"...Ή πόλη τής Πάργας οίκοδομήθηκε έκεΐ πού βρί­σκεται σήμερα, στά τέλη του Μεσαίωνα. Άπό τήν αρχή χρειάστηκε νά αγωνιστεί γιά νά διατηρήσει τήν ύπαρξή της σ' ένα χώρο όπου ή Τουρκοκρατία κα­ταδυνάστευε καί καταπίεζε τους πληθυσμούς. Καί πράγματι, oι κάτοικοί της αγωνίστηκαν μέ ξεχωρι­στή γενναιότητα. Υπέστη πολλές επιθέσεις, γνώ­ρισε δέ κάποιες περιόδους οθωμανικής κατοχής. Υπήρξαν όμως σύντομες. Ή πόλη συνέχισε ως ένα «εξάρτημα» τών Ενετικών Έπτανήσων, ένα προκεχωρημένο φυλάκιο τής Ευρώπης στην απέναντι υπόδουλη ελληνική ακτή, όπως ή Βόνιτσα, ή Πρέ­βεζα καί ό Βουθρωτός (σήμερα στην Αλβανία). Οί Βενετοί σεβάστηκαν, κατά κανόνα, τή θρησκεία καί τήν ταυτότητα τών κατοίκων. Ή πόλη γνώρισε αξιό­λογη πνευματική καί οίκονομική ακμή...."

Από την "ΕΣΤΙΑ"

"ΕΣΤΙΑ", 24/04/19

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ Χ. ΜΑΤΙΑΤΟΥ*

Ο ΠΟΛΥ μεγάλος Ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, αναφερόμενος στην παραχώρηση τής Πάργας στην 'Οθωμανική Αυτοκρατορία καί ειδικό­τερα στον Άλή Πασά, τόν Απρίλιο το01819, έγραψε ότι ήταν « ...έκ των τραγικωτέρων γεγονότων των χρόνων εκείνων, οίτινες βρίθουσι τοσούτων γεγο­νότων τραγικών.». Διακόσια χρόνια πέρασαν άπό τό­τε, αλλά τό συμβάν αυτό αξίζει καί πρέπει νά διατη­ρήσει τή θέση του στην Ιστορική μνήμη του Ελλη­νικού λαού. 

Ή πόλη τής Πάργας οίκοδομήθηκε έκεΐ πού βρί­σκεται σήμερα, στά τέλη του Μεσαίωνα. Άπό τήν αρχή χρειάστηκε νά αγωνιστεί γιά νά διατηρήσει τήν ύπαρξή της σ' ένα χώρο όπου ή Τουρκοκρατία κα­ταδυνάστευε καί καταπίεζε τους πληθυσμούς. Καί πράγματι, oι κάτοικοί της αγωνίστηκαν μέ ξεχωρι­στή γενναιότητα. Υπέστη πολλές επιθέσεις, γνώ­ρισε δέ κάποιες περιόδους οθωμανικής κατοχής. Υπήρξαν όμως σύντομες. Ή πόλη συνέχισε ως ένα «εξάρτημα» τών Ενετικών Έπτανήσων, ένα προκεχωρημένο φυλάκιο τής Ευρώπης στην απέναντι υπόδουλη ελληνική ακτή, όπως ή Βόνιτσα, ή Πρέ­βεζα καί ό Βουθρωτός (σήμερα στην Αλβανία). Οί Βενετοί σεβάστηκαν, κατά κανόνα, τή θρησκεία καί τήν ταυτότητα τών κατοίκων. Ή πόλη γνώρισε αξιό­λογη πνευματική καί οίκονομική ακμή. 

Στά 1797 oι Δημοκρατικοί Γάλλοι κατέλυσαν τή Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου καί αντικατέστη­σαν ol ίδιοι τίς αρχές της, στά Επτάνησα. Μέσα σέ μία γενικότερα ταραγμένη εποχή, δημιουργήθηκε μία είδικότερα κάπως συγκεχυμένη κατάσταση. Ή 'Οθωμανική Αυτοκρατορία βρέθηκε σέ πόλεμο μέ τή Γαλλική Δημοκρατία. Ό Άλή Πάσας επωφελήθη­κε τών περιστάσεων γιά νά ασχοληθεί μέ τά τέως ενετικά εξαρτήματα. ΟΙ Γάλλοι θά υποχρεωθούν νά εκκενώσουν Βόνιτσα καί Βουθρωτό. Θά αντιστα­θούν στην Πρέβεζα, δίνοντας έτσι στον Άλή Πασά τήν ευκαιρία νά διαπράξει μία σφαγή.Έμενε ή Πάρ­γα. Αντιστέκεται αποτελεσματικά στίς απειλές καί στις πιέσεις, αλλά καί σέ όσες θεωρούσε ό Πασάς δελεαστικές προτάσεις. 

Κατά τόν Γεράσιμο Μαυρογιάννη «... έγραφεν επανειλημμένως προς τους Παργίους νά σφάξωσι τους έν Πάργα γάλλους καί νά δεχθώσιν αυτόν ως φίλον αλλ' οί γενναίοι Παργιοί απέκρουσαν υπερη­φάνως τοιαύτην άνοσίαν πρότασιν, είπόντες προς αυτόν ότι αφού έπί τεσσάρας όλους αιώνας ή πατρίς των έκαυχατο δια τήν τηρηθεΐσαν πίστιν καί είλικρίνειάν της, ούτοι δέν έδύναντο σήμερον ν' άμαυρώσωσι διά τοιούτου εγκλήματος τήν δόξαν καί ύπόληψίν της». 

Έν πάση περιπτώσει oι Δημοκρατικοί Γάλλοι δέν μακροημέρευσαν στά Επτάνησα. Τους εκδίω­ξαν oι Ρώσσοι μέ κάποια οθωμανική συνδρομή (ένα άπό τά θεωρούμενα σπάνια δείγματα ρωσσοτουρκικής συνεργασίας). Ακολούθησε ή Επτάνησος Πο­λιτεία. Γιά νά διαρκέσει μέχρι τό 1807, όταν θά έπιστρέψουν ol Γάλλοι, δχι πλέον Δημοκρατικοί, αλλά Αυτοκρατορικοί. Ή παρουσία τους στά νησιά του 'Ιονίου θά αποτελέσει πρόσκληση καί πρόκληση γιά τους Βρεταννούς, πού άπό τό 1809 θά αρχίσουν νά τά καταλαμβάνουν τό ένα μετά τό άλλο. Σέ όλη αυτή τήν περίοδο τό ενδιαφέρον τοΟ Άλή Πασά δι­ατηρείται ζωηρό γιά τήν Πάργα. Θά αντιμετωπιστεί καί θά αποκρουστεί. Κάποτε oι Παργινοί θά κατα­λήξουν στό συμπέρασμα ότι ή βρεταννική παρου­σία θά ήταν εκείνη πού θά εξασφαλίσει καλύτερα τό μέλλον τής πόλης τους. 'Υψώνουν τή σημαία τής Μεγάλης Βρεταννίας. Θέλουν νά ελπίζουν καί πε­ριμένουν πως θά ακολουθήσουν τήν τύχη τών 'Ιο­νίων Νήσων. 

Αρχικά, ενθαρρύνονται άπό τους Βρεταννούς νά πιστεύουν κάτι τέτοιο. Τελικά, λομως, αυτοί θά αποφασίσουν νά κάνουν μιά χειρονομία προς τήν Υψηλή Πύλη. Επιλέγουν νά παραδώσουν τήν Πάρ­γα στους 'Οθωμανούς. Αφήνοντας στους κατοί­κους τή δυνατότητα νά τήν εγκαταλείψουν μέ κά­ποια ανεπαρκή αποζημίωση γιά τήν περιουσία τους, σημαντικό μέρος τής οποίας θά κρατηθεί γιά τά έξο­δα τής εκτοπίσεως καί λοιπά «συναφή». 

Μάταιες υπήρξαν oι διαμαρτυρίες, οί εκκλήσεις, oι Ικεσίες τών κατοίκων. Μπροστά στην επιμονή του Λονδίνου, όλοι (περίπου τέσσαρες χιλιάδες) προτί­μησαν νά φύγουν παρά νά υποστούν τόν οθωμανι­κό ζυγό. 

Γράφει ό Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: «Άνορύξαντες δέ τά οστά τών πατέρων αυτών  κατέκαυσαν αύτα διά πύρας μεγάλης έν μέση άγορφ ...». Προσθέτει δέ ό Ιστορικός Παναγιώτης Χιώτης: «Συναξαντες δέ είτα τήν κόνιν έβαλαν είς σάκους καί προπορευόμενοι Ιερείς μετά τών αγίων είκόνων, καί ακολουθών ολο ό λαός, γυναίκες, παίδες μικροί καί μεγάλοι, μέ δάκρυα έκίνησαν κατά τήν προκυμαίαν τραγουδούντες τήν κατάραν 

Αστροπελέκια τ' ούρανού καί τής δικαιοσύνης Κάψετε τόν Αλή Πάσο καί τους κακούς Ίγγλέζους. Γιά νά Ιδουν oι τύραννοι πώς ό Θεός παιδεύει:..». 

Ή Πάργα απελευθερώθηκε άπό τόν Ελληνικό Στρατό τίς τελευταίες μέρες του Φεβρουαρίου του 1913. 

*Νομικός