"...Η κ. Γεννηματά θα υποστεί στις εκλογές τις συνέπειες της αυθαιρεσίας της. Και μαζί με αυτήν και όσοι, χωρίς πλεόνασμα συναίσθησης ευθύνης, την επέλεξαν. Είναι όμως ευκαιρία για όλους μας να ξανασκεφτούμε πόσο πρέπει να προσέχουμε, ώστε να μη βάζουμε σε ψηλή καρέκλα κάποιον που δεν φτάνουν τα πόδια του στο πάτωμα, κάτι που το έχουμε ξαναπάθει και δεν πρέπει να επαναλάβουμε...."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", και...

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 26/06/19

1. Ο «γραβατάς» που έγινε βουλευτής 

Κύριε διευθυντά,

Ο γνωστός συγγραφέας και δημοσιογράφος Τάκης Θεοδωρόπουλος, σε άρθρο του με τον τίτλο «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Θουκυδίδης» στην «Καθημερινή» (9-6-19), κάνει λόγια για τη γενική μόρφωση και ιδιαίτερα την κλασική παιδεία που διέκρινε παλιότερα τους πολιτικούς μας. Φέρνει δε ως παράδειγμα τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος, καίτοι δεν ήταν ούτε φιλόλογος ούτε ιστορικός, είχε μελετήσει και μετέφρασε το ογκώδες έργο του αρχαίου ιστορικού Θουκυδίδη. Τον Θουκυδίδη, αλλά και άλλους κλασικούς συγγραφείς, τραγικούς ποιητές, Νεοέλληνες λογοτέχνες και σύγχρονους ντόπιους και ξένους ιστορικούς μελετούσαν και είχαν στις βιβλιοθήκες τους οι σοβαροί και διακεκριμένοι πολιτικοί μας που κοσμούσαν τους θώκους του Κοινοβουλίου.

Σήμερα δεν γνωρίζω πόσοι από τους εκπροσώπους μας στη Βουλή είναι καταρτισμένοι με γενικότερη παιδεία και αν ανοίγουν ποτέ σχετικά βιβλία για επιμόρφωσή τους. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, η ποιότητα των οποίων διακρίνεται όταν εκφέρουν λόγο σε τηλεοπτικές συζητήσεις ή καταγράφουν τις απόψεις τους σε άρθρα ή συγγράμματα, η πλειονότητα που ενδεχομένως έχει πανεπιστημιακό τίτλο εμφανίζει οικτρή εικόνα στις συνεδριάσεις της ολομέλειας, που καταντά ενίοτε «πεζοδρομιακή».

Θα αναφερθώ επ’ ευκαιρία σε προσωπικό παράδειγμα για την ποιότητα κάποιων εκπροσώπων μας στη Βουλή. Πριν από αρκετά χρόνια επισκεπτόταν κάθε χρόνο το δικηγορικό μου γραφείο ένας πλανόδιος έμπορος γραβατών. Είχε μετά δυσκολίας τελειώσει το τότε εξατάξιο γυμνάσιο και έψαχνε πάντα για μια καλύτερη δουλειά. Την τελευταία φορά που με επισκέφθηκε μου εκμυστηρεύτηκε ότι αποφάσισε να γίνει βουλευτής. Εμεινα άναυδος. Τον ρώτησα από περιέργεια πώς θα τα καταφέρει. Μου απάντησε ότι είχε πωλήσει ένα μικρό μαγαζί κοντά στην Ομόνοια που κληρονόμησε από τον παππού του. Με τα χρήματα που πήρε πλήρωσε αδρά ειδικό γραφείο που ανέλαβε την προβολή του σε όλα τα ΜΜΕ, την προετοιμασία λόγων και διαλόγων «στημένων» σε ιδιωτικά κανάλια, τη «διακόσμηση» του πολιτικού γραφείου με τρία πανέμορφα μανεκέν, το ντύσιμο, το μακιγιάζ του, μέχρι και μαθήματα ορθοφωνίας και χειρονομιών τού έκαναν. Είκοσι καλοπληρωμένοι νεαροί ανέλαβαν τις αφισοκολλήσεις και τα κλάξον στις συγκεντρώσεις του και άλλοι τόσοι της νομαρχιακής επιτροπής ανέλαβαν με το αζημίωτο να μπει στο ψηφοδέλτιο του κόμματος. Ο «Νίκος ο γραβατάς» εξελέγη δύο τετραετίες βουλευτής, αγόρασε με τα «τυχερά» δύο γκαρσονιέρες και σήμερα ζει βίον ανέμελον.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΗΜΗΝΑΣ

Δικηγόρος

Κατερίνη

2. Καθρέφτης μας οι εκπρόσωποί μας

Κύριε διευθυντά

«Ο θάνατος της δημοκρατίας συμβαίνει στην κάλπη», επισημαίνουν οι Levitsky και Ziblatt στο βιβλίο τους «How Democracies Die». Αυτό μας το δίδαξε για πρώτη φορά κατά οδυνηρότατο τρόπο το «σφάλμα» των αρχαίων Ελλήνων που, δυστυχώς για τους λαούς, δεν αποτέλεσε «παράδειγμα»: Η κατάρρευση της περίλαμπρης αθηναϊκής άμεσης δημοκρατίας, που κατέληξε στην «τυραννίδα», οφειλόταν στην τελική επικράτηση ενός σαθρού, κατ’ επίφαση «δημοκρατικού» πολιτεύματος, που βρισκόταν στους αντίποδες της υπευθυνότητας, του ορθολογισμού και των ηθικών αξιών των απαρχών του «χρυσού» 5ου αι. π.Χ. Οπως αναφέρει ο Karl Popper, «η κριτική στάση των προσωκρατικών προδιέγραψε και προετοίμασε τον ηθικό ορθολογισμό ενός Σωκράτους: την πεποίθηση ότι η έρευνα, μέσω της κριτικής συζήτησης για την αλήθεια, αποτελεί μια στάση ζωής – την καλύτερη που μπόρεσε να διανοηθεί».

Επάνω σε αυτή την κριτική ανάλυση πρέπει να βασίζεται η επιλογή του κατάλληλου εκλογικού θεσμού για κάθε χώρα. Αλλο είναι το επίπεδο μόρφωσης της Ελβετίας και άλλο της Λιβύης. Και είναι αφελές να επικαλείται κανείς το δημοκρατικό πολίτευμα της απλής αναλογικής ενός κράτους προκειμένου να το υποδείξει ή επιβάλλει ως το πλέον κατάλληλο σε μια χώρα, μη μεριμνώντας προηγουμένως να εξυψώσει την παιδεία της. Οπως επισημαίνει ο Albert Einstein, «Παιδεία δεν είναι η εκμάθηση γεγονότων, αλλά η εκγύμναση του μυαλού να σκέπτεται».

Πώς αναγνωρίζεται σήμερα ο βαθμός παιδείας ενός λαού; Μα, από τη συμπεριφορά των εκλεγμένων εκπροσώπων του στη Βουλή. Αυτή, στην ευνομούμενη δημοκρατία βασίζεται στην πολιτισμένη συζήτηση, που σημαίνει ο κάθε συζητητής να μην ταυτίζεται με εμμονή με τη δική του άποψη, να μην αισθάνεται προσωπικά προσβεβλημένος εάν ο απέναντι δεν συμφωνεί και να είναι ανοικτός με νηφαλιότητα να ακούσει και την άποψη του άλλου, η οποία μπορεί τελικά να είναι η ορθότερη. Και εάν ο άλλος αποκρούει τη δική του γνώμη, να ρωτά σε ποια τεκμηριωμένα λογικά στοιχεία βασίζει την αντίκρουση αυτή. Η βάση για μια εποικοδομητική συζήτηση είναι πάντοτε η κριτική θεώρηση και οι κοινές ηθικές αξίες.

Εάν για ένα έθνος η συμπεριφορά αυτή ισχύει, τότε ο λαός αυτός όχι μόνο μπορεί, αλλά επιβάλλεται να εφαρμόσει τον θεσμό της απλής αναλογικής. Αντιθέτως, στον βαθμό που το κοινωνικό του ήθος στη Βουλή, λόγω ακόμη ελλιπούς παιδείας, αποκλίνει, στον ίδιο βαθμό αυξάνει και η ακαταλληλότητα εφαρμογής ενός θεσμού απλής αναλογικής. «Για την ύπαρξη μιας πόλης απαιτείται η δικαιοσύνη και η πολεμική ικανότητα, αλλά για την ευτυχία της απαιτείται η παιδεία και η αρετή», σημειώνει ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΒΑΜΒΑΚΑΣ

Ψυχικό

3. Για την κ. Γεννηματά και τον κ. Βενιζέλο

Κύριε διευθυντά

Παρακολουθώ στις ειδήσεις τα ερωτήματα και τις απαντήσεις που διατυπώνονται, σχετικά με την ενέργεια της κ. Φώφης Γεννηματά και την απομάκρυνση του κ. Ευ. Βενιζέλου. Το δικό μου το μυαλό πήγε αμέσως, ασυναίσθητα, σε ένα παιδικό παραμύθι, στο οποίο ο βασιλιάς έδωσε για λίγο τον θρόνο του στη βασίλισσα και εκείνη έσπευσε να τον εξαφανίσει. Για πολιτικούς λόγους φυσικά. Εκ των οποίων ο περισσότερον πολιτικός (και ολιγώτερον ηθικός) ήταν η διατήρηση του θρόνου. Το «ειδικόν βάρος» καθενός εκ των δύο «εναντίων» σε σπουδές, ευφυΐα, γνώσεις, ικανότητα, κρίση, αντίληψη, εκφορά λόγου και προσφορά έργου είναι προφανές και γνωστό σε όλους, δεν υπάρχει λόγος συνηγορίας υπέρ του ενός.

Η κ. Γεννηματά θα υποστεί στις εκλογές τις συνέπειες της αυθαιρεσίας της. Και μαζί με αυτήν και όσοι, χωρίς πλεόνασμα συναίσθησης ευθύνης, την επέλεξαν. Είναι όμως ευκαιρία για όλους μας να ξανασκεφτούμε πόσο πρέπει να προσέχουμε, ώστε να μη βάζουμε σε ψηλή καρέκλα κάποιον που δεν φτάνουν τα πόδια του στο πάτωμα, κάτι που το έχουμε ξαναπάθει και δεν πρέπει να επαναλάβουμε.

Θ. Γ. Βουδικλάρης

Πολιτικός Μηχανικός

4. Οργουελ, Αριστερά και Αχερουσία

Κύριε διευθυντά

Τον Μάρτιο του 1947 ο Τζορτζ Οργουελ, στον πρόλογό του στην ουκρανική έκδοση της «Φάρμας των ζώων», έγραψε μεταξύ άλλων και τα εξής, τα οποία φαντάζομαι ότι μπορούν να θεωρηθούν επίκαιρα και όχι ασύμβατα προς όσα συνέβησαν τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα: «[…] Κατά τη γνώμη μου, τίποτα δεν έφθειρε τόσο πολύ την ιδέα του σοσιαλισμού, όσο η πεποίθηση ότι η Ρωσία είναι μια σοσιαλιστική χώρα, και κάθε ενέργεια των κυβερνώντων πρέπει να συγχωρείται – αν όχι να αποτελεί παράδειγμα προς μίμησιν». 

Σχημάτισα τη γνώμη ότι η παρατήρηση αυτή ταιριάζει σε σημερινά ελληνικά δεδομένα από το πλήθος των επικρίσεων ή και μεμψιμοιριών που εκφράζονται, οιονεί εντός οικογενειακού περιβάλλοντος, στους χώρους της «όλης Αριστεράς», για τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Σύριζα, μέχρι σημείου ώστε από μερικούς εξ αυτών η «πρώτη φορά Αριστερά» να θεωρείται ως μενίππειος πορθμέας της Αριστεράς στις όχθες της Αχερουσίας.

Γεράσιμος -Μιχαήλ Δώσσας

Θεσσαλονίκη

...από "ΤΑ ΝΕΑ"