Εσωτερικά, βασιλεύει µια (σχεδόν) κεντροευρωπαϊκή ευταξία: οι τοίχοι καθαροί και οι αφίσες (ορισµένες τα βάζουν µε τον πρύτανη του Ιδρύµατος Ιωάννη Χατζηγεωργίου ως εµπνευστή της επιχείρησης... «αποστείρωσης» του Πολυτεχνείου) είναι κολληµένες στα ειδικά πλαίσια από πλέξιγκλας χωρίς να ρυπαίνουν το ίδιο το κτίριο. Ακόµα και οι αίθουσες διδασκαλίας και των εργαστηριών είναι πεντακάθαρες, χωρίς ίχνος αφίσας ή πανό, οριακά αγνώριστες. Μα τι συµβαίνει, ρώτησα έναν παλιό καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων που φυσικά δεν θέλει να µιλήσει δηµοσίως για ευνόητους λόγους. Μου λέει ότι µέχρι και την τελευταία ηµέρα πριν από την έναρξη του συνεδρίου έβαφαν, κατέβαζαν πανό και αφίσες, ευπρέπιζαν τις τουαλέτες «για να µη γίνουµε ρεζίλι των σκυλιών».....

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

 

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ: Mια διαφορετική εκδοχή του ελληνικού πανεπιστημίου αντίκρισαν οι 350 Ελληνες και ξένοι συμμετέχοντες συνεδρίου που φιλοξενήθηκε στους πεντακάθαρους χώρους του κτιρίου Αβέρωφ στο ΕΜΠ. Φοιτητές και διδάσκοντες ανησυχούν σιωπηλά για το μέλλον των εγκαταστάσεων αν επιστρέψουν οι αφίσες, τα πανό και τα γκράφιτι.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΘΕΜΑ: Θα μπορούσε να ήταν µια πολύ ροµαντική εικόνα. Οι εργασίες του 8ου διεθνούς συνεδρίου του European Architectural History Network (ΕΑΗΝ/ Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο Αρχιτεκτονικής Ιστορίας) ολοκληρώθηκαν µε απόλυτη επιτυχία το περασµένο Σάββατο, στο κτίριο Αβέρωφ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, την ίδια περίπου ώρα που το γεµάτο φεγγάρι σηκωνόταν πάνω από τον Υµηττό. Η εµφάνιση της πανσελήνου αµέσως µετά το θερινό ηλιοστάσιο θεωρείται ένα σχετικά σπάνιο αστρολογικό φαινόµενο, συµβαίνει περίπου κάθε είκοσι χρόνια.

Οµως, ακόµα πιο σπάνια ήταν η εικόνα του κτιρίου Αβέρωφ που αντίκρισαν οι περισσότεροι από 350 σύνεδροι, ξένοι και Ελληνες, τις τέσσερις ηµέρες που διήρκεσε αυτή η υψηλόβαθµη πανευρωπαϊκή συνάντηση. Αν και διαχρονικά καταβάλλεται πραγµατική υπερπροσπάθεια από τις εκάστοτε διοικήσεις του ιδρύµατος προκειµένου το κεντρικό, διώροφο κτίριο του ιστορικού συγκροτήµατος να µείνει εκτός της στενάχωρης ελληνικής ακαδηµαϊκής πραγµατικότητας, αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό.

Παρά το ειδικό καθεστώς που το διέπει µετά τα δρακόντεια έργα αποκατάστασης της περιόδου 2003-2010, τα οποία µάλιστα απέσπασαν το µεγάλο βραβείο της Europa Nostra για το 2012 (κλείνει κάθε βράδυ µετά το πέρας των µαθηµάτων και υπάρχει φύλακας), το κτίριο Αβέρωφ γίνεται συχνά στόχος ακραίων στοιχείων που θεωρούν το Πολυτεχνείο παιδική τους χαρά. Από αυτή την άποψη η επιµονή των Ελλήνων καθηγητών που µόχθησαν για να έρθει το συνέδριο στην Αθήνα, υπήρξε αρκετά ριψοκίνδυνη. Η εξωστρέφεια, όταν γίνεται µε τη συµµετοχή θεσµικών φορέων από το εξωτερικό και µέσα από κοινά αποδεκτούς κανόνες που ελέγχουν στοιχειωδώς την πρόσβαση στον χώρο, συναντά συχνά ισχυρές αντιστάσεις όχι µόνο ανάµεσα σε κάθε είδους εξτρεµιστικούς στρατούς αλλά ανάµεσα και στο διδακτικό προσωπικό που θέλει να βλέπει στους βανδαλισµούς και στην καταστροφή της δηµόσιας περιουσίας περάσει πολλά στην υπεραιωνόβια ιστορία του το κτίριο Αβέρωφ, αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια γίνεται συστηµατική προσπάθεια υπεράσπισής του.

Πάντως, µία εβδοµάδα µετά την πραγµατοποίηση του συνεδρίου, το κτίριο Αβέρωφ, αυτή η µοναδική προµετωπίδα της νεοκλασικής Αθήνας του 19ου αιώνα, διά χειρός Λύσανδρου Καυταντζόγλου (1811-1885), εξακολουθεί να λάµπει, τουλάχιστον στο εσωτερικό του. Συνθήµατα (και στα ιταλικά!), υποψίες γκράφιτι και λοιπές µουντζούρες κηλιδώνουν ένα τµήµα της τοιχοποιίας στο πίσω µέρος του κτιρίου, σε έκταση ικανή για να µας θυµίζει σε ποιο

Ενα αρχιτεκτονικό συνέδριο έδειξε το Πολυτεχνείο χωρίς τον «φυσικό» του διάκοσµο µέρος του πλανήτη βρισκόµαστε. Εσωτερικά, βασιλεύει µια (σχεδόν) κεντροευρωπαϊκή ευταξία: οι τοίχοι καθαροί και οι αφίσες (ορισµένες τα βάζουν µε τον πρύτανη του Ιδρύµατος Ιωάννη Χατζηγεωργίου ως εµπνευστή της επιχείρησης... «αποστείρωσης» του Πολυτεχνείου) είναι κολληµένες στα ειδικά πλαίσια από πλέξιγκλας χωρίς να ρυπαίνουν το ίδιο το κτίριο. Ακόµα και οι αίθουσες διδασκαλίας και των εργαστηριών είναι πεντακάθαρες, χωρίς ίχνος αφίσας ή πανό, οριακά αγνώριστες. Μα τι συµβαίνει, ρώτησα έναν παλιό καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων που φυσικά δεν θέλει να µιλήσει δηµοσίως για ευνόητους λόγους. Μου λέει ότι µέχρι και την τελευταία ηµέρα πριν από την έναρξη του συνεδρίου έβαφαν, κατέβαζαν πανό και αφίσες, ευπρέπιζαν τις τουαλέτες «για να µη γίνουµε ρεζίλι των σκυλιών».

«Στο πλαίσιο της διοργάνωσης έγιναν κάποιες παρεµβάσεις», παραδέχεται ο πρύτανης του ΕΜΠ Ιωάννης Χατζηγεωργίου, «ωστόσο η καλή κατάσταση οφείλεται στη συνεχή φροντίδα ανεξαρτήτως του συνεδρίου», συµπληρώνει. Πάντως, «ρεζίλι των σκυλιών» κοντέψαµε να γίνουµε και τον Ιούνιο του 2013 όταν θα γινόταν η τελετή των βραβείων της Europa Nostra και το... βραβευµένο κτίριο Αβέρωφ ήταν «φιλοτεχνηµένο» µε πολιτικά συνθήµατα της εποχής (των µνηµονίων). Χρειάστηκε ένα δηµοσίευµα της «Κ» για να ευαισθητοποιηθεί ιδιώτης που χρηµατοδότησε µια διήµερη επιχείρηση καθαρισµού έτσι ώστε να αποφευχθεί ο διασυρµός. Ανάλογες «δράσεις» απαιτήθηκαν εκ νέου και αργότερα, κυρίως από το 2019 και µετά, όταν αποµακρύνθηκαν από το κτίριο και στοιχεία εντελώς άσχετα από την εκπαιδευτική λειτουργία.

Φυσικά, το κτίριο Αβέρωφ δεν είναι όλο το Πολυτεχνείο. Τα άλλα τρία βασικά εκπαιδευτικά κτίρια στα µετόπισθεν του συγκροτήµατος (ανάµεσά τους και το σφραγισµένο κτίριο Γκίνη που προορίζεται για συνεδριακό κέντρο του ΕΜΠ εφόσον βρεθούν τα χρήµατα και το επιτρέψουν οι αυτόκλητοι εξωθεσµικοί προστάτες του) βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, βαµµένα και µουτζουρωµένα από την κορυφή µέχρι τα νύχια. Πρόκειται για οπισθοδρόµηση καθώς στη διάρκεια της πανδηµίας υπήρξαν οργανωµένες προσπάθειες ευπρεπισµού τους. Καλύτερα είναι τα νέα για το µπροστινό και πιο µνηµειακό κοµµάτι του Πολυτεχνείου. Το πειραµατικό άνοιγµα της εισόδου από την οδό Πατησίων (έως τις 3 το µεσηµέρι) φαίνεται ότι πέτυχε τον σκοπό του και πρόκειται να επεκταθεί χρονικά, ενώ προς την ολοκλήρωσή τους βαίνουν οι εργασίες του κτιρίου της Πρυτανείας, µε στόχο την αξιοποίησή του και ως πολυλειτουργικού χώρου φιλοξενίας εκδηλώσεων και εκθέσεων. «Θα συνεχίσουµε να υποστηρίζουµε µε κάθε τρόπο το άνοιγµα του ΕΜΠ στην κοινωνία», τονίζει στην «Κ» ο πρύτανης Ιωάννης Χατζηγεωργίου. «Αυτοί οι µοναδικοί χώροι και τα κτίρια είναι κοµµάτι της ιστορίας της χώρας και της πόλης µας. Επαναλαµβάνω: το Πολυτεχνείο ανήκει σε όλους τους Ελληνες».

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΚΑΠΟΙΟΙ, ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΛΕΙΟΔΟΣΙΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ "ΣΤΡΑΒΑ ΣΤΟ ΠΝ" ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ "ΚΛΙΜΑ" ΓΕΝΙΚΩΣ, ΕΙΣ ΤΑ ΕΝΔΟΝ ΤΟΥ ΠΝ, ΕΙΣ ΤΑ ΗΓΕΤΙΚΑ ΚΛΙΜΑΚΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΑΥΤΟΥ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΔΙΝΟΥΝ ΜΑΧΗ ΑΘΟΡΥΒΗ-ΚΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΜΕ ΘΕΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΩΣ ΕΚΒΑΣΗ-ΓΙΑ ΤΟΝ "ΚΟΣΜΟ" ΤΟΥ ΠΝ, ΟΛΩΣ ΔΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΑΠΟΣΤΟΛΗ, ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΠΙΣΤΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Π/Υ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΥΨΟΥΣ 24 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2028, ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ. ΠΕΝΤΕ ΕΤΩΝ. ΤΟ ΠΑΛΕΥΑΝ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ ΕΦΕΤΟΣ, ΣΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝ, ΣΕ ΜΙΑ ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΠΝ ΠΟΥ ΕΚΛΕΙΣΕ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΚΥΑ ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (25-06-24, αριθ. φύλλου 3.632). Η....ΑΙΔΗΜΩΝ ΣΙΩΠΗ, ΑΠΟ ΠΛΕΥΡΑΣ ΟΣΩΝ ΑΠΟΣΙΩΠΟΥΝ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΕΠΙ ΟΣΩΝ "ΔΕΝ ΣΥΜΦΕΡΟΥΝ" (....) ΣΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΣΕΡΒΙΡΟΥΝ, ΣΥΝΕΠΩΣ ΚΑΙ Η ΑΛΑΛΙΑ ΤΟΥΣ(...)ΕΥΛΟΓΩΣ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ, ΠΛΗΝ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΟΛΩΣ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΣ, ΔΙΟΤΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΥΠΕΡΤΕΡΕΙ ΤΕΛΙΚΩΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙ ΤΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ. ΕΞ ΑΝΑΓΚΗΣ ΑΦΩΝΟΙ, ΛΟΙΠΟΝ, ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ, ΑΛΛΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝ.Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης

1/3

2/3

3/3

Ωστόσο, θα ήθελα να βάλω σε «διαβούλευση» έναν στίχο του Νομπελίστα, με τα κριτήρια της παρούσης συγκυρίας: «Ο γήλιος έγινε κουρέλι σε μιας μεσόκοπης λαιμό...»! Διπλός ρατσισμός, οπτικοακουστικός! Ηθικο-αισθητικός! Και όχι μόνον. Ανατριχιαστικός τελείως. Ο στίχος του με τάραξε πιότερο απ’ τον καθρέφτη μου. Γενναιόδωρα, θα μπορούσα να σκεφτώ ότι δεν φταίει ούτε ο ποιητής, αλλά ο εαυτός του και ο ποιητικός «ρεαλισμός». Δεν βρίσκεις άκρη, ευτυχώς. Γι’ αυτό, θα πρότεινα αυτόκλητα, ει δυνατόν, να σταματήσουμε τις τοξικές ακεραιότητες και τις θλιβερές ακρότητες και να αφήσουμε «αχειραγώγητους» τους αναγνώστες, με το δικό τους κριτήριο και το ένστικτό τους να νομίζει και να τους οδηγεί, χωρίς να τους βάζουμε σε σύγχυση και χωρίς να τους δίνουμε ένα ακόμη άλλοθι, να μην πλησιάζουν τα βιβλία. «Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε». Απλά μπορεί και να μην είναι. Δεν πειράζει. Αυτό είναι το μεγαλείο του «νομίσματος». Γι’ αυτό ας χαρούμε τα βιβλία, έστω και της ακτής, επάνω στην άμμο ή σε πανάκριβες ξαπλώστρες, κάτω από τις προστατευτικές ομπρέλες για τον ήλιο. Για την ακατανίκητη, όπως αποκαλούσε ο Μπρεχτ τη βλακεία, δεν υπάρχει προστασία. Απλώς, όταν την βλέπουμε να έρχεται καταπάνω μας, να αλλάζουμε πεζοδρόμιο. Ή ν’ αλλάζουμε σελίδα. Ισχύει το ίδιο και για την τοξική «αυθεντία»....

Από την "ΚΑΘΗΗΜΕΡΙΝΗ"

• Φύλλο 29/06/24

Φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας...». Η κλασική εξεικόνιση από τον λόγο «Περικλέους Επιτάφιος» που κοσμούσε –αλήθεια ποιος το θυμάται;– το «αρχαίο» μας χάρτινο πενηντάδραχμο. Ο Αθηναίος πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός, θύμα του μεγάλου λοιμού, δύο χρόνια μετά την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.χ.), στον πυρήνα της ομιλίας του, αποτίνοντας φόρο τιμής στους πρώτους νεκρούς, εξυμνεί το κράτος δικαίου της πόλης, την ελευθερία των κατοίκων, τις απολαύσεις και τις πνευματικές αναζητήσεις, την αξιοκρατία, και όλα τα άλλα καλά που τους χωρίζουν από την αντίπαλο, σκληρή μάνα Σπάρτη. Και βεβαίως «μόνοι γαρ τον τε μηδέν τώνδε μετέχοντα ουκ απράγμονα, αλλ’ αχρείον νομίζομεν». Ο επιστολογράφος της «Κ» αναφέρεται στην εξάπλωση της δημαγωγίας στην Αθήνα μετά τον θάνατο του Περικλή, χαρακτηρίζοντάς την σαπρόφυτο.

Ο Περικλής, ο αρχηγέτης των δημαγωγών Κλέων, 

οι κατά Δημόκριτο «κάλπηδες και υποκριτές» λογάδες...


Κύριε διευθυντά

Η δημαγωγία είναι το σαπρόφυτο που ξεπετιέται δίπλα στο καλό δέντρο της δημοκρατίας. Είναι η παραπλάνηση και ο δελεασμός του λαού με ψεύτικες διαβεβαιώσεις, κούφιες υποσχέσεις, κινδυνολογία και άλλα βδελυρά παρόμοια. Οι δημαγωγοί, όταν μάλιστα έχουν το χάρισμα της ευγλωττίας, καταφέρνουν συχνά να γοητεύουν τα πλήθη με τα ψεύτικα κηρύγματά τους, τα οποία πλήθη με τη σειρά τους τους λατρεύουν. Εάν δε κάποιος προσπαθήσει να τους βγάλει από την πλάνη τους, τον μισούν. Αυτό εκφράζει ο μεγάλος μας Παλαμάς με τους στίχους:

«Πήγαινε, μη γυρίσεις, ρίξε μια μαύρη πέτρα. Ο ψεύτης εδώ είναι είδωλο, τον προσκυνάει η πλεμπάγια.

Η αλήθεια τόπο να σταθεί, μια σπιθαμή δεν θαύρει».

Η λέξη «πλεμπάγια» προέρχεται από τη λατινική pleba, την οποία δανείστηκαν οι Λατίνοι από την ελληνική λέξη «πληβείος». Πρόκειται για αντιδάνειο.

Η δημαγωγία εξαπλώθηκε στην Αρχαία Αθήνα σαν μια κακιά επιδημία, κυρίως κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ηταν μεγάλο ατύχημα ο θάνατος του Περικλή εξαιτίας του μεγάλου λοιμού, ο οποίος ενέσκηψε στην Αθήνα λίγο μετά την έναρξη του πολέμου. Διότι, μετά τον θάνατό του, επικράτησαν οι δημαγωγοί με επικεφαλής τον Κλέωνα, οι οποίοι οργίασαν με τη λαϊκίστικη και φιλοπόλεμη πολιτική τους. Ετσι, ο πόλεμος διήρκεσε συνολικά είκοσι εφτά χρόνια, με μερικές διακοπές, ενώ υπήρξαν ευκαιρίες για σύναψη έντιμης ειρήνης την οποία είχαν ζητήσει οι Σπαρτιάτες. Οι Αθηναίοι δημαγωγοί έπειθαν κάθε φορά την Εκκλησία του Δήμου να απορρίπτει κάθε ιδέα ειρήνης. Οπως δε είπε ο Ευριπίδης, «όταν κάποιος γλυκός στα λόγια, κακός στη σκέψη, πείθει τα πλήθη, πολλά κακά αναμένουν τη χώρα». Ετσι οι δημαγωγοί έπεισαν την Εκκλησία του Δήμου να πάρει την απόφαση της σφαγής των Μηλίων, η οποία αποτέλεσε μία μορφή γενοκτονίας και τη μέγιστη αγριότητα εκείνου του πολέμου.

Για τον αρχηγέτη της Αθηναϊκής δημαγωγίας Κλέωνα και για τη δημαγωγία γενικότερα, έχουν εκφρασθεί πολλές προσωπικότητες της αρχαιότητας. Αναφέρω μερικές μεταξύ άλλων:

Δημόκριτος: «Κάλπηδες και υποκριτές είναι όσοι με τα λόγια κάνουν τα πάντα και με τα έργα τίποτα (κίβδηλοι και αγαθοφανείς οι λόγω μεν άπαντα, έργω μηδέν έρδοντες)».

Θουκυδίδης: «Τον αδιάκοπα έξαλλο κατήγορο τον θεωρούσαν πάντα αξιόπιστο, όποιον όμως αντιμιλούσε τον υποψιάζονταν για προδοσία (και ο μεν χαλεπαίνων πιστός αεί, ο δε αντιλέγων αυτώ ύποπτος)».

Οσο για τον Κλέωνα, ο Θουκυδίδης τον περιγράφει ως «βιαιότερον απ’ όλους τους πολίτες και πολύ ικανότερον απ’ όλους τους συγχρόνους του να πείθει τον δήμο (βιαιότατος των πολιτών τω τε δήμω πάρα πολύ εν τω τότε πιθανώτατος)».

Πολλά τα τραγικά αποτελέσματα της ικανότητας του Κλέωνα να πείθει τον δήμο...: – Να ψηφίσει τον νόμο περί αθεΐας με αποτέλεσμα να φύγει από την Αθήνα ο μεγάλος φιλόσοφος Αναξαγόρας.
– Να αυξηθεί ο φόρος των συμμάχων που ήταν ήδη μεγάλος.
– Να καταδικαστούν εις θάνατον όλοι οι κάτοικοι της Μυτιλήνης. Ο λόγος της καταδίκης εις θάνατον των Μυτιληναίων ήταν ότι είχαν αποστατήσει από τη συμμαχία. Ενώ όμως το πλοίο με το εκτελεστικό απόσπασμα είχε ξεκινήσει για τη Μυτιλήνη, ο Διόδοτος κατόρθωσε να μεταπείσει τον δήμο. Ετσι, στάλθηκε ολοταχώς άλλο πλοίο και πρόλαβε τη σφαγή...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΎΛΟΣ,

 Επίτιμος Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επίτιμος Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου, πρώην Γενικός Διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ

Η στήλη αφιερώνεται στη Μνήμη των αφανών πρωταγωνιστών του άγνωστου ιστορικού συμβάντος: «Στις 20 Ιουλίου 1944 στο μπλόκο της Αμαλιάδας οι ναζί κατακτητές συνέλαβαν 200 πατριώτες και τον Αύγουστο εκτέλεσαν τους 40 στην Πάτρα στο στρατόπεδο ομήρων Λυμπεροπούλου».

Ενα εγχάρακτο σύμβολο - κόσμημα παραπέμπει στον λαβύρινθο, με μια θεμελιώδη διαφορά: o κλασικός λαβύρινθος αποτυπώνει το αρχέτυπο της φυλακής, του εγκλεισμού, χωρίς καμιά διέξοδο, ενώ αντιθέτως, στο σύμβολο της στήλης οι πύλες είναι ανοικτές και οδηγούν τελικά στην ελευθερία. Την ελευθερία που κέρδισαν με τον θάνατό τους οι εκτελεσμένοι όμηροι. Υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις Ελλήνων που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο εφαρμογής του μέτρου της ομηρίας.

Ενας από τους πρώτους ομήρους που εκτελέστηκε στις 5-6-1942 στο Εθνικό Σκοπευτήριο της Καισαριανής ήταν ο αντισμήναρχος - ποιητής Μιχάλης Ακύλας, ο οποίος υπήρξε προσωπικός φίλος των Ανδρέα Εμπειρίκου, Γιώργου Σεφέρη, Στράτη Μυριβήλη, Γιώργου Θεοτοκά, Κωνσταντίνου και Ιωάννας Τσάτσου. Από την τρίτη έκδοση του βιβλίου του «Αιολική Γη» (Μάρτιος 1953) και σε όλες τις μεταγενέστερες έως σήμερα εκδόσεις διαβάζουμε την ακόλουθη αφιέρωση του Ηλία Βενέζη: «Στη μνήμη του φίλου μου Μιχάλη Ακύλα, Αντισμηνάρχου - Ποιητή, που πέθανε για την Ελλάδα στα 1942 από σφαίρες των Γερμανών».

Στην πίσω όψη της αναθηματικής στήλης ο ακόλουθος στίχος του Μιχάλη Ακύλα προσυπογράφει και εξυψώνει τους αγώνες και τις θυσίες των Ελλήνων για το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας: «Οι Λαοί, ξέρουν τίνος ταιριάζει το χρυσό το στεφάνι» («Θάρθη η ώρα», Δεκ. 1941).

Πηγές: 1. To βιβλίο της Αννίτας Παναρέτου για τον Μιχάλη Ακύλα που βρίσκεται υπό έκδοση από το Βιβλιοπωλείον της Εστίας. 2. Το βιβλίο «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» του Γ.Δ. Μόσχου, εκδ. Gotsis (2022), που παρέχει στοιχεία για τις εκτελέσεις στο στρατόπεδο Λυμπεροπούλου, το «άγνωστο Νταχάου» της Δυτικής Πελοποννήσου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΠ. ΞΑΝΘΗΣ,
Ομότιμος καθηγητής Υπολογιστικών Μαθηματικών και Αεροναυπηγικής Πανεπιστημίου Λονδίνου

Ναι, συμφωνούμε και υπερθεματίζουμε: «Η ιδεοληψία αποβλακώνει» και αφορά όλους μας, μηδενός εξαιρουμένου...

Οσο για τον ευλογημένο «καταραμένο» συγγραφέα, που «περιγράφει το υπαρξιακό αδιέξοδο των σκοτεινών ηρώων του», αφήνοντας ωστόσο περιθώρια στους άλλους να νομίζουν ότι προάγει την «τοξική αρρενωπότητα», τι να πει κανείς; Ετσι είναι τα λογοτεχνικά, και τα άλλα έργα τέχνης, εκτεθειμένα σε πολλαπλές αναγνώσεις και «κινδύνους». So what?

Ισως, καταγράφοντας την εποχή του, ο Καραγάτσης δύσκολα θα μπορούσε να απομονώσει τον ε αφορμή τις αντιπαραθέσεις για τη «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση («Καθημερινή», Σάββατο 22 Ιουνίου 2024), λίγες σκέψεις για τις αντίθετες απόψεις των δύο συγγραφέων σχετικά με το παραπάνω έργο.

Ναι, συμφωνούμε και υπερθεματίζουμε: «Η ιδεοληψία αποβλακώνει» και αφορά όλους μας, μηδενός εξαιρουμένου...

Οσο για τον ευλογημένο «καταραμένο» συγγραφέα, που «περιγράφει το υπαρξιακό αδιέξοδο των σκοτεινών ηρώων του», αφήνοντας ωστόσο περιθώρια στους άλλους να νομίζουν ότι προάγει την «τοξική αρρενωπότητα», τι να πει κανείς; Ετσι είναι τα λογοτεχνικά, και τα άλλα έργα τέχνης, εκτεθειμένα σε πολλαπλές αναγνώσεις και «κινδύνους». So what?

Ισως, καταγράφοντας την εποχή του, ο Καραγάτσης δύσκολα θα μπορούσε να απομονώσει τον εαυτό του και να φανταστεί την τοξική ακεραιότητα και τις θλιβερές ακρότητες της δικής μας εποχής. Πατριαρχία ή ρεαλισμός; Δεν νομίζω ότι βοηθάει το διαζευκτικό ανάμεσά τους. Δεν είναι αυτό το δίλημμα.

Ούτως ή άλλως, το βιβλίο παραμένει ένα εξόχως δημοκρατικό και διακριτικό μέσον. Για πολλούς δεν είναι είδος πρώτης ανάγκης και σίγουρα δεν ενδιαφέρει όλους το ίδιο. Ισχύει και για τα κείμενα και για τους συγγραφείς.

Η συμπαίκτρια στις αντιπαραθέσεις συγγραφέας, είναι ειλικρινής: «Τα έργα του δεν με αφορούν», γράφει. Προσωπική υπόθεση, σεβαστότατη.

Προσωπικά, νιώθω να με αφορούν οι θέσεις της για το στυλ, το ύφος και την αισθητική (ισοδύναμη με την ηθική), όχι όμως οι ισοπεδωτικές απαξιώσεις και οι χαρακτηρισμοί. Οσο για το ύψος του Σεφέρη, στο οποίο αναφέρεται, δεν διαφωνεί κανείς.

Ωστόσο, θα ήθελα να βάλω σε «διαβούλευση» έναν στίχο του Νομπελίστα, με τα κριτήρια της παρούσης συγκυρίας: «Ο γήλιος έγινε κουρέλι σε μιας μεσόκοπης λαιμό...»!

Διπλός ρατσισμός, οπτικοακουστικός! Ηθικο-αισθητικός! Και όχι μόνον. Ανατριχιαστικός τελείως. Ο στίχος του με τάραξε πιότερο απ’ τον καθρέφτη μου. Γενναιόδωρα, θα μπορούσα να σκεφτώ ότι δεν φταίει ούτε ο ποιητής, αλλά ο εαυτός του και ο ποιητικός «ρεαλισμός». Δεν βρίσκεις άκρη, ευτυχώς.

Γι’ αυτό, θα πρότεινα αυτόκλητα, ει δυνατόν, να σταματήσουμε τις τοξικές ακεραιότητες και τις θλιβερές ακρότητες και να αφήσουμε «αχειραγώγητους» τους αναγνώστες, με το δικό τους κριτήριο και το ένστικτό τους να νομίζει και να τους οδηγεί, χωρίς να τους βάζουμε σε σύγχυση και χωρίς να τους δίνουμε ένα ακόμη άλλοθι, να μην πλησιάζουν τα βιβλία.

«Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε». Απλά μπορεί και να μην είναι. Δεν πειράζει. Αυτό είναι το μεγαλείο του «νομίσματος». Γι’ αυτό ας χαρούμε τα βιβλία, έστω και της ακτής, επάνω στην άμμο ή σε πανάκριβες ξαπλώστρες, κάτω από τις προστατευτικές ομπρέλες για τον ήλιο.

Για την ακατανίκητη, όπως αποκαλούσε ο Μπρεχτ τη βλακεία, δεν υπάρχει προστασία. Απλώς, όταν την βλέπουμε να έρχεται καταπάνω μας, να αλλάζουμε πεζοδρόμιο. Ή ν’ αλλάζουμε σελίδα.

Ισχύει το ίδιο και για την τοξική «αυθεντία».

ΔΡ ΒΙΒΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

και μεταφράζοντας ποιητές όπως ο Μπάιρον, ο Σέλλεϋ, ο Λαμαρτίνος, ο Ουγκώ, ο Αλφρεντ ντε Μυσσέ και άλλοι. Ηταν η εποχή που ρομαντισμός σήμαινε επανάσταση και αλλαγή τρόπου σκέψης, όχι απλώς τεχνοτροπίας και χρωμάτων. Είναι γνωστό ότι η Επανάσταση του ’21 χρωστάει πολλά στον ρομαντισμό. Υπήρξε όμως και η πεισιθανάτια πλευρά του, με αποτέλεσμα αργότερα να παρεξηγηθεί σαν αισθηματικό ρομάντζο. Το συγκεκριμένο ποίημα –που δεν είναι από τα καλύτερα του Παλαμά– θα μπορούσε θεματολογικά να παραβληθεί με το «Ναυάγιο της ελπίδας» του πρωτοπόρου ρομαντικού ζωγράφου Κάσπαρ Ντέιβιντ Φρίντριχ. Νομίζω επίσης ότι το «Σπασμένο καράβι» του Σκαρίμπα, γραμμένο 50 χρόνια αργότερα, βρίσκεται στο ίδιο κλίμα. Στο σχολείο μάθαμε ότι ο Παλαμάς ανήκει στην Αθηναϊκή σχολή, ενώ πιο σωστό θα ήταν να λέγαμε ότι ήταν ένας ρομαντικός ποιητής που ανήκει σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό αισθητικό τοπίο, παρ’ όλες τις μεταμορφώσεις του εκτεταμένου έργου του. Τελικά αυτό που ειπώθηκε για τον Ουγκώ, θα μπορούσε να παραφραστεί ως εξής: Κύριοι, δυστυχώς, ο Παλαμάς είναι ο μεγαλύτερος ποιητής της Ελλάδος. Καταπληκτικά πράγματα ακόμα και για εμάς που αφιερώσαμε τη ζωή μας στο στηθοσκόπιο. «Good luck» στους εξεταζόμενους...

Β. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ,

 Επιτάλιον Ηλείας

νύκτα... Tόπος: Αεροδρόμιο Φρανκφούρτης. Αφιξη Ολυμπιακής Αεροπορίας από την Αθήνα. Εξοδος - κατεύθυνση προς τη στάση των ταξί. Καθώς προχωρούσα, με πλησιάζει για να με ρωτήσει αν θα χρειαστώ ταξί, πατριώτης μας Ελληνας. Είναι, όπως μου είπε, ιδιοκτήτης ταξί και ο ίδιος, αλλά για λόγους που θα μου εξηγούσε, δεν μπορούσε να περιμένει στην πιάτσα. Οι ίδιοι λόγοι δεν του επέτρεπαν, επίσης, να θέσει σε λειτουργία το ταξίμετρό του και επομένως θα έπρεπε να τον εμπιστευθώ ως προς το ύψος του κομίστρου.

Τον προτίμησα, κυρίως για να μάθω τον λόγο τής, ας πούμε, πειρατικής συμπεριφοράς του. Επείγομαι να τον φανερώσω – η περιέργειά μου είχε ανταμειφθεί: Το πρόβλημα του φίλου μας ήταν ότι δεν είχε βρει τον χρόνο να περιποιηθεί το όχημά του, και να το φέρει στα επίπεδα ευπρεπείας που επέβαλλε (ποιος λέτε;)... το σωματείο τους! Κι αυτό όχι στα λόγια: Οι έλεγχοί του ήταν πολύ αυστηροί σε πιάτσες και διαδρομές, με συχνότατη την επιβολή στους παραβάτες υψηλών προστίμων που έφταναν μέχρι και την αφαίρεση της επαγγελματικής άδειας. Το ευκρινέστερο μήνυμα που προσωπικά εισέπραξα απ’ την ιστορία μας: Η επαγγελματική αξιοπρέπεια δεν είναι αντικείμενο διεκδικήσεων. Κατακτάται και περιφρουρείται από «μέσα».

ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ

• Φύλλο 28/09/24

Γράφει για το λογισµικό που είχε ο ταξιτζής που ειδοποιεί για κάµερες. Μα κ. συνάδελφε, αυτό απαγορεύεται στην Ελλάδα. Επίσης εδώ απαγορεύεται η δηµοσίευση προσώπου εκτός αν υπάρχει διαταγή εισαγγελέως. Εχετε πολλούς φίλους εδώ. Ρωτήστε τους.

Τα καταστήµατα εδώ είναι κλειστά τις Κυριακές και επισήµους αργίες όχι για θρησκευτικούς λόγους, αλλά για να ξεκουράζονται στοιχειωδώς οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, ενώ οι δηµόσιοι υπάλληλοι κουράζονται όταν έχουν συνέχεια διακοπές. Εν πάση περιπτώσει, αφού έχετε τόσο πολλούς καλούς φίλους στην κυβέρνηση, γιατί δεν τους λέτε ν’ αλλάξουν τη νοµοθεσία ώστε να κάνουν µεγαλύτερο τζίρο τα καταστήµατα;

Οσον αφορά την καθαριότητα στα πανεπιστήµια, προφανώς εννοείτε τα ιδιωτικά. Ολοι ελπίζουµε όταν έρθουν µε το καλό εδώ να υπάρχει η ίδια τάξη και καθαριότητα.

∆εν σχολιάζω τη διαθήκη του Ε. Αβέρωφ γιατί δεν είµαι από τα Γιάννενα όπου πρωτοπόρησαν να εκλέξουν Εβραίο δήµαρχο! Τέλος, µε την παιδική αφέλεια που µε διακρίνει –όπως έλεγε η µακαρίτισσα σύζυγός µου– γιατί εξακολουθείτε να ζείτε εδώ ανάµεσα σε λαµόγια, απατεώνες, κλέφτες κ.λπ.;

∆εν έχετε νόστο για την πατρίδα σας ή µήπως εδώ που φιλοξενείστε τόσα χρόνια και δηµιουργήσατε περιουσία και καλούς φίλους περνάτε καλύτερα;

Εάν όλα είναι όπως τα λέτε, προσωπικά σας συνιστώ να επαναπατριστείτε.

Ι. ΠΑΛΑΜΙ∆ΗΣ,

Συνταξιούχος Πολιτικός Μηχανικός

Απάντηση

Οµολογώ ότι δεν έχω καταλάβει τι θέλει να πει ο επιστολογράφος. Αυτά που γράφω είναι γεγονότα και τα επισηµαίνω µήπως καταφέρουµε να αλλάξουµε κάτι στην Ελλάδα. Αυτός εξάλλου είναι και ο σκοπός της αρθρογραφίας µου. Εχω γράψει για άλλες χώρες που πρέπει να µιµηθούµε σε συγκεκριµένα θέµατα, όπως η Βρετανία, η Εσθονία, η Γεωργία κ.ά., αλλά κανένας δεν µε προέτρεψε να µετοικήσω εκεί. Ελπίζω ότι η προτροπή του να γυρίσω στην Κύπρο δεν προέρχεται από τη συνήθη αντίδραση να σπάζουµε το θερµόµετρο όταν δεν µας αρέσει η θερµοκρασία που µας δείχνει. Κάτι ακόµα. ∆εν υπάρχει ειδικό λογισµικό για να δείχνει τις κάµερες. Το επεδίωξε η κυβέρνηση να επισηµαίνονται οι κάµερες ώστε να περιορίζονταιτα ατυχήµατα και όχι για να επιβάλλονται πρόστιµα. Καλό είναι να µαθαίνουµε αντί να ειρωνευόµαστε!

ΑΝ∆ΡΕΑΣ Γ. ∆ΡΥΜΙΩΤΗΣ

θα ήταν προτιµότερο να καταβληθεί για κάποια άλλη σηµαντικότερη. Και ότι βεβαίως τέτοιου είδους προβληµατισµοί είναι δύσκολο να αναπτυχθούν σε περιβάλλον αλληλοκολακευοµένων αξιωµατούχων.

Ως προς το επικοινωνιακό µέρος, µε ενόχλησε η ποιότης των επιχειρηµάτων που χρησιµοποίησε η κυβέρνηση. Η όλη επικοινωνιακή καµπάνια στηρίχθηκε στην ανάγκη απόδοσης στους οµόφυλους ίσων δικαιωµάτων µε τους λοιπούς εξ ηµών. Και αν µεν τα προς απόδοσιν ίσα δικαιώµατα είναι νοµικού χαρακτήρα, το προβαλλόµενο επιχείρηµα είναι έωλο έως υποτιµητικό της νοηµοσύνης µας. Πράγµατι, σε µία χώρα που έχει ήδη θεσµοθετήσει το σύµφωνο συµβίωσης καθώς και τη δυνατότητα υιοθεσίας από ένα ανύπαντρο άνδρα, η επέκταση των νοµικών δικαιωµάτων των οµοφύλων ώστε να ταυτίζονται µε αυτά των ετεροφύλων, θα ήταν υπόθεση νοµοθετικά απλουστάτη, όπως έχω αναφέρει και σε παλαιότερη επιστολή µου προς την «Καθηµερινή» στις 21/2.

Θα ήταν ίσως προτιµότερο αν η κυβέρνηση εξηγούσε, αυτό που εγώ τουλάχιστον θεωρώ τον αληθή λόγο της µεταρρύθµισης, ότι δηλαδή ο γάµος είναι πανάρχαιος θεσµός και ότι πολύ περισσότερο από νοµικά δικαιώµατα ενσωµατώνει πολιτισµικά και ταυτοτικά στοιχεία. Ο κ. Κασσελάκης αναφέρεται στον κ. Τάιλερ ως «ο άνδρας µου» και όχι ως «αυτός µε τον οποίο θα συνάψω σύµφωνο συµβίωσης». Οι άνθρωποι αυτοί και αναφέροµαι στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, χρειάζονται η ένωσή τους να ονοµάζεται γάµος για να αισθανθούν ότι δεν υπάρχει διάκριση εις βάρος τους.

Βεβαίως, αν η κυβέρνηση απεδέχετο τον πολιτισµικό και ταυτοτικό χαρακτήρα του γάµου, θα έπρεπε αντίστοιχα να αποδεχθεί ότι οι αντιδράσεις όσων θεωρούσαν ότι έτσι παραβιάζονται τα δικά τους πολιτιστικά και ταυτοτικά δικαιώµατα ήσαν βάσιµες, πράγµα που πολιτικά δεν την συνέφερε. Αλλά τουλάχιστον τότε θα πλήρωνε πολιτικό κόστος λέγοντας την αλήθεια και όχι λέγοντας αυτά που ακούσαµε.

ΝΙΚΟΣ ΒΑΛΤΗΣ

 

Για μια πραγματική αλλαγή σελίδας στις σχέσεις μας χρειάζεται μια γενναία στάση από την πλευρά της Αγκυρας, με αποδοχή των όσων προβλέπουν το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την επίλυση της μοναδικής διαφοράς μας. Σε συνδυασμό ενδεχομένως με την επαναφορά της ευρωπαϊκής προοπτικής της, την οποία η Ελλάδα στήριζε και στηρίζει διαχρονικά, αλλά και με την επανέναρξη των συζητήσεων για το Κυπριακό, στο οποίο η Τουρκία παραμένει αμετακίνητη τα τελευταία χρόνια σε μία αρνητική στάση. Είναι χρήσιμη συνεπώς η ύφεση επί του πεδίου, αλλά όσο παραμένουν ανεπίλυτα ζητήματα στις μεταξύ μας σχέσεις και διευρύνονται οι διεκδικήσεις, δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός. Εκτιμώ ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ένας ηγέτης ο οποίος έχει αφήσει διακριτό ιστορικό αποτύπωμα στη χώρα του. Θα είναι ακόμη πιο σημαντικό αυτό το αποτύπωμα, αν αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της επίλυσης της διαφοράς μας. Σε διαφορετική περίπτωση θα ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να συνεχίσει η Τουρκία τη διολίσθηση σε εθνικιστικές θεωρίες των προηγούμενων αιώνων.....

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/06.24

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
ΤΟΥ ΥΕΘΑ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟ

Οι απώλειες της Ν.Δ. στις πρόσφατες ευρωεκλογές ήταν «αμφίπλευρες» αναφέρει στη «Κ» ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, σημειώνοντας ότι αν και προς το κέντρο ήταν περισσότερες, και αυτές προς τα δεξιά «δεν ήταν αμελητέες». Ο κ. Δένδιας υπογραμμίζει την ανάγκη να μη χαθεί η επαφή της Ν.Δ. με τον «μεσαίο χώρο», ενώ εκτιμά ότι πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένη στρατηγική «για τις τυχόν εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς». Λέει, μάλιστα, ότι η κρίση της Κεντροαριστεράς δεν είναι προς όφελος της Ν.Δ.

Ο κ. Δένδιας αναφέρει ότι ο πρωθυπουργός «θα συνεκτιμήσει διάφορα στοιχεία πριν διατυπώσει την τελική πρότασή του» για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Για τα ελληνοτουρκικά αναφέρει ότι όσο παραμένουν δισεπίλυτα προβλήματα δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός.

Στα εξοπλιστικά προαναγγέλλει μελέτη για την απόκτηση νέων υποβρυχίων, ενώ τονίζει ότι στο σχέδιο για το Πολεμικό Ναυτικό, εκτός από τις τρεις FDI, προωθείται το πρόγραμμα Constellation και η συμμετοχή στην ευρωκορβέτα.

– Ποιο είναι κατά την άποψή σας το πολιτικό μήνυμα των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου και πόσο πρέπει να ανησυχεί τη κυβέρνηση; Εφταιξε – για παράδειγμα – το νομοσχέδιο για την ισότητα στο γάμο ή η ανεξέλεγκτη ακρίβεια; Ή η διαχείριση σε άλλους τομείς;

Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι πολυπαραγοντικό όσον αφορά τα αίτια του, στα οποία περιλαμβάνονται και τα ζητήματα στα οποία αναφέρεστε. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγνώρισε για παράδειγμα ότι στο ζήτημα της ακρίβειας, παρά τις προσπάθειες που όντως καταβλήθηκαν, οι πολίτες ζητούν να υπάρξουν παρεμβάσεις στη λειτουργία της αγοράς και μεγαλύτερη έμφαση στη βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Νέα Δημοκρατία είναι ένα μεγάλο λαϊκό κόμμα. Ως εκ τούτου δίνει έμφαση σε όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική συνοχή, με ενσυναίσθηση σε ό,τι προβληματίζει τους πολίτες. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το ποσοστό της αποχής έφθασε σε πολύ υψηλά επίπεδα και σχεδόν 6 στους 10 πολίτες που είχαν δικαίωμα ψήφου επέλεξαν να μην συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία.

Η συγκεκριμένη διαπίστωση οφείλει να προβληματίσει το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του και όχι μόνο τη Νέα Δημοκρατία. Το γεγονός ότι πολλοί πολίτες δεν πείσθηκαν για την αναγκαιότητα της συμμετοχής τους στις εκλογές, σε μία κρίσιμη συγκυρία για την Ευρώπη, είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Από την άλλη πλευρά δεν χρειάζονται υπερβολές όσον αφορά την αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά ορθή ανάγνωση των δεδομένων.

Η Κυβέρνηση διατηρεί προβάδισμα στις προτιμήσεις των πολιτών, παρά τη μείωση του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας. Οφείλει συνεπώς να έχει – και έχει – ως προτεραιότητά της το κυβερνητικό της έργο και να προσπαθεί να είναι κατά το δυνατόν ωφέλιμη για τον τόπο, δίνοντας έμφαση στα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες.

– Τελικά η ΝΔ έχασε από το κέντρο ή από τα δεξιά;

Σε γενικές γραμμές οι απώλειες είναι αμφίπλευρες, αν και είναι ελαφρώς περισσότερες προς το Κέντρο, σύμφωνα τουλάχιστον με την ανάλυση των exit polls. Αλλά και οι απώλειες προς τα δεξιά δεν είναι αμελητέες. Οφείλουμε συνεπώς να αναδείξουμε τη διαφορά μεταξύ πατριδοκαπηλίας και πατριωτισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες των πολιτών για τα όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τονίζοντας τα όσα ήδη έχουμε πετύχει ως Κυβέρνηση, αντιμετωπίζοντας με συνέπεια τις προκλήσεις και θωρακίζοντας αμυντικά και διπλωματικά τη χώρα.

Οφείλουμε επίσης να αφουγκραζόμαστε πάντα την κομματική μας βάση που είναι η «ψυχή» της παράταξης. Παράλληλα, όμως, πρέπει να μην χάσουμε την επαφή μας με τον αποκαλούμενο «μεσαίο χώρο». Η εξίσωση δεν είναι εύκολη. Αλλά ο διαχρονικά πολυσυλλεκτικός χαρακτήρας της Νέας Δημοκρατίας της επιτρέπει υπό όρους την υπέρβαση των παραδοσιακών διαχωριστικών γραμμών.

– Πως ερμηνεύετε αυτή την αδυναμία συγκρότησης ενός αντιπολιτευτικού πόλου, ενώ η ΝΔ φαίνεται – φυσιολογικά ενδεχομένως – να υποχωρεί μετά από πέντε χρόνια διακυβέρνησης;

Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, το μεγαλύτερο πρόβλημα της Νέας Δημοκρατίας σήμερα είναι η απουσία αξιόπιστης εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης, η οποία με τη σειρά της επιτρέπει δυνητικά την εκδήλωση φαινομένων αποσυσπείρωσης. Το διαπιστώσαμε ήδη στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Κυβέρνηση οφείλει να λάβει υπόψη της. Ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση λαμβάνει υπόψη της τη συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα.

Αυτό το οποίο δεν επιτρέπεται είναι να εκδηλωθούν φαινόμενα «χαλάρωσης», λόγω της εσωτερικής περιδίνησης στην οποία βρίσκονται τα μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης. Πρέπει να έχουμε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα στο πώς βλέπουμε το πολιτικό σκηνικό το οποίο είναι πάντοτε δυναμικό και όχι στατικό. Όπως οφείλουμε να έχουμε αναπτύξει εγκαίρως συγκεκριμένη στρατηγική για τις τυχόν εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς.

Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να ευχόμαστε να παραμένει σε κρίση ο συγκεκριμένος χώρος. Το αντίθετο. Η ύπαρξη ενός σχήματος το οποίο θα μπορέσει να σταθεί απέναντί μας, με σοβαρή κριτική αλλά και εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης αν θέλετε, θα βοηθήσει και εμάς να γίνουμε καλύτεροι.

– Με βάση την περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα θεωρείτε ότι στην επικείμενη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα πρέπει να προταθεί νέο πρόσωπο ή να είναι εκ νέου υποψήφια η νυν Πρόεδρος;

Διαχρονικά, κάθε πρόταση για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν αφορά απλώς το συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά έχει ένα συγκεκριμένο πολιτικό περιεχόμενο. Εκτιμώ ότι όταν έρθει η στιγμή ο κ. Μητσοτάκης θα συνεκτιμήσει διάφορα στοιχεία πριν διατυπώσει την τελική πρότασή του. Στην παρούσα συγκυρία δεν κρίνω σκόπιμο να διατυπώσω δημόσια την άποψή μου.

– Εχετε επανειλημμένως τονίσει ότι η τρέχουσα Ελληνοτουρκική προσέγγιση είναι μεν θεμιτή, παραμένουν δε ατόφιες οι βασικές απειλές της Τουρκίας για την Ελλάδα. Αποκλείετε, δηλαδή, να υπάρξει ουσιαστικός διάλογος που θα οδηγήσει σε κάποιο αποτέλεσμα;

Αδιαμφισβήτητα, είναι θετική η ηρεμία επί του πεδίου, χωρίς την ένταση του παρελθόντος. Από την άλλη πλευρά, είναι αλήθεια ότι η Τουρκία συνεχίζει να προβάλλει τις αναθεωρητικές της απόψεις με διάφορες αφορμές, αμφισβητώντας την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, επιμένοντας στο Casus Belli και στο ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο, εγείροντας νέα ζητήματα, όπως για το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων ή ασκώντας την πρακτική της παρενόχλησης διά ασυρμάτου σε πλοία και αεροσκάφη τα οποία βρίσκονται εντός ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναέριου χώρου αντίστοιχα. Με τον τρόπο αυτό όμως η προοπτική μιας γενικότερης ελληνοτουρκικής προσέγγισης είναι εξαιρετικά αμφίβολη και κινδυνεύει να καταστεί όμηρος της συγκυρίας στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας.

Για μια πραγματική αλλαγή σελίδας στις σχέσεις μας χρειάζεται μια γενναία στάση από την πλευρά της Αγκυρας, με αποδοχή των όσων προβλέπουν το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την επίλυση της μοναδικής διαφοράς μας. Σε συνδυασμό ενδεχομένως με την επαναφορά της ευρωπαϊκής προοπτικής της, την οποία η Ελλάδα στήριζε και στηρίζει διαχρονικά, αλλά και με την επανέναρξη των συζητήσεων για το Κυπριακό, στο οποίο η Τουρκία παραμένει αμετακίνητη τα τελευταία χρόνια σε μία αρνητική στάση.

Είναι χρήσιμη συνεπώς η ύφεση επί του πεδίου, αλλά όσο παραμένουν ανεπίλυτα ζητήματα στις μεταξύ μας σχέσεις και διευρύνονται οι διεκδικήσεις, δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός. Εκτιμώ ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ένας ηγέτης ο οποίος έχει αφήσει διακριτό ιστορικό αποτύπωμα στη χώρα του. Θα είναι ακόμη πιο σημαντικό αυτό το αποτύπωμα, αν αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της επίλυσης της διαφοράς μας. Σε διαφορετική περίπτωση θα ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να συνεχίσει η Τουρκία τη διολίσθηση σε εθνικιστικές θεωρίες των προηγούμενων αιώνων.

– Θεσμοθετήθηκε ένα νέο πλαίσιο για την καινοτομία, με επίκεντρο την ίδρυση του ΕΛΚΑΚ. Μπορείτε να εξηγήσετε στους αναγνώστες, με χειροπιαστά παραδείγματα, τι σκοπεύει η Ελλάδα να επιτύχει;

Η ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) είναι σημείο τομής καθώς στοχεύει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αμυντικού οικοσυστήματος καινοτομίας στη χώρα μας, στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030» των Ενόπλων Δυνάμεων η οποία θα συμβάλει στο να περάσει η Ελλάδα σε μία διαφορετική εποχή, με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών.

Το ΕΛΚΑΚ θα αποτελεί την «καρδιά» του οικοσυστήματος. Θα παρέχει την κρίσιμη χρηματοδότηση για την προώθηση της καινοτομίας στην Αμυνα και παράλληλα θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων, Πανεπιστημίων, Στρατιωτικών Σχολών, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων. Ενθαρρύνονται επίσης οι εγχώριες επιχειρήσεις και οι startups να επενδύσουν στην έρευνα, αναπτύσσοντας τις τεχνολογικές τους δυνατότητες και βελτιώνοντας την τεχνογνωσία τους. Συνεπώς ενισχύεται η εθνική μας αμυντική βιομηχανία, η οποία αποκτά δυναμική και καθίσταται εξωστρεφής και ανταγωνιστική.

Το εγχείρημα αυτό φιλοδοξεί επίσης να αποτελέσει μοχλό οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προσέλκυση επενδύσεων. Ενισχύεται ακόμα η δημιουργία ενός ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης και ενός ακαδημαϊκού συστήματος παγκόσμιας κλάσης στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται η ευκαιρία στους Ελληνες ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων και των σπουδαστών των ανωτάτων στρατιωτικών σχολών, να συμμετέχουν και να εκπαιδεύονται στα πλέον σύγχρονα μέσα, διευρύνοντας τους γνωστικούς και επαγγελματικούς τους ορίζοντες. Ο ρόλος του ΕΛΚΑΚ θα είναι καταλυτικός για τη σχεδίαση και ανάπτυξη πρωτοτύπων, τα οποία κατόπιν εμπεριστατωμένων δοκιμών θα οδηγούν στη παραγωγή σε ευρεία κλίμακα αντίστοιχων προϊόντων, για την κάλυψη των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στόχος του Υπουργείου Εθνικής Αμυνας είναι μέσω του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας να μετατραπεί σταδιακά η Ελλάδα από καταναλωτής εξοπλισμών άλλων κρατών, σε παραγωγό αμυντικών συστημάτων προηγμένης τεχνολογίας και πολλαπλασιαστών ισχύος. Για να το πούμε απλά, η Ελλάδα για να επιβιώσει πρέπει να εκσυγχρονίσει τις Ενοπλες Δυνάμεις της. Εχουμε μείνει πίσω.

– Εχετε αναφερθεί στον αντιαεροπορικό θόλο ουκ ολίγες φορές. Ωστόσο η συζήτηση στην Ε.Ε. αλλά και ευρύτερα είναι μάλλον αργόσυρτη. Δεδομένων των ανελαστικών αναγκών της Ελλάδας, θεωρείτε ότι η Αθήνα μπορεί να κινηθεί και μόνη της, ανεξάρτητα των ευρωπαϊκών αποφάσεων;

Για την Ελλάδα αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα η ενίσχυση των ευρωπαϊκών μηχανισμών άμυνας και ασφάλειας και του ευρωπαϊκού αμυντικού βραχίονα. Για αυτό προωθήσαμε την Επιχείρηση ΕΙΡΗΝΗ, για αυτό έχουμε κεντρικό ρόλο στην Επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ, για αυτό υποστηρίζουμε την Ενιαία Αμυντική Σχεδίαση. Η δημιουργία ευρωπαϊκού θόλου θα συντελέσει στη περαιτέρω θωράκιση της χώρας μας μέσω των συνεργειών που θα αναπτυχθούν με τους εταίρους και συμμάχους μας. Ήδη όμως κινούμαστε αυτόνομα στην κατεύθυνση δημιουργίας του ελληνικού θόλου antidrone με ταχείς ρυθμούς, με στόχο την παροχή των μέσων που θα επιτρέπουν στις Ενοπλες Δυνάμεις μας να επιχειρούν προστατευμένες από τις από αέρος απειλές, είτε επανδρωμένων αεροσκαφών είτε UAV.

Στο πλαίσιο αυτό μελετάται η προμήθεια συστημάτων για την υλοποίηση ενός «θόλου» ο οποίος θα προστατεύει ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, με ιδιαίτερη έμφαση στον Εβρο και στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου αλλά και την προστασία κρίσιμων υποδομών εντός της ελληνικής επικρατείας. Εξυπακούεται βεβαίως ότι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού θόλου, όπως έχουν προτείνει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρωθυπουργός της Πολωνίας Donald Tusk έχει επιπλέον μία εξαιρετικά σημαντική γεωπολιτική διάσταση, στην κατεύθυνση της δημιουργίας του αμυντικού βραχίονα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της.

– Επικρατεί αγωνία για το μέλλον του Πολεμικού Ναυτικού. Μετά τις 3 φρεγάτες FDI, έχει ανοίξει μια συζήτηση, η οποία πέρα από την ανάγκη για νέες μονάδες, περιλαμβάνει και το λειτουργικό κόστος υποστήριξης του στόλου, αλλά και το πλήρωμα. Ποιο είναι το σχέδιο για το Πολεμικό Ναυτικό με βάση την ατζέντα 2030;

Βασικές μας μονάδες στο μέλλον θα είναι οι υπερσύγχρονες FDI. Η σχέση μας με τη Γαλλία είναι μία στρατηγική σχέση που φέρει την υπογραφή μου και θα συνεχίσει να επηρεάζει την εξοπλιστική πολιτική μας. Πέραν αυτού, η αποδοχή από τις Ηνωμένες Πολιτείες της πρότασής μας, για συμμετοχή εξαρχής στον σχεδιασμό με βάση τις ανάγκες μας και στη ναυπήγηση νέων φρεγατών τύπου Constellation, αποτελεί σημαντική εθνική επιτυχία καθώς με την υλοποίηση του προγράμματος η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει πότε, τι είδους και πόσα πλοία θα ναυπηγήσει για το Πολεμικό Ναυτικό, με τη συμμετοχή της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας, με διαφαινόμενη προοπτική ναυπηγήσεων πλοίων τρίτων χωρών, εφόσον προκύψει σχετικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, δεν εφησυχάζουμε.

Παράλληλα με την απόκτηση των FDI και τη σχεδίαση των Constellation, υλοποιούμε ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα αναβάθμισης του στόλου μας, που περιλαμβάνει τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας, τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων φρεγατών, την ενίσχυση των δυνατοτήτων τους και την επένδυση σε νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, όπως τα μη επανδρωμένα σκάφη, είτε επιφανείας είτε υποβρύχια, για να επεκτείνουμε την επιχειρησιακή μας ευελιξία. Επίσης εκκινεί η μελέτη απόκτησης σε βάθος χρόνου νέων υποβρυχίων. Καλούμαστε σε ορατό χρόνο να καλύψουμε τα τεράστια κενά που άφησε η περίοδος της οικονομικής κρίσης.

– Τις επόμενες ημέρες έρχεται στη Βουλή και το πρόγραμμα των F-35. Πρόκειται για ένα ακριβό πρόγραμμα και ένα αεροσκάφος με υψηλό κόστος υποστήριξης. Υπάρχουν παράλληλα σχέδια για «συμμάζεμα» στην Πολεμική Αεροπορία προκειμένου να μπορεί να είναι εντός προϋπολογισμού στα επόμενα χρόνια;

Πράγματι, πρόκειται για ένα πρόγραμμα με υψηλό κόστος, όπως άλλωστε είναι και τα Rafale, αλλά με τεράστια επιχειρησιακή αξία, καθώς είναι μια πλατφόρμα εξαιρετικών δυνατοτήτων και όχι απλώς ένα μαχητικό αεροσκάφος. Η συμμετοχή μας στο πρόγραμμα κρίνεται σκόπιμη και αναγκαία όχι μόνο για την αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων αλλά και γιατί θα εισάγει την Πολεμική μας Αεροπορία σε μια νέα εποχή. Παράλληλα, στην παρούσα φάση, τελεί υπό κατάρτιση το Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) των Ενόπλων Δυνάμεων, με το οποίο επιδιώκεται, μεταξύ άλλων, η αξιοποίηση κατάλληλων εξοπλιστικών προγραμμάτων, τα οποία θα έχουν ως στόχο την ενίσχυση της αεροπορικής ισχύς της Πολεμικής Αεροπορίας, για την επόμενη 12ετία, εντός πάντοτε των δημοσιονομικών περιθωρίων της χώρας μας. Περιορισμός της πολυτυπίας, εξορθολογισμός κόστους και αύξηση δυνατοτήτων είναι το τρίπτυχο για την Πολεμική μας Αεροπορία.

Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η πώληση των δύο παλαιών κυβερνητικών αεροσκαφών που έχουν αυξημένο κόστος χρήσης και υψηλό κόστος συντήρησης. Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα καλύψουν οικονομικά κενά στη συντήρηση των μεταγωγικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων και απαραίτητες παροχές στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Είναι απαραίτητη η προτεραιοποίηση στην ικανοποίηση των αναγκών, γιατί οι πόροι που μας διαθέτει από το υστέρημά του ο Ελληνας φορολογούμενος είναι εξ ανάγκης περιορισμένο.

Σκοπός µου είναι να εκφράσω µέσα από την έγκριτη εφηµερίδα σας τη δυσάρεστη εµπειρία µου από την εισβολή των, κυρίως, αγγλικών λέξεων στην ελληνική καθοµιλουµένη, λες και η ελληνική γλώσσα έχει ανάγκη από γλωσσική υποστήριξη και δη από την αγγλική! Σταχυολογώ ελάχιστα από τα πάµπολλα φάουλ που κανένας δεν... σφυρίζει: Κάποτε τον θαυµασµό µας τον εκφράζαµε µ’ ένα «πω-πωωωωω». Τώρα για να µην είσαι εκτός, πρέπει να λες εκείνο το χασµωδιακό, αµερικανικής προέλευσης «ουάου»! Πέφταµε, χτυπούσαµε, µας τσιµπούσαν οι τσουκνίδες, φωνάζαµε «ωχ». Τώρα αυτό έγινε ένα εύηχο, αγγλικό «άουτς». Προπονητής πήρε προαγωγή και τώρα τον αποκαλούν «κόουτς». ∆εν κάνουµε πια διάλειµµα, αλλά «µπρέικ». Κάτι που µας κινεί το ενδιαφέρον, µας... «εξιτάρει» κι άλλους τους... «ιντριγκάρει». Κάποτε για να δούµε ποδόσφαιρο πηγαίναµε στο γήπεδο της ΑΕΚ, του Παναθηναϊκού, του Ολυµπιακού κ.ο.κ. Τώρα το γήπεδο έγινε «Αρένα», «ΟΠΑΠ Αρένα» και ποιος ξέρει τι είδους «Αρένα» θα προκύψει µε το, κατασκευαζόµενο στον Βοτανικό, γήπεδο του Παναθηναϊκού! Η λέξη αρένα είχε πάντα και εξακολουθεί να έχει αρνητική χροιά, γιατί παραπέµπει στις ρωµαϊκές αρένες µε τις αιµατηρές συγκρούσεις των µονοµάχων ή τις φρικιαστικές σκηνές, όπου λιοντάρια κατασπάραζαν Χριστιανούς µάρτυρες, αλλά ακόµα και στις σηµερινές, βάρβαρες ταυροµαχίες που συνήθως καταλήγουν στον φόνο του άµοιρου ταύρου! Η ανεπανάληπτη, πλούσια και πανέµορφη γλώσσα µας έχει ανάγκη από αγάπη, στοργή και περηφάνια και όχι από ευτελή υποκατάστατα λέξεων και ιδιαίτερα από µία από τις πιο φτωχές γλώσσες του κόσµου!....

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

.Φύλλο 22/06/24

Δύο ομηρικοί ήρωες –οι κορυφαίοι των Αχαιών– ξαποσταίνουν από τις μάχες και το λουτρό αίματος στα παράλια της Τροίας· σαν να έχουν ξεχάσει φίλους, εχθρούς και καθημερινές υποχρεώσεις. Η σκηνή δεν αναφέρεται σε κάποια φιλολογική πηγή, αλλά παραδίδεται –ποιητική αδεία– σε πλήθος παραστάσεων του 6ου π.χ. αιώνα. Ο Αχιλλέας (αριστερά) και ο Αίαντας, με τις βαρύτιμες ενδυμασίες και τον θαυμαστό οπλισμό τους, κάθονται αντίκρυ αφοσιωμένοι στο παιχνίδι με τα ζάρια – ας πούμε κάτι μακρινό ανάλογο με το δικό μας παραδοσιακό τάβλι. Για πάντα άγνωστο ποιος ήταν ο νικητής. Μελανόμορφος αμφορέας, περί το 530 π.χ., Μουσείο Βατικανού. (Από την Ελληνική Μυθολογία, τόμος Τρωικός Πόλεμος, της Εκδοτικής Αθηνών).

Ο Oµηρος, η επική ποίηση, οι λυράρηδες της Κρήτης

και οι τροβαδούροι των Βαλκανίων

Κύριε διευθυντά

Επειδή πρόσφατα η «Καθηµερινή» ασχολήθηκε µε το θέµα της ταυτότητας του Οµήρου, θυµήθηκα κάτι που νοµίζω ελάχιστοι γνωρίζουν σήµερα: Οτι η επική ποίηση συνεχιζόταν µέχρι τις ηµέρες µας. Την παλιά εποχή, που ταξιδεύαµε µε τρένο, αντί µε αεροπλάνο, το ταξίδι Αθήνα - Κολωνία µε το τρένο διαρκούσε περί τις 48 ώρες. Αυτό ανάγκαζε τους επιβάτες σε κάθε κουπέ να γνωριστούν µεταξύ τους και να διηγηθούν κάποιες εµπειρίες της ζωής τους.

Ταξιδεύοντας στη Γερµανία, όπου σπούδαζα τη δεκαετία του ’60, γνώρισα πολλούς εργάτες που δούλευαν εκεί. Το 1967 έτυχε να κάθοµαι στο ίδιο κουπέ µε µια κοπέλα περίπου 30 ετών από την Κρήτη, που πήγαινε εκεί πρώτη φορά για να δουλέψει κοντά σε συγγενείς της. Αυτή µου διηγήθηκε ότι κατάγεται από µια οικογένεια λυράρηδων που επί πολλές γενιές έδινε παραστάσεις σε κάθε λογής εκδηλώσεις. Το επάγγελµα αυτό είχε αρχίσει να φθίνει, γιατί διαδόθηκε η χρήση γραµµοφώνου, και ραδιοφώνου.

Παλαιότερα, οι λυράρηδες αυτοί δεν έλεγαν µόνο αγαπητά δηµοτικά τραγούδια, αλλά και µεγάλες έµµετρες αφηγήσεις παλαιοτέρων ιστορικών γεγονότων. Αυτό ήταν µία βασική ψυχαγωγία, ένα υποκατάστατο κινηµατογραφικών ή θεατρικών παραστάσεων, που δεν υπήρχαν στην επαρχία. Ενδεικτικά άρχισε µάλιστα

να σιγοτραγουδάει ένα τέτοιο επικό αφήγηµα που είχε πολλές στροφές (ίσως αφήγηση ενός από τους πολλούς ξεσηκωµούς της Κρήτης).

Ετσι έµαθα ότι η επική ποίηση δεν υπήρξε µόνο την εποχή του Οµήρου, αλλά και µέχρι πολύ πρόσφατα, όταν αρχικά το ραδιόφωνο και µετά η τηλεόραση υποκατέστησαν αυτού του είδους την ψυχαγωγία. Παρόµοιοι αφηγητές - τροβαδούροι επικών ποιηµάτων υπήρχαν µάλιστα σε όλη τη Βαλκανική. Είναι κρίµα ότι αυτή η νεότερη επική ποίηση δεν έγινε προσπάθεια να σωθεί, γιατί δεν βρήκα πουθενά αναφορές σε αυτήν.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΟΥΣΤΕΛΙ∆ΗΣ
Πεύκη

δικαστικών ή εισαγγελικών λειτουργών για ζητήµατα ουσιαστικής κρίσης ελάχιστα υπηρετεί την εµπέδωση πνεύµατος δικαιότητας στους κόλπους της ∆ικαιοσύνης και εµπιστοσύνης των πολιτών για την επιτέλεση της αποστολής της.

Αντίθετα, παρεισάγει σοβαρές αρνητικές παραµέτρους, κατά τη δικαστική αντιµετώπιση ιδίως υποθέσεων µε αυξηµένη δηµοσιότητα, και δυσχεραίνει τη διαµόρφωση ελεύθερης, αβίαστης και ορθής ουσιαστικής κρίσης, µε πνεύµα νηφαλιότητας, ευσυνειδησίας και δικαιοδοτικής ευτολµίας.

Η συνείδηση του δικάζοντος δικαστή δεν πρέπει να τελεί υπό τη «∆αµόκλειο σπάθη» τού πειθαρχικού ελέγχου.

Η λεγόµενη «κοινωνική ενσυναίσθηση», ασαφούς εννοιολογικού περιεχοµένου και πολυπροβαλλόµενη στον καθηµερινό δηµόσιο λόγο σαν δήθεν κριτήριο-εχέγγυο ορθής και δίκαιης κρίσης, συνιστά, κατά επιεικέστερη εκδοχή, αβασάνιστη έκκληση υποβάθµισης και ευτελισµού των επί µακρόν εδραιωµένων, σε δικαιοκρατούµενες κοινωνίες, κριτηρίων θεσµικής δικαιότητας.

Τέλος, ας έχουν όλοι κατά νουν ότι το κύρος της ∆ικαιοσύνης δύσκολα «χτίζεται», µε κοπιώδη και ενάρετη προσπάθεια των λειτουργών της, αλλά εύκολα εξανεµίζεται από αστόχαστες και άστοχες ενέργειες ιδίως όσων βρίσκονται στις υψηλότερες διοικητικές και δικαιοδοτικές βαθµίδες της. 

ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΗΣ ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ
Αρεοπαγίτης ε.τ.

τον οποίον εγνώρισα µέσα στον στενό κύκλο του προέδρου Παναγιώτη Κανελλοπούλου µε τον οποίον διατηρούσε όπως και εγώ, στενό πνευµατικό δεσµό. Στην εν λόγω εκποµπή, ο κ. Θεοδωρόπουλος συνέβαλε αποφασιστικά στην αποσαφήνιση πολλών από τα στοιχεία της ιστορίας του Ναπολέοντα, που θεωρούνται ακόµα αµφισβητούµενα και βοήθησε τον κ. Πορτοσάλτε να ολοκληρώσει κατά το δυνατόν την έρευνα της ιστορίας του Ναπολέοντα. 

Συµπληρωµατικώς έχω να αναφέρω ότι την ιστορία του Ναπολέοντα την έγραψε υπό τύπον ιστορικής βιογραφίας ο σπουδαίος Γερµανός ιστορικός και βιογράφος Εµίλ Λούντβιχ, ο οποίος έγραψε και την ιστορία του Γκαίτε. Το βιβλίο του Λούντβιχ είναι ακένωτη πηγή πληροφοριών τόσο για τον βίο όσο και για την ιστορία του Αυτοκράτορα, ασχολείται δε ιδιαιτέρως και εξηγεί µε ενδελέχεια και λεπτοµέρειες την εκστρατεία στη Ρωσία, η οποία ήταν και η αρχή του τέλους του µεγάλου εκείνου Γάλλου στρατηλάτη. Το 1976 κάνοντας µεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στη Σορβόννη, βρέθηκα για ένα τριήµερο στο Στρασβούργο και εκεί µε κατέλαβε η επιθυµία να επισκεφθώ µε το τρένο τη Χαϊδελβέργη που ανήκει στο κρατίδιο Βάδης-βυρτεµβέργης, πρωτεύουσα του οποίου είναι η Στουτγάρδη. 

Η Χαϊδελβέργη είναι µια µεσαιωνική πολιτεία η οποία αποπνέει τον αέρα της ιστορίας, ίσως διότι εκεί υπάρχει το γνωστό µεγάλο πανεπιστήµιο (το οποίον δεν είναι πια τόσο σπουδαίο). Η πόλις αυτή είναι γεµάτη θρύλους και την έχουν υµνήσει µεγάλοι Γερµανοί ποιητές όπως ο Φρ. Χαίλντερλιν και ο Στ. Γκεόργκε και την οποίαν διαρρέει ο ποταµός Νέκαρ, παραπόταµος του Ρήνου. Ενα απόγευµα Σαββάτου κάθισα σε ένα καφενείο κοντά στο Νέκαρ που όλα τα τραπεζάκια του τα είχε έξω γιατί ήταν Μάιος. Μετά βίας κατάφερα και βρήκα τραπεζάκι να καθίσω. Σε λίγο όµως είδα έναν ψηλό κύριο µε µονόκλ να κοιτάζει γύρω γύρω τα τραπέζια µήπως µπορέσει και βρει κανένα ελεύθερο. Τον κάλεσα στο τραπέζι µου. Ηταν ο Εµίλ Λούντβιχ ο Β΄ (θα λέγαµε), εγγονός δηλαδή του ιστορικού και βιογράφου του Ναπολέοντα. Ηταν καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήµιο του Στρασβούργου, παντρεµένος µε Γαλλίδα. Γρήγορα γίναµε φίλοι. Η συνοµιλία µας στράφηκε από την αρχή στον παππού του και στον Ναπολέοντα τον οποίον εθαύµαζε κατά τρόπον υπερβολικό. Το βιβλίο του παππού του το θεωρούσε ως ένα από κείνα τα βιβλία τα οποία καταγράφουν την αυθεντική ιστορία. 

Θεωρούσε ότι ο Ναπολέων ήταν ο θεµελιωτής της νέας Ευρώπης και ότι οι πόλεµοι που έκανε δεν είχαν άλλο σκοπό από το να αποτρέψουν τελικά αυτό που δεν απετράπη, δηλαδή την αντιδραστική Ιερή Συµµαχία η οποία «φρέναρε» την ευρωπαϊκή εξέλιξη για µερικές γενιές και έφερε στο πολιτικό προσκήνιο της Ευρώπης τη Γερµανία του Μπίσµαρκ, του Γουλιέλµου Β΄ και του Χίτλερ και θεωρούσε ότι ολόκληρη η διαδοχή των δεκαετιών από το 1870 έως το 1945 ήταν µία διαρκής αντίδραση της Γερµανίας στις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης. Ο φίλος µου ο Εµίλ ήταν ευφυέστατος και ήξερε να αναλύει τα ιστορικά γεγονότα από την αρχαιότητα µέχρι σήµερα µε καταπληκτική ευκολία. «Εσείς οι Ελληνες», µου έλεγε, «δεν έχετε ακόµα κατανοήσει πόσο κακό έκανε στην ιστορία του έθνους σας ο καταραµένος Πελοποννησιακός Πόλεµος». Πίστευε ότι οι αγώνες του Ναπολέοντα ήταν µία προοδευτική κίνηση προς τα εµπρός για την Ευρώπη, προσέκρουσαν όµως στη σκληρή αντίδραση της Αγγλίας προς την οποίαν ελάχιστη έτρεφε εκτίµηση. Αναφέρω και το εξής χαρακτηριστικό περιστατικό:

Τα χρόνια του παππού του (δεκαετία 1920) υπήρχε στη Χαϊδελβέργη ένας σοφός, κάτοχος παντός του επιστητού, ο οποίος ειδικευόταν και στις γραφολογικές έρευνες. Γνωρίζω το όνοµα του ανθρώπου αυτού και από τη φιλία η οποία µε συνέδεε µε τον αείµνηστο Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο που ήταν φίλος του. Πρόκειται για τον Κουρτ Βιλντχάγκεν. Μια µέρα που ο Εµίλ Λούντβιχ, ο παππούς, επισκέφθηκε τη Χαϊδελβέργη, συνάντησε τον Βιλντχάγκεν στο καφενείο Κραλ (διάσηµο καφενείο της Χαϊδελβέργης) και του έδειξε ένα χειρόγραφο δύο σελίδων. Τον ρώτησε αν έχει κάποιες παρατηρήσεις να κάνει µετά την ανάγνωση του χειρογράφου. Ο Βιλντχάγκεν εντός δευτερολέπτων του είπε, «είναι γραµµένο από ένα παιδί δεκατεσσάρων ετών το οποίο φιλοδοξεί να κυβερνήσει όλο τον κόσµο». Ηταν πράγµατι επιστολή του νεαρού ακόµα Ναπολέοντα προς τον πατέρα του όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών. Από την πολυετή φιλία µου µε τον Εµίλ Λούντβιχ τον εγγονό, τόσο στη Γερµανία όσο και στην Αθήνα, έµαθα τόσο πολλά για την ευρωπαϊκή ιστορία, ώστε νοµίζω ότι άλλαξε µέσα µου η όψη του κόσµου. Ηταν θερµός φιλέλληνας, λάτρης της Σαντορίνης στην οποία διατηρούσε διώροφη κατοικία και προέβαλλε σοβαρές ενστάσεις όταν του θύµιζα ότι ο παππούς του δεν ήταν τόσο φιλέλληνας όσο αυτός.

∆ΙΟΝΥΣΙΟΣ Π. ΑΛΙΚΑΝΙΩΤΗΣ

Η Ελλάδα για λόγους γεωγραφικούς, ιστορικούς και πολλούς άλλους, σέρνει πρώτη τον χορό του «Ζαλόγγου» στη δηµογραφική µείωση και αλλοίωση του πληθυσµού της.

Τα µέτρα που λαµβάνονται κατά καιρούς δεν αντέχουν σε καµιά κριτική και είναι ατελέσφορα και αναποτελεσµατικά. Είναι µόνο µια µικρή «παρηγοριά στον άρρωστο, ώσπου να βγει η ψυχή του».

Μπορεί να είναι και εξ αντικειµένου αδύνατο να αντιµετωπιστεί το δηµογραφικό, γιατί η εξέλιξη του κόσµου, της τεχνολογίας και οι συνθήκες ζωής καθιστούν αδύνατη την επιβολή και ουτοπία την πειθώ.

Τα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια για να οικοδοµηθούν οι σύγχρονες κοινωνίες ήσαν ακατάλληλα, αλλά και εύφθαρτα και σαθρά. Η εξουσία, ο πλούτος, η καριέρα, η αναγνωρισιµότητα, ο ατοµισµός, η ευµάρεια, η ασκούµενη φτηνή, κοντόφθαλµη, αδίστακτη και κατευθυνόµενη προπαγάνδα, είναι οι επιταχυντές προς το αδιέξοδο και το χάος...

Μέσα όµως σε αυτό το άνυδρο και ερηµικό τοπίο υπάρχουν µικρές οάσεις στις οποίες ανθούν και µυροβλύζουν χαµόγελα παιδιών, κλαψουρίσµατα βρεφών, γλυκόλογα στοργικών και πανάξιων γονιών, σοφές κουβέντες σεβάσµιων γερόντων.

Μια τέτοια µικρή όαση αποτελεί ένα µικρό χωριό της ορεινής και άγονης Γορτυνίας. Το όνοµά του είναι Σταυροδρόµι. Εχει 60 µονίµους κατοίκους εκ των οποίων 20 είναι παιδιά, βρεφικής έως εφηβικής ηλικίας.

Ασχολήθηκε ποτέ κανείς µε αυτά τα δεδοµένα;

Μελέτησε, ανέλυσε, προβληµατίστηκε; Από αυτά που γνωρίζω, ποτέ και κανείς. Η Πολιτεία όφειλε και οφείλει να σπεύδει σε τέτοιες οάσεις, να αντλεί στοιχεία, να συνάγει συµπεράσµατα και να οδηγείται σε µέτρα άµεσα και πρακτικά. Οι φορείς της όµως περί άλλα ετύρβαζαν και... τυρβάζουν.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΩ. ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

• Φύλλο 21/06/24

γλώσσας µας δεν θα µπορούσε να υπάρξει. Είναι ιστορικά επιβεβαιωµένο ότι έθνη που ξέχασαν τη γλώσσα τους αφανίστηκαν, αφοµοιωθέντα από άλλα έθνη. 

Το ίδιο συµβαίνει και µε την Ιστορία, αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος. Είναι αυταπόδεικτο ότι η γλώσσα µας κανιβαλίζεται και πτωχαίνει συνεχώς. Ο πρώτος µεγάλος κανιβαλισµός της έγινε µε την καθιέρωση του µονοτονικού, πριν από µερικές δεκαετίες, γεγονός που είχε ξεσηκώσει θύελλα διαµαρτυριών από ξένους ελληνιστές, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η ελληνική γλώσσα δεν είναι µόνο ελληνική κληρονοµιά αλλά παγκόσµια και οι Ελληνες δεν έχουν δικαίωµα να την κακοποιούν. Το γεγονός ότι ο αυτουργός εκείνου του ανοσιουργήµατος οµολόγησε το λάθος του, ύστερα από είκοσι περίπου χρόνια, δεν αποκαθιστά το κακό που είχε γίνει. Θα αναφερθώ συνοπτικά σε λίγα παραδείγµατα, από ένα πλήθος που υπάρχουν, τα οποία καταδεικνύουν ότι ο κανιβαλισµός αυτός συνεχίζεται ανησυχαστικά, µε τη διαγραφή από το λεξιλόγιό µας λέξεων µεστών νοήµατος και τη µεταµόσχευση στη θέση τους ξενόγλωσσων λέξεων µε το ίδιο νόηµα. Αν βρεθεί στην Αθήνα, ή σε κάποια άλλη µεγάλη πόλη, ένας εξωγήινος και προσπαθήσει να καταλάβει σε ποια χώρα έχει προσγειωθεί διαβάζοντας τις επιγραφές των καταστηµάτων και τα ονόµατα των καταστηµαταρχών, µόνο η Ελλάδα δεν θα περάσει από το µυαλό του. 

Οι τηλεοπτικές εκποµπές βρίθουν από ξενόγλωσσες λέξεις που έχουν εκτοπίσει αντίστοιχες ελληνικές. Ετσι οι καλεσµένοι σε µια τηλεοπτική συντροφιά γίνονται πάνελ καλεσµένων, οι τουριστικοί πράκτορες τουροπερέιτορς, οι διαφηµιστές µας προτρέπουν να µην κάνουµε κάζουαλ αγορές και οι απλοί πολίτες, ακόµα και στα χωριά, έχουν ξεγράψει από το λεξιλόγιό τους τη λέξη παντοπωλείο, γιατί τα πατροπαράδοτα αυτά καταστήµατα δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Τη θέση τους έχουν πάρει τα super market και τα mini market. Θα αναφερθώ σε δύο ακόµα παραδείγµατα, από τους εκπροσώπους µας στη Βουλή, τους κορυφαίους θεσµικά θεµατοφύλακες των αξιών του έθνους µας. Η λέξη «κατάλογος» έχει παγίως αντικατασταθεί από τη λέξη «λίστα» και η επιβράβευση της παραγωγικότητας των δηµοσίων υπαλλήλων έγινε, διά στόµατος του πρωθυπουργού, µπόνους παραγωγικότητας.

Αν συνεχιστεί αυτός ο κανιβαλισµός της γλώσσας µας οι Ελληνες, που 400 χρόνια σκλαβωµένοι στους Τούρκους δεν είπαν «αννέ» τη µάνα, θα έρθει εποχή που θα πουν τη µάνα µάδερ και τότε θα ψάχνονται να βρουν την ταυτότητά τους. Ως κατακλείδα προσθέτω: Ο πρόεδρος της Γαλλίας Ζορζ Ποµπιντού είχε απαγορεύσει µε διάταγµα τη χρήση ξενόγλωσσων λέξεων στα δηµόσια έγγραφα. Το παράδειγµά του, όσο ανεπαρκές και αν είναι, ας εµπνεύσει τους αρµοδίους για την προστασία της γλώσσας µας η οποία, όπως επισηµαίνει ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος, «είναι υπαρξιακή αξία αντίστοιχη µε τα σύνορά µας».

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΣΚΕΠΑΡΝΑΚΟΣ
Υποπτέραρχος (Ι) ε.α.

Επακολούθησε προγραµµατισµένη και οργανωµένη µονοπρόσωπη διακυβέρνηση της χώρας από του Μαξίµου, το οποίο προσαρµόσθηκε καταλλήλως.

Η προεκλογική εκστρατεία του κυβερνώντος κόµµατος για τις ευρωεκλογές διεξήχθη, ως µη έδει, µε τον ίδιο τρόπο. Ο πρωθυπουργός «είχε πάρει επάνω του» τον αγώνα. Ολα αυτά µε πλήρη δηµοσιοποίηση και προβολή.

Η αποτυχία και η δεινή ήττα του κόµµατος στις ευρωεκλογές είχε ως συνέπεια περιορισµένο τιµωρητικό για ορισµένους υπουργούς(!) ανασχηµατισµό µε γεωγραφικά κριτήρια βάσει των ποσοστών του κόµµατος στις εκλογικές περιφέρειες µε τα χαµηλότερα ποσοστά ψήφων.

Και πρόσφατα επανελήφθη το ραδιοτηλεοπτικό θέαµα της πρώτης «συνεδριάσεως» του νεοπαγούς 60µελούς υπουργικού συµβουλίου µε την ενώπιόν του απαγγελία των µετεκλογικών προγραµµατικών δηλώσεων του πρωθυπουργού.

Πολύ πρόωρα µας προέκυψε ο στίχος του Βάρναλη «Αχ, πού ’σαι, νιότη, που ’δειχνες, πως θα γινόµουν άλλος!».

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΝΙΦΑΤΣΗΣ

 

Στην εποχή που ζούμε, δυσχείμερη, περίοδο πλανητικών αλλαγών και αναστατώσεων, μετακίνησης επίσης των γεωπολιτικών τεκτονικών πλακών, εποχή κινδύνων σπουδαίων για το έθνος και το κράτος μας, πενήντα χρόνια μετά την ήττα του Ελληνισμού και τη τουρκική κατοχή στην Κύπρο, θεωρώ ότι η λογοτεχνία η δική μας, δεν αρκεί να παρέχει αισθητική απλώς απόλαυση, να είναι μία διεσταλμένη επιχείρηση φυγής ή έστω λησμοσύνης από όσα μάς πολιορκούν, βάλσαμο παρηγοριάς, παυσίπονο μπροστά στα ατομικά και συλλογικά άλγη, ή νοσταλγική αναπόληση χαμένων παραδείσων (Αιολική Γη κλπ). Χρειαζόμαστε μία λογοτεχνία, μία πεζογραφία ειδικότερα, που να θέτει τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων, που να κρατάει νυστέρι, ακριβώς για να θεραπεύσει....

Ο ΚΟΥΡΟΥΒΑΆΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η εισήγηση του Πρέσβεως ε.τ. Γεωργίου Διον. Πουκαμισά,  στην εκδήλωση γιά την παρουσίαση του βιβλίου "Ο ΚΟΥΡΟΥΒΆΑΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ" του
Πρέσβεως ε.τ. Θοδωρή Δασκαρόλη

Τετάρτη, 5 Ιουνίου 2024,

Μουσείο Πόλεως των Αθηνών

Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Κε Πρόεδρε του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών,
Κα Τζούλια Τσακίρη,
Κύριοι πρέσβεις,
Κυρίες και Κύριοι

«Ήθος ανθρώπω δαίμων» (Ηράκλειτος)

Και πράγματι: Οι 9 ιστορίες του Θοδωρή Δασκαρόλη , που δημοσιεύονται στην καλαίσθητη και ποιοτική έκδοση του «Ροδακιού», μία νουβέλα και 8 διηγήματα, δείχνουν ποιός είναι, ποιό το ήθος του, ο συγγραφέας που αποκαλύπτεται για εμάς τους πολλούς, ενώπιόν μας.

Γεώργιος Διον.Πουκαμισάς

Δεν είμαι κριτικός λογοτεχνίας, αλλά προσέρχομαι ως αναγνώστης των «ιστοριών», παλαιών και λιγότερο παλαιών, δημοσιευμένων και άλλων μέχρι τώρα ανέκδοτων, που συγκέντρωσε, επεξεργάσθηκε και μάς παρουσιάζει ο Θοδωρής στον καλαίσθητο αυτό τόμο, εξηγώντας μάλιστα στο επίμετρο σημείωμά του, το πώς και πόθεν κάθε ιστορίας.

Διατυπώνω τις κρίσεις μου για το έργο και τον άνθρωπο πίσω από αυτό και την εποχή μας, ως συνοδοιπόρος του για 40 σχεδόν χρόνια, στο αμόνι της διπλωματικής υπηρεσίας, συνομιλητής του καθ΄όλη την μακρά αυτή περίοδο της ανυποψίαστης αφθονίας και της οδυνηρής αιφνίδιας αφύπνισης, που δεν έχει ολοκληρωθεί από το έτος 2010, μέχρι σήμερα.

Δεν είμαι ειδικός για να μιλήσω για το ύφος και τις επιρροές που έχει δεχθεί ο Δασκαρόλης. Διαφαίνεται σαφώς η ανοιχτοσύνη του. Είναι ΄Ελληνας κοσμοπολίτης και δεν μπορεί να είναι κανείς πλήρως Έλληνας, χωρίς να είναι κοσμοπολίτης.

Συνέβαλε βέβαια η φύση του επαγγελματικού σταδίου που ακολούθησε, αλλά πριν από αυτήν οι «κακές» συνομιλίες στην Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.

Ο Δασκαρόλης δεν είναι υπερρεαλιστής ή νεορεαλιστής όπως άλλοι, αλλά οι ευρείς ορίζοντές του, φέρνουν στο νου τον Σεφέρη, τον Εγγονόπουλο, τον Θεοτοκά. Άλλωστε γνωρίζει σε βάθος το έργο της Γενηάς του ’30, τη σημασία της για τα γράμματα, την τέχνη, γενικά για τον νεώτερο πολιτισμό στον τόπο αυτό.

Δεν υπάρχει ίχνος στρεβλού ελληνοκεντρισμού στα γραπτά του Δασκαρόλη, επαρχιωτισμού που δεν απαντά μόνο σε ερμητικούς, εσωστρεφείς κειμενογράφους που θεοποιούν την «ελληνικότητα», αλλά επαρχιωτισμού με άλλη αφετηρία που χαρακτηρίζει κάποτε-κάποτε συγγραφείς που επιφανειακά προσέλαβαν και στραβά μετέφεραν στην αυλή μας τάσεις και ρεύματα, όπως τα κατάλαβαν, ερχόμενοι σε επαφή με τις μεγάλες γλώσσες λογοτεχνίας, της Ευρώπης και της Αμερικής.

Στην εποχή που ζούμε, δυσχείμερη, περίοδο πλανητικών αλλαγών και αναστατώσεων, μετακίνησης επίσης των γεωπολιτικών τεκτονικών πλακών, εποχή κινδύνων σπουδαίων για το έθνος και το κράτος μας, πενήντα χρόνια μετά την ήττα του Ελληνισμού και τη τουρκική κατοχή στην Κύπρο, θεωρώ ότι η λογοτεχνία η δική μας, δεν αρκεί να παρέχει αισθητική απλώς απόλαυση, να είναι μία διεσταλμένη επιχείρηση φυγής ή έστω λησμοσύνης από όσα μάς πολιορκούν, βάλσαμο παρηγοριάς, παυσίπονο μπροστά στα ατομικά και συλλογικά άλγη, ή νοσταλγική αναπόληση χαμένων παραδείσων (Αιολική Γη κλπ). 

Χρειαζόμαστε μία λογοτεχνία, μία πεζογραφία ειδικότερα, που να θέτει τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων, που να κρατάει νυστέρι, ακριβώς για να θεραπεύσει. Στην αρχαιότητα ο ποιητής Φρύνιχος τιμωρήθηκε με πρόστιμο, όταν ανέβασε το θεατρικό «Μιλήτου ΄Αλωσις», αλλά χαλύβδωσε το φρόνημα των Αθηναίων, ενώ πλησίαζε η επίθεση των Περσών στην Ελλάδα.

Ο Δασκαρόλης είναι διπλωματικός και συνάμα λόγιος, από την τρυφερή μάλλον ηλικία του. Με ιδιαίτερη εισχώρηση στο σύμπαν της γερμανικής λογοτεχνίας, θαυμαστής του ελληνόπνευστου, μεγάλου ποιητή Friedrich Hoelderlin, αλλά και μεταφραστής δόκιμος ενός άλλου ρωμαντικού, του ιδιοφυούς πεζογράφου Heinrich von Kleist.

Είναι πεζογράφος της γενηάς μας, που αφουγκράστηκε τις εμπειρίες, που ένιωσε το καμίνι από το οποίο πέρασε ο λαός μας μετά τη «χαμένη άνοιξη».

Όλοι είμαστε ιδανικοί αναγνώστες του Σολωμού και του Κάλβου, ο συγγραφέας μας όμως αγάπησε επίσης την ποίηση του Καβάφη και του Σεφέρη, «των ποιητών των ελληνικών αυτοκρατοριών», όπως αρέσκεται να λέγει, γνώρισε δε προσωπικά τον Οδυσσέα Ελύτη, τον ποιητή του «Άξιον Εστί». Είχε την καλή τύχη να είναι μαθητής του σπουδαίου φιλόλογου-δάσκαλου, του Μανόλη Χατζηγιακουμή, του οποίου το πνεύμα σήμερα θα πλανάται κάπου εδώ, γύρω μας.

Μάς δίνει το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών και ο Δασκαρόλης, με την αποψινή συνάθροιση, την ευκαιρία να στοχασθούμε ποιά είναι η ενεστώσα κατάσταση στα γράμματά μας, ποιά η πνευματική πορεία μας, τί έχει να πει η σημερινή Ελλάδα στους γειτονικούς λαούς, στην Ευρώπη και τον κόσμο, πώς συγκρινόμαστε εμείς σήμερα με τις μεγάλες εξάρσεις του 20ου αιώνα, όπως ακριβώς αυτή της Γενηάς του ΄30, από την οποία συνεχώς αντλούμε. Ποια είναι η σχέση μας με τα ρεύματα της εποχής, πώς μάς επηρεάζουν και πώς εμείς συμβάλλουμε στη διαμόρφωσή τους, σε ποιάς μορφής συνθέσεις μάς οδηγούν. Πώς θα είμαστε ανοικτοί στην οικουμένη, κοσμοπολίτες, πλην με γερές ρίζες στον βράχο-Ελλάς.

Η γραφή του Δασκαρόλη, όχι μόνον στο διήγημα «Αύγουστος στη Βαλαωρίτου», με ήρωα τον Γιάννη Μόραλη, δίνει αφορμές να αναμετρηθεί κανείς με την «ελληνικότητα». Πώς θα μπορέσει η Ελλάδα να εξασφαλίσει τη θέση της στον κόσμο, χωρίς να εγκαταλείψει τη φύση της;

Ο Θοδωρής ανήκει, όπως και άλλοι -τα πράγματα αυτά πρέπει να λέγονται για να εντυπώνονται- σε εκείνους που δεν έχουν μία γραφική προσέγγιση της εθνικής αυτοσυνειδησίας μας, θεωρούν δηλαδή ότι ο ελληνοκεντρισμός, ερήμην της επικοινωνίας με την οικουμένη, είναι αδόκιμος αντικατοπτρισμός. Δεν πραγματώθηκε άλλωστε ούτε πολιτικά, ούτε πολιτιστικά. Ενίοτε συγκαλύπτει γνωσιολογική ένδεια, αλλά ούτε ο «δυτικισμός» που αποτελεί μεταμφίεση, αποδίδει.

Δεν ανήκει ο φίλος μας στην χορεία εκείνων που ασπάζονται την αντίληψη «η τέχνη για την τέχνη». Είναι διπλωματικός, που στο δικό μας ιδίωμα σημαίνει επίσης πατριώτης. Κι ας μην περιφέρουμε εμείς τον πατριωτισμό, εδώ κι εκεί, σαν παράσημο στο στήθος.

Έχω διαβάσει τη συγκινητική νουβέλα για τον Μαορί ΚΟΥΡΟΥΒΑΆΚΑ. Μια νουβέλα υψηλής αισθητικής, εμποτισμένη ανθρωπιά. Μιά ιστορία που άξιζε να γραφεί, που εκ του αποτελέσματος είναι σπονδή στις σχέσεις της Ελλάδος με τις χώρες στους Αντίποδες, σχέσεις που ξεκίνησαν με την εκστρατεία του 1915 στη Χερσόνησο της Καλλιπόλεως. Βέβαια ο συγγραφέας, όπως κάθε συγγραφέας, μεταφέροντας τη σκέψη του στο χαρτί, πραγματώνει πρώτα εσωτερική, δική του ανάγκη, πολύ πριν τη θεμιτή φιλοδοξία να γίνει αποδεκτός.

Να σταθούμε στο όμορφο διήγημα «Αύγουστος στη Βαλαωρίτου». Ας ξαναδιαβαστεί το κείμενο αυτό 50 χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία, κι ας μη νομίζουμε ότι εμείς στην Αθήνα ισοφαρίσαμε, ξεπληρώσαμε λογαριασμούς, βάζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία στην Ε.Ε. Η ματιά μας, του Δασκαρόλη θέλω να πω, ακοίμητη, η μνήμη μας ανθεκτική, η συνείδησή μας εγρήγορη. Δεν υποτασσόμαστε, ούτε ψελλίζουμε, όταν απέναντί μας έχουμε αρπακτικά.

Ο διπλωματικός ζει αρκετές μικρές ζωές, μού έλεγε κάποτε ο Θέμος Στοφορόπουλος. Και καρπός των ζωών αυτών, είναι οι ιστορίες που γεμίζουν το βιβλίο αυτό, του Βερολίνου, της Νέας Ζηλανδίας, της Μάλτας των Λαιστρυγόνων, μαστορικές δουλειές του Δασκαρόλη.

Στέκομαι, επίσης, σε ένα άλλο διήγημά του, τον «Μίνωα», όψεις της πρώτης μεταπολιτευτικής περιόδου στην Αθήνα. Θα συμφωνούσα με τον συγγραφέα, για το μέγεθος της αυθάδειας και του θράσους, της δοκησισοφίας θα προσέθετα, που διακρίνει ουκ ολίγους από αυτούς που θεωρούνται διανοούμενοι-όρος που έχει εκτοπίσει εκείνον του «πνευματικού ανθρώπου».

Το έργο τέχνης, συνεχίζει ο Θοδωρής , στην ίδια ιστορία, πρέπει να το δει κανείς στο διάβα του χρόνου, οπότε φαίνεται πιά η αντοχή του και η αξία του. Θα έχουμε υπόψη τη διαπίστωση αυτή…και βεβαίως περιμένουμε να μάς αποκαλύψει τον Μίνωα.

Μού άρεσαν πολύ τα διηγήματα «Χριστούγεννα το Βερολίνο», «Το Ψώνιο», αλλά και το σιβυλλικό γιά μένα «Η χαμένη δεκαετία».

Ας μού επιτραπεί, να καλέσω τον Δασκαρόλη-αν χρειάζεται-που προχωρεί στις πατημασιές σπουδαίων λογίων διπλωματών παλαιοτέρων εποχών, όπως ο Δημ. Κακλαμάνος, ο Αλέξανδρος Μάτσας, ο Δημήτρης Νικολαρεείζης, να συνεχίσει πάση δυνάμει.

Και ίσως κάποτε μάς παρουσιάσει «Στοιχεία για την δεκαετία του ‘70» ή του ΄80.

Το Zeitgeist της παραίτησης, του κονφορμισμού, της επανάπαυσης, της ιδιώτευσης, το σημερινό δηλαδή Zeitgeist, πρέπει να αντιστραφεί. Θα είναι μία έσχατη συμβολή που οφείλουμε στους εαυτούς μας και στους επιγενομένους.

Τελικά, μίλησα περισσότερο γιά το Δασκαρόλη, παρά γιά τον ΚΟΥΡΟΥΒΑΆΚΑ και τους άλλους ήρωες των έξοχων ιστοριών του.

Νομίζω ότι καλώς έπραξα.

Γεώργιος Διον. Πουκαμισάς