"...Ακούμε τους γιατρούς να περιγράφουν σκηνές θλίψης και αδυναμίας απέναντι στους ανθρώπους που χάνουν, στην απομόνωση, τη μεγάλη μάχη. Ομως, ζούμε και πεθαίνουμε μόνο μια φορά: δεν κάνουμε πρόβα, ούτως ώστε αν κάτι δεν πάει καλά να επαναλάβουμε. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, και έχει αναπτύξει από την προϊστορία τρόπους να συμπαραστέκεται και να τιμά όσους φεύγουν. Είναι μοιραίο λάθος να το αγνοούμε αυτό στον θάνατο, λάθος που δεν αρμόζει στις πολιτισμένες κοινωνίες μας. Ειδικά λοιπόν τότε, πρέπει το σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει τους συγγενείς και στενούς φίλους ως μέρος της παρηγορητικής θεραπείας, και όχι ως περιττό βάρος. Και ενώ ήταν κατανοητή η έλλειψη προετοιμασίας τις πρώτες μέρες, τώρα πια οφείλουν τα νοσοκομεία να προσαρμόσουν τις υποδομές τους, ούτως ώστε να υποδέχονται τους οικείους του ετοιμοθάνατου. Να δίνουν ακόμη και στολές ειδικά γι’ αυτό εάν χρειάζεται. Ο ασθενής έχει ανάγκη να νιώσει την παρουσία των δικών του. Θα πουν κάποιοι για την επικοινωνία μέσω οθόνης. Ομως η οθόνη δεν επιτρέπει την ανθρώπινη επαφή. Ο άρρωστος έχει ανάγκη να νιώσει το χέρι του δικού του ανθρώπου, να ακούσει τη φωνή του, ακόμη και αν δεν επικοινωνεί ο ίδιος. Αλλωστε ο θάνατος δεν είναι θέαμα ούτε εμείς θεατές για να τον βλέπουμε μέσα από μια οθόνη. Υπάρχει και η άλλη πλευρά: οι ίδιοι οι οικείοι του ασθενούς, που δεν έχουν την ευκαιρία να τον αποχαιρετήσουν. Η παρουσία δίπλα του είναι και για αυτούς σημαντική. Ο αποχαιρετισμός βοηθά στην αποδοχή του θανάτου του ανθρώπου τους και κατά συνέπεια στην αντιμετώπιση του πένθους που θα ακολουθήσει. Η απαγόρευση επίσκεψης σημαίνει και για αυτούς μία συναισθηματική επιβάρυνση που είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Ισως με όρους εξοικονόμησης πόρων η τωρινή οργάνωση των νοσοκομείων είναι η σωστή, είναι όμως με όρους ανθρωπιάς; Τι είναι πιο σημαντικό στην ύστατη στιγμή του καθενός, η ψυχρή λογική ή ο σεβασμός στη ζωή που φεύγει; Δεν υπάρχει περιθώριο συμβιβασμού; Ας μη στερούμε κάτι τόσο σημαντικό από τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία μας...."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", και...

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 30/04/20

1. Hyviä uutisia Kreikasta - καλά ελληνικά νέα

Κύριε διευθυντά,

Σας γράφω για μια καλή και ευχάριστη είδηση «τετρασέλιδη» για την Ελλάδα μας, που δημοσίευσε στις 19.04 η μεγαλύτερη φινλανδική εφημερίδα Helsingin Sanomat. Το άρθρο δημοσιεύθηκε από τη δημοσιογράφο Ritva Liisa Snellman, η οποία είναι μόνιμος κάτοικος της Λέρου τους χειμώνες.

Το κύριο θέμα στο οποίο αναφέρεται είναι η παγκόσμια πανδημία του κορωνοϊού και το ελληνικό «φαινόμενο» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, όπου η Ελλάδα παρά τη δεκαετή λιτότητα έχει καταφέρει να κρατήσει τους θανάτους σε πολύ χαμηλό ποσοστό. Πλέκει το εγκώμιο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη όσον αφορά τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Αναφέρει το γεγονός ότι οι Ελληνες έδρασαν άμεσα, κλείνοντας σχολεία και μαγαζιά από τους πρώτους και το αποτέλεσμα μιλάει από μόνο του. Στο κείμενό της γίνεται ειδική αναφορά στον καθηγητή Τσιόδρα που ολόκληρη η Ελλάδα κρέμεται από τα χείλη του κάθε απόγευμα όντας ο ίδιος σεμνός και ταπεινός.

Επισημαίνει όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί και πως οι Ελληνες έχουν ανταποκριθεί με σοβαρότητα στο θέμα, παρά το ταμπεραμέντο τους. Αναφέρεται παράλληλα στον νόμο για το κάπνισμα που επιτέλους εφαρμόστηκε πλήρως σε μια χώρα ανυπάκουη όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα, σοβαρές ενδείξεις για μια πιο νομοταγή Ελλάδα στο μέλλον.

Γιώργος Θεοδωρόπουλος, Ελσίνκι

2. Οχι άλλοι μοναχικοί θάνατοι στις ΜΕΘ

Κύριε διευθυντά,

Ακούμε αυτές τις ημέρες για τους μοναχικούς θανάτους στις ΜΕΘ λόγω του κορωνοϊού. Ακούμε για τους απαρηγόρητους συγγενείς που δεν είχαν την ευκαιρία να αποχαιρετήσουν τον άνθρωπό τους που φεύγει πολύ γρήγορα και συχνά αναπάντεχα. Ακούμε τους γιατρούς να περιγράφουν σκηνές θλίψης και αδυναμίας απέναντι στους ανθρώπους που χάνουν, στην απομόνωση, τη μεγάλη μάχη. Ομως, ζούμε και πεθαίνουμε μόνο μια φορά: δεν κάνουμε πρόβα, ούτως ώστε αν κάτι δεν πάει καλά να επαναλάβουμε. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, και έχει αναπτύξει από την προϊστορία τρόπους να συμπαραστέκεται και να τιμά όσους φεύγουν.

Είναι μοιραίο λάθος να το αγνοούμε αυτό στον θάνατο, λάθος που δεν αρμόζει στις πολιτισμένες κοινωνίες μας. Ειδικά λοιπόν τότε, πρέπει το σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει τους συγγενείς και στενούς φίλους ως μέρος της παρηγορητικής θεραπείας, και όχι ως περιττό βάρος.

Και ενώ ήταν κατανοητή η έλλειψη προετοιμασίας τις πρώτες μέρες, τώρα πια οφείλουν τα νοσοκομεία να προσαρμόσουν τις υποδομές τους, ούτως ώστε να υποδέχονται τους οικείους του ετοιμοθάνατου. Να δίνουν ακόμη και στολές ειδικά γι’ αυτό εάν χρειάζεται. Ο ασθενής έχει ανάγκη να νιώσει την παρουσία των δικών του. Θα πουν κάποιοι για την επικοινωνία μέσω οθόνης. Ομως η οθόνη δεν επιτρέπει την ανθρώπινη επαφή. Ο άρρωστος έχει ανάγκη να νιώσει το χέρι του δικού του ανθρώπου, να ακούσει τη φωνή του, ακόμη και αν δεν επικοινωνεί ο ίδιος. Αλλωστε ο θάνατος δεν είναι θέαμα ούτε εμείς θεατές για να τον βλέπουμε μέσα από μια οθόνη.

Υπάρχει και η άλλη πλευρά: οι ίδιοι οι οικείοι του ασθενούς, που δεν έχουν την ευκαιρία να τον αποχαιρετήσουν. Η παρουσία δίπλα του είναι και για αυτούς σημαντική. Ο αποχαιρετισμός βοηθά στην αποδοχή του θανάτου του ανθρώπου τους και κατά συνέπεια στην αντιμετώπιση του πένθους που θα ακολουθήσει. Η απαγόρευση επίσκεψης σημαίνει και για αυτούς μία συναισθηματική επιβάρυνση που είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Ισως με όρους εξοικονόμησης πόρων η τωρινή οργάνωση των νοσοκομείων είναι η σωστή, είναι όμως με όρους ανθρωπιάς; Τι είναι πιο σημαντικό στην ύστατη στιγμή του καθενός, η ψυχρή λογική ή ο σεβασμός στη ζωή που φεύγει; Δεν υπάρχει περιθώριο συμβιβασμού; Ας μη στερούμε κάτι τόσο σημαντικό από τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία μας.

Αναστάσια Πανοπούλου, Πολιτική επιστήμων

3. Ενα «σχέδιο Μάρσαλ» με ελληνικό χρώμα

Κύριε διευθυντά,

Ο μεγάλης κλίμακας πλούτος της χώρας, φαύλος και ενάρετος, έχασε την ευκαιρία κατά την πρόσφατη οικονομική κρίση να κάνει, έστω και ελάχιστα, ευεργετική την παρουσία του επ’ ωφελεία της δεινά δοκιμαζόμενης - αναξιοπαθούσας πατρίδας. Τι άραγε συνέβη και η φλογερή φιλοπατρία που εκδηλώθηκε με τη μορφή της εμβληματικής ευεργεσίας του 19ου αιώνα δεν είχε έκτοτε τη συνέχειά της;

Εκείνοι οι βαθύπλουτοι ομοεθνείς μας, μολονότι σε συνεχή αντιμαχία με τους εσωτερικούς δαίμονές τους, κατόρθωσαν σε κάποια στιγμή του βίου τους να γίνουν εντυπωσιακά δοτικοί προς τη «διακονιάρα πατρίδα». Για πολλούς είχε έλθει η ώρα να αναφωνήσουν το «αρκετά ηργάσθην περί εμαυτού» του Νικ. Στουρνάρη. Και να που η ευκαιρία τούς χτυπά την πόρτα για δεύτερη φορά μέσα σε μία δεκαετία. Σε λίγο, μόλις η τρέχουσα κρίση του κορωνοϊού μετακινηθεί από το πεδίο της δημόσιας υγείας σε αυτό της οικονομίας, η χώρα θα χρειαστεί έναν νέο πατριωτισμό για την επανεκκίνησή της. Είτε με τη μορφή των μεγάλης πνοής επενδύσεων ή με αυτή της μεγάλης κλίμακας ευεργεσίας.

«Γαλουχούμαι, Μορφώνομαι, Εκπαιδεύομαι, Εργάζομαι, Διευθύνω, Ηγούμαι, Οραματίζομαι, Ανταποδίδω είναι οι παράγοντες, τα μεγα-δομικά στοιχεία της εξελικτικής πορείας μιας ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στον συμπατικό χρόνο που της εκχωρείται». Ή, με τα λόγια της Μελίντα Γκέιτς, συζύγου του Μπιλ Γκέιτς, η οποία ασχολούμενη με τη διοίκηση του τεράστιου φιλανθρωπικού fund Gates - Buffett έχει δηλώσει: «Αν έφτασες σε κάποιο επίπεδο επιτυχίας, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κάπου, κάποτε, κάποιος σε έφερε στη ζωή, κάποιος άλλος σου έδωσε μια ιδέα, άλλος μια κατεύθυνση, ένας ακόμη μια έμπνευση, μια ευκαιρία ή απλώς ένα παράδειγμα ή μια ενθάρρυνση». Και η άποψη του Γουόρεν Μπάφετ: «Στα παιδιά πρέπει να αφήνουμε αρκετά χρήματα ώστε να κάνουν αυτά που επιθυμούν, αλλά όχι (τόσο) αρκετά ώστε να μην κάνουν τίποτα...».

Οι ΗΠΑ, σε κρίση οι ίδιες, είναι σκιά του μεταπολεμικού θάμβους ενός σχεδίου Μάρσαλ, ενώ κάθε ευρωπαϊκή βοήθεια ίσως να έχει και αλήστου μνήμης αποκρουστικά μνημονιακά χαρακτηριστικά. Η ιδέα για ένα μεσοπρόθεσμο «ελληνικό σχέδιο Μάρσαλ» θα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία επανεισροής ελληνικών επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τα κεφάλαια αυτά υπάρχουν. Τα είδαμε είτε να αποσύρονται από την οικονομία κατά τις φάσεις της αποβιομηχανοποίησής της είτε να ενθυλακώνονται ως παρά φύσιν χρηματιστηριακές υπεραξίες.

Γιώργος Ι. Κωστούλας, Βούλα

4. Ο λαός μας ξέρει τι εστί εύζωνας

Κύριε διευθυντά,

Αφού η «Κ» ελοιδόρησε όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα τα ιερά και τα όσια του λαού μας με τις γελοιογραφίες των γελοιογράφων της, έρχεται τώρα και ο κ. Στέφανος Κασιμάτης, ο οποίος στο δημοσίευμά του στο φύλλο της Παρασκευής 24-4-2020 λοιδορεί τους άνδρες της προεδρικής φρουράς και την εθνική μας ενδυμασία, την ηρωική φουστανέλα και το τσαρούχι. Θέλω να πιστεύω ότι οι αναγνώστες της «Κ» γνωρίζουν τι έχουν προσφέρει η φουστανέλα και το τσαρούχι στους αγώνες του έθνους μας για την ελευθερία. Είμαι βέβαιος ότι με υπερηφάνεια και θαυμασμό καμαρώνουν και ριγούν όταν βλέπουν τους λεβέντες ευζώνους της προεδρικής φρουράς να παρελαύνουν, να απονέμουν τιμές σε επίσημους προσκεκλημένους ή να φυλάσσουν, ακοίμητοι φρουροί, το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου. Οταν μία ιστορική εφημερίδα θίγει ιερά, όσια και ιστορία, θα πρέπει να σκεφθεί σοβαρά τις αντιδράσεις των αναγνωστών της.

Ματθαίος Μ. Δημητρίου, Πλοίαρχος Π.Ν. ε.α.

...από την "ΕΣΤΙΑ"

"ΕΣΤΙΑ", 30/04/20