για την παιδεία στη χώρα μας. Τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό που ερχόταν στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, φρόντιζε να αποσυναρμολογεί όσα είχε φτιάξει ο προηγούμενος με τη λογική της αλλαγής μοντέλου. Ετσι πέρασαν ανεκμετάλλευτα τα χρόνια που σήμερα, από την ανασφάλεια του παρόντος, ονομάζουμε πια «τα χρόνια πριν από την κρίση» και η παιδεία δεν κατάφερε να γίνει το γερό σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα πατούσε η χώρα για να ορθοποδίσει.
Στην εκπαίδευση ισχύουν ίσως περισσότερο από ό,τι σε άλλους τομείς της πραγματικότητας που ζούμε, οι στίχοι του Ελύτη από τη «Μαρία Νεφέλη»: «Περπατώ μες στ' αγκάθια μες στα σκοτεινά, σ' αυτά που 'ναι να γίνουν και στ' αλλοτινά, κι έχω για μόνο μου όπλο μόνη μου άμυνα, τα νύχια μου τα μοβ σαν τα κυκλάμινα». Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή την άμυνα τελικά έχουμε μόνο απέναντι στα μελλούμενα: τα παιδιά μας...
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", γράφημα |
Του Νίκου Μάστορα
Τριάντα πέντε χρόνια χαμένων ευκαιριών και αλλεπάλληλων κατεδαφίσεων συμπληρώνονται εφέτος για την παιδεία στη χώρα μας. Τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το εκάστοτε πολιτικό προσωπικό που ερχόταν στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, φρόντιζε να αποσυναρμολογεί όσα είχε φτιάξει ο προηγούμενος με τη λογική της αλλαγής μοντέλου. Έτσι πέρασαν ανεκμετάλλευτα τα χρόνια που σήμερα, από την ανασφάλεια του παρόντος, ονομάζουμε πια «τα χρόνια πριν από την κρίση» και η παιδεία δεν κατάφερε να γίνει το γερό σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα πατούσε η χώρα για να ορθοποδίσει.
Στην εκπαίδευση ισχύουν ίσως περισσότερο από ό,τι σε άλλους τομείς της πραγματικότητας που ζούμε, οι στίχοι του Ελύτη από τη «Μαρία Νεφέλη»: «Περπατώ μες στ' αγκάθια μες στα σκοτεινά, σ' αυτά που 'ναι να γίνουν και στ' αλλοτινά, κι έχω για μόνο μου όπλο μόνη μου άμυνα, τα νύχια μου τα μοβ σαν τα κυκλάμινα». Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή την άμυνα τελικά έχουμε μόνο απέναντι στα μελλούμενα: τα παιδιά μας...
Πώς να κρυφτείς από τους γονείς...
Όσοι έχετε παιδιά σε δημόσια δημοτικά σχολεία πιθανότατα το ζείτε: ένα παιδάκι να κουβαλάει καθημερινά μια σάκα με βάρος σχεδόν το μισό από όσο ζυγίσει το ίδιο. Ισως κανένα ελληνόπουλο υπό τις συνθήκες του σημερινού δημόσιου σχολείου δεν κατορθώνει να σηκώσει το ανώτατο επιτρεπόμενο βάρος για παιδιά, που είναι ίσο με το 10% του σωματικού τους βάρους.
Ούτε είναι λοιπόν τυχαίο ότι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα και μάλιστα του ισπανικού Πανεπιστημίου της Γρανάδας, ποσοστό άνω του 30% των παιδιών δημοτικού καταλήγουν με προβλήματα πόνων στη μέση και την πλάτη εξαιτίας της σχολικής τσάντας. Η Μάγια Μ., μαθήτρια Ε' Δημοτικού, το θέτει ευθέως στους γονείς της: «Μπορώ να χρησιμοποιήσω την παλιά τσάντα με τα ροδάκια ξανά; Πονάω...». Με απλά λόγια, τα ελληνικά σχολεία προπονούν εντατικά τους αυριανούς ενηλίκους στην οσφυαλγία.
Και αυτό όταν εδώ και χρόνια αρκετές κυβερνήσεις διατείνονταν ότι τα παιδιά μας θα αφήνουν τα βιβλία τους στο σχολείο και δεν θα χρειάζεται να διαβάζουν σπίτι, αφού όλα τα μαθήματα και η μελέτη για την επομένη θα γίνονταν στα ολοήμερα.
Το ξέρετε όσοι έχετε παιδιά δημοτικού επίσης ότι το παιδί σας πηγαίνει στο ολοήμερο σχολείο όπου υποτίθεται ότι θα υπήρχαν πρόσθετες δραστηριότητες αλλά επιστρέφει σπίτι συχνά χωρίς καν να έχει διαβάσει έστω λίγο για την επομένη, αφού από πέρυσι με τις αλλαγές στον θεσμό που έκανε ο Νίκος Φίλης υποστηρίζοντας ότι εξαπλώνει τα ολοήμερα, τα περισσότερα κατάντησαν παιδοφυλακτήρια δεδομένου ότι δεν έχουν πια τον ίδιο μόνιμα υπεύθυνο εκπαιδευτικό. Κι αν πάλι δεν το στέλνετε στο ολοήμερο, τότε πρέπει να το παραλάβετε στις 13.15 το μεσημέρι αντί για τις 14.00 που το παραλαμβάνατε πρόπερσι. Και τα μαθήματα, συγκριτικά με αυτά που γίνονταν στα προηγούμενα Ολοήμερα Αναμορφωμένου Προγράμματος (τα οποία απασχολούσαν μεγάλο ποσοστό μαθητικού δυναμικού) μειώθηκαν κατά 60 ώρες την εβδομάδα.
Αν είστε τυχεροί και ζείτε σε οικονομικά κάπως εύρωστους δήμους, ο χειμώνας δεν βρίσκει τα παιδιά σας να τουρτουρίζουν. Οι λιγότερο τυχεροί περιμένουν μέχρι να βρεθούν χρήματα για πετρέλαιο, αν βρεθούν... Για να μη μιλήσουμε για τα νηπιαγωγεία που κάθε χρόνο χιλιάδες γονείς δεν βρίσκουν θέση ιδιαίτερα για τα νήπια πρώτης ηλικίας. Παρότι επίσης πολλές κυβερνήσεις είχαν υποσχεθεί διετή υποχρεωτική προσχολική αγωγή.Τα ξέρουν όλα αυτά οι γονείς. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ τα ξέρει και το υπουργείο Παιδείας, τα ξέρουν και οι δήμοι, εξακολουθούμε κάθε φορά να ζούμε τη χρονιά της μαρμότας.
Προσλήψεις αναπληρωτών για να διδάξουν τους...απόντες
Στις 3 Απριλίου το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τις προσλήψεις ακόμα 45 αναπληρωτών καθηγητών για να καλύψουν τα κενά στα γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Για τα κενά που από την αρχή της χρονιάς είχαν, υποτίθεται, καλυφθεί φτάσαμε να κάνουμε προσλήψεις λίγο πριν από τις διακοπές του Πάσχα.
Τώρα πάντως δεν θα πολυχρειαστούν, αφού σε λίγες μέρες αρχίζει το... έθιμο των απουσιών και οι τάξεις αδειάζουν! Στο απαξιωμένο δημόσιο λύκειο εδώ και πολλά χρόνια οι μαθητές της Β' και Γ' τάξης κρατούν τις απουσίες τους για το τέλος της χρονιάς, προκειμένου να έχουν έξτρα χρόνο για διάβασμα και φροντιστήρια ενόψει των Πανελλαδικών.
Από τα τέλη Απριλίου τα λύκεια λειτουργούν με σχεδόν το μισό μαθητικό τους πληθυσμό χρόνια τώρα. Οι περισσότεροι έχουν κρατήσει ακόμα και 100 απουσίες για τον Μάιο. Το 2015-2016 πάνω από 18.000 μαθητές της Γ' τάξης έλειψαν σχεδόν έναν ολόκληρο μήνα, ενώ 38.000 έκαναν έως 50 απουσίες! Και τι να πει κανείς για τις εξετάσεις που έρχονται με τις παλινωδίες που συνέβησαν φέτος! Ο αριθμός εισακτέων άλλαξε και ξανάλλαξε, οι επαναληπτικές - που θα γίνουν Σεπτέμβριο - προκαλούν ερωτηματικά για την εγκυρότητά τους, η διαγωγή των μαθητών, κατά τις εξαγγελίες, θα σταματήσει να εξετάζεται.
Η γενική εικόνα στα γυμνάσια και λύκεια της χώρας είναι αποκαρδιωτική: Μηδενικές κι φέτος θα είναι οι μόνιμες προσλήψεις. Έτσι απομένει το γερασμένο (η μέση ηλικία των καθηγητών Λυκείου είναι 47,5 έτη...) και κουρασμένο μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, οι κακοπληρωμένοι περιφερόμενοι αναπληρωτές, εκπαιδευτικοί που υποχρεώνονται με αναθέσεις να διδάσκουν μαθήματα που δεν έχουν διδαχθεί επαρκώς οι ίδιοι στα πανεπιστήμια, σχολικά εργαστήρια που υπολειτουργούν με μηχανήματα παλιάς τεχνολογίας και έλλειψη αναλωσίμων, σχολικές βιβλιοθήκες κλειστές ελλείψει προσωπικού, υποδομές που όλο και πιο δύσκολα συντηρούνται. Γονείς που καλούνται να συνεισφέρουν για γραφική ύλη και συντήρηση υποδομών, σχολεία που δεν έχουν έγκαιρα θέρμανση. «Πολλοί εκπαιδευτικοί σε Β' και Γ' Λυκείου απλά διεκπεραιώνουν την ύλη» λέει στα «ΝΕΑ» ο Γ.Π., παλιός καθηγητής χημικός. «Γιατί ξέρουν ότι οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο για όσα τους μαθαίνουν τα φροντιστήρια» συμπληρώνει. Έτσι και οι μαθητές στα λύκεια διεκπεραιώνουν τις δύο τελευταίες τάξεις προετοιμαζόμενοι για τις εξετάσεις. Μόνο αυτά τα μαθήματα τους ενδιαφέρουν πραγματικά. Οι οποίες εξετάσεις, ως γνωστόν, με εξαίρεση τη διαδικασία τους επί της ουσίας αλλάζουν διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες. Για παράδειγμα, φέτος διαχωρίστηκαν οι απολυτήριες από τις Πανελλαδικές και θα αλλάξουν το 2020 πάλι με βάση τα πορίσματα του Διαλόγου για την Παιδεία που θα ανακοινωθούν Ιούνιο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, πώς να μην «πατώσουν» οι 15χρονοί μας στην περίφημη διεθνή έρευνα PISA του ΟΟΣΑ που μετρά την ικανότητα των 15χρονων μαθητών να εφαρμόζουν γνώσεις και δεξιότητες στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά και στην κατανόηση κειμένου; Η Ελλάδα κατατάχθηκε και πέρυσι στην ομάδα των χωρών με χαμηλότερη επίδοση από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Ως προς το κύριο αντικείμενο της έρευνας, που ήταν οι φυσικές επιστήμες, η Ελλάδα βρέθηκε στην 32η θέση ανάμεσα στις 35 χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ στο σύνολο των 72 κρατών που περιλαμβάνει η έρευνα πήραμε την 43η θέση.
Η εξωστρέφει πνίγεται
Ο νόμος - πλαίσιο της Αννας Διαμαντοπούλου για τη λειτουργία των πανεπιστημίων ήταν αυτός που πέρασε από τη Βουλή με την ευρύτερη πλειοψηφία που έχει επιτύχει νόμος εδώ και πολλά χρόνια. Και επίσης αυτός που πολεμήθηκε με τον μεγαλύτερο ζήλο.
Το νέο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ του Κώστα Γαβρόγλου σηματοδοτεί και επίσημα το τέλος του νόμου αυτού, με την αντικατάσταση των Συμβουλίων των ιδρυμάτων από περιφερειακά Συμβούλια και την επιστροφή της παλιάς διαδικασίας εκλογής πρύτανη, χωρίς προεπιλογή αλλά ούτε και προκήρυξη διεθνούς ενδιαφέροντος.
Σήμερα επίσης τα πανεπιστήμια υποχρηματοδοτούνται σε τέτοιο βαθμό (υπολογίζεται ότι η χρηματοδότησή τους μειώθηκε πάνω από 60% από το 2009), που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν ούτε στα ανελαστικά έξοδα λειτουργίας τους. Στη φοιτητική μέριμνα, η κατάσταση είναι οριακή. Ακόμα κι όταν καίγεται ένας λαμπτήρας, ζητείται συχνά από τους φοιτητές να τον πληρώσουν, ενώ η σίτιση είναι προβληματική σε πολλές εστίες. Πρόσφατα κραυγές αγωνίας για την υποχρηματοδότηση εξέπεμψαν ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Αθήνας Γιάννης Γκόλιας και του Αριστοτελείου Περικλής Μήτκας. Σε όλα τα ιδρύματα, ζωοδότης λογαριασμός - που τα βοηθά να μη βάλουν λουκέτο - έχει απομείνει μόνο ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ), από τον οποίο αντλούν πλέον χρήματα για σχεδόν όλες τους τις ανάγκες. Κι όμως, αντί η πολιτεία τουλάχιστον να διευκολύνει την κατάσταση, έχει θεσπίσει τόσους εξονυχιστικούς ελέγχους στον ΕΛΚΕ που, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Διονύσης Ασημακόπουλος, ο ΕΛΚΕ, με σχεδόν 1/4 του προσωπικού του να ασχολείται με τους ελέγχους, έχει σχεδόν παραλύσει με αποτέλεσμα να χάνονται χρήματα, ενώ οι έλληνες ερευνητές να εγκαταλείπουν ή να μην προτιμούνται ως συντονιστές ερευνητικών προγραμμάτων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος γιατί οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι το πρόγραμμα θα «σκαλώσει» στους ελέγχους!
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΕΡΑΡΙ. «Δεν είναι δυνατόν να ζητείται ακριβής προϋπολογισμός ερευνητικού έργου όταν αυτό αφορά λ.χ. ένα πείραμα στη θάλασσα, όπου μπορεί από ένα μπουρίνι να σπάσει κάποιο εργαλείο. Γίνονται τόσο πολλοί έλεγχοι σήμερα, που μπλοκάρεται η έρευνα» καταλήγει. Και γιατί όλα αυτά; Επειδή πριν από περίπου 20 χρόνια είχε προκύψει το σκάνδαλο του Παντείου, όπου υπάλληλοι και πανεπιστημιακοί χρησιμοποίησαν τον ΕΛΚΕ για να αγοράσουν... Φεράρι και ακριβές μπανιέρες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν μπορεί μια ολόκληρη χώρα να φυσάει το γιαούρτι 20 χρόνια μετά επειδή ένα ίδρυμα «κάηκε στον χυλό», όμως οι περιπέτειες του ΕΛΚΕ φαίνεται πως συνεχίζονται. Προ ημερών ο εισαγγελέας Θεσσαλονίκης άσκησε κακουργηματική ποινική δίωξη εις βάρος πρώην πρυτάνεων του Αριστοτελείου και εναντίον των προεδρείων του ΕΛΚΕ επειδή την περίοδο 1999-2014 εμφανίζεται απώλεια εσόδων ύψους 37 εκατ. ευρώ από τα χρήματα που όφειλαν να καταβάλουν στον λογαριασμό όσοι εκ των καθηγητών του ιδρύματος ασκούσαν παράλληλα ελευθέρια επαγγέλματα. Οι υπόχρεοι καθηγητές υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 1.000 άτομα. Καταφανώς υπάρχει μια υπερβολή στη δίωξη, γεγονός που οδήγησε τον Κώστα Γαβρόγλου να δηλώσει ότι θα καλύψει αναδρομικά με νόμο τους πρυτάνεις. Οσο για τους καθηγητές, έχει πλέον θεσπιστεί ακόμα και άρση φορολογικού απορρήτου για τις ανάγκες υπολογισμού των οφειλόμενων ποσών προς τον ΕΛΚΕ από ελεύθερο επάγγελμα. Δεν είναι εύκολη υπόθεση λοιπόν η απλοποίηση των διαδικασιών και ευτυχώς που τελευταία η έρευνα στα ΑΕΙ κάπως κινείται και πάλι χάρη στο Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και τη διάθεση πρόσθετων πόρων ύψους 240 εκατ. ευρώ κατά την τριετία 2017-2019.
Την ίδια στιγμή που ούτε το 10% των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας δεν διαθέτει πλέον καλές υποδομές. Τελευταίο παράδειγμα, η Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών - η οποία προσφέρει δωρεάν οδοντιατρικές εργασίες σε χιλιάδες ασθενείς με οικονομική αδυναμία - αποφάσισε πρόσφατα πως δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της χωρίς εξοπλισμό και αναλώσιμα, γι' αυτό οι καθηγητές της αποφάσισαν αποχή διαρκείας από το κλινικό και εκπαιδευτικό τους έργο. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν διευκολύνει τα πανεπιστήμια να βρουν μόνα τους νέους πόρους. Ο Γαβρόγλου, «φρενάροντας» πρόσφατο αίτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών να ιδρύσει η Φιλοσοφική προπτυχιακό τμήμα στην Αγγλική Γλώσσα για σπουδές στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία που θα απευθυνόταν σε αλλοδαπούς (είπε ότι δεν υπάρχει νόμος που να το επιτρέπει, ενώ και οι σπουδές θα ήταν τριετείς), δήλωσε «ανοιχτός» να συζητήσει για εξωστρέφεια, για τη δυνατότητα αγγλόφωνων τμημάτων και τον ρόλο του Διεθνούς Πανεπιστημίου, αλλά με εξαιρετικά αυστηρούς όρους: «Οχι μπίζνα, επί της ουσίας» είπε. Ομως εξ ορισμού τα αγγλόφωνα προπτυχιακά τμήματα σε όλα τα ΑΕΙ του κόσμου λειτουργούν και σαν μπίζνα. Τι άλλο περιμένει κανείς όταν χώρες όπως η Ολλανδία ή η Ουγγαρία λ.χ. έχουν αγγλόφωνα προπτυχιακά, αν όχι έσοδα απο ξένους φοιτητές; Αυτό πάντως από μόνο του δεν τα κάνει λιγότερο ποιοτικά.
ΟΙ ΘΛΙΒΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ. Τζίφος λοιπόν κι από εκεί. Αφού όμως η εξωστρέφεια πνίγεται ενώ η κρίση γιγαντώνεται, ακούγεται λογικό ότι σχεδόν διπλασιάστηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία οι «λιμνάζοντες» φοιτητές στα ελληνικά πανεπιστήμια, όπως προέκυψε από πρόσφατη μελέτη του ίδιου του υπουργείου Παιδείας. Επίσης το 10% των ελλήνων πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης μεταναστεύει στο εξωτερικό. Περιττό να αναφερθεί ότι λόγω των υψηλών προσόντων και κατάρτισης αυτών των επιστημόνων, η «σχετική ζημιά» για την Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερη. Επισημαίνεται ακόμα η ισχνή σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας: η απασχόληση των αποφοίτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης παρουσιάζει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Το 2007 το 70,1% των αποφοίτων 20-34 ετών είχε απασχόληση για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, όμως το 2013 το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε στο 45,4%, δείχνοντας την τρομακτική αύξηση της ανεργίας των νέων. Ακόμα, το πλήθος του διδακτικού προσωπικού στα ΑΕΙ έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία χρόνια.
"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17
Σχέδιο και συναίνεση
Του Θάνου Δημόπουλου
Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τις μεγάλες μειώσεις που υπέστη στη χρηματοδότησή του από την πολιτεία, έμεινε όρθιο χάρη στο υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό του και στην ισχυρή παράδοσή του.
Οπως και το 1837 η ίδρυση πανεπιστημίου αποτέλεσε πρώτιστη και καίρια επιλογή του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, έτσι και σήμερα πρέπει το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο να βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της πολιτείας για την έξοδο από την κρίση. Να αποτελέσει, δηλαδή, βασική προτεραιότητα της πολιτείας.
«Δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων». Εκτός από τη μακρόχρονη υποχρηματοδότηση, όμως, μεγάλο φραγμό στο έργο των πανεπιστημίων αποτελεί και η απόλυτη εξομοίωση του θεσμικού πλαισίου που τα διέπει με εκείνο της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, χωρίς να λαμβάνονται ουδόλως υπόψη οι σημαντικές ιδιαιτερότητες της εκπαίδευσης και της έρευνας. Εχουν μετατραπεί έτσι τα ιδρύματα σε εξόχως γραφειοκρατικούς μηχανισμούς μέσα στους οποίους αναντίστοιχα μεγάλο μέρος των πόρων, ανθρώπινων και οικονομικών, καταναλίσκονται για την τήρηση των διαδικασιών και όχι για την παραγωγή έργου σύμφωνα με τους σκοπούς τους. Επιπροσθέτως, τα χρονικά διαστήματα που απαιτούν οι διαδικασίες αυτές και η μεγάλη ανελαστικότητά τους βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις απαιτήσεις της εκπαίδευσης και της έρευνας. Εάν δεν γίνουν σύντομα οι κατάλληλες προσαρμογές του θεσμικού πλαισίου, θα πληγεί σε ανεπανόρθωτο βαθμό η ερευνητική δραστηριότητα των πανεπιστημίων - τα πρώτα σημάδια έχουν ήδη εμφανιστεί - και θα χαθεί περισσότερη από τη μισή μη κρατική χρηματοδότηση την οποία προσελκύουν οι καθηγητές των ιδρυμάτων (για το Πανεπιστήμιο της Αθήνας η χρηματοδότηση αυτή είναι πολλαπλάσια της κρατικής επιχορήγησης). Κατά συνέπεια, θα χαθούν και δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες και ερευνητές που σήμερα απασχολούνται σε ερευνητικά, αναπτυξιακά και επιμορφωτικά έργα, ενισχύοντας το στελεχιακό δυναμικό των πανεπιστημίων και του παραγόμενου ερευνητικού και αναπτυξιακού έργου, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται σημαντικά το λεγόμενο «brain drain» προς το εξωτερικό.
Οι υποδομές και ο εξοπλισμός σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια αντοχής τους, αν δεν τα έχουν ξεπεράσει. Η δημόσια επένδυση σε αυτόν τον τομέα, εφόσον γίνει με πρόγραμμα και προοπτική, μπορεί να είναι πολλαπλώς αποδοτική για την κοινωνία και την οικονομία.
Το επίπεδο της φοιτητικής μέριμνας είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ύψος της χρηματοδότησης προς την ανώτατη εκπαίδευση. Επομένως, οφείλει η πολιτεία να εξασφαλίσει, ιδιαίτερα σήμερα, στους φοιτητές που έχουν πραγματικά ανάγκη ένα ισχυρό δίχτυ προστασίας για την απρόσκοπτη ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Μακρόπνοος σχεδιασμός και συναίνεση. Κάθε αλλαγή γενικότερα στην παιδεία πρέπει να χαρακτηρίζεται από μακρόπνοο σχεδιασμό και συναίνεση, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Δηλαδή, πρέπει να εξασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων, καθώς και εκείνων που θα κληθούν να εφαρμόσουν τις όποιες αλλαγές, ήτοι των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Χωρίς αυτή τη συναίνεση καμία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν θα «μακροημερεύσει». Οψόμεθα!
-Ο Θάνος Δημόπουλος είναι πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Τροχοπέδη στα ΤΕΙ
Του Μιχάλη Μπρατάκου
Mε βάση τη νομοθεσία του κράτους από το 2001 τα ΤΕΙ είναι Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του Τεχνολογικού Τομέα, τα οποία λειτουργούν εντός του ίδιου νομοθετικού πλαισίου, με αποστολή τη μετάδοση γνώσης με την έρευνα και τη διδασκαλία, με τετραετή προγράμματα σπουδών για την απόκτηση πτυχίου (Bachelor), με διδάσκοντες καθηγητές που έχουν τα ίδια τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα με τους καθηγητές πανεπιστημίων και επιπλέον επαγγελματική προϋπηρεσία.
1Ωρίμασαν πλέον οι συνθήκες για τη μετονομασία των ΤΕΙ σε «Πανεπιστήμια Εφαρμοσμένων Επιστημών», όρος που χρησιμοποιείται από αντίστοιχα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εξωτερικού (Universities of Applied Sciences) αποδίδοντας πληρέστερα το σύνολο των ειδικοτήτων και των γνωστικών πεδίων που θεραπεύει ο Τεχνολογικός Τομέας της Ανώτατης Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, καλλιτεχνικών, επαγγελμάτων υγείας κ.λπ. Ο όρος Applied Sciences χρησιμοποιείται από τα αντίστοιχα ιδρύματα της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Φινλανδίας και τείνει να καθιερωθεί διεθνώς. Η μετονομασία θα ενισχύσει την αναγνωρισιμότητα των ιδρυμάτων και τις συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να εξυπηρετείται ο στόχος της συμμετοχής τους σε επιζητούμενες διεθνείς συνεργασίες για εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία.
2Η ακαδημαϊκή ολοκλήρωση των ΤΕΙ, με τη δυνατότητα λειτουργίας Προγραμμάτων Διδακτορικών Σπουδών. Η δυνατότητα αυτόνομης οργάνωσης διδακτορικών σπουδών, εκτός των άλλων, θα κάνει τον πυλώνα της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης πιο ελκυστικό για τους υποψηφίους Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης απελευθερώνοντας ταυτόχρονα το πραγματικό δυναμικό των ιδρυμάτων. Επίσης, θα βοηθήσει στην προσέλκυση εκπαιδευτικού προσωπικού υψηλών ακαδημαϊκών προδιαγραφών αλλά και μεταπτυχιακών φοιτητών από χώρες του εξωτερικού, συμβάλλοντας στην αποτελεσματική κινητικότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού, των φοιτητών και των αποφοίτων τους προς την οικοδόμηση του ευρωπαϊκού χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας.
3Υποχρηματοδότηση (μειωμένοι προϋπολογισμοί). Την τελευταία οκταετία (2008-2016) τα ΤΕΙ της χώρας έχουν υποστεί μειώσεις στο σύνολο των επιχορηγήσεων, που σωρευτικά φθάνουν το 70%. Τα ΤΕΙ το 2008 είχαν επιχορήγηση λειτουργικών αναγκών 158.000.000 ευρώ και στο σύνολο (έκτακτοι, σίτιση και δημόσιες επενδύσεις) 187.990.000, το 2016 η επιχορήγηση λειτουργικών δαπανών ήταν 26.565.000 ευρώ και στο σύνολο 42.094.000, ενώ ο αριθμός των φοιτητών έχει υποστεί μείωση της τάξης του 5%. Σήμερα τα ιδρύματα βρίσκονται μπροστά σε οικονομικό αδιέξοδο.
4Συνταξιοδοτήσεις ΕΠ και μη αναπλήρωση των θέσεων. Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2010-2016) συνταξιοδοτήθηκαν εκατοντάδες μέλη Εκπαιδευτικού Προσωπικού των ΤΕΙ χωρίς τη δυνατότητα προκήρυξης των θέσεων που μένουν κενές λόγω συνταξιοδότησης, όπως ίσχυε στην προ Μνημονίου περίοδο. Π.χ. το ΤΕΙ Αθήνας από 512 μέλη ΕΠ το 2010, έχει σήμερα 384 μέλη. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι πολλά ιδρύματα και τμήματα να αδυνατούν να καλύψουν το διδακτικό έργο τους.
5Επαγγελματικές δραστηριότητες (δικαιώματα) των αποφοίτων ΤΕΙ. Θεωρούμε επιβεβλημένη την ορθολογική και οριστική επίλυση του ζητήματος της απόδοσης των επαγγελματικών δικαιωμάτων στους αποφοίτους όλων των τμημάτων ΤΕΙ, όπως αυτά προκύπτουν από τις σπουδές τους, με άμεση νομοθετική ρύθμιση. Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα που επί χρόνια ανακυκλώνεται με ατέρμονες συζητήσεις, ολιγωρίες και αντεγκλήσεις, διαιωνίζει ένα καθεστώς ανασφάλειας και σύγχυσης για το επαγγελματικό αντίκρισμα των πτυχίων των ιδρυμάτων μας και κρατεί σε κατάσταση ομηρείας τους αποφοίτους μας.
-Ο Μιχάλης Μπρατάκος είναι πρόεδρος του ΤΕΙ Αθήνας
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17 |
Του Νίκου Φίλη
Η εκπαιδευτική κρίση προηγήθηκε της γενικότερης κρίσης που ζούμε και παροξύνθηκε ή και απέκτησε νέες διαστάσεις τα χρόνια των Μνημονίων με τις πρωτοφανείς περικοπές, την τιμωρητική «αξιολόγηση» των εκπαιδευτικών, την υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου με πρόσχημα την υποστήριξη στα σχολεία της «αριστείας» των ελίτ. Και όλα αυτά με τη γιγάντωση του πελατειακού κράτους που διαχρονικά υπήρξε η οργανώτρια ιδέα των διάφορων μεταρρυθμίσεων των τελευταίων χρόνων. Γι' αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα εμφανίζεται μπλοκαρισμένο από τις παραμονές της κρίσης μέχρι το 2014. Aυτό το στοιχείο ανέδειξε η τεκμηριωμένη έκθεση του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ που αξιολογεί τα στοιχεία της περιόδου 2001-2014, δηλαδή πριν από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Πιστεύουμε, βάσιμα, ότι οι επόμενες έρευνες θα αναδείξουν τη σημασία σειράς μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε και συνεχίζει η κυβέρνησή μας.
Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι με ποιο σχολείο θα φτάσουμε σε μια βιώσιμη ανάπτυξη με αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία, χωρίς να υποτάσσουμε τις μορφωτικές προτεραιότητες σε έναν επιθετικό οικονομισμό που προκρίνει το σχολείο-επιχείρηση, αλλά και χωρίς να αναπαράγουμε έναν ξέπνοο ακαδημαϊσμό που ξεκόβει εντελώς τη μόρφωση από την πράξη.
Η αναγκαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προϋποθέτει ένα παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς στόχων και πρακτικών που θα προσαρμόζονται σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης και δεν θα συρρικνώνεται στο ζήτημα του τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Γι' αυτό και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ απέφυγε την πεπατημένη των εισαγωγικών και ξεκινήσαμε από τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά, τα γυμνάσια, ενώ σχεδιάζουμε το νέο λύκειο. Επίσης, αναπτύσσουμε τις δομές της μη τυπικής εκπαίδευσης, την οποία οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν εκχωρήσει στον ιδιωτικό τομέα. Ενώ δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε την εξαιρετική παρέμβαση στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων, την αλλαγή του νόμου για την ιδιωτική εκπαίδευση, την αναμόρφωση του προγράμματος σειράς μαθημάτων και των Θρησκευτικών και την προώθηση πολλών καινοτομιών, όπως η θεματική εβδομάδα και η ενδυνάμωση του τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης.
ΕΠΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ριζική αλλαγή της Τεχνικής - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ώστε να αποκτήσει μορφωτική αξία, επαγγελματική ωφελιμότητα και κοινωνική αναγνώριση. Να αποτελεί επιλογή των μαθητών και των μαθητριών και όχι προϊόν σκληρής ταξικής επιλογής. Από φέτος αναδιαρθρώσαμε τα ωρολόγια προγράμματα των τριών τάξεων των ΕΠΑΛ, ενώ άρχισε ήδη να λειτουργεί το Μεταλυκειακό Ετος - Τάξη Μαθητείας, με εργαστηριακά μαθήματα ειδικότητας στο σχολείο και μαθητεία σε χώρους εργασίας. Τέλος, οφείλουμε να ενισχύσουμε και να διαφοροποιήσουμε τη διέξοδο των αποφοίτων των ΕΠΑΛ προς την Τεχνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, π.χ. με την καθιέρωση ενός δίχρονου κύκλου σπουδών στα ΤΕΙ που στο τέλος του θα χορηγείται πιστοποιητικό επάρκειας για συγκεκριμένα επαγγέλματα τα οποία είναι αναγκαία στην αγορά.
2. Η δυνητική καθιέρωση της υποχρεωτικής δίχρονης προσχολικής αγωγής. Πρόκειται για έναν θεσμό που η καθιέρωσή του ανάγεται στο 1983, αλλά παρά τον πακτωλό χρημάτων που ξοδεύτηκαν από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού στην εκπαίδευση παραμένει μια αδικημένη βαθμίδα. Οχι μόνο χωρίς κτιριακή υποδομή, αλλά και προσωπικό με υψηλό μέσο όρο ηλικίας.
3. Ενίσχυση της Ειδικής Αγωγής. Πέρυσι και φέτος προσελήφθη αριθμός - ρεκόρ αναπληρωτών και αναπληρωτριών. Χρειάζεται κατά προτεραιότητα ο διορισμός μόνιμου προσωπικού και βεβαίως η καθιέρωση του εκπαιδευτικού μοντέλου της συμπερίληψης με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία.
4. Επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών σε όλες τις βαθμίδες που θα ολοκληρώνεται με πιστοποιητικό ύστερα από αξιολόγηση. Συναφές θέμα στο σημείο αυτό είναι και η εισαγωγική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.
5. Αναμόρφωση της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης και αξιοποίηση του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας. Ταυτοχρόνως καθιέρωση μέσα στο σχολείο του κρατικού πιστοποιητικού πληροφορικής.
6. Ενίσχυση της Διά Βίου Μάθησης και Κατάρτισης για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ΝΕΕΤs (Νο Employment, Education, Training), δηλαδή των νέων που δεν έχουν εργασία, δεν σπουδάζουν και δεν καταρτίζονται επαγγελματικά. Δυστυχώς, σύμφωνα με τη έκθεση του ΟΟΣΑ «Society in a glance 2016», η χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό ΝΕΕΤs στις χώρες του ΟΟΣΑ μετά την Τουρκία και την Ιταλία και το υψηλότερο ποσοστό ΝΕΕΤs που κατέχουν πανεπιστημιακούς τίτλους. Το κόστος αυτών των παιδιών για την ελληνική οικονομία αποτιμάται στο 2% του ΑΕΠ και είναι αρκετά μεγαλύτερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
7. Καθιέρωση του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Ερευνας, ενίσχυση της αντιπροσωπευτικότητας και της αποτελεσματικότητας των οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ, διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών με την ενίσχυση των τμημάτων εκείνων που προσφέρουν δωρεάν ΠΜΣ και με την απαλλαγή τουλάχιστον του 40% των φοιτητών από τα τέλη φοίτησης.
Ολες αυτές οι προτεραιότητες προϋποθέτουν αλλαγή νοοτροπιών καθώς και έμπρακτο ενδιαφέρον της κοινωνίας και των κυβερνήσεων για τη δημόσια εκπαίδευση. Στην Ελλάδα των Μνημονίων, η δημόσια εκπαίδευση άντεξε κυρίως χάρη στην προσφορά των εκπαιδευτικών, παρότι αντιμετωπίζονται συχνά με απαξιωτικό τρόπο στο πλαίσιο της γενικότερης ιδεολογικής επίθεσης εναντίον των δημόσιων αγαθών. Η αύξηση των δαπανών για την παιδεία και οι διορισμοί εκπαιδευτικών είναι αναγκαίες πολιτικές για να δημιουργηθεί μια νέα κανονικότητα στην εκπαίδευση. Προς την κατεύθυνση αυτή, συμβολικά και ουσιαστικά, υπήρξε σημαντικό επίτευγμα το άνοιγμα όλων των σχολείων στην ώρα τους τον περασμένο Σεπτέμβριο ύστερα από πολλά χρόνια. Μια επιτυχία που εκτιμήθηκε από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και τις οικογένειες και έβαλε τέλος στον μύθο περί διαχειριστικής ανεπάρκειας της Αριστεράς. Η περσινή επιτυχία είναι βέβαιο ότι θα επαναληφθεί και φέτος χάρη στην κινητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας και όλου του υπηρεσιακού μηχανισμού του υπουργείου Παιδείας.
Συμπερασματικά και με δεδομένη την επίθεση που δέχεται το δημόσιο σχολείο από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού που απεχθάνονται το δημόσιο σχολείο της νεωτερικότητας, ο ΣΥΡΙΖΑ σε πολύ δύσκολες συνθήκες αναδεικνύεται ως η κατεξοχήν δύναμη υπεράσπισης και αναβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης. Και αυτό σίγουρα καταγράφεται στα πιο θετικά στοιχεία της διακυβέρνησης της χώρας από την Αριστερά.
-O Nίκος Φίλης είναι βουλευτής Α' Αθήνας και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ, τέως υπουργός Παιδείας.
Η ελληνική κακοδαιμονία
Του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, πολλές χώρες που ζούσαν κάτω από τον ζυγό του σοβιετικού κομμουνισμού αναζήτησαν δρόμους εξόδου από την υπανάπτυξη και τη στασιμότητα. Η Φινλανδία επέλεξε να επενδύσει στην αναμόρφωση του εκπαιδευτικού της συστήματος. Υστερα από λίγα χρόνια είχε δημιουργήσει ένα από τα πιο ανταγωνιστικά εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου. Μοχλό ανάπτυξης και δημιουργίας.
Δεν υπαινίσσομαι ότι πρέπει να αντιγράψουμε το φινλανδικό σύστημα ή οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο. Η μεταπρατική αντιγραφή και μεταφορά εκπαιδευτικών προτύπων και μοντέλων δημιουργεί πάντοτε στρεβλώσεις και εκτρώματα. Ιδιαίτερα για μια χώρα με βαθιά πολιτισμική και εκπαιδευτική παράδοση, όπως η Ελλάδα, και μια γλώσσα που συνδέει την αρχαία ελληνική γραμματεία με τα νέα ελληνικά γράμματα.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όμως, ιδιαίτερα στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, χρειαζόταν όχι απλά μια οργανωτική αλλαγή, αλλά μια νέα φιλοσοφία. Το μοντέλο που είχε διαμορφωθεί από τη δεκαετία του '80 έπασχε από έλλειψη αξιολόγησης, παπαγαλία, μια νοοτροπία ήσσονος προσπάθειας, φροντιστηριοποίηση του Λυκείου, καθηγητοκεντρικό πρόγραμμα σπουδών και περιθωριοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Η μεταρρύθμιση της κυβέρνησής μας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση βασιζόταν στις αρχές της αριστείας, της αξιολόγησης, της δημιουργικής μαθησιακής διαδικασίας, της παιδευτικής αυτονομίας του Λυκείου και της αναβάθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Φτιάξαμε ένα Νέο Γενικό Λύκειο (Ν. 4186/2013) με παιδευτική αυτονομία και αυστηροποίηση του συστήματος προαγωγής. Ενισχύοντας τα μαθήματα Γενικής Παιδείας και βάζοντας τη βάση του 10 στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά. Θεσμοθετήσαμε την Τράπεζα Θεμάτων, ώστε να διασφαλίσουμε την ενιαία κάλυψη όλης της διδακτέας ύλης στην επικράτεια και την αντικειμενικότητα στις εξετάσεις. Επαναφέροντας την τάξη στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Με την εισαγωγή της μεθοδολογίας της έρευνας, αλλάζαμε το μαθησιακό υπόδειγμα από την παπαγαλία στην εκπαίδευση με βάση την έρευνα. Μαθαίνοντας τα παιδιά πώς να μαθαίνουν. Μειώσαμε τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα σε τέσσερα. Νομοθετήσαμε και εφαρμόσαμε ένα σύστημα αξιολόγησης. Γιατί ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν αξιολογεί δομές, διαδικασίες και εκπαιδευτικό έργο δεν μπορεί να βελτιωθεί. Και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρούσε αυτό το θλιβερό προνόμιο για 32 χρόνια.
Επαναφέραμε και ενισχύσαμε τον θεσμό των δημόσιων πρότυπων σχολείων αριστείας με αδιάβλητες και επιτυχείς εξετάσεις. Για να λειτουργήσουν ως φάροι αριστείας συνολικά για τη δημόσια παιδεία.
Δώσαμε έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση προσπαθώντας να αλλάξουμε δομές και νοοτροπίες δεκαετιών. Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, το όνειρο κάθε οικογένειας, που συντήρησε το πολιτικό σύστημα για πελατειακούς λόγους, ήταν η εισαγωγή των παιδιών στο πανεπιστήμιο και μετά η πρόσληψή τους στο Δημόσιο. Αυτή η νοοτροπία απαξίωσε στην πράξη την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και στέρησε τη χώρα μας από ανθρώπινο δυναμικό με δεξιότητες. Επιμέναμε να «παράγουμε» άνεργους πτυχιούχους, στερώντας πολλούς επαγγελματικούς κλάδους από ανθρώπινο δυναμικό. Για τον λόγο αυτό δημιουργήσαμε ένα καινοτόμο Επαγγελματικό Λύκειο με 26 ειδικότητες που έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας. Εφαρμόζοντας για όλους τους μαθητές τον θεσμό της μαθητείας, δηλαδή της πρακτικής άσκησης στην επιχείρηση. Συνδέσαμε, έτσι, τον χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις. Ιδρύσαμε τις δημόσιες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης για τους αποφοίτους της τυπικής Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Ετσι ώστε τα παιδιά που δεν θέλουν να συνεχίσουν στη μεταγυμνασιακή τυπική εκπαίδευση να αποκτούν δεξιότητες. Και να μη βγαίνουν ανειδίκευτα στην αγορά εργασίας. Συνδέσαμε τον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας με τον χάρτη των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Περιορίζοντας, με τις συγχωνεύσεις ή καταργήσεις τμημάτων, όλα τα άσχετα με την Τεχνολογική Εκπαίδευση αντικείμενα. Δίνοντας έμφαση σε κλάδους αιχμής για την ανάπτυξη της χώρας.
Οι στρατηγικές προτεραιότητες αυτής της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας ήταν βασισμένες στις αναπτυξιακές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και λογοδοτούσαν σε ένα αξιακό πρόταγμα. Η σημερινή κυβέρνηση, εσχάτως, αρχίζει να επαναφέρει κάποια από τα μέτρα που αρχικά κατήργησε. Οπως τη μαθητεία, τις εξετάσεις στα πρότυπα, την Τράπεζα Θεμάτων. Μια συνολική μεταρρύθμιση, όμως, για να αποδώσει χρειάζεται χρόνο και όχι το ράβε - ξήλωνε της ελληνικής κακοδαιμονίας.
-Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
Κατεδαφίζοντας την εκπαίδευση
Της Βάσως Κιντή
Κατεδαφίζοντας την εκπαίδευση
Της Βάσως Κιντή
Η πιο πρόσφατη χαμένη ευκαιρία της ελληνικής εκπαίδευσης ήταν η ακύρωση της προσπάθειας που έγινε, αρχικά από τη Μαριέττα Γιαννάκου και στη συνέχεια, πιο ολοκληρωμένα, από την Αννα Διαμαντοπούλου, για τον συντονισμό της ελληνικής εκπαίδευσης με όσα συμβαίνουν διεθνώς. Οι στόχοι ήταν: ουσία στην εκπαίδευση, αυτονομία, διαφοροποίηση, αξιολόγηση, διαφάνεια, λογοδοσία. Αν αυτή η προσπάθεια είχε επιτραπεί να ευοδωθεί, τουλάχιστον τα ελληνικά πανεπιστήμια θα μπορούσαν να είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή για την ανάταξη της χώρας. Αντ' αυτού βουλιάζουν στη ρουτίνα, στη μετριότητα, στην ίντριγκα, στην ανυποληψία και στην ανέχεια, για να μην πούμε για τη βρώμα και τα σκουπίδια, την έλλειψη θέρμανσης στα κουφάρια των κτιρίων τους, τη μόνιμη κατάληψη και εγκατάλειψη χώρων, την έλλειψη επιστημονικών περιοδικών κ.λπ. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη μονάδες αντίστασης που, σ' ένα αποκαρδιωτικό περιβάλλον, καταφέρνουν να τιμούν την επιστήμη και τον τίτλο του ακαδημαϊκού δασκάλου και να κρατούν με κόπο το κεφάλι της ανώτατης εκπαίδευσης έξω από το νερό.
Ποιος εμπόδισε αυτή την προσπάθεια; Αφενός, οι πολλαπλές ομάδες που παρασιτούν επί της δημόσιας εκπαίδευσης και την εκμεταλλεύονται για ίδιον όφελος. Οι κραυγές και τα συνθήματα υπέρ του Δημοσίου στο προσκήνιο έκρυβαν συνήθως ιδιοτελείς μεθοδεύσεις στο παρασκήνιο. Αφετέρου, εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις, με προεξάρχοντες τον ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους του, που στήριξαν και αξιοποίησαν τις συντεχνίες, επένδυσαν και συμμετείχαν στην αυθαιρεσία, στους τραμπουκισμούς, στην ανυπακοή χωρίς συνέπειες, στην τυφλή άρνηση και στην ασυδοσία ώστε να μην αλλάξει απολύτως τίποτε. Πώς να ξεχάσει κανείς τους ανυπότακτους πρυτάνεις-στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που έβαζαν λουκέτο στα ιδρύματα και κρέμαγαν μαύρες σημαίες, τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του που έσπευδαν να στηρίξουν κάθε παρανομία;
Και τι έκαναν τώρα που βρέθηκαν στην κυβέρνηση; Ανακάλυψαν όψιμα ότι τα μεγαλύτερα εμπόδια για οποιεσδήποτε αλλαγές είναι «η συντεχνιακή νοοτροπία και οι πελατειακές σχέσεις», αυτές ακριβώς που καλλιεργούσαν και υπερασπίζονταν όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Επί δυόμισι χρόνια επιδόθηκαν σε επάλληλους και αέναους προσχηματικούς διαλόγους μόνο με φίλους τους που παρήγαγαν πρόχειρα συμπιλήματα, αφενός για να αποκτήσουν θέσεις που, καθ' ομολογίαν τους, δεν διέθεταν και αφετέρου για να τους χρησιμοποιήσουν ως προπέτασμα καπνού πίσω από το οποίο ξήλωναν προηγούμενους νόμους, ψήφιζαν τροπολογίες εμβόλιμες και απάλλασσαν με φωτογραφικές ρυθμίσεις ημετέρους από τυχόν προηγούμενες παρανομίες τους. Κι έρχεται εκ των υστέρων ο υπουργός να μιλήσει για πρόβλημα αποσπασματικών ρυθμίσεων που πρέπει να κωδικοποιηθούν! Τα «επιτεύγματά» τους; Η κατάργηση των πρότυπων σχολείων με την εν γένει απαξίωση και λοιδορία της αριστείας, η αντισυνταγματική, όπως έκρινε το ΣτΕ, επιλογή των διευθυντών, η κατάργηση των Συμβουλίων στα πανεπιστήμια.
Ολα αυτά δεν έχουν σχέση με την παιδεία και την εκπαίδευση. Είναι ένα επικοινωνιακό σκηνικό αντιπερισπασμού που συντηρείται με συνεχείς συνεντεύξεις όπου αναγγέλλονται μέτρα στο γόνατο, τα οποία στη συνέχεια ανακαλούνται μόλις υπάρξει η παραμικρή αντίδραση. Ακόμη περιμένουμε το νομοσχέδιο που είχε υποσχεθεί ο υπουργός για την εβδομάδα μετά τις 6 Απριλίου. Ισως με τον επόμενο αντιπερισπασμό, με μια νέα συνέντευξη.
Χρειαζόμαστε για την εκπαίδευση στόχους για τους οποίους να υπάρχει σχέδιο, παρακολούθηση των αλλαγών και συνεχής αποτίμηση ώστε να μπορούν να γίνουν διορθώσεις. Τι στόχους να βάλουμε; Να είναι τα σχολεία μας εφάμιλλα των καλύτερων διεθνώς, οι μαθητές τους να βρίσκουν και να καλλιεργούν τις κλίσεις τους και ν' αποκτούν δεξιότητες και γνώσεις, τα πανεπιστήμιά μας να είναι κυψέλες μελέτης και έρευνας, πόλος έλξης για φοιτητές και ακαδημαϊκούς από όλον τον κόσμο. Η Ελλάδα σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να έχει συντριπτικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι πολλών άλλων χωρών και να αποκτήσει την ήπιας μορφής αλλά τεράστια ισχύ που δίνει η επιρροή στο πιο δυναμικό κομμάτι του πληθυσμού, στους νέους και στις νέες μιας χώρας. Αυτοί που θα σπουδάσουν εδώ όχι μόνο θα συμβάλουν στην εθνική οικονομία, αλλά θα διεθνοποιήσουν τα ιδρύματα, θα φέρουν ένα πνεύμα κοσμοπολιτισμού, θα γίνουν και θα παραμείνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές και φίλοι της χώρας μας. Αντ' αυτού παραμένουμε καθηλωμένοι και κλειστοφοβικοί.
Χρειαζόμαστε απαλλαγή από ιδεοληψίες και μια πνοή δημιουργίας και αναγέννησης για να κάνουμε την παιδεία ν' ανθήσει. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί.
-Η Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 28-30/04/17 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου