Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
1. O «θεράπων» Αχιλλεύς, ο πληγωμένος Πάτροκλος, ο Μαχάων και η θαυματουργός Λημνία
γη των αρχαίων
Κύριε διευθυντά,
Κύριε διευθυντά,
Πολύ ωραίο το κείμενο της κ. Γιώτας Συκκά στο φύλλο της 3ης Απριλίου και είναι βέβαιο ότι η υγεία με τη νόσο είναι σε μεσοτοιχία και πολύ εύκολα από την υγεία πας στη γειτόνισσα τη νόσο, αλλά δυστυχώς το αντίθετο είναι δύσκολο και είναι βραδύς συνήθως ο χρόνος της ανάρρωσης. Το διαπιστώνουμε σήμερα με τον κορωνοϊό. Πολύ κατατοπιστικά όσα αναφέρει για τη φροντίδα της Υγείας στην αρχαία Ελλάδα και δεν είναι καθόλου κομπασμός ο ισχυρισμός μας ότι εδώ υπήρξε η βάση της ιατρικής επιστήμης και τέτοια η εξέλιξή της, ώστε όλοι οι λαοί να τη θαυμάζουν, να την εφαρμόζουν και ακόμα οι νέοι γιατροί να δίνουν τον όρκο του Ιπποκράτη όταν παίρνουν το δίπλωμά τους. Ιερατεία και Ασκληπιεία σε χώρους με φυσική ομορφιά, χειρουργικά εργαλεία, τρόποι θεραπείας μάς αφήνουν κατάπληκτους.
Το κείμενο το στολίζει ο εξαίσιος ερυθρόμορφος κύλικας του Σωσία, αλλά παραλείπεται ότι απεικονίζει τον Αχιλλέα να περιποιείται την πληγή του Πατρόκλου. Η παράσταση είναι απίστευτα ζωντανή. Νομίζεις πως ακούς τα δόντια του Πατρόκλου να τρίζουν από τον πόνο. Προφανώς είναι μικρή πληγή, γιατί ο Αχιλλέας είναι στοργικός αλλά όχι ανήσυχος, αλλιώς θα φρόντιζε την πληγή ο γιος του Ασκληπιού Μαχάων που συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Ομηρος αναφέρει ότι την πληγή του Φιλοκτήτη τη θεράπευσε ο Μαχάων με Λημνιακή Γη. Η Λημνία Γη είναι το παλαιότερο χάπι με σφραγίδα (Terra Sigillata), το έφτιαχναν οι Λημνιοί από πηλό μιας τοποθεσίας όπου έπεσε ο Ηφαιστος όταν τον πέταξε ο Δίας από τον Ολυμπο.
Ο χώρος δεν επιτρέπει να αναφερθώ στην τελετουργία εξόρυξης, στις θεραπευτικές της ιδιότητες κ.λπ. Μήπως θα έπρεπε, μεταξύ τόσων άλλων, να εξετάσουν οι επιστήμονες και τη θεραπεία του κορωνοϊού με Λημνία Γη;
Σήμερα, βιώνοντας η ανθρωπότητα τον τρόμο και την απόγνωση της πανδημίας του κορωνοϊού, θέλω να ελπίζω ότι όταν η συμφορά περάσει –με όλες βέβαια τις καταστρεπτικές της συνέπειες– ίσως η ανθρωπότητα γνωρίσει έναν καλύτερο κόσμο.
Εμείς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, που έχουμε βιώσει έμμεσα, μέσω των γονιών μας, τα τρομακτικά δεινά που πέρασαν ως πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Εμείς που ζήσαμε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή, την πείνα και τη φρίκη μιας αδελφοκτόνου σύρραξης.
Εμείς, τέλος, που διδαχθήκαμε από τις καταστροφές να είμαστε λιγότερο αλαζόνες, τιθασεύοντας το καταστρεπτικό «εγώ» που φωλιάζει σαν σαράκι ύπουλα και επικίνδυνα στην ανθρώπινη φύση, θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, ασχέτως εθνικότητας, θρησκείας, χρώματος, ίσως μετά την πανδημία προκύψει λίγο πιο συνετός, πιο λογικός, πιο πειθαρχημένος, λιγότερο αλαζών, λιγότερο εγωπαθής.
Είναι βέβαιο ότι θα έχει συνειδητοποιήσει ακόμα μια φορά τη μηδαμινότητά του, το πόσο δηλαδή ασήμαντος και ευάλωτος είναι σαν ένας κόκκος άμμου μέσα στο σύμπαν μιας πάνσοφης δημιουργίας. Δημιουργία η οποία φροντίζει εκάστοτε, όταν εκείνη κρίνει, να υπενθυμίζει στα υπερφίαλα και αλαζονικά δημιουργήματά της την ασημαντότητά τους και την ανάγκη ταπεινότητας, αλληλεγγύης και αγάπης που οφείλουν ο ένας απέναντι στον άλλο.
ΥΓ. Εάν δημοσιευθεί η επιστολή, ας αποτελέσει ένα μήνυμα ελπίδας, αγάπης και απαντοχής ιδιαίτερα για τους νέους και τις νέες μας.
Ανέστης Διακοδημήτρης, Κηφισιά
3. Aγαπάτε αλλήλους; Κατ’ οίκον προσευχή
Κύριε διευθυντά,
Πριν από πέντε χρόνια είχαμε μια «διαμάχη» για την προσευχή στα σχολεία. (επιστολή μου «Κ» 14-10-16). Εχουμε τώρα όσους θέλουν να προσευχηθούν ομαδικά στις Εκκλησίες, παρά την απαγόρευση της πολιτείας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ). Αλλά και ο Ιησούς Χριστός στην Επί του Ορους Ομιλία προτρέπει: (Ματθ. στ. 6) «Συ δε όταν προσεύχη, είσελθε εις το ταμείον σου, και κλείσας την θύραν σου πρόσευξαι τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ, αποδώσει σοι εν τω φανερώ». Και (προς Ρωμαίους ιγ) 1. «Πάσα ψυχή εξουσίαις υπερεχούσαις υποτασσέσθω. Ου γαρ έστιν εξουσία ει μη υπό Θεού. 2. Ωστε ο αντιτασσόμενος τη εξουσία, τη του Θεού διαταγή ανθέστηκεν. Οι δε ανθεστηκότες εαυτούς κρίμα λήψονται». (1. Κάθε άνθρωπος οφείλει να υποτάσσεται στις εξουσίες της πολιτείας. Διότι δεν υπάρχει εξουσία παρά μόνο από τον Θεό. 2. Ωστε, όποιος αντιτάσσεται στην εξουσία, αντιστέκεται στη διαταγή του Θεού. Και όσοι αντιστέκονται θα πάρουν το κρίμα τους). Αυτές τις μέρες όσοι τρέχουν στις εκκλησίες, παρά τις προτροπές των ιεραρχών και τις απαγορεύσεις της πολιτείας, νομίζουν πως εφαρμόζουν θείους κανόνες εναντίον της κοσμικής εξουσίας, όπως η Αντιγόνη κατά του Κρέοντα. (449-451). Κρέων - Τόλμησες λοιπόν να υπερβείς αυτούς τους νόμους; Αντ. - Διότι δεν είναι ο Δίας που κήρυξε αυτά, ούτε η συγκάτοικος των κάτω θεών, η Δίκη). Ωστόσο, η Αντιγόνη υπάκουε σε θείους νόμους και εξέθεσε τη δική της ζωή. Οι σημερινοί «επαναστάτες» παραβαίνουν τους κανόνες της πολιτείας αλλά και τις εντολές της Ιεραρχίας. Το βασικότερο, εκθέτουν τις ζωές των άλλων. Μένουμε, λοιπόν, στο σπίτι!
Ιορδάνης Β. Παπαδόπουλος
4. Περί εκκλησιασμού και Θείας Κοινωνίας
Κύριε διευθυντά.
Kατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, ο Αρτος και ο Οίνος μετατρέπεται σε Σώμα και Αίμα Χριστού και μετά από αυτό, το περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου δεν είναι πλέον ψωμί και κρασί, είναι ο ίδιος ο Χριστός Παρών σωματικώς, τον οποίον δεχόμαστε στο σώμα μας απηλλαγμένον «παντός μολυσμού σαρκός και αίματος». Συνεπώς είναι αδύνατον να μεταδοθεί διά της Θείας Κοινωνίας οποιοσδήποτε ιός ή μικρόβιο ή ακαθαρσία γιατί το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στο οποίο «κατοικεί άπαν το πλήρωμα της Θεότητος σωματικώς», είναι «Αχραντον και Αγευστον κηλίδος». Η Πίστη αυτή είναι δόγμα της Εκκλησίας μας. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος επισημαίνει την αλήθεια αυτή της Πίστεώς μας, ότι είναι αδύνατη η παρουσία ιού ή μικροβίου στο περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου, τη Θεία Κοινωνία, που είναι το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Υπενθυμίζω ότι και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, για τον οποίον μερικοί είπαν ότι έρχεται σε αντίθεση με την Ιερά Σύνοδο, είπε για τη Θεία Κοινωνία, ότι «Η Ευχαριστία θα διανεμηθεί όπως συνήθως». Την Πίστη αυτή διετράνωσε και η ειδική λοιμωξιολόγος καθηγήτρια του Πανεπιστημίου κ. Ε. Γιαμαρέλλου που δήλωσε ότι λαμβάνει άφοβα τη Θεία Κοινωνία γιατί έχει απόλυτη πίστη ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μεταδόσεως του ιού από αυτή. Η κ. Γιαμαρέλλου, λόγω της θέσεώς της και της ειδικότητάς της, έχει ιδιαίτερη ευθύνη απέναντι του κοινωνικού συνόλου και μιλάει ως επιστήμων και γι’ αυτό η δήλωση αυτή δεν είναι μόνο μία ομολογία Πίστεως, αλλά έχει και ιδιαίτερη επιστημονική βαρύτητα. Είναι σαν να βεβαιώνει ένας επιστήμων ότι ένα νερό δεν είναι μολυσμένο.
Διαφορετικό από το θέμα αυτό είναι το θέμα του εκκλησιασμού κατά τον οποίο μπορεί να γίνει μετάδοση του κορωνοϊού της επιδημίας, όχι λόγω της Θείας Μεταλήψεως, αλλά λόγω του συνωστισμού που είναι φυσικό να γίνεται στις εκκλησίες και γι’ αυτό πολύ σωστά απαγορεύθηκε ο εκκλησιασμός και όχι η Θεία Μετάληψη, η απαγόρευση της οποίας δεν μπορεί να γίνει και αν επιχειρηθεί, θα σημαίνει διωγμό της χριστιανικής πίστεως. Γι’ αυτό και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, ενώ επισημαίνει ότι είναι αδύνατη η παρουσία ιού ή μικροβίου στο περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου, τη Θεία Κοινωνία, κατά τα άλλα συνιστά στους πιστούς να συμμορφώνονται με όλα τα μέτρα που συμβουλεύει η επιστήμη και επιβάλλονται από τις αρμόδιες Αρχές. Και εμείς, με τη θέλησή μας και όχι καταναγκαζόμενοι, πρέπει να αποφεύγουμε να πάμε στην εκκλησία και να μεταλάβουμε κατά τις ημέρες του αποκλεισμού, γιατί έτσι εκδηλώνουμε την αγάπη μας προς τον πλησίον, αλλά και αφαιρούμε τις προφάσεις των εχθρών της Εκκλησίας οι οποίοι θα αρπάξουν την ευκαιρία να επιτεθούν εναντίον της και να την κατηγορήσουν ότι δεν εμποδίζει τη μετάδοση της ασθένειας, αν ο ιός μεταδοθεί από κάποιον που κοινώνησε λόγω του συνωστισμού όσων μπορεί να προσέλθουν ομαδικώς για τη Θεία Κοινωνία ή κατά σύμπτωση από άλλη αιτία, π.χ. γιατί αυτός που είχε μεταλάβει μολύνθηκε επειδή ήλθε κατόπιν ή πριν σε επαφή με φορέα του ιού.
Ευάγγελος Ανδριανός, Επίτιμος Αρεοπαγίτης, Καστόρειον Λακωνίας
5. Ο Ναστραδίν Χότζας και η γραμματική (μας)
Κύριε διευθυντά,
Τέτοιον ανοιξιάτικο καιρό, χωρίς την απειλή του κορωνοϊού, ξαπλωμένος, κάτω από μια κερασιά, σύμφωνα με την ανατολίτικη θυμοσοφία, ο Ναστραδίν Χότζας έτρωγε πότε πότε ένα μισόξινο κεράσι. Και επειδή πολύ του άρεσαν τα κεράσια, ευχήθηκε να ήταν μεγάλα σαν κυδώνια, να φάει και να ευφρανθεί η ψυχή του. Την ώρα εκείνη, φύσηξε φουσκοδεντριάς αέρας κι έριξε στο χώμα τα κεράσια. Ενα από αυτά χτύπησε κατακούτελα τον Ναστραδίν, που πήρε αμέσως πίσω την ευχή του λέγοντας: «Καλά που δεν ήταν σαν κυδώνι, γιατί, αν ήταν, θα μου έσπαζε το κεφάλι»!
Δεν ήταν βέβαια καθηγητής πανεπιστημίου ο Χότζας. Ωστόσο, δεν είπε, θα μου έσπασε το κεφάλι. Χωρίς να έχει διδακτορικά, ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στον παρατατικό και στον αόριστο του ρ. «σπάζω». Κι όμως! Διάβασα σε άρθρο καθηγητού πανεπιστημίου τη φράση: «...όχι μόνο θα προστάτευε, αλλά θα προήγαγε τα συμφέροντα...». Το άγω (και όλα τα συνθετικά του, συνάγω, παράγω, διάγω, περιάγω, ενάγω, εισάγω, προσάγω κ.ά.) δεινοπαθεί στα χείλη και στη γραφίδα ή στο πλήκτρο των νεοελλήνων.
Στην εντός εισαγωγικών φράση, αν το δεύτερο ρήμα ακολουθούσε τον (σωστό) χρόνο του πρώτου, δηλαδή τον παρατατικό, θα ήταν «...θα προστάτευε και θα προήγε...». Αν το πρώτο ακολουθούσε τον χρόνο του δεύτερου θα ήταν «...θα προστάτευσε και θα προήγαγε...». Οπερ άτοπον; Βεβαίως. Αλλά το «θα προήγαγε» του κ. καθηγητού είναι αυτό ακριβώς: εκτός τόπου και... χρόνου!
Αραγε, γίνεται κατανοητή η διαφορά των δύο διατυπώσεων, η ασυναρτησία της δεύτερης και ο... ετεροχρονισμός των δύο ρημάτων στη δεδομένη φράση του κ. καθηγητού;
Αυτά για το παρελθόν. Για το μέλλον, δηλαδή τον μέλλοντα χρόνο, προκύπτει η δυνατότητα η μεν πολιτική του κ. Μητσοτάκη να παραγάγει επωφελή αποτελέσματα, για τη χώρα, η δε αγχίνους μνήμη του κ. Τσίπρα να τον οδηγήσει, όπως και στο παρελθόν, στην πρόβλεψη ότι, αντιθέτως, «θα παράξει» επιζήμιες συνέπειες. Με την ανεκτή –αλλά όχι απολύτως δόκιμη– διατύπωση αυτή αποφεύγεται ο σκόπελος στον οποίο προσέκρουσε το «θα προήγαγε». Ισως κάποιος από τους εξαίρετους φιλολόγους επιστολογράφους της «Κ» να ήθελε να εξηγήσει με καλύτερο τρόπο τι ακριβώς συμβαίνει με το «άγω».
Γεράσιμος -Μιχαήλ Δώσσας, Θεσσαλονίκη
6. Επιλογή μαθητών στα Πρότυπα Σχολεία
Κύριε διευθυντά,
Από το προς διαβούλευση νομοσχέδιο της υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Νίκης Κεραμέως γεννάται το ερώτημα που αφορά την επιλογή των μαθητών προς φοίτηση στα Πρότυπα Σχολεία, άρθρο 18: Οι εισαγωγικές εξετάσεις γιατί να διενεργούνται και κατά τη μετάβαση του μαθητή από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο και από το γυμνάσιο στο λύκειο;
Η λέξη αριστεία προέρχεται από τη ρίζα του ρήματος αραρίσκω, που σημαίνει συνδέω, συνταιριάζω, συναρμόζω, χτίζω, τακτοποιώ, διευθετώ. Εκφράζει τη σπουδαία επίδοση ή τη διάκριση σε κάποιον τομέα, την καλλιέργεια ικανοτήτων / δεξιοτήτων μέσα από αυτογνωσία και μεταγνώση. Νοηματοδοτεί τον αγώνα για τη δόμηση της προσωπικότητας, ώστε αυτός ο αγώνας να είναι ωφέλιμος και χρήσιμος για το άτομο, αλλά και για τη βελτίωση του κοινωνικού συνόλου.
Από διεθνείς μελέτες, οι μαθητές οι οποίοι επιλέγονται σε σχολεία που προωθούν την καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας, επιδεικνύουν υψηλή νοητική - κριτική ικανότητα, ειδική ακαδημαϊκή επίδοση, δημιουργικό τρόπο σκέψης, ηγετική ικανότητα, έφεση στις τέχνες και στον ψυχοκινητικό τομέα. Διαθέτουν αυτοπειθαρχία, έχουν προσήλωση στον στόχο, στην έννοια του καθήκοντος και του δικαίου.
Οι μαθητές, λοιπόν, οι οποίοι θα επιτύχουν την εισαγωγή τους στο Πρότυπο Γυμνάσιο, υποθετικά θα διαθέτουν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά. Η συνεχής επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου να ανταποκριθούν στις ειδικές εκπαιδευτικές και συναισθηματικές ανάγκες των χαρισματικών μαθητών τους. Η διαδικασία της μάθησης θα πρέπει να προωθείται διαλεκτικά με το περιεχόμενο της γνώσης, να καταστρώνεται σαφής εκπαιδευτική στρατηγική, να υπάρχει εγρήγορση και ανατροφοδότηση αμφοτέρων. Για τους καθηγητές, πρόκληση θα είναι οι μαθητές τους να γίνονται ολοένα καλύτεροι και να εκδιπλώνουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους (παιδαγωγικές συνεδριάσεις από καθηγητές τμήματος, portfolio, αθροιστική και διαμορφωτική αξιολόγηση, εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα μάθησης). Αρα, η επίδοσή τους θα αναμένεται να είναι υψηλή. Αυτό θα διαφαίνεται και από τις προαγωγικές τους εξετάσεις.
Η επανάληψη, λοιπόν, των εξετάσεων για την εισαγωγή τους στο Πρότυπο Γενικό Λύκειο δεν χρειάζεται. Ο τελικός βαθμός επίδοσης μπορεί να συνάγεται από το άθροισμα των βαθμών των ενδεικτικών των τριών τάξεων του γυμνασίου. Οταν ο βαθμός ενός μαθητή είναι κατώτερος του 14 (ενδεικτικά), ο μαθητής δεν θα διατηρεί το δικαίωμα να παραμείνει στο Π.Σ. και η θέση του για το λύκειο θα προκηρύσσεται με εισαγωγικές εξετάσεις. Ο μέσος όρος της βαθμολογίας των τριών ετών του γυμνασίου λειτουργεί παιδαγωγικά. Καταγράφει και ποσοτικοποιεί πληροφορίες για το άτομο, εντάσσοντάς το σε ιεραρχικά σχήματα και σχέσεις. Ο μαθητής παρωθείται να συνδέσει την προσπάθεια, τη σκόπιμη και την προγραμματισμένη δραστηριότητα με το αποτέλεσμα, το οποίο αποτελεί και εκπαιδευτικό ζητούμενο.
Αιμιλία Βλαχογιαννη, Ph.D, π. διευθύντρια Βαρβακείου Γυμνασίου, σχολική σύμβουλος φιλολόγων, επίτιμο μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων Βαρβακείου Σχολής
7. Ο Παπαδιαμάντης και ως μεταφραστής
Κύριε διευθυντά,
Σε επιστολή του (Σάββατο, 25/4/20) αναγνώστης σας χαρακτηρίζει τη μετάφραση του «Εγκλημα και τιμωρία» «αναχρονιστική και μάλλον απαράδεκτη». Εν συνεχεία προτείνει τη μετάφραση του Παπαδιαμάντη σε «σύγχρονη» (!) γλώσσα. Πριν προχωρήσω θα ήθελα (δημόσια) να παρακαλέσω τον Τάκη Θεοδωρόπουλο να το σχολιάσει.
Οσον με αφορά, ως λάτρη της ελληνικής γλώσσας, συμβαίνει να θεωρώ αυτή τη, συγκεκριμένη, μετάφραση μία ευτυχή σύζευξη/σύμπτωση δύο κορυφαίων στιγμών της λογοτεχνίας. Οταν διάβασα τη μετάφραση του Παπαδιαμάντη έμεινα αποσβολωμένος από την ομορφιά και δεν χόρταινα να την ξαναδιαβάζω. «Εγραφα τότε το μυθιστόρημά μου “Βαρδιάνοι”, σε ρωσσικό στυλ του 19ου αι. Επρεπε να βρω τρόπο να αντιγράψω κάτι από το “Ε. και Τ.”. Ετσι στις σ’σ’ 417/9 αντέγραψα την περιγραφή της αυτοκτονίας του Σβιδριγαιλώφ – αναφέροντας βεβαίως την πηγή.
Η μεγαλοφυΐα του Ντοστογιέφσκυ κατορθώνει να μας προϊδεάσει ότι ο Σ. πρόκειται να αυτοκτονήσει χωρίς να το αναφέρει. “...είδε ασχημότατον σκύλον όστις διέσχιζε το πεζοδρόμιον έχων την ουράν υπό την κοιλίαν”. Μέχρι το πάτημα της σκανδάλης...».
Ακόμη δεν μπορούσα να ησυχάσω υπό το κράτος τόσης τέχνης ώστε σε ένα δείπνο, για μερικούς φίλους, τους εδιάβασα αυτές τις σελίδες ως δώρο! Ανάλογη εντύπωση μου έκανε μία σελίδα από τη «Γλυκοφιλούσα» του Παπαδιαμάντη –από τη σχολιασμένη ανθολογία «Εν λόγω ελληνικώ» του Μιχάλη Κοπιδάκη– όπου ο Π. περιγράφει έναν ταύρο σε ένα λιβάδι, υπό βροχή, και μέτρησα τριάντα επίθετα σε μία σελίδα! Ο Θεός σώζοι την ελληνική με έργα από μεταφράσεις του Παπαδιαμάντη!
Τηλέμαχος Μαράτος
Αλεξάνδρα Καραβία-Λαμπαδαρίδου, Συνταξ. συμβολαιογράφος
2. Ισως προκύψει ένας καλύτερος κόσμος
Κύριε διευθυντά,
Κύριε διευθυντά,
Σήμερα, βιώνοντας η ανθρωπότητα τον τρόμο και την απόγνωση της πανδημίας του κορωνοϊού, θέλω να ελπίζω ότι όταν η συμφορά περάσει –με όλες βέβαια τις καταστρεπτικές της συνέπειες– ίσως η ανθρωπότητα γνωρίσει έναν καλύτερο κόσμο.
Εμείς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, που έχουμε βιώσει έμμεσα, μέσω των γονιών μας, τα τρομακτικά δεινά που πέρασαν ως πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Εμείς που ζήσαμε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή, την πείνα και τη φρίκη μιας αδελφοκτόνου σύρραξης.
Εμείς, τέλος, που διδαχθήκαμε από τις καταστροφές να είμαστε λιγότερο αλαζόνες, τιθασεύοντας το καταστρεπτικό «εγώ» που φωλιάζει σαν σαράκι ύπουλα και επικίνδυνα στην ανθρώπινη φύση, θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, ασχέτως εθνικότητας, θρησκείας, χρώματος, ίσως μετά την πανδημία προκύψει λίγο πιο συνετός, πιο λογικός, πιο πειθαρχημένος, λιγότερο αλαζών, λιγότερο εγωπαθής.
Είναι βέβαιο ότι θα έχει συνειδητοποιήσει ακόμα μια φορά τη μηδαμινότητά του, το πόσο δηλαδή ασήμαντος και ευάλωτος είναι σαν ένας κόκκος άμμου μέσα στο σύμπαν μιας πάνσοφης δημιουργίας. Δημιουργία η οποία φροντίζει εκάστοτε, όταν εκείνη κρίνει, να υπενθυμίζει στα υπερφίαλα και αλαζονικά δημιουργήματά της την ασημαντότητά τους και την ανάγκη ταπεινότητας, αλληλεγγύης και αγάπης που οφείλουν ο ένας απέναντι στον άλλο.
ΥΓ. Εάν δημοσιευθεί η επιστολή, ας αποτελέσει ένα μήνυμα ελπίδας, αγάπης και απαντοχής ιδιαίτερα για τους νέους και τις νέες μας.
Ανέστης Διακοδημήτρης, Κηφισιά
3. Aγαπάτε αλλήλους; Κατ’ οίκον προσευχή
Κύριε διευθυντά,
Πριν από πέντε χρόνια είχαμε μια «διαμάχη» για την προσευχή στα σχολεία. (επιστολή μου «Κ» 14-10-16). Εχουμε τώρα όσους θέλουν να προσευχηθούν ομαδικά στις Εκκλησίες, παρά την απαγόρευση της πολιτείας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ). Αλλά και ο Ιησούς Χριστός στην Επί του Ορους Ομιλία προτρέπει: (Ματθ. στ. 6) «Συ δε όταν προσεύχη, είσελθε εις το ταμείον σου, και κλείσας την θύραν σου πρόσευξαι τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ, αποδώσει σοι εν τω φανερώ». Και (προς Ρωμαίους ιγ) 1. «Πάσα ψυχή εξουσίαις υπερεχούσαις υποτασσέσθω. Ου γαρ έστιν εξουσία ει μη υπό Θεού. 2. Ωστε ο αντιτασσόμενος τη εξουσία, τη του Θεού διαταγή ανθέστηκεν. Οι δε ανθεστηκότες εαυτούς κρίμα λήψονται». (1. Κάθε άνθρωπος οφείλει να υποτάσσεται στις εξουσίες της πολιτείας. Διότι δεν υπάρχει εξουσία παρά μόνο από τον Θεό. 2. Ωστε, όποιος αντιτάσσεται στην εξουσία, αντιστέκεται στη διαταγή του Θεού. Και όσοι αντιστέκονται θα πάρουν το κρίμα τους). Αυτές τις μέρες όσοι τρέχουν στις εκκλησίες, παρά τις προτροπές των ιεραρχών και τις απαγορεύσεις της πολιτείας, νομίζουν πως εφαρμόζουν θείους κανόνες εναντίον της κοσμικής εξουσίας, όπως η Αντιγόνη κατά του Κρέοντα. (449-451). Κρέων - Τόλμησες λοιπόν να υπερβείς αυτούς τους νόμους; Αντ. - Διότι δεν είναι ο Δίας που κήρυξε αυτά, ούτε η συγκάτοικος των κάτω θεών, η Δίκη). Ωστόσο, η Αντιγόνη υπάκουε σε θείους νόμους και εξέθεσε τη δική της ζωή. Οι σημερινοί «επαναστάτες» παραβαίνουν τους κανόνες της πολιτείας αλλά και τις εντολές της Ιεραρχίας. Το βασικότερο, εκθέτουν τις ζωές των άλλων. Μένουμε, λοιπόν, στο σπίτι!
Ιορδάνης Β. Παπαδόπουλος
4. Περί εκκλησιασμού και Θείας Κοινωνίας
Κύριε διευθυντά.
Kατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, ο Αρτος και ο Οίνος μετατρέπεται σε Σώμα και Αίμα Χριστού και μετά από αυτό, το περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου δεν είναι πλέον ψωμί και κρασί, είναι ο ίδιος ο Χριστός Παρών σωματικώς, τον οποίον δεχόμαστε στο σώμα μας απηλλαγμένον «παντός μολυσμού σαρκός και αίματος». Συνεπώς είναι αδύνατον να μεταδοθεί διά της Θείας Κοινωνίας οποιοσδήποτε ιός ή μικρόβιο ή ακαθαρσία γιατί το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στο οποίο «κατοικεί άπαν το πλήρωμα της Θεότητος σωματικώς», είναι «Αχραντον και Αγευστον κηλίδος». Η Πίστη αυτή είναι δόγμα της Εκκλησίας μας. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος επισημαίνει την αλήθεια αυτή της Πίστεώς μας, ότι είναι αδύνατη η παρουσία ιού ή μικροβίου στο περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου, τη Θεία Κοινωνία, που είναι το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Υπενθυμίζω ότι και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, για τον οποίον μερικοί είπαν ότι έρχεται σε αντίθεση με την Ιερά Σύνοδο, είπε για τη Θεία Κοινωνία, ότι «Η Ευχαριστία θα διανεμηθεί όπως συνήθως». Την Πίστη αυτή διετράνωσε και η ειδική λοιμωξιολόγος καθηγήτρια του Πανεπιστημίου κ. Ε. Γιαμαρέλλου που δήλωσε ότι λαμβάνει άφοβα τη Θεία Κοινωνία γιατί έχει απόλυτη πίστη ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μεταδόσεως του ιού από αυτή. Η κ. Γιαμαρέλλου, λόγω της θέσεώς της και της ειδικότητάς της, έχει ιδιαίτερη ευθύνη απέναντι του κοινωνικού συνόλου και μιλάει ως επιστήμων και γι’ αυτό η δήλωση αυτή δεν είναι μόνο μία ομολογία Πίστεως, αλλά έχει και ιδιαίτερη επιστημονική βαρύτητα. Είναι σαν να βεβαιώνει ένας επιστήμων ότι ένα νερό δεν είναι μολυσμένο.
Διαφορετικό από το θέμα αυτό είναι το θέμα του εκκλησιασμού κατά τον οποίο μπορεί να γίνει μετάδοση του κορωνοϊού της επιδημίας, όχι λόγω της Θείας Μεταλήψεως, αλλά λόγω του συνωστισμού που είναι φυσικό να γίνεται στις εκκλησίες και γι’ αυτό πολύ σωστά απαγορεύθηκε ο εκκλησιασμός και όχι η Θεία Μετάληψη, η απαγόρευση της οποίας δεν μπορεί να γίνει και αν επιχειρηθεί, θα σημαίνει διωγμό της χριστιανικής πίστεως. Γι’ αυτό και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, ενώ επισημαίνει ότι είναι αδύνατη η παρουσία ιού ή μικροβίου στο περιεχόμενο του Αγίου Ποτηρίου, τη Θεία Κοινωνία, κατά τα άλλα συνιστά στους πιστούς να συμμορφώνονται με όλα τα μέτρα που συμβουλεύει η επιστήμη και επιβάλλονται από τις αρμόδιες Αρχές. Και εμείς, με τη θέλησή μας και όχι καταναγκαζόμενοι, πρέπει να αποφεύγουμε να πάμε στην εκκλησία και να μεταλάβουμε κατά τις ημέρες του αποκλεισμού, γιατί έτσι εκδηλώνουμε την αγάπη μας προς τον πλησίον, αλλά και αφαιρούμε τις προφάσεις των εχθρών της Εκκλησίας οι οποίοι θα αρπάξουν την ευκαιρία να επιτεθούν εναντίον της και να την κατηγορήσουν ότι δεν εμποδίζει τη μετάδοση της ασθένειας, αν ο ιός μεταδοθεί από κάποιον που κοινώνησε λόγω του συνωστισμού όσων μπορεί να προσέλθουν ομαδικώς για τη Θεία Κοινωνία ή κατά σύμπτωση από άλλη αιτία, π.χ. γιατί αυτός που είχε μεταλάβει μολύνθηκε επειδή ήλθε κατόπιν ή πριν σε επαφή με φορέα του ιού.
Ευάγγελος Ανδριανός, Επίτιμος Αρεοπαγίτης, Καστόρειον Λακωνίας
5. Ο Ναστραδίν Χότζας και η γραμματική (μας)
Κύριε διευθυντά,
Τέτοιον ανοιξιάτικο καιρό, χωρίς την απειλή του κορωνοϊού, ξαπλωμένος, κάτω από μια κερασιά, σύμφωνα με την ανατολίτικη θυμοσοφία, ο Ναστραδίν Χότζας έτρωγε πότε πότε ένα μισόξινο κεράσι. Και επειδή πολύ του άρεσαν τα κεράσια, ευχήθηκε να ήταν μεγάλα σαν κυδώνια, να φάει και να ευφρανθεί η ψυχή του. Την ώρα εκείνη, φύσηξε φουσκοδεντριάς αέρας κι έριξε στο χώμα τα κεράσια. Ενα από αυτά χτύπησε κατακούτελα τον Ναστραδίν, που πήρε αμέσως πίσω την ευχή του λέγοντας: «Καλά που δεν ήταν σαν κυδώνι, γιατί, αν ήταν, θα μου έσπαζε το κεφάλι»!
Δεν ήταν βέβαια καθηγητής πανεπιστημίου ο Χότζας. Ωστόσο, δεν είπε, θα μου έσπασε το κεφάλι. Χωρίς να έχει διδακτορικά, ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στον παρατατικό και στον αόριστο του ρ. «σπάζω». Κι όμως! Διάβασα σε άρθρο καθηγητού πανεπιστημίου τη φράση: «...όχι μόνο θα προστάτευε, αλλά θα προήγαγε τα συμφέροντα...». Το άγω (και όλα τα συνθετικά του, συνάγω, παράγω, διάγω, περιάγω, ενάγω, εισάγω, προσάγω κ.ά.) δεινοπαθεί στα χείλη και στη γραφίδα ή στο πλήκτρο των νεοελλήνων.
Στην εντός εισαγωγικών φράση, αν το δεύτερο ρήμα ακολουθούσε τον (σωστό) χρόνο του πρώτου, δηλαδή τον παρατατικό, θα ήταν «...θα προστάτευε και θα προήγε...». Αν το πρώτο ακολουθούσε τον χρόνο του δεύτερου θα ήταν «...θα προστάτευσε και θα προήγαγε...». Οπερ άτοπον; Βεβαίως. Αλλά το «θα προήγαγε» του κ. καθηγητού είναι αυτό ακριβώς: εκτός τόπου και... χρόνου!
Αραγε, γίνεται κατανοητή η διαφορά των δύο διατυπώσεων, η ασυναρτησία της δεύτερης και ο... ετεροχρονισμός των δύο ρημάτων στη δεδομένη φράση του κ. καθηγητού;
Αυτά για το παρελθόν. Για το μέλλον, δηλαδή τον μέλλοντα χρόνο, προκύπτει η δυνατότητα η μεν πολιτική του κ. Μητσοτάκη να παραγάγει επωφελή αποτελέσματα, για τη χώρα, η δε αγχίνους μνήμη του κ. Τσίπρα να τον οδηγήσει, όπως και στο παρελθόν, στην πρόβλεψη ότι, αντιθέτως, «θα παράξει» επιζήμιες συνέπειες. Με την ανεκτή –αλλά όχι απολύτως δόκιμη– διατύπωση αυτή αποφεύγεται ο σκόπελος στον οποίο προσέκρουσε το «θα προήγαγε». Ισως κάποιος από τους εξαίρετους φιλολόγους επιστολογράφους της «Κ» να ήθελε να εξηγήσει με καλύτερο τρόπο τι ακριβώς συμβαίνει με το «άγω».
Γεράσιμος -Μιχαήλ Δώσσας, Θεσσαλονίκη
6. Επιλογή μαθητών στα Πρότυπα Σχολεία
Κύριε διευθυντά,
Από το προς διαβούλευση νομοσχέδιο της υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Νίκης Κεραμέως γεννάται το ερώτημα που αφορά την επιλογή των μαθητών προς φοίτηση στα Πρότυπα Σχολεία, άρθρο 18: Οι εισαγωγικές εξετάσεις γιατί να διενεργούνται και κατά τη μετάβαση του μαθητή από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο και από το γυμνάσιο στο λύκειο;
Η λέξη αριστεία προέρχεται από τη ρίζα του ρήματος αραρίσκω, που σημαίνει συνδέω, συνταιριάζω, συναρμόζω, χτίζω, τακτοποιώ, διευθετώ. Εκφράζει τη σπουδαία επίδοση ή τη διάκριση σε κάποιον τομέα, την καλλιέργεια ικανοτήτων / δεξιοτήτων μέσα από αυτογνωσία και μεταγνώση. Νοηματοδοτεί τον αγώνα για τη δόμηση της προσωπικότητας, ώστε αυτός ο αγώνας να είναι ωφέλιμος και χρήσιμος για το άτομο, αλλά και για τη βελτίωση του κοινωνικού συνόλου.
Από διεθνείς μελέτες, οι μαθητές οι οποίοι επιλέγονται σε σχολεία που προωθούν την καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας, επιδεικνύουν υψηλή νοητική - κριτική ικανότητα, ειδική ακαδημαϊκή επίδοση, δημιουργικό τρόπο σκέψης, ηγετική ικανότητα, έφεση στις τέχνες και στον ψυχοκινητικό τομέα. Διαθέτουν αυτοπειθαρχία, έχουν προσήλωση στον στόχο, στην έννοια του καθήκοντος και του δικαίου.
Οι μαθητές, λοιπόν, οι οποίοι θα επιτύχουν την εισαγωγή τους στο Πρότυπο Γυμνάσιο, υποθετικά θα διαθέτουν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά. Η συνεχής επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου να ανταποκριθούν στις ειδικές εκπαιδευτικές και συναισθηματικές ανάγκες των χαρισματικών μαθητών τους. Η διαδικασία της μάθησης θα πρέπει να προωθείται διαλεκτικά με το περιεχόμενο της γνώσης, να καταστρώνεται σαφής εκπαιδευτική στρατηγική, να υπάρχει εγρήγορση και ανατροφοδότηση αμφοτέρων. Για τους καθηγητές, πρόκληση θα είναι οι μαθητές τους να γίνονται ολοένα καλύτεροι και να εκδιπλώνουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους (παιδαγωγικές συνεδριάσεις από καθηγητές τμήματος, portfolio, αθροιστική και διαμορφωτική αξιολόγηση, εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα μάθησης). Αρα, η επίδοσή τους θα αναμένεται να είναι υψηλή. Αυτό θα διαφαίνεται και από τις προαγωγικές τους εξετάσεις.
Η επανάληψη, λοιπόν, των εξετάσεων για την εισαγωγή τους στο Πρότυπο Γενικό Λύκειο δεν χρειάζεται. Ο τελικός βαθμός επίδοσης μπορεί να συνάγεται από το άθροισμα των βαθμών των ενδεικτικών των τριών τάξεων του γυμνασίου. Οταν ο βαθμός ενός μαθητή είναι κατώτερος του 14 (ενδεικτικά), ο μαθητής δεν θα διατηρεί το δικαίωμα να παραμείνει στο Π.Σ. και η θέση του για το λύκειο θα προκηρύσσεται με εισαγωγικές εξετάσεις. Ο μέσος όρος της βαθμολογίας των τριών ετών του γυμνασίου λειτουργεί παιδαγωγικά. Καταγράφει και ποσοτικοποιεί πληροφορίες για το άτομο, εντάσσοντάς το σε ιεραρχικά σχήματα και σχέσεις. Ο μαθητής παρωθείται να συνδέσει την προσπάθεια, τη σκόπιμη και την προγραμματισμένη δραστηριότητα με το αποτέλεσμα, το οποίο αποτελεί και εκπαιδευτικό ζητούμενο.
Αιμιλία Βλαχογιαννη, Ph.D, π. διευθύντρια Βαρβακείου Γυμνασίου, σχολική σύμβουλος φιλολόγων, επίτιμο μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων Βαρβακείου Σχολής
7. Ο Παπαδιαμάντης και ως μεταφραστής
Κύριε διευθυντά,
Σε επιστολή του (Σάββατο, 25/4/20) αναγνώστης σας χαρακτηρίζει τη μετάφραση του «Εγκλημα και τιμωρία» «αναχρονιστική και μάλλον απαράδεκτη». Εν συνεχεία προτείνει τη μετάφραση του Παπαδιαμάντη σε «σύγχρονη» (!) γλώσσα. Πριν προχωρήσω θα ήθελα (δημόσια) να παρακαλέσω τον Τάκη Θεοδωρόπουλο να το σχολιάσει.
Οσον με αφορά, ως λάτρη της ελληνικής γλώσσας, συμβαίνει να θεωρώ αυτή τη, συγκεκριμένη, μετάφραση μία ευτυχή σύζευξη/σύμπτωση δύο κορυφαίων στιγμών της λογοτεχνίας. Οταν διάβασα τη μετάφραση του Παπαδιαμάντη έμεινα αποσβολωμένος από την ομορφιά και δεν χόρταινα να την ξαναδιαβάζω. «Εγραφα τότε το μυθιστόρημά μου “Βαρδιάνοι”, σε ρωσσικό στυλ του 19ου αι. Επρεπε να βρω τρόπο να αντιγράψω κάτι από το “Ε. και Τ.”. Ετσι στις σ’σ’ 417/9 αντέγραψα την περιγραφή της αυτοκτονίας του Σβιδριγαιλώφ – αναφέροντας βεβαίως την πηγή.
Η μεγαλοφυΐα του Ντοστογιέφσκυ κατορθώνει να μας προϊδεάσει ότι ο Σ. πρόκειται να αυτοκτονήσει χωρίς να το αναφέρει. “...είδε ασχημότατον σκύλον όστις διέσχιζε το πεζοδρόμιον έχων την ουράν υπό την κοιλίαν”. Μέχρι το πάτημα της σκανδάλης...».
Ακόμη δεν μπορούσα να ησυχάσω υπό το κράτος τόσης τέχνης ώστε σε ένα δείπνο, για μερικούς φίλους, τους εδιάβασα αυτές τις σελίδες ως δώρο! Ανάλογη εντύπωση μου έκανε μία σελίδα από τη «Γλυκοφιλούσα» του Παπαδιαμάντη –από τη σχολιασμένη ανθολογία «Εν λόγω ελληνικώ» του Μιχάλη Κοπιδάκη– όπου ο Π. περιγράφει έναν ταύρο σε ένα λιβάδι, υπό βροχή, και μέτρησα τριάντα επίθετα σε μία σελίδα! Ο Θεός σώζοι την ελληνική με έργα από μεταφράσεις του Παπαδιαμάντη!
Τηλέμαχος Μαράτος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου