Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"
Κυπριακό
Ετοιμάζεται οριστικός επίλογος στη Γενεύη
Η Λευκωσία είπε «ναι» και οι πιέσεις στρέφονται στην Αθήνα – Ο Ερντογάν «θα παίξει τα ρέστα του» σε Κύπρο και Αιγαίο
Του Άνθου Λυκαύγη
Η μεν Λευκωσία ήδη συναίνεσε στη φόρμουλα που (με παρέμβαση Λονδίνου και Ουάσιγκτον) κατέθεσαν τα Ηνωμένα Εθνη διά του εκπροσώπου του γ.γ. των Ην. Εθνών. Οπόταν και οι πιεστικές παρεμβάσεις στρέφονται τώρα προς την Αθήνα προκειμένου «να ευθυγραμμισθεί». Ωστε ν' αποκλεισθεί αδόκητο δυστύχημα. Και ν' αποσοβηθούν οι συνακόλουθες περιπλοκές και κρίσεις που θ' αναπαραχθούν.
Συγκεκριμένα έχει συμφωνηθεί όπως:
1. Επαναρχίσουν αμέσως εντατικές διαπραγματεύσεις των δύο μερών (Αναστασιάδη και Ακιντζί) στη Λευκωσία για κάλυψη των κενών που επεσημάνθησαν.
2. Ετοιμασθούν και από τις δυο πλευρές χάρτες «εδαφικής οριοθετήσεως των συνιστωσών πολιτειών» της υπό προαγωγήν ομοσπονδίας. Οι οποίοι και θα κατατεθούν στις 9 Ιανουαρίου στη Γενεύη.
3. Αμέσως μετά - και στην ίδια πόλη - θα συγκροτηθεί (στις 11 Ιανουαρίου) η λεγόμενη «πολυμερής» διάσκεψη. Την οποία όμως η Αγκυρα βλέπει ως πενταμερή. Σε αντίθεση προς την Αθήνα κι από κοντά τη Λευκωσία, που θέλουν συνεμπλοκή και άλλων. Ειδικότερα των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Αγκυρα επιμένει τελεσιγραφικά στη συμμετοχή μόνο των τριών εγγυητριών δυνάμεων (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία) και των δύο κυπριακών κοινοτήτων. Κι επ' ουδενί δέχεται χωριστή παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξού και το προ διημέρου μένος Ερντογάν για την κυπριακή σημαία, που συμβολίζει την κρατική υπόσταση της Κύπρου με όλη της την εδαφική επικράτεια! Προκειμένου δηλαδή να προαποκλείσει διαφορετική σύνθεση τέτοιας διασκέψεως.
«Απειλώντας θεούς και δαίμονες» όπως διεβιβάσθη στη Λευκωσία από διαμεσολαβούντες. Μέρος κι αυτό των ασκούμενων εκβιασμών.
Για να πεισθεί λοιπόν η Αθήνα και να προαποκλεισθούν υποτροπές, βρίσκεται στην Αθήνα ο ειδικός αντιπρόσωπος του Μπαν Κι Μουν, αφού προχθές βράδυ εξασφάλισε (στη διάρκεια πολύωρου δείπνου) το «ναι» Αναστασιάδη - Ακιντζί. Που σημαίνει ότι: Ο τελευταίος πήρε συναφείς οδηγίες από την Αγκυρα. Καθώς δεν μπορεί να κάνει βήμα χωρίς την έγκριση του ιδίου του Ερντογάν.
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέδραμε ειδικότερα η παρασκηνιακή παρέμβαση του αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών που παρεπιδημεί στη Λευκωσία γι' αυτόν τον σκοπό. Και που είναι προπομπός της επισκέψεως του ΥΠΕΞ Τζον Κέρι την επόμενη εβδομάδα. Ο οποίος (και αναλόγως αυτού που θα διαπιστώσει) δεν αποκλείεται να συμπεριλάβει Αθήνα και Αγκυρα στην επίσκεψη. Κι αυτό δείχνει ακριβώς, όχι μόνο τη σημασία που αποδίδεται από τις ΗΠΑ στις εξελίξεις, αλλά και την ανησυχία τους για ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων υποτροπών στα ελληνοτουρκικά γενικότερα.
Η εντύπωση πάντως που επικρατεί στη Λευκωσία και βεβαίως στην Αθήνα (αλλά και σε άλλες ενδιαφερόμενες πρωτεύουσες) είναι ότι ο Ερντογάν «θα παίξει κυριολεκτικά τα ρέστα του» και στο Κυπριακό και στα ζητήματα με την Ελλάδα. Εκβιάζοντας: Αφενός με ακραίες ενέργειες για λύση τετελεσμένων στο πρώτο. Και κυρίως για θεσμική διασφάλιση τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στα κυπριακά εδάφη, στο πλαίσιο νέου συμφώνου εγγυήσεως. Και αφετέρου τη συντήρηση των γεωπολιτικών αμφισβητήσεων σε συγκεκριμένες αιγαιωτικές ζώνες. Οπου και θα υπάρξουν - μετά βεβαιότητος - αμέσως μετά επιθετικότερες ενέργειες.
Οπόταν και οι εξελίξεις θα είναι μάλλον απροσδιόριστες, όσο απρόβλεπτος είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Ιδιαίτερα καθώς έχει όχι απλώς τη συναίνεση της αντιπολιτεύσεως, αλλά και την πίεσή της να προχωρήσει επιθετικότερα στη διεκδίκηση εδαφών και ακρωτηριασμού κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος.
Αυτά όλα συναρτώνται βεβαίως (και άμεσα) προς τις προοπτικές αποφάσεων σχετικά με τα ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής. Και ειδικότερα: α) Στη νομή των κυπριακών αποθεμάτων των οποίων οσονούπω θ' αρχίσει εκμετάλλευση και β) στη διαδρομή και αυτών και των όμορων κοιτασμάτων του Ισραήλ. Κάτι που επενεργεί και στη διαμόρφωση της στάσεως και των στρατηγικών της Ουάσιγκτον. Εξού και οι άμεσες και κυρίως δραστικές παρεμβάσεις στο Κυπριακό, προκειμένου να δοθούν λύσεις το ταχύτερο. Γι' αυτό και οι εν προκειμένω εξελίξεις κατά τις επόμενες λίγες εβδομάδες θα είναι ραγδαίες.
Η υπέρβαση στο Κυπριακό
"ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ", του Ηλία Κανέλλη
«Ρε Μουσταφά, σκέψου τα εγγόνια μας». Με τη φράση αυτή, που απηύθυνε στον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, Μουσταφά Ακιντζί, λέγεται ότι προσπάθησε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, να αποσοβήσει το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων στο Μοντ Μελεράν. Δεν τα κατάφερε. Οι δύο ηγέτες έφυγαν για την Κύπρο, ενώ εμείς μαθαίναμε αιφνιδιασμένοι ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις, η Ελλάδα δηλαδή και η Τουρκία, είχαν βάλει το χέρι τους προκειμένου να καταρρεύσει η εμπιστοσύνη που με κόπο είχαν χτίσει οι δύο κοινότητες της Κύπρου, χάρη στις πολιτικές ηγεσίες τους.
Στην πορεία, τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Η επιμονή της ελληνικής πλευράς (και ιδίως του υπουργείου Εξωτερικών, ενδεχομένως εν αγνοία των «λεπτομερειών» από τον Αλέξη Τσίπρα) να παίξει τον ρόλο της εγγυήτριας δύναμης, σε μια υπόθεση που πρωτίστως είναι θέμα των δύο κοινοτήτων, συνέβαλε καθοριστικά στη ζημιά.
Χθες, την ώρα που η Κύπρος έκανε ένα τεράστιο βήμα προς τα μπρος, η Ελλάδα για λίγες ώρες παρίστανε την τουρκοφάγο, προετοιμάζοντας διακομματική κοινοβουλευτική φιέστα στο Καστελλόριζο, υπό τον Πάνο Καμμένο. Ευτυχώς, ο Νίκος Βούτσης και οι οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ είπαν «φτάνει πια». Για πρώτη φορά από τις αρχές του 2015, ο πραγματισμός νίκησε τους ιδεοληπτικούς και τα ιδεολογήματά τους. Ουφ!
ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΕ ΑΘΗΝΑ, ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, ΒΕΡΟΛΙΝΟ
Πού το πάει ο Ερντογάν;
Του Απόστολου Μαγγηριάδη
Μια πλειοδοσία εθνικιστικής ρητορικής λαμβάνει χώρα το τελευταίο διάστημα στη γείτονα με πρωταγωνιστή τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Σε κάθε σχεδόν δημόσια ομιλία του αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάννης, αυτή που στο εσωτερικό της χώρας η κεμαλική παράδοση αποκαλεί «ληξιαρχική πράξη γεννήσεως της Τουρκικής Δημοκρατίας». Στο μπαράζ λεκτικών προκλήσεων τον ακολούθησε μέσα στην εβδομάδα ο υπουργός εξωτερικών Τσαβούσογλου - με τον ισχυρισμό ότι τα Ιμια είναι τουρκικό έδαφος -, ο οποίος απαντούσε στον αρχηγό της κεμαλικής αντιπολίτευσης Κιλιντσάρογλου, που είχε ξεκινήσει την αντιπαράθεση, λέγοντας ότι στην περίοδο διακυβέρνησης Ερντογάν η Ελλάδα έχει καταλάβει 18 βραχονησίδες στο Αιγαίο. Η επιθετική τουρκική ρητορική προκαλεί ανησυχία κι εκνευρισμό στην Αθήνα. Ο Αλέξης Τσίπρας συνομίλησε τηλεφωνικά το μεσημέρι της Πέμπτης κι εξέφρασε την ανησυχία του στη γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ, η οποία παρακολουθεί στενά τις κινήσεις του τούρκου προέδρου, με αιχμή τις απειλές που εκτοξεύει για κατάρρευση της συμφωνίας για το Προσφυγικό εάν σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης.
ΤΟ ΝΕΟ ΑΦΗΓΗΜΑ. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών εντός κι εκτός Αγκυρας συγκλίνουν στο ότι η επιθετική ρητορική Ερντογάν, που εμφανίστηκε μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου, εντάσσεται σε ένα νέο αφήγημα που αφορά την τουρκική ταυτότητα. Ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει την εδραίωση της πολιτικής του ισχύος για την επόμενη δεκαετία μέσω της μετατροπής του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία, κάτι που βρίσκει σφόδρα αντίθετη την κεμαλική αντιπολίτευση. Αμφισβητώντας τη Συνθήκη της Λωζάννης, λέγοντας δηλαδή ότι τα όρια του τουρκικού κράτους περιορίστηκαν σε σχέση με τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να αποδομήσει τον πυρήνα της κεμαλικής παράδοσης. Η αμφισβήτησή της όμως αφορά κι ένα δεύτερο, εξίσου σημαντικό πεδίο: η Συνθήκη ορίζει τα όρια του τουρκικού κράτους στα νοτιοανατολικά σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ, εκεί όπου η Τουρκία σήμερα, αποκλεισμένη από τις πολεμικές επιχειρήσεις σε Μοσούλη και Χαλέπι, δεν μπορεί να διαδραματίσει ενεργότερο ρόλο στις διεθνείς πρωτοβουλίες, σε μια περιοχή πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίων. Ενώ την ίδια στιγμή ανησυχεί για την προοπτική χάραξης νέων συνόρων στην περιοχή με δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρό εσωτερικό πρόβλημα στην ίδια την Τουρκία, εάν το κουρδικό της κομμάτι επιδιώξει την ένωση με το νέο κράτος. Αυτό είναι, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές, το πραγματικό διακύβευμα για τον Ερντογάν και όχι το Αιγαίο και οι σχέσεις με την Ελλάδα ή την Ευρώπη.
Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ. Υποδαυλίζοντας πάντως το εθνικιστικό συναίσθημα, ο Ερντογάν επιδιώκει την αλλαγή του τουρκικού συνταγματικού χάρτη που θα διευρύνει τις δυνάμεις και θα συγκεντρώσει εξουσίες στο πρόσωπο του προέδρου, με σκοπό να παραμείνει στον προεδρικό θώκο μέχρι το 2029. Βάσει του ισχύοντος Συντάγματος, ο τούρκος πρόεδρος μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και να επανεκλεγεί για μια ακόμη πενταετή θητεία το 2019. Εάν περάσουν οι προτεινόμενες αλλαγές, το κοντέρ μηδενίζει και ξεκινά να μετρά μια δεκαετία από τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Για να το πετύχει, χρειάζεται να προκηρύξει δημοψήφισμα την άνοιξη, που θα πρέπει να εγκριθεί από την τουρκική Εθνοσυνέλευση. Κι εκεί του είναι αναγκαίες οι ψήφοι του Κόμματος Εθνικής Δράσης υπό τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η εθνικιστική έξαρση Ερντογάν στοχεύει δηλαδή και στο ακροατήριο των εθνικιστών, ενώ του διασφαλίζει και την απαραίτητη πλειοψηφία για τις αλλαγές στο πολίτευμα. Η αντικεμαλική ρητορική του όμως προκαλεί εκνευρισμό στην αντιπολίτευση, που εμπλέκεται τελικά σε έναν φαύλο κύκλο έντασης και λεκτικής αντιπαράθεσης γύρω από τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Το Αιγαίο - μοιραία - βρίσκεται στο επίκεντρο. Η εξαγωγή της εσωτερικής έντασης όμως, φοβίζει την Αθήνα. Κι όπως θυμίζουν έμπειροι αναλυτές, το επεισόδιο των Ιμίων το 1996 συνέβη έπειτα από μια έντονη περίοδο πολιτικής διαμάχης Τσιλέρ - Γιλμάζ.
ΧΑΡΑΜΑΔΕΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ. Σε κάθε περίπτωση, πίσω από τον απρόβλεπτο Ερντογάν, ο οποίος πραγματοποιεί χιλιάδες διώξεις εναντίον δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων στο εσωτερικό, αλλά κι εκκαθαρίσεις στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, στη δημόσια διοίκηση και στην παιδεία, ευρωπαίοι αναλυτές διακρίνουν κάποιες χαραμάδες ρεαλισμού. Το προηγούμενο διάστημα κατάφερε να ομαλοποιήσει τις σχέσεις του με το Ισραήλ, ενώ έχει βρει κώδικες επικοινωνίας και με τον Πούτιν. Και την ίδια ώρα που ο τούρκος πρόεδρος ανταλλάσσει δημόσιες αντεγκλήσεις με ευρωπαίους ηγέτες για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας κι απειλεί με επαναφορά της θανατικής ποινής, o υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων της Τουρκίας Ομέρ Τσελίκ συνεχίζει στις Βρυξέλλες, κρατώντας χαμηλό προφίλ, τις επαφές με τους θεσμούς της Ενωσης. Οικοδομώντας μια α λα τούρκα προσέγγιση και στα ευρωτουρκικά.
Σαμψών
Στο εσωτερικό μέτωπο, η πορεία του Ερντογάν είναι μια ιστορία διαρκών αναμετρήσεων. Αρχικά με το κεμαλικό κατεστημένο, τώρα με τους γκιουλενιστές. Η ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και η ευρωπαϊκή πορεία που ακολούθησε τα πρώτα χρόνια ήταν πρόσκαιρες τακτικές επιλογές. Του έδωσαν τον χρόνο και τα μέσα για το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών στο εσωτερικό. Με το πρόσχημα του ευρωπαϊκού εκδημοκρατισμού ο Ερντογάν σταδιακά αποδυνάμωσε και τελικά αποκαθήλωσε το στρατοκρατικό κεμαλικό κατεστημένο. Το πρόσφατο πραξικόπημα τον αποσταθεροποίησε. Η νέα αντιπαλότητα με τους γκιουλενιστές, στους οποίους είχε αρχικά στηριχτεί, τον οδηγεί σε νέους απηνείς διωγμούς προς κάθε κατεύθυνση. Την ίδια ώρα που η οικονομία δείχνει σημάδια επιδείνωσης. Ο Ερντογάν συσπειρώνει το κόσμο και τους πρώην εχθρούς του στη βάση μιας εθνικιστικής ατζέντας, συγκεντρώνοντας την εξουσία. Οι αναφορές στην αναθεώρηση των συνθηκών και το κλέος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι το πολιτικό καύσιμο που χρησιμοποιεί. Το πρώτο μήνυμα προς τη Δύση είναι, σταματήστε να ασχολείστε με τα εσωτερικά της Τουρκίας.
Στο εξωτερικό μέτωπο, οι εξελίξεις είναι ακόμη πιο δυσοίωνες. Η μεγαλοϊδεατική πολιτική της πολιτιστικής και οικονομικής διείσδυσης στον πρώην οθωμανικό χώρο και η ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγήτορα δύναμη του αραβικού κόσμου έχει αποτύχει. Αντίθετα, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή έχουν οδηγήσει σε συρρίκνωση της επιρροής της και απειλούν με συρρίκνωση της εδαφικής της επικράτειας.
Η άμεση ανάμειξη των δύο υπερδυνάμεων στη Συρία και τη μάχη κατά του ISIS, διαμορφώνουν εξελίξεις ερήμην της. Η Τουρκία υφίσταται την πίεση του προσφυγικού - μεταναστευτικού ρεύματος και την απειλή δημιουργίας ενός κουρδικού μορφώματος. Ο Ερντογάν χειρίζεται το προσφυγικό - μεταναστευτικό ως μοχλό άσκησης πίεσης. Γνωρίζοντας ότι το θέμα αυτό, μαζί με την ισλαμική τρομοκρατία, αποτελούν άμεση και αληθινή απειλή κατά της συνοχής των δυτικών κοινωνιών και της Ενωμένης Ευρώπης. Μαζί επαναφέρει και τις πάγιες απειλές και αναθεωρητικές αιτιάσεις κατά της Ελλάδας, που οι ισλαμιστές για πολύ καιρό είχαν βάλει στα κάτω ράφια της πολιτικής τους.
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 03-04/12/16 |
Ετοιμάζεται οριστικός επίλογος στη Γενεύη
Η Λευκωσία είπε «ναι» και οι πιέσεις στρέφονται στην Αθήνα – Ο Ερντογάν «θα παίξει τα ρέστα του» σε Κύπρο και Αιγαίο
Του Άνθου Λυκαύγη
Η μεν Λευκωσία ήδη συναίνεσε στη φόρμουλα που (με παρέμβαση Λονδίνου και Ουάσιγκτον) κατέθεσαν τα Ηνωμένα Εθνη διά του εκπροσώπου του γ.γ. των Ην. Εθνών. Οπόταν και οι πιεστικές παρεμβάσεις στρέφονται τώρα προς την Αθήνα προκειμένου «να ευθυγραμμισθεί». Ωστε ν' αποκλεισθεί αδόκητο δυστύχημα. Και ν' αποσοβηθούν οι συνακόλουθες περιπλοκές και κρίσεις που θ' αναπαραχθούν.
Συγκεκριμένα έχει συμφωνηθεί όπως:
1. Επαναρχίσουν αμέσως εντατικές διαπραγματεύσεις των δύο μερών (Αναστασιάδη και Ακιντζί) στη Λευκωσία για κάλυψη των κενών που επεσημάνθησαν.
2. Ετοιμασθούν και από τις δυο πλευρές χάρτες «εδαφικής οριοθετήσεως των συνιστωσών πολιτειών» της υπό προαγωγήν ομοσπονδίας. Οι οποίοι και θα κατατεθούν στις 9 Ιανουαρίου στη Γενεύη.
3. Αμέσως μετά - και στην ίδια πόλη - θα συγκροτηθεί (στις 11 Ιανουαρίου) η λεγόμενη «πολυμερής» διάσκεψη. Την οποία όμως η Αγκυρα βλέπει ως πενταμερή. Σε αντίθεση προς την Αθήνα κι από κοντά τη Λευκωσία, που θέλουν συνεμπλοκή και άλλων. Ειδικότερα των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Αγκυρα επιμένει τελεσιγραφικά στη συμμετοχή μόνο των τριών εγγυητριών δυνάμεων (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία) και των δύο κυπριακών κοινοτήτων. Κι επ' ουδενί δέχεται χωριστή παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξού και το προ διημέρου μένος Ερντογάν για την κυπριακή σημαία, που συμβολίζει την κρατική υπόσταση της Κύπρου με όλη της την εδαφική επικράτεια! Προκειμένου δηλαδή να προαποκλείσει διαφορετική σύνθεση τέτοιας διασκέψεως.
«Απειλώντας θεούς και δαίμονες» όπως διεβιβάσθη στη Λευκωσία από διαμεσολαβούντες. Μέρος κι αυτό των ασκούμενων εκβιασμών.
Για να πεισθεί λοιπόν η Αθήνα και να προαποκλεισθούν υποτροπές, βρίσκεται στην Αθήνα ο ειδικός αντιπρόσωπος του Μπαν Κι Μουν, αφού προχθές βράδυ εξασφάλισε (στη διάρκεια πολύωρου δείπνου) το «ναι» Αναστασιάδη - Ακιντζί. Που σημαίνει ότι: Ο τελευταίος πήρε συναφείς οδηγίες από την Αγκυρα. Καθώς δεν μπορεί να κάνει βήμα χωρίς την έγκριση του ιδίου του Ερντογάν.
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέδραμε ειδικότερα η παρασκηνιακή παρέμβαση του αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών που παρεπιδημεί στη Λευκωσία γι' αυτόν τον σκοπό. Και που είναι προπομπός της επισκέψεως του ΥΠΕΞ Τζον Κέρι την επόμενη εβδομάδα. Ο οποίος (και αναλόγως αυτού που θα διαπιστώσει) δεν αποκλείεται να συμπεριλάβει Αθήνα και Αγκυρα στην επίσκεψη. Κι αυτό δείχνει ακριβώς, όχι μόνο τη σημασία που αποδίδεται από τις ΗΠΑ στις εξελίξεις, αλλά και την ανησυχία τους για ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων υποτροπών στα ελληνοτουρκικά γενικότερα.
Η εντύπωση πάντως που επικρατεί στη Λευκωσία και βεβαίως στην Αθήνα (αλλά και σε άλλες ενδιαφερόμενες πρωτεύουσες) είναι ότι ο Ερντογάν «θα παίξει κυριολεκτικά τα ρέστα του» και στο Κυπριακό και στα ζητήματα με την Ελλάδα. Εκβιάζοντας: Αφενός με ακραίες ενέργειες για λύση τετελεσμένων στο πρώτο. Και κυρίως για θεσμική διασφάλιση τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στα κυπριακά εδάφη, στο πλαίσιο νέου συμφώνου εγγυήσεως. Και αφετέρου τη συντήρηση των γεωπολιτικών αμφισβητήσεων σε συγκεκριμένες αιγαιωτικές ζώνες. Οπου και θα υπάρξουν - μετά βεβαιότητος - αμέσως μετά επιθετικότερες ενέργειες.
Οπόταν και οι εξελίξεις θα είναι μάλλον απροσδιόριστες, όσο απρόβλεπτος είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Ιδιαίτερα καθώς έχει όχι απλώς τη συναίνεση της αντιπολιτεύσεως, αλλά και την πίεσή της να προχωρήσει επιθετικότερα στη διεκδίκηση εδαφών και ακρωτηριασμού κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος.
Αυτά όλα συναρτώνται βεβαίως (και άμεσα) προς τις προοπτικές αποφάσεων σχετικά με τα ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής. Και ειδικότερα: α) Στη νομή των κυπριακών αποθεμάτων των οποίων οσονούπω θ' αρχίσει εκμετάλλευση και β) στη διαδρομή και αυτών και των όμορων κοιτασμάτων του Ισραήλ. Κάτι που επενεργεί και στη διαμόρφωση της στάσεως και των στρατηγικών της Ουάσιγκτον. Εξού και οι άμεσες και κυρίως δραστικές παρεμβάσεις στο Κυπριακό, προκειμένου να δοθούν λύσεις το ταχύτερο. Γι' αυτό και οι εν προκειμένω εξελίξεις κατά τις επόμενες λίγες εβδομάδες θα είναι ραγδαίες.
Η υπέρβαση στο Κυπριακό
"ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ", του Ηλία Κανέλλη
«Ρε Μουσταφά, σκέψου τα εγγόνια μας». Με τη φράση αυτή, που απηύθυνε στον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, Μουσταφά Ακιντζί, λέγεται ότι προσπάθησε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, να αποσοβήσει το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων στο Μοντ Μελεράν. Δεν τα κατάφερε. Οι δύο ηγέτες έφυγαν για την Κύπρο, ενώ εμείς μαθαίναμε αιφνιδιασμένοι ότι οι εγγυήτριες δυνάμεις, η Ελλάδα δηλαδή και η Τουρκία, είχαν βάλει το χέρι τους προκειμένου να καταρρεύσει η εμπιστοσύνη που με κόπο είχαν χτίσει οι δύο κοινότητες της Κύπρου, χάρη στις πολιτικές ηγεσίες τους.
Στην πορεία, τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Η επιμονή της ελληνικής πλευράς (και ιδίως του υπουργείου Εξωτερικών, ενδεχομένως εν αγνοία των «λεπτομερειών» από τον Αλέξη Τσίπρα) να παίξει τον ρόλο της εγγυήτριας δύναμης, σε μια υπόθεση που πρωτίστως είναι θέμα των δύο κοινοτήτων, συνέβαλε καθοριστικά στη ζημιά.
Ευτυχώς, όπως φάνηκε από τις εξελίξεις, «άμα θέλει η νύφη κι ο γαμπρός, τύφλα να 'χει η πεθερά κι ο πεθερός». Αναστασιάδης και Ακιντζί, χαμηλόφωνα, προσέγγισαν ξανά ο ένας τον άλλον υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και, χθες τα ξημερώματα, ανακοινώθηκαν οι εξελίξεις. Η προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού, στο πλαίσιο δημιουργίας ενός ανεξάρτητου, κυρίαρχου κράτους, μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, συνεχίζεται και προχωρεί. Οι συνομιλίες ξαναρχίζουν με εντατικούς ρυθμούς και, στις 9 Ιανουαρίου 2017, οι δύο πλευρές θα συναντηθούν στη Γενεύη, θα καταθέσουν χάρτες για το εδαφικό ενώ, τρεις μέρες μετά, στις 12 Ιανουαρίου, θα ακολουθήσει διάσκεψη για το Κυπριακό με τη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων. Ιδιαίτερη είναι η συμβολή στην εξέλιξη, όπως πληροφορούμαι, του ΑΚΕΛ, του κομμουνιστικού κόμματος της Κύπρου, που αυτή τη φορά δεν υπέκυψε στις σειρήνες του εθνικισμού, των απορριπτικών και των καιροσκοπικών υπολογισμών, όπως είχε συμβεί το 2004.
Η εξέλιξη είναι ιδιαίτερης σημασίας. Επειδή αποδεικνύει ότι στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι λαοί μπορούν να λειτουργούν μακριά από τις σειρήνες του εθνικισμού, αρκεί να κατανοήσουν ότι τα συμφέροντά τους δεν είναι στα δήθεν εθνικά παραμύθια αλλά στις συνθήκες που γεννά η πραγματική ζωή. Μακάρι το συμπέρασμα να το εμπεδώσει και ο έλληνας Πρωθυπουργός ο οποίος, αν θέλει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών, θα πάρει (ίσως για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία του) τη σωστή απόφαση, συντονιζόμενος με τον Νίκο Αναστασιάδη στο όραμα της επανένωσης.
Η εξέλιξη είναι ιδιαίτερης σημασίας. Επειδή αποδεικνύει ότι στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι λαοί μπορούν να λειτουργούν μακριά από τις σειρήνες του εθνικισμού, αρκεί να κατανοήσουν ότι τα συμφέροντά τους δεν είναι στα δήθεν εθνικά παραμύθια αλλά στις συνθήκες που γεννά η πραγματική ζωή. Μακάρι το συμπέρασμα να το εμπεδώσει και ο έλληνας Πρωθυπουργός ο οποίος, αν θέλει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών, θα πάρει (ίσως για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία του) τη σωστή απόφαση, συντονιζόμενος με τον Νίκο Αναστασιάδη στο όραμα της επανένωσης.
Χθες, την ώρα που η Κύπρος έκανε ένα τεράστιο βήμα προς τα μπρος, η Ελλάδα για λίγες ώρες παρίστανε την τουρκοφάγο, προετοιμάζοντας διακομματική κοινοβουλευτική φιέστα στο Καστελλόριζο, υπό τον Πάνο Καμμένο. Ευτυχώς, ο Νίκος Βούτσης και οι οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ είπαν «φτάνει πια». Για πρώτη φορά από τις αρχές του 2015, ο πραγματισμός νίκησε τους ιδεοληπτικούς και τα ιδεολογήματά τους. Ουφ!
ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΕ ΑΘΗΝΑ, ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, ΒΕΡΟΛΙΝΟ
Πού το πάει ο Ερντογάν;
Του Απόστολου Μαγγηριάδη
Μια πλειοδοσία εθνικιστικής ρητορικής λαμβάνει χώρα το τελευταίο διάστημα στη γείτονα με πρωταγωνιστή τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Σε κάθε σχεδόν δημόσια ομιλία του αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάννης, αυτή που στο εσωτερικό της χώρας η κεμαλική παράδοση αποκαλεί «ληξιαρχική πράξη γεννήσεως της Τουρκικής Δημοκρατίας». Στο μπαράζ λεκτικών προκλήσεων τον ακολούθησε μέσα στην εβδομάδα ο υπουργός εξωτερικών Τσαβούσογλου - με τον ισχυρισμό ότι τα Ιμια είναι τουρκικό έδαφος -, ο οποίος απαντούσε στον αρχηγό της κεμαλικής αντιπολίτευσης Κιλιντσάρογλου, που είχε ξεκινήσει την αντιπαράθεση, λέγοντας ότι στην περίοδο διακυβέρνησης Ερντογάν η Ελλάδα έχει καταλάβει 18 βραχονησίδες στο Αιγαίο. Η επιθετική τουρκική ρητορική προκαλεί ανησυχία κι εκνευρισμό στην Αθήνα. Ο Αλέξης Τσίπρας συνομίλησε τηλεφωνικά το μεσημέρι της Πέμπτης κι εξέφρασε την ανησυχία του στη γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ, η οποία παρακολουθεί στενά τις κινήσεις του τούρκου προέδρου, με αιχμή τις απειλές που εκτοξεύει για κατάρρευση της συμφωνίας για το Προσφυγικό εάν σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης.
ΤΟ ΝΕΟ ΑΦΗΓΗΜΑ. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών εντός κι εκτός Αγκυρας συγκλίνουν στο ότι η επιθετική ρητορική Ερντογάν, που εμφανίστηκε μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου, εντάσσεται σε ένα νέο αφήγημα που αφορά την τουρκική ταυτότητα. Ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει την εδραίωση της πολιτικής του ισχύος για την επόμενη δεκαετία μέσω της μετατροπής του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία, κάτι που βρίσκει σφόδρα αντίθετη την κεμαλική αντιπολίτευση. Αμφισβητώντας τη Συνθήκη της Λωζάννης, λέγοντας δηλαδή ότι τα όρια του τουρκικού κράτους περιορίστηκαν σε σχέση με τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να αποδομήσει τον πυρήνα της κεμαλικής παράδοσης. Η αμφισβήτησή της όμως αφορά κι ένα δεύτερο, εξίσου σημαντικό πεδίο: η Συνθήκη ορίζει τα όρια του τουρκικού κράτους στα νοτιοανατολικά σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ, εκεί όπου η Τουρκία σήμερα, αποκλεισμένη από τις πολεμικές επιχειρήσεις σε Μοσούλη και Χαλέπι, δεν μπορεί να διαδραματίσει ενεργότερο ρόλο στις διεθνείς πρωτοβουλίες, σε μια περιοχή πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίων. Ενώ την ίδια στιγμή ανησυχεί για την προοπτική χάραξης νέων συνόρων στην περιοχή με δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρό εσωτερικό πρόβλημα στην ίδια την Τουρκία, εάν το κουρδικό της κομμάτι επιδιώξει την ένωση με το νέο κράτος. Αυτό είναι, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές, το πραγματικό διακύβευμα για τον Ερντογάν και όχι το Αιγαίο και οι σχέσεις με την Ελλάδα ή την Ευρώπη.
Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ. Υποδαυλίζοντας πάντως το εθνικιστικό συναίσθημα, ο Ερντογάν επιδιώκει την αλλαγή του τουρκικού συνταγματικού χάρτη που θα διευρύνει τις δυνάμεις και θα συγκεντρώσει εξουσίες στο πρόσωπο του προέδρου, με σκοπό να παραμείνει στον προεδρικό θώκο μέχρι το 2029. Βάσει του ισχύοντος Συντάγματος, ο τούρκος πρόεδρος μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και να επανεκλεγεί για μια ακόμη πενταετή θητεία το 2019. Εάν περάσουν οι προτεινόμενες αλλαγές, το κοντέρ μηδενίζει και ξεκινά να μετρά μια δεκαετία από τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Για να το πετύχει, χρειάζεται να προκηρύξει δημοψήφισμα την άνοιξη, που θα πρέπει να εγκριθεί από την τουρκική Εθνοσυνέλευση. Κι εκεί του είναι αναγκαίες οι ψήφοι του Κόμματος Εθνικής Δράσης υπό τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η εθνικιστική έξαρση Ερντογάν στοχεύει δηλαδή και στο ακροατήριο των εθνικιστών, ενώ του διασφαλίζει και την απαραίτητη πλειοψηφία για τις αλλαγές στο πολίτευμα. Η αντικεμαλική ρητορική του όμως προκαλεί εκνευρισμό στην αντιπολίτευση, που εμπλέκεται τελικά σε έναν φαύλο κύκλο έντασης και λεκτικής αντιπαράθεσης γύρω από τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Το Αιγαίο - μοιραία - βρίσκεται στο επίκεντρο. Η εξαγωγή της εσωτερικής έντασης όμως, φοβίζει την Αθήνα. Κι όπως θυμίζουν έμπειροι αναλυτές, το επεισόδιο των Ιμίων το 1996 συνέβη έπειτα από μια έντονη περίοδο πολιτικής διαμάχης Τσιλέρ - Γιλμάζ.
ΧΑΡΑΜΑΔΕΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ. Σε κάθε περίπτωση, πίσω από τον απρόβλεπτο Ερντογάν, ο οποίος πραγματοποιεί χιλιάδες διώξεις εναντίον δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων στο εσωτερικό, αλλά κι εκκαθαρίσεις στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, στη δημόσια διοίκηση και στην παιδεία, ευρωπαίοι αναλυτές διακρίνουν κάποιες χαραμάδες ρεαλισμού. Το προηγούμενο διάστημα κατάφερε να ομαλοποιήσει τις σχέσεις του με το Ισραήλ, ενώ έχει βρει κώδικες επικοινωνίας και με τον Πούτιν. Και την ίδια ώρα που ο τούρκος πρόεδρος ανταλλάσσει δημόσιες αντεγκλήσεις με ευρωπαίους ηγέτες για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας κι απειλεί με επαναφορά της θανατικής ποινής, o υπουργός ευρωπαϊκών υποθέσεων της Τουρκίας Ομέρ Τσελίκ συνεχίζει στις Βρυξέλλες, κρατώντας χαμηλό προφίλ, τις επαφές με τους θεσμούς της Ενωσης. Οικοδομώντας μια α λα τούρκα προσέγγιση και στα ευρωτουρκικά.
Σαμψών
"ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ",
του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου
Ο Ερντογάν είναι στα σχοινιά. Στριμωγμένος από παντού. Και στα εξωτερικά θέματα και στο εσωτερικό μέτωπο. Γι' αυτό απειλεί θεούς και δαίμονες. Απειλεί να κατεδαφίσει όλο το περιφερειακό συστημικό οικοδόμημα. Ως άλλος Σαμψών. Οι απειλές του επηρεάζουν πρωτίστως εμάς, αλλά απευθύνονται κυρίως στη Δύση.
Ο Ερντογάν είναι στα σχοινιά. Στριμωγμένος από παντού. Και στα εξωτερικά θέματα και στο εσωτερικό μέτωπο. Γι' αυτό απειλεί θεούς και δαίμονες. Απειλεί να κατεδαφίσει όλο το περιφερειακό συστημικό οικοδόμημα. Ως άλλος Σαμψών. Οι απειλές του επηρεάζουν πρωτίστως εμάς, αλλά απευθύνονται κυρίως στη Δύση.
Στο εσωτερικό μέτωπο, η πορεία του Ερντογάν είναι μια ιστορία διαρκών αναμετρήσεων. Αρχικά με το κεμαλικό κατεστημένο, τώρα με τους γκιουλενιστές. Η ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και η ευρωπαϊκή πορεία που ακολούθησε τα πρώτα χρόνια ήταν πρόσκαιρες τακτικές επιλογές. Του έδωσαν τον χρόνο και τα μέσα για το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών στο εσωτερικό. Με το πρόσχημα του ευρωπαϊκού εκδημοκρατισμού ο Ερντογάν σταδιακά αποδυνάμωσε και τελικά αποκαθήλωσε το στρατοκρατικό κεμαλικό κατεστημένο. Το πρόσφατο πραξικόπημα τον αποσταθεροποίησε. Η νέα αντιπαλότητα με τους γκιουλενιστές, στους οποίους είχε αρχικά στηριχτεί, τον οδηγεί σε νέους απηνείς διωγμούς προς κάθε κατεύθυνση. Την ίδια ώρα που η οικονομία δείχνει σημάδια επιδείνωσης. Ο Ερντογάν συσπειρώνει το κόσμο και τους πρώην εχθρούς του στη βάση μιας εθνικιστικής ατζέντας, συγκεντρώνοντας την εξουσία. Οι αναφορές στην αναθεώρηση των συνθηκών και το κλέος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι το πολιτικό καύσιμο που χρησιμοποιεί. Το πρώτο μήνυμα προς τη Δύση είναι, σταματήστε να ασχολείστε με τα εσωτερικά της Τουρκίας.
Στο εξωτερικό μέτωπο, οι εξελίξεις είναι ακόμη πιο δυσοίωνες. Η μεγαλοϊδεατική πολιτική της πολιτιστικής και οικονομικής διείσδυσης στον πρώην οθωμανικό χώρο και η ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγήτορα δύναμη του αραβικού κόσμου έχει αποτύχει. Αντίθετα, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή έχουν οδηγήσει σε συρρίκνωση της επιρροής της και απειλούν με συρρίκνωση της εδαφικής της επικράτειας.
Η άμεση ανάμειξη των δύο υπερδυνάμεων στη Συρία και τη μάχη κατά του ISIS, διαμορφώνουν εξελίξεις ερήμην της. Η Τουρκία υφίσταται την πίεση του προσφυγικού - μεταναστευτικού ρεύματος και την απειλή δημιουργίας ενός κουρδικού μορφώματος. Ο Ερντογάν χειρίζεται το προσφυγικό - μεταναστευτικό ως μοχλό άσκησης πίεσης. Γνωρίζοντας ότι το θέμα αυτό, μαζί με την ισλαμική τρομοκρατία, αποτελούν άμεση και αληθινή απειλή κατά της συνοχής των δυτικών κοινωνιών και της Ενωμένης Ευρώπης. Μαζί επαναφέρει και τις πάγιες απειλές και αναθεωρητικές αιτιάσεις κατά της Ελλάδας, που οι ισλαμιστές για πολύ καιρό είχαν βάλει στα κάτω ράφια της πολιτικής τους.
Το μήνυμα στη Δύση είναι σαφές. Αρνητικές εξελίξεις στην περιοχή για τη Τουρκία θα έχουν σοβαρά αντίποινα. Σε μια εποχή πρωτοφανούς εθνικής αδυναμίας, ευρωπαϊκής κρίσης, και αλλαγής ηγεσίας στις ΗΠΑ, η απειλή για την Ελλάδα είναι άμεση και υπαρκτή. Αρχικά για το Κυπριακό. Το περιβάλλον των συνομιλιών επιδεινώνεται ραγδαία. Και απαιτείται εθνική στρατηγική για τη διαχείριση της κρίσης που θα προκύψει από ενδεχόμενη τελική κατάρρευση των συνομιλιών.
-Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
-Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου