Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 29/03/25 |
Σύνθημα και παρασύνθημα
Πρώτα τίθεται το πραγματολογικό θέμα: η Κύπρος είναι κυπριακή, όχι εν στενή εννοία ελληνική. Οσοι αμφιβάλλουν μπορούν να ρωτήσουν και κάποιον Κύπριο ή να διαβάσουν Ιστορία. Οι ευκαιρίες ένωσης ήρθαν και παρήλθαν άπρακτες. Είναι κατανοητό βέβαια το συμβολικό πνεύμα του επίμαχου συνθήματος. Η ελληνικότητα δεν έγκειται μόνο στην κρατική οντότητα και στα σύνορα – το έθνος προκύπτει από ιστορικούς και πολιτισμικούς δεσμούς και ως τέτοιο ερμηνεύεται. Δεκτό.
Τίθεται όμως και ένα δεοντολογικό θέμα: είναι δουλειά των Ενόπλων Δυνάμεων να πολιτικολογούν με συνθήματα σαν αυτό που αποφάσισαν να φωνάξουν οι δόκιμοι υπαξιωματικοί της ΣΜΥΝ κατά την παρέλαση της 25ης Μαρτίου; Ακόμα κι αν είναι, χρησιμεύει σε κάτι η πολιτικολογία που συμφύρεται με ύβρεις εναντίον της Τουρκίας; Μπορεί να μη θέλουμε φιλίες με τον γείτονα, σίγουρα πάντως δεν θέλουμε και προστριβές, ειδικά εφόσον ο γείτονας τυχαίνει να έχει τη συγκρουσιακή ιδιοσυγκρασία του Ερντογάν. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, ο στρατός δεν είναι ούτε αυτονομημένος από το κράτος ούτε ελεύθερος να επιδίδεται σε συναισθηματικά ξεσπάσματα χωρίς πολιτική νομιμοποίηση. Η υπακοή και η ευπρέπεια είναι καταστατικές υποχρεώσεις του.
Context
Από την άλλη, όταν κρίνουμε την ευπρέπεια κάποιου, καλό είναι να λαμβάνουμε υπόψη και την ιδιότητά του· τον βαθμό στον οποίο είναι σκόπιμο να ανταποκρίνεται σε συμβάσεις και χρηστοήθεις προδιαγραφές. Ο στρατός δεν αποτελεί κιβωτό αβροφροσύνης και σύμβολο πολιτικής ορθότητας. Το αντίθετο: όσοι εκπαιδεύονται στη μάχη και αφοσιώνονται στην υπεράσπιση της χώρας με όρους δυνάμει πολεμικούς, δεν υιοθετούν τους κώδικες συμπεριφοράς με τους οποίους ρυθμίζει ο μέσος πολίτης ή πολιτικός τις διαπροσωπικές και θεσμικές σχέσεις του. Αυτό σημαίνει ότι στο στρατιωτικό πλαίσιο οι λεκτικές υπερβολές δικαιολογούνται ως μέρος μιας κουλτούρας που βρίσκεται έτσι κι αλλιώς πέρα από τα όρια του κοινωνικώς και πολιτικώς αποδεκτού. Η πολεμική ετοιμότητα και ο εγγενώς εθνικιστικός χαρακτήρας των Ενόπλων Δυνάμεων συνεπάγονται οξυμένα πνεύματα και ήθη, ας πούμε, όχι ακριβώς ευγενή. Ασφαλώς, είναι άλλο πράγμα ο στρατός και άλλο το γήπεδο. Σε κάθε χώρο όμως όπου η έκκριση αδρεναλίνης συνιστά υπαρξιακό παράγοντα, κάποιες υποχωρήσεις από το δέον είναι αναμενόμενες.
Γιατί τόση οργή;
Η παρεκτροπή των δόκιμων υπαξιωματικών είναι λογικό να εξοργίζει όσους πιστεύουν στην αξία των τύπων και της πειθαρχίας. Οσοι είναι της άποψης πως τα όργανα του κράτους οφείλουν να τηρούν απαρέγκλιτα το ενδεδειγμένο πρωτόκολλο, εύλογα απαιτούν από τους δόκιμους υπαξιωματικούς συμμόρφωση με τους κανόνες συμπεριφοράς, και από τους ιθύνοντες την τιμωρία εκείνων που επέτρεψαν τη λυκειακής ανοησίας «ανταρσία». Είναι όμως παράξενο το γεγονός ότι η υβριστική αναφορά των υπαξιωματικών στην Τουρκία έθιξε σε τέτοιο βαθμό πολιτικούς χώρους που, υπό άλλες συνθήκες, στηρίζουν τις ανορθόδοξες διαμαρτυρίες, όσους κανόνες κι αν αυτές παραβιάζουν. Είναι παράξενο δηλαδή που οι οπαδοί των «silly walks», των φασκελωμάτων, των «αιρετικών» προσβολών εθνικών συμβόλων και των «παρεμβάσεων» σε πρεσβείες ξένων χωρών, ξαφνικά αντιτίθενται σε μια παρέκκλιση από εκείνες που συνήθως βρίσκουν ευφυείς, διασκεδαστικές και επαναστατικές. Τι να φταίει άραγε;
Γνωστική ασυμφωνία
Φταίει μάλλον η ανειλικρινής σχέση που έχουν με τον εθνικισμό οι εκπρόσωποι της εγχώριας Αριστεράς, κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής. Αν, για παράδειγμα, η στρατιωτική παρέλαση στην Ελλάδα είναι μια επονείδιστη εκδήλωση σοβινισμού, αλλά η αντίστοιχη ρωσική αποτελεί «μεγαλειώδη επίδειξη ισχύος» (πρόκειται για πραγματικό χαρακτηρισμό που χρησιμοποιήθηκε στο –όχι πολύ μακρινό– παρελθόν από «αγωνιστική» εφημερίδα), τότε προφανώς δεν υπάρχει πρόβλημα με την παρέλαση αλλά με την εθνικότητα των συμμετεχόντων. Αν οι Παλαιστίνιοι έχουν δικαίωμα να καταφέρονται λεκτικά εναντίον του Ισραήλ, αλλά οι Ελληνες απαγορεύεται να κάνουν το ίδιο εναντίον της Τουρκίας, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα με τον εθνικισμό, αλλά με το ποιοι ενεργούν στο όνομά του κάθε φορά. Γενικώς, είναι άξιο θαυμασμού το ενδιαφέρον κάποιων για το συμφέρον και την τιμή κάθε άλλου έθνους, πέραν του δικού τους.
Θέμα ήθους
Και όσοι χάρηκαν πάντως με την αχρείαστη απρέπεια που παρακολουθήσαμε πριν από λίγες μέρες, εξίσου δέσμιοι των αντιφάσεών τους είναι. Εφόσον η στρατιωτική παρέλαση αποτελεί, κατά την παραδοσιακή πεποίθηση της Δεξιάς, μέρος μιας πατριωτικής σημειολογίας με στόχο την ανάμνηση αγώνων και την καλλιέργεια εθνικού φρονήματος, η νόθευσή της με φθηνή συνθηματολογία δεν θα έπρεπε να αποτελεί αφορμή για περήφανους πανηγυρισμούς, αλλά για προβληματισμό: τι είδους προστάτες της πατρίδας είναι εκείνοι που βάζουν το καλαμπούρι τους πάνω από το χρέος τους να απέχουν από δηλώσεις που απάδουν προς την περίσταση και τη θέση τους; Πόσο αξιόμαχο είναι ένα Σώμα που τονώνει το ηθικό του με καφενειακές ατάκες, κενές νοήματος; Τι έχει να φοβηθεί ο «εχθρός», αλήθεια, από μια κακιά λέξη και τι λέει η προσφυγή στις ύβρεις για την ικανότητα του υβριστή να πλήξει τον αντίπαλο με κάτι παραπάνω από αυτές; Για πολλοστή φορά, γίνεται σαφές ότι, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, οι ιδεολογίες μικρό ρόλο παίζουν στη διαφύλαξη της σοβαρότητας: η τελευταία θα είναι πάντα περισσότερο ζήτημα ήθους.
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 29-30/03/25 |
Για το χειροκρότημα της εξέδρας
ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
Εύλογο είναι να καταβάλλονται προσπάθειες για να υποβαθμιστεί το θέμα, όμως ένα πρόβλημα δεν εξαφανίζεται επειδή εμείς αποφασίζουμε να το αγνοήσουμε. Η χουλιγκανική συμπεριφορά ορισμένων σπουδαστών (όχι όλων) της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών Ναυτικού, στην πρόσφατη παρέλαση της 25ης Μαρτίου, ήταν κάτι όχι απλώς απαράδεκτο, αλλά και υπονομευτικό για την εικόνα της αξιοπιστίας των Ενόπλων Δυνάμεων, την οποία, σε τελευταία ανάλυση, υποτίθεται ότι προβάλλει η παρέλαση.
Το πρωτεύον ζήτημα δεν είναι το περιεχόμενο των συνθημάτων που κραύγαζαν οι σπουδαστές, ούτε βέβαια η αγοραία γλώσσα που αρμόζει σε χούλιγκαν. Δεν έχει σημασία τι φώναξαν, σημασία έχει ότι φώναξαν. Η πράξη τους αναιρεί ολόκληρη την τελετουργία της παρέλασης. Γιατί, στο κάτω κάτω, τι είναι μια στρατιωτική παρέλαση; Για ποιο λόγο γίνεται, με αφορμή εθνικές επετείους; Μια επίδειξη πειθαρχίας και ισχύος είναι η παρέλαση, γι’ αυτό γίνεται. Ο σκοπός της είναι να δείξει, μέσα και έξω, πόσο άψογη είναι η πειθαρχία με την οποία λειτουργεί η στρατιωτική μηχανή της χώρας. Τα συνθήματα εξευτελίζουν και ακυρώνουν όλο το εγχείρημα.
Σαν να μην έφτανε το κάζο αυτό από μόνο του, έρχεται από πάνω και η Αριστερά για να κάνει ακόμη δυσκολότερη τη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος, επειδή προτάσσει την ιδεολογική διάσταση του συμβάντος και μεταφέρει τη συζήτηση στο περιεχόμενο του συνθήματος, λες και αυτό είναι το πρόβλημα. Ετσι, όμως, υποχρεώνονται κάποιοι δεξιοί της ΝΔ να υπερασπιστούν τους απείθαρχους για τον χουλιγκανισμό τους, διότι αν επικρατήσει η άποψη ότι πρέπει να τιμωρηθούν παραδειγματικά (δηλαδή, έξω από τη σχολή και χαίρετε), ώστε ποτέ ξανά να μη διανοηθεί κανείς να επαναλάβει την πράξη τους, η έκβαση αυτή θα μπορεί να θεωρηθεί ως νίκη για την Αριστερά. Το θέμα, με άλλα λόγια, μπερδεύεται και γίνεται πολιτικό, ενώ είναι καθαρά τεχνικό: είναι σαν να τράκαραν δύο άρματα μάχης στην παρέλαση.
Κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους οι δεξιοί ανταποκρίνονται στην πρόκληση της Αριστεράς, αλλά η στάση τους δεν βοηθά. Μάλλον δυσχεραίνει την αντιμετώπιση της απειθαρχίας και συσκοτίζει το πρόβλημα. Πάρτε το παράδειγμα του Θανάση Πλεύρη: «Δεν θα τα βάψουμε μαύρα», λέει, «που η Τουρκία ενοχλήθηκε την 25η Μαρτίου». Δύο ερωτήσεις για τον κ. Πλεύρη. Η πρώτη: είναι ο σκοπός των παρελάσεων να ενοχλείται η Τουρκία; Γιατί αν είναι αυτός, τότε μπορώ να σκεφτώ πολύ απλούστερους και λιγότερο δαπανηρούς τρόπους για να το πετύχουμε. Η δεύτερη: είναι το νόημα της 25ης Μαρτίου ότι η Τουρκία συνουσιάζεται με κάποιον; (Του οποίου μάλιστα την ταυτότητα το σύνθημα δεν την αποκαλύπτει, αν και πολύ θα θέλαμε να ξέραμε…).
Δηλώνει επίσης ο κ. Πλεύρης ότι τέτοιους ναύτες θέλει να στελεχώσουν τις φρεγάτες Μπελαρά του Ναυτικού μας. Θέλει, δηλαδή, ναύτες με υψηλό φρόνημα και απείθαρχους. Δεν θα τους προτιμούσε ναύτες με το ίδιο ακριβώς φρόνημα (δεν θα διαφωνήσουμε σε αυτό), αλλά πειθαρχημένους; Προσωπικά, θα επέλεγα το δεύτερο και είμαι βέβαιος ότι, υπό διαφορετικές συνθήκες, το ίδιο θα επέλεγε και εκείνος, διότι εκτός από δεξιός ο κ. Πλεύρης είναι ή τουλάχιστον δείχνει ότι είναι και λογικός άνθρωπος.
Δεύτερο περιστατικό, από το περιθώριο της παρέλασης αυτό, που όμως συμπληρώνει την εικόνα της αταξίας, είναι αυτό με τη γυναίκα που προσπάθησε να γράψει σύνθημα στο Μνημείο του Αγνώστου. Στις χώρες με τις οποίες εμείς φανταζόμαστε ότι ανήκουμε στην ίδια κατηγορία, ξέρετε πώς αντιμετωπίζονται παρόμοια περιστατικά; Με άκρα αυστηρότητα, όπως αρμόζει στην ιερότητα του μνημείου: ο φρουρός αρπάζει τον επίδοξο χούλιγκαν και τον παραδίδει σηκωτό στην Αστυνομία που βρίσκεται δίπλα. Εδώ, ο καημένος ο στρατιώτης προσπαθούσε να κάνει διάλογο με τη συγκεκριμένη γυναίκα, αντί να την μπαγλαρώσει κανονικά.
Δεν παραπονιέμαι όμως, μη νομίζετε! Αντιθέτως, βρίσκω ότι η εικόνα της έξαλλης κυρίας ταιριάζει θαυμάσια με μια παρέλαση, στην οποία ένα άγημα κραυγάζει χουλιγκανικά συνθήματα, για το χειροκρότημα της εξέδρας.
Οπως ταιριάζει, δυστυχώς, με τα λαμπρά εγκαίνια στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας της Κιβωτού Εθνικής Μνήμης του εντυπωσιακού έργου (αν κρίνω από τις φωτογραφίες) του Κώστα Βαρώτσου, στον περιβάλλοντα χώρο του υπουργείου. Κοινός παρονομαστής και των τριών είναι το χειροκρότημα της εξέδρας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου