"...Και συνεχίσαμε να ξοδεύουμε. Και επειδή δεν είχαμε πια χρήματα να ξοδεύουμε, καταναλώναμε τα υλικά του εαυτού μας. Πόση κομπορρημοσύνη, πόση υποκρισία, πόσες φωνές, πόση ανέξοδη βία καταναλώσαμε όλα αυτά τα χρόνια; Αρκετά για να φάνε δυο γενιές. Αντί να επεξεργαστούμε τους όρους της πανωλεθρίας μας, την ανακηρύξαμε σε αγαθό και αισθανθήκαμε δικαιωμένοι. Αυτό που πάντα πιστεύαμε, επιτέλους το ζούσαμε για μια ακόμη φορά. Ανακηρύξαμε τον ηττημένο εαυτό μας σε ήρωα και την απαξία σε αρετή. Χορτάσαμε τη μετριοκρατία, που κατέληξε σε γελοιοκρατία. Πέσαμε κατηγορία και κινδυνεύσαμε να εξωθηθούμε από την Ευρώπη, να χάσουμε τη θέση μας στον σύγχρονο κόσμο, που είχαμε παλέψει κοντά διακόσια χρόνια για να την κατακτήσουμε. Και η πραγματικότητα συνέχισε να μας πολιορκεί. Οι πιο ευφάνταστοι εξ ημών οραματίζονταν την υπεράσπιση του Αιγαίου με σκηνές ηρωισμού. Αποδείχθηκε ό,τι ελάχιστα ηρωικό. Οι γείτονες έχουν τον τρόπο να παραλύσουν την χώρα πλημμυρίζοντάς μας με τους εξαθλιωμένους πληθυσμούς Ασίας, Αφρικής και περιχώρων. Κι ο ηρωισμός μας έπαιξε το τελευταίο του χαρτί καταναλώνοντας ανέξοδο ανθρωπισμό και αλληλεγγύη....."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

που τα παιδιά τους το 2008 είχαν κάψει την Αθήνα. Την καταστροφή την περάσαμε για γλέντι. Οσο οι πιστωτικές μας κάρτες είχαν περιθώριο, όλα έμοιαζαν εφικτά. Ωσπου μια ωραία πρωία ξυπνήσαμε και, αν και ζαλισμένοι, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που ξεπερνούσε τις δυνάμεις μας. Κοινώς, μας προέκυψε ζήτημα εθνικόν, το οποίο απειλούσε την ίδια μας την ύπαρξη, την κοινωνική συνοχή –ήδη εξασθενημένη–, την παρουσία μας στον λεγόμενο «πολιτισμένο» κόσμο.

Και συνεχίσαμε να ξοδεύουμε. Και επειδή δεν είχαμε πια χρήματα να ξοδεύουμε, καταναλώναμε τα υλικά του εαυτού μας. Πόση κομπορρημοσύνη, πόση υποκρισία, πόσες φωνές, πόση ανέξοδη βία καταναλώσαμε όλα αυτά τα χρόνια; Αρκετά για να φάνε δυο γενιές. Αντί να επεξεργαστούμε τους όρους της πανωλεθρίας μας, την ανακηρύξαμε σε αγαθό και αισθανθήκαμε δικαιωμένοι. Αυτό που πάντα πιστεύαμε, επιτέλους το ζούσαμε για μια ακόμη φορά. Ανακηρύξαμε τον ηττημένο εαυτό μας σε ήρωα και την απαξία σε αρετή. Χορτάσαμε τη μετριοκρατία, που κατέληξε σε γελοιοκρατία. Πέσαμε κατηγορία και κινδυνεύσαμε να εξωθηθούμε από την Ευρώπη, να χάσουμε τη θέση μας στον σύγχρονο κόσμο, που είχαμε παλέψει κοντά διακόσια χρόνια για να την κατακτήσουμε. Και η πραγματικότητα συνέχισε να μας πολιορκεί. Οι πιο ευφάνταστοι εξ ημών οραματίζονταν την υπεράσπιση του Αιγαίου με σκηνές ηρωισμού. Αποδείχθηκε ό,τι ελάχιστα ηρωικό. Οι γείτονες έχουν τον τρόπο να παραλύσουν την χώρα πλημμυρίζοντάς μας με τους εξαθλιωμένους πληθυσμούς Ασίας, Αφρικής και περιχώρων. Κι ο ηρωισμός μας έπαιξε το τελευταίο του χαρτί καταναλώνοντας ανέξοδο ανθρωπισμό και αλληλεγγύη.

Ακρως γόνιμη απ’ αυτή την άποψη η δεκαετία που πέρασε. Γόνιμη και χρήσιμη για την αυτοσυνειδησία μας. Χορτάσαμε να υποκρινόμαστε τους αδικημένους ήρωες – με όλα τα ψυχικά παρεπόμενα. Χορτάσαμε να καταναλώνουμε την ανικανότητά μας – αν και τα αποθέματά της ποτέ δεν εξαντλούνται. Απ’ αυτή την άποψη η δεκαετία που πέρασε μας άφησε χορτάτους. Καιρός, λοιπόν, να δοκιμάσουμε και κάτι άλλο για να γλιτώσουμε τη δυσπεψία. Αντε και καλή χρονιά.

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/01/20

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/1/20

ΤΟΥ ΠΑΣΧΟΥ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗ

Πότε τελειώνει μια δεκαετία και πότε αρχίζει μια νέα; Στη σύγχρονη Αγορά του Δήμου, δηλαδή στα κοινωνικά δίκτυα, οι απόψεις διίστανται. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι σήμερα μπήκαμε στη δεκαετία του ’20 και κάποιοι λένε ότι, επειδή δεν υπήρξε έτος μηδέν, η δεκαετία του ’10 τελειώνει σε 356 ημέρες από σήμερα. Δίκιο έχουν όλοι, αλλά στην ιστορία των χωρών οι τυπικές ημερομηνίες έχουν μικρή σημασία. Τα γεγονότα καθορίζουν τις περιόδους και υπό την έννοια αυτή θα λέγαμε ότι η δεκαετία του 2010 ξεκίνησε στις 3 Μαΐου εκείνου του χρόνου κι έληξε στις 7 Ιουλίου του 2019.

Ας μην πάει το μυαλό μας μόνο στα μνημόνια. Ναι μεν η δεκαετία της κρίσης έχει τυπικό ορόσημο την αίτηση της Ελλάδας για οικονομική στήριξη από τους εταίρους και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά το μνημόνιο δεν είναι παρά το κερασάκι –ή αν θέλετε το αναλγητικό– της καθολικής κρίσης του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομική κρίση χτυπάει την πόρτα της χώρας από το 2008 και απλώς το 2010 οι αγορές δανεισμού κλείνουν για το ελληνικό κράτος. Το μνημόνιο είναι η τυπική παραδοχή της χρεοκοπίας της ελληνικού κράτους και η άτυπη παραδοχή της κατάρρευσης ενός κρατικοκεντρικού μοντέλου διεύθυνσης της οικονομίας και κατ’ επέκταση της κοινωνίας.

Υπ’ αυτήν την έννοια το τέλος της δεκαετίας δεν σηματοδοτείται από την τυπική έξοδο της χώρας από τα μνημόνια που διακήρυξε από την Ιθάκη ο κ. Αλέξης Τσίπρας στις 21 Αυγούστου του 2018. Κι αυτό, διότι ο ίδιος και οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που τότε κυβερνούσαν υπόσχονταν επιστροφή στο παλιό κρατικοκεντρικό μοντέλο. Το τέλος της δεκαετίας έρχεται με την εμπιστοσύνη που δείχνει ο ελληνικός λαός όχι στον κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά πρωτίστως σε αυτό για το οποίο οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ τον κακολογούν.

Ας σκεφθούμε λίγο τους όρους της προεκλογικής περιόδου. Ο κ. Μητσοτάκης παρουσιάζεται ως ο ανάλγητος νεοφιλελεύθερος, ο υπουργός που έκανε απολύσεις από το Δημόσιο, ο εκπρόσωπος του κεφαλαίου που θα δώσει κίνητρα σε ιδιώτες επενδυτές, ο υποψήφιος που θέλει να διαρρήξει τις πατροπαράδοτες εργασιακές σχέσεις και να διαλύσει το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, να επαναφέρει την τάξη, που στο αριστερό φαντασιακό «ανθρώπινο κρέας μυρίζει» κ.λπ. Ολα αυτά, που κατά το παρελθόν είχαν μεγάλη απήχηση στο εκλογικό σώμα, ακούστηκαν αλλά δεν επηρέασαν την ψήφο των πολιτών. Τον περασμένο Ιούλιο η Ελλάδα έδειξε ότι θέλει να αλλάξει σελίδα. Μπούχτισε από τις υποσχέσεις για ένα κράτος που όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει και δήλωσε πως θέλει να δοκιμάσει νέες συνταγές εξόδου από τη βαθιά κρίση των περασμένων δεκαετιών. Υπ’ αυτήν την έννοια στις 7 Ιουλίου η χώρα γύρισε σελίδα, ασχέτως αν η κυβέρνηση ανταποκριθεί στη μεγάλη πρόκληση που έχει.

Καλή χρονιά λοιπόν, καλή δεκαετία, χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά...