Οι φοιτητές των μη κρατικών ΑΕΙ πρέπει να έχουν δώσει Πανελλαδικές Εξετάσεις και να έχουν ξεπεράσει το χαμηλότερο όριο της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) στις σχολές και τα τμήματα των δημοσίων ΑΕΙ που περιλαμβάνονται στο επιστημονικό πεδίο που θέλουν να σπουδάσουν. Για παράδειγμα, εάν κάποιος το 2023 ήθελε να εισαχθεί σε μη κρατικό ΑΕΙ θα έπρεπε να είχε μέσον όρο τουλάχιστον 9,42 για τις σχολές ανθρωπιστικών επιστημών, 9,87 για τις σχολές θετικών επιστημών, 9,31 για τις σχολές επιστημών υγείας και 8,34 για τις σχολές οικονομίας και διοίκησης. Βέβαια, όπως διευκρινίστηκε, για λόγους συνταγματικής ισονομίας θα ισχύσει η χαμηλότερη ΕΒΕ – και άρα στο παράδειγμα του 2023 το 8,34....

Aπό την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 08/02/24

Τα «κλειδιά» για τα μη κρατικά ΑΕΙ

Οι φοιτητές πρέπει να έχουν πιάσει 

την ελάχιστη βάση εισαγωγής στις Πανελλαδικές Εξετάσεις

Του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΑΚΑΣΑ


Αυστηρά κριτήρια ίδρυσης και όρος οι φοιτητές να έχουν πιάσει την ελάχιστη βάση εισαγωγής στις Πανελλαδικές Εξετάσεις ή να είναι κάτοχοι διεθνούς απολυτηρίου, είναι τα βασικά σημεία στο σχέδιο νόμου για τα μη κρατικά ΑΕΙ που παρουσίασε χθες ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, κάνοντας λόγο για «ιστορικό βήμα». 

Στο σχέδιο νόμου που δόθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση περιλαμβάνονται πολλές διατάξεις που αφορούν τα δημόσια ΑΕΙ, οι οποίες προβλέπουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση και εξωστρέφεια, ενώ ικανοποιούν τα αιτήματα της πανεπιστημιακής κοινότητας και της συνόδου των πρυτάνεων. Για δίδακτρα από την «πίσω πόρτα» κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το ζητούμενο για το ΠΑΣΟΚ είναι αν πραγματικά διασφαλίζεται ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των συγκεκριμένων ιδρυμάτων.

Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια ενισχύονται οικονομικά αλλά και θεσμικά, ενώ τα μη κρατικά πανεπιστήμια θεσμοθετούνται έχοντας σε ένα κρίσιμο στοιχείο της λειτουργίας τους... ούγια δημοσίου. Οι φοιτητές τους θα πρέπει να έχουν περάσει τις Πανελλαδικές Εξετάσεις ή να είναι κάτοχοι διεθνούς απολυτηρίου (International Baccalaureateib). Ωστόσο, για την εισαγωγή ο πήχυς μπαίνει πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τις βάσεις εισαγωγής των περιζήτητων σχολών των δημοσίων ΑΕΙ. Αν αυτό είναι προς όφελος της ποιότητας των μη κρατικών ΑΕΙ θα φανεί στην πράξη.

 «Πρόκειται για νομοσχέδιο που συνιστά ιστορικό βήμα προς τα εμπρός για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και ευρύτερα της χώρας», ανέφερε χθες ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, δίνοντας σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο που έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις από μερίδα φοιτητών και πανεπιστημιακών εδώ και 2 μήνες, δηλαδή πριν καν εμφανιστεί.

Για να εξηγήσει τη στόχευση της κυβέρνησης για την ανάγκη θεσμοθέτησης μη κρατικών ΑΕΙ, ο κ. Πιερρακάκης επανέλαβε ότι πάνω από 40.000 Ελληνες σπουδάζουν στο εξωτερικό. Μάλιστα οι περισσότεροι είναι στην Κύπρο (18.000), η τριτοβάθμια εκπαίδευση της οποίας αναπτύχθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια, και σ’ αυτό συμβάλλουν οι Ελληνες φοιτητές που αποτελούν το 40% του συνόλου των φοιτητών στην Κύπρο. Στη λίστα των χωρών που σπουδάζουν οι Ελληνες ακολουθούν η Βρετανία (9.500) και η Βουλγαρία (4.200). Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα υπάρχουν 33 εν λειτουργία ιδιωτικά κολέγια ως παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ με περίπου 32.000 φοιτητές. «Και παρά την κατάσταση αυτή, η Ελλάδα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δεν μπορεί να ορίσει ακαδημαϊκά κριτήρια για τη λειτουργία τους», παρατήρησε ο κ. Πιερρακάκης, ο οποίος εκτίμησε ότι από τον Σεπτέμβριο του 2025 αναμένεται η λειτουργία των μη κρατικών ΑΕΙ. 

Συγκεκριμένα, για την ίδρυση παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα προβλέπονται οι εξής βασικοί όροι:

• Οι φοιτητές τους πρέπει να έχουν δώσει Πανελλαδικές Εξετάσεις και να έχουν ξεπεράσει το χαμηλότερο όριο της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) στις σχολές και τα τμήματα των δημοσίων ΑΕΙ που περιλαμβάνονται στο επιστημονικό πεδίο που θέλουν να σπουδάσουν. Για παράδειγμα, εάν κάποιος το 2023 ήθελε να εισαχθεί σε μη κρατικό ΑΕΙ θα έπρεπε να είχε μέσον όρο τουλάχιστον 9,42 για τις σχολές ανθρωπιστικών επιστημών, 9,87 για τις σχολές θετικών επιστημών, 9,31 για τις σχολές επιστημών υγείας και 8,34 για τις σχολές οικονομίας και διοίκησης. Βέβαια, όπως διευκρινίστηκε, για λόγους συνταγματικής ισονομίας θα ισχύσει η χαμηλότερη ΕΒΕ – και άρα στο παράδειγμα του 2023 το 8,34. 

Αυτό όμως θα οδηγήσει στο εξής στρεβλό. Κάποιος μπορεί να βρεθεί να σπουδάζει σε μια περιζήτητη σχολή, όπως η ιατρική, η νομική, η ηλεκτρονικών υπολογιστών, με μέση επίδοση στις Πανελλαδικές 10, 11 ή 12. Ωστόσο, η βάση εισαγωγής στις αντίστοιχες σχολές των δημοσίων ΑΕΙ είναι πολύ υψηλότερη. Ενδεικτικά, η βάση της Ιατρικής Αθηνών ήταν 19.000 μόρια (δηλαδή μέση επίδοση στα 4 εξεταζόμενα μαθήματα 19), της Νομικής Αθηνών 18.125 μόρια (μέση επίδοση 18,125) και των Μηχανικών Η/Υ του ΕΜΠ 18.820 μόρια (18,82). Βέβαια, ο κ. Πιερρακάκης πρόσθεσε ότι «πρόκειται για ελάχιστο όριο. Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) θα θέτει τα δικά της κλιμακούμενα κριτήρια, όπως επίσης μπορεί να έχει θέσει αυστηρά κριτήρια εισαγωγής και το μη κερδοσκοπικό ΑΕΙ». 

• Τα μη κερδοσκοπικά παραρτήματα ξένων ΑΕΙ θα λειτουργούν υπό την εποπτεία της ΕΘΑΑΕ, ως Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, που αποτελεί «τον ενδεδειγμένο συγκερασμό των συνταγματικών διατάξεων με το ενωσιακό δίκαιο». Ο κ. Πιερρακάκης τόνισε ότι τα παραρτήματα των ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα θα είναι μη κερδοσκοπικά, πιθανότατα και για να εξασφαλίσει την ψήφιση του ν/σ από μέρους της αντιπολίτευσης. Ομως, η ρύθμιση αναφέρει ότι τα μητρικά ΑΕΙ θα πρέπει να είναι αναγνωρισμένα στη χώρα τους και από τον ελληνικό ΔΟΑΤΑΠ και θα μπορούν να είναι «κρατικά ή μη», χωρίς να διευκρινίζει ότι πρέπει να είναι και μη κερδοσκοπικά.

• Η συμμετοχή του μητρικού ιδρύματος ορίζεται είτε με απευθείας συμμετοχή του επί του κεφαλαίου ίδρυσης είτε μαζί με άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα μέσω συμφωνιών ακαδημαϊκής συνεργασίας που θεμελιώνουν τη σχέση εποπτείας του μητρικού ιδρύματος επί του παραρτήματός του. Δηλαδή δεν αποκλείεται η συνεργασία να είναι με τη μέθοδο του franchising, όπως ισχύει τώρα.

• Οι τίτλοι σπουδών θα σφραγίζονται από το υπουργείο Παιδείας και θα αποκτούν χαρακτήρα εκτελεστής διοικητικής πράξης. Δεν θα απαιτείται αναγνώριση από το ΔΟΑΤΑΠ, ενώ οι τίτλοι θα συνοδεύονται όχι μόνο από επαγγελματικά δικαιώματα, όπως τώρα, αλλά και ακαδημαϊκά, που προσφέρουν τη δυνατότητα μεταπτυχιακών σπουδών σε δημόσιο ΑΕΙ.

• Η αίτηση αδειοδότησης θα αξιολογείται από την ΕΘΑΑΕ. «Τα κριτήρια είναι τα πιο αυστηρά από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης», είπε ο υπουργός.

• Ο φάκελος της αίτησης θα πρέπει να αναφέρει το ύψος των διδάκτρων, κατάλογο των διδασκόντων με πιστοποιητικά των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων τους.

• Το μη κρατικό ΑΕΙ θα λειτουργήσει, για αρχή τουλάχιστον, τρεις σχολές, και το 80% του διδακτικού προσωπικού του πρέπει να κατέχει διδακτορικό τίτλο.

• Στο ξένο ΑΕΙ θα πρέπει να διεξάγεται συστηματικά έρευνα, η δε ποιότητα και ποσότητα του ερευνητικού έργου θα αναδεικνύονται μέσα από επιστημονικές δημοσιεύσεις, τις ερευνητικές υποδομές, τα ερευνητικά προγράμματα, την επίδραση της έρευνας στην κοινωνία, τη συμμετοχή των φοιτητών στην έρευνα. Υποχρεωτικά ένα ποσοστό των πόρων του ΑΕΙ θα πρέπει να διατίθεται στην έρευνα.

• Κάθε μη κρατικό ΑΕΙ θα πρέπει να διαθέτει ένα αυτοτελές κτίριο ή κτιριακό συγκρότημα αποκλειστικής χρήσης, σύγχρονη βιβλιοθήκη, υλικοτεχνικό εξοπλισμό και εργαστήρια ανάλογα με τις ειδικότητες που θα παρέχει.

• Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του, το παράρτημα ξένου ΑΕΙ πρέπει να καταθέσει εγγυητικές επιστολές 500.000 ευρώ για κάθε μια σχολή του και παράβολο 500.000 ευρώ για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας (συνολικό ελάχιστο ποσό 2 εκατ. ευρώ).

• Οι καθηγητές των δημοσίων ΑΕΙ δεν θα μπορούν ταυτόχρονα να διδάσκουν σε μη κρατικό.

Ιδιοκτήτες κολεγίων

Είναι ευχαριστημένοι οι ιδιοκτήτες των κολεγίων, που έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια περιπέτειας με την αναγνώριση των πτυχίων τους –την πέτυχαν μέσω ενωσιακού δικαίου– τα ιδιωτικά κολέγια μπορούν να αναβαθμιστούν σε μη κρατικά πανεπιστήμια;

 Μάλλον μουδιασμένοι, με την κριτική τους να εστιάζεται σε δύο σημεία: στον τρόπο εισαγωγής και στην πιστοποίηση των προγραμμάτων. Χαρακτηριστικά, ο Νίκος Μακρυπλίδης, μέλος του Συνδέσμου Ιδιωτικών Κολεγίων, ανέφερε χθες στην «Κ» ότι «δεν είναι λογικό όσοι θέλουν να εισαχθούν σε ιδιωτικό ΑΕΙ να πρέπει να περάσουν από Πανελλαδικές Εξετάσεις, με τις οικογένειές τους να πληρώνουν φροντιστήρια, και κατόπιν να πρέπει να έχουν ξεπεράσει την ΕΒΕ που απαιτείται για τα δημόσια ΑΕΙ. Από την άλλη, γιατί πρέπει να εφαρμόζουμε κατά γράμμα το πρόγραμμα σπουδών που υλοποιείται στο μητρικό ΑΕΙ και να μην μπορούμε να έχουμε προγράμματα διαμορφωμένα με βάση τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, τα οποία θα έχουν πιστοποιηθεί από το μητρικό ΑΕΙ;».

Στο παράρτημα του ξένου πανεπιστημίου θα πρέπει να διεξάγεται συστηματικά έρευνα, ενώ θα πρέπει να διαθέτει ένα αυτοτελές κτίριο.

Σπάει ένα αναχρονιστικό ταμπού

Της ΒΑΣΩΣ ΚΙΝΤΗ*


Σε πρώτη ανάγνωση, η παρουσίαση του νόμου που δόθηκε στη δημοσιότητα μου φάνηκε ικανοποιητική. Είναι αρκετά αναλυτική και δίνει απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα που μπορεί να έχει κανείς – από συνταγματικά θέματα μέχρι τα προσόντα των καθηγητών που θα διδάσκουν στα μη κρατικά ιδρύματα. Επίσης, είναι σημαντική η τεκμηρίωση που δίνεται για τη χρηματοδότηση των δημοσίων πανεπιστημίων. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την πρόβλεψη για ένα νέο νομικό πρόσωπο, αυτό που ονομάζεται Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, το οποίο, ελπίζω, με τη συνταγματική αναθεώρηση, να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί και για τα δημόσια ώστε η αυτοδιοίκησή τους να γίνει πιο ουσιαστική.

Μπορεί η συντριπτική πλειονότητα των άρθρων να αφορά τα δημόσια πανεπιστήμια μαζί με το Δημοκρίτειο και το ΕΑΠ (μου άρεσε και η πρόβλεψη για υποχρεωτική απογραφή της ακίνητης περιουσίας των ΑΕΙ εντός 18 μηνών), αλλά η σημασία αυτού του νομοσχεδίου είναι κυρίως συμβολική. Σπάει ένα αναχρονιστικό ταμπού, εμφυλιοπολεμικής και χουντικής έμπνευσης και καταγωγής, που αγκαλιάστηκε για φοβικούς, πατερναλιστικούς και λαϊκιστικούς λόγους από μεγάλο εύρος πολιτικών δυνάμεων και, παραδόξως, από την Αριστερά, η οποία ήταν ο στόχος της αρχικής ιδέας. Το ταμπού αυτό μας έχει καταστήσει παγκόσμια εξαίρεση, με φαιδρά αλλά και τραγικά αποτελέσματα στη ζωή Ελλήνων πολιτών που έως τώρα αντιμετωπίζονται ως δεύτερης κατηγορίας πολίτες. Αποκαθίσταται μια αδικία που είχε ανθρώπους με διδακτορικά και λαμπρές καριέρες να αντιμετωπίζονται από το ελληνικό κράτος σαν αποσυνάγωγοι απόφοιτοι λυκείου, μόνο και μόνο επειδή έκαναν σπουδές πρώτου πτυχίου στη χώρα τους σε μη κρατικό φορέα. Το πτυχίο τους αναγνωρίζεται σε όλον τον κόσμο, εκτός από τη χώρα στην οποία το έκαναν. Ακόμη και σήμερα που υποχρεωθήκαμε να αναγνωρίζουμε, με δικαστικές αποφάσεις και ευρωπαϊκούς νόμους, τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, υπάρχουν επαγγελματικές εταιρείες και επιμελητήρια που «με το έτσι θέλω» βάζουν προσκόμματα και δεν τους χορηγούν άδεια εργασίας. Το επόμενο που πρέπει να γίνει είναι η αποδέσμευση του ακαδημαϊκού τίτλου, δημόσιου ή ιδιωτικού πανεπιστημίου, από τα επαγγελματικά δικαιώματα.

Αυτό που επιχειρεί ο νέος νόμος είναι το πρώτο βήμα ώστε, με τη συνταγματική αναθεώρηση που θα ακολουθήσει, να αρθούν όλα τα εμπόδια (ορισμένα από τα οποία διατηρούνται, υποθέτω για νομικούς λόγους) ώστε κάποτε να συντονιστούμε επιτέλους με όσα γίνονται στον διεθνή χώρο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και να μη βαλτώνουμε δίνοντας μάχες με φαντάσματα του παρελθόντος.

Τέλος, τα δημόσια πανεπιστήμια, για να αναταχθούν, δεν χρειάζονται μερεμέτια σαν αυτά που ζητούν οι πρυτάνεις και φροντίζει να προσφέρει το νομοσχέδιο, αλλά πολιτική βούληση, τόλμη και σχεδιασμό για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προβλήματα που βοούν (το ακαδημαϊκό περιβάλλον, η ασφάλεια, η αξιοκρατία, η λογοδοσία).

Αποκαθίσταται μια αδικία που είχε ανθρώπους με διδακτορικά και λαμπρές καριέρες να αντιμετωπίζονται από το ελληνικό κράτος σαν αποσυνάγωγοι απόφοιτοι λυκείου.

Αυτό που επιχειρεί ο νέος νόμος είναι το πρώτο βήμα ώστε να αρθούν τα εμπόδια και κάποτε να συντονιστούμε με όσα γίνονται στον διεθνή χώρο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

* Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.