Από "ΤΑ ΝΕΑ", και...
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 28/02/24 |
ΤΟΥ Π.Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ*
Η δήλωση του προέδρου Μακρόν ότι η Ευρώπη εξετάζει την αποστολή χερσαίων στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου δημιουργεί μια εντελώς νέα πραγματικότητα. Εάν τελικά συμβεί, θα φέρει την Ευρώπη / ΝΑΤΟ ενδεχομένως σε απευθείας σύγκρουση με τη Ρωσία. Και αυτός ήταν ο λόγος που η Ευρώπη απέφευγε μέχρι σήμερα να εξετάσει το σενάριο αυτό. Τώρα το εξετάζει καθώς, όπως λέγει ο πρόεδρος Μακρόν, «το μέλλον της Ευρώπης κινδυνεύει από τη ρωσική επιθετικότητα και το ενδεχόμενο ήττας της Ουκρανίας». Και για να αποτρέψει την εφιαλτική αυτή εξέλιξη «ο Μακρόν αναλαμβάνει την ηγεσία της αντι-ρωσικής εκστρατείας στην Ευρώπη» («Le Monde», 27/2), με τη Γερμανία όμως και άλλες χώρες να διστάζουν να τον ακολουθήσουν ιδιαίτερα ενόψει ευρωεκλογών.
Η Ευρώπη δεν είναι καθόλου έτοιμη αυτή τη στιγμή να διεξαγάγει έναν πόλεμο με τη Ρωσία μόνη της, χωρίς ολοκληρωμένη αμυντική πολιτική και τη σύμπραξη των ΗΠΑ που όμως με την προοπτική επιστροφής του Ντ. Τραμπ στον Λευκό Οίκο απειλούν να αποσυρθούν από την Ευρώπη. Ενώ από την άλλη μεριά οι ευρωεκλογές δεν αποκλείεται να καταλήξουν στην ενίσχυση των ακροδεξιών, αντιευρωπαϊκών, φιλορωσικών εν πολλοίς, πολιτικών δυνάμεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε εννέα κράτη – μέλη της ΕΕ ακροδεξιά κόμματα εκτιμάται ότι θα καταλάβουν την πρώτη θέση και σε άλλες εννέα τη δεύτερη ή τρίτη. Μπορεί να αλλοιώσουν έτσι τους πολιτικούς συσχετισμούς εντός Ευρωκοινοβουλίου που οδηγούν την ευρωπαϊκή ενοποίηση εδώ και δεκαετίες, την πρωτοκαθεδρία δηλαδή των φιλευρωπαϊκών συντηρητικών (ΕΛΚ), σοσιαλιστών (S&D) και κεντρώων / φιλελεύθερων δυνάμεων (Renew). Η Ακροδεξιά (με την εξαίρεση του γερμανικού AfD) δεν επιδιώκει τώρα έξοδο από την Ευρώπη αλλά την επανεθνικοποίηση της Ενωσης, θεσμών και πολιτικών, και το φρενάρισμα της βαθύτερης ενοποίησης. Μείζων ήττα της «Ευρώπης της στενότερης ένωσης». Τη στιγμή ακριβώς που υποτίθεται ότι η Ρωσία του Πούτιν σχεδιάζει γενικευμένη πολεμική επίθεση.
Μπροστά στη δυστοπική αυτή προοπτική ένας μόνο τρόπος αντίδρασης υπάρχει. «Να εκτιναχθεί» η Ευρώπη με φυγή προς τα εμπρός (relaunch Europe) με ένα νέο μεγάλο σχέδιο / bargain οικοδόμησης της Πολιτικής και Αμυντικής Ενωσης, υπερεθνικής, δημοκρατικής, ομοσπονδιακής λογικής. Η χρονική πολιτική συγκυρία είναι ευνοϊκή (με τον Εμ. Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας, την Πολωνία, Ισπανία και άλλες χώρες με φιλευρωπαϊκές ηγεσίες, κ.λπ.). Οι χώρες – μέλη (πρόθυμες) οφείλουν να συμπράξουν σ’ αυτό το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο που θα εστιάσει, πέρα από τη θεσμική διάσταση και την αμυντική ένωση, στη διαμόρφωση γνήσιας κοινής εξωτερικής πολιτικής αλλά και σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για τους ευρωπαίους πολίτες και την προστασία τους σ’ έναν κόσμο πολλαπλών προκλήσεων. Και αυτό το σχέδιο θα πρέπει να δρομολογηθεί από τώρα από τις φιλευρωπαϊκές δυνάμεις.
Το εθνολαϊκιστικό αφήγημα της Ακροδεξιάς (με τις φιλορωσικές του εκδοχές) δεν θα πρέπει να κυριαρχήσει. Η Ελλάδα οφείλει να πρωταγωνιστήσει στην προώθηση αυτού του σχεδίου. Η ενδεχόμενη αποσύνθεση του ευρωπαϊκού συστήματος θα πλήξει πρώτα απ’ όλα τη χώρα μας.
*Πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 28/02/24 |
Επειτα από δύο χρόνια προσεκτικών κινήσεων από τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας, και ειδικά της Γαλλίας, στο πλαίσιο της προσπάθειας να αποφευχθεί μία κλιμάκωση με τη Ρωσία, αναμενόμενο ήταν να προκαλέσει μεγάλη αίσθηση η δήλωση που έκανε ο Εμανουέλ Μακρόν, μετά το πέρας της διεθνούς διάσκεψης την οποία οργάνωσε στο Παρίσι για την υποστήριξη της Ουκρανίας, ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί μία μελλοντική ανάπτυξη δυτικών στρατευμάτων στην εμπόλεμη χώρα. Ο γάλλος πρόεδρος, βέβαια, αναγνώρισε πως σε αυτό το στάδιο «δεν υπάρχει συναίνεση» επ’ αυτού. «Ομως τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί. Θα κάνουμε ό,τι απαιτείται ώστε η Ρωσία να μην μπορέσει να κερδίσει τον πόλεμο αυτόν», διαβεβαίωσε.
Με τις ΗΠΑ «αγνοούμενες πολέμου», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το Politico, η ομιλία του Μακρόν αποσκοπούσε ξεκάθαρα στην κάλυψη του κενού ηγεσίας που κάνει τη δυτική υποστήριξη προς το Κίεβο να παραπαίει. Το μήνυμα που έστειλε, ωστόσο, εμμέσως πλην σαφώς, στη Ρωσία κινδυνεύει να ενταχθεί στην ίδια κατηγορία με εκείνη την πρόταση που είχε κάνει από το Ισραήλ στα τέλη Οκτωβρίου να διευρυνθεί ο διεθνής συνασπισμός που έχει αναπτυχθεί στο Ιράκ και τη Συρία κατά του ISIS ώστε να συμπεριλάβει τον πόλεμο κατά της Χαμάς στη Γάζα – μία κατηγορία με τίτλο: «Παιχνίδια εντυπώσεων».
Απέκλεισε το ενδεχόμενο
Το ότι «δεν υπάρχει συναίνεση» για την αποστολή δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία είναι σαφές. Ο γερμανός καγκελάριος, Ολαφ Σολτς, απέκλεισε ρητά το ενδεχόμενο αυτό το βράδυ της Δευτέρας. Από την πλευρά του, ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, ο οποίος προαλείφεται για τη θέση του επόμενου γ.γ. του ΝΑΤΟ, διαβεβαίωσε πως το θέμα δεν ήταν στην ημερήσια διάταξη – αν και ο Μακρόν δήλωσε πως «αναφέρθηκε μεταξύ των εναλλακτικών επιλογών» στη διάσκεψη του Παρισιού, στην οποία συμμετείχαν κάπου 20 ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Τσεχία, Πολωνία, Ισπανία, Βρετανία, Σουηδία, ανακοίνωσαν χθες πως δεν εξετάζουν αυτό το ενδεχόμενο.
Το ΝΑΤΟ «δεν έχει κανένα σχέδιο» να στείλει στρατεύματα μάχης στην Ουκρανία, δήλωσε ένας αξιωματούχος της Συμμαχίας στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Πολύς κόσμος που λέει σήμερα «ποτέ»», είχε επισημάνει ο Μακρόν μετά το πέρας της διάσκεψης, «είναι ο ίδιος που έλεγε «ποτέ άρματα μάχης, ποτέ αεροσκάφη, ποτέ πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς» πριν από δύο χρόνια. Ας έχουμε την ταπεινότητα να αναγνωρίσουμε πως συχνά δρούμε με έξι έως δώδεκα μήνες καθυστέρηση». Και αν δεν ήταν αρκετά ξεκάθαρη η σπόντα για το Βερολίνο, ο Μακρόν πρόσθεσε: «Σας θυμίζω ότι πριν από δύο χρόνια, πολλοί γύρω από αυτό το τραπέζι είπαν: «Θα προσφέρουμε υπνόσακους και κράνη»».
Οπως ήταν αναμενόμενο, βέβαια, οι δηλώσεις του γάλλου προέδρου περί πιθανής αποστολής δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία χαιρετίστηκαν από το Κίεβο και καταδικάστηκαν από τη Μόσχα. «Αν αυτό συμβεί, η συζήτηση θα πρέπει να μετατοπιστεί στο «αναπόφευκτο» μιας σύγκρουσης με το ΝΑΤΟ», έσπευσε να προειδοποιήσει χθες το Κρεμλίνο.
Συμφωνία σε πέντε σημεία
Για να περάσουμε όμως στα πιο απτά αποτελέσματα της διάσκεψης για την Ουκρανία, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν να προχωρήσουν σε πέντε κατευθύνσεις, αν και δεν ανέλαβαν λεπτομερείς δεσμεύσεις: την ασφάλεια του κυβερνοχώρου, τη συμπαραγωγή οπλικών συστημάτων, την υπεράσπιση των χωρών που απειλούνται άμεσα από την επίθεση στην Ουκρανία, όπως η Μολδαβία, τη «στήριξη της Ουκρανίας στα σύνορά της με τη Λευκορωσία με μη στρατιωτικές δυνάμεις», καθώς και την παροχή βοήθειας στο Κίεβο για επιχειρήσεις αποναρκοθέτησης.
«Εάν αυτά τα σημεία εφαρμοστούν πλήρως, δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να χρειαστεί η διασφάλισή τους, γεγονός που θα δικαιολογούσε στη συνέχεια ορισμένα στοιχεία ανάπτυξης», σημείωσε ο γάλλος πρόεδρος – με το Politico να βλέπει στην αόριστη αυτή δήλωση μία έμμεση επισήμανση πως τόσο η διασφάλιση των συνόρων της Ουκρανίας με τη Λευκορωσία όσο και οι επιχειρήσεις αποναρκοθέτησης ενδεχομένως να απαιτήσουν την ανάπτυξη κάποιων στρατευμάτων στην Ουκρανία.
Ο Μακρόν ανακοίνωσε επίσης τη συγκρότηση μιας νέας «συμμαχίας προθύμων» για την παράδοση περισσότερων όπλων μέσου και μεγάλου βεληνεκούς στο Κίεβο – ένας έμμεσος τρόπος να ασκηθεί πίεση στη Γερμανία, που αρνείται πάντα να στείλει πυραύλους Taurus στην Ουκρανία. Δήλωσε, τέλος, έτοιμος να στηρίξει (το «ναι» έχουν ήδη πει περίπου 15 χώρες) την πρόταση της Τσεχίας να αγοραστούν από κοινού πυρομαχικά εκτός Ευρώπης για λογαριασμό της Ουκρανίας: μία μεγάλη αλλαγή στη στάση του Παρισιού, που μέχρι πρότινος δεχόταν μόνο αγορές από ευρωπαίους προμηθευτές.
...από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
Ο άγνωστος ρόλος της CIA στην Ουκρανία
Οι μυστικές βάσεις και η συνεργασία
Των ΑΝΤΑΜ ΕΝΤΟΥΣ και ΜΑΪΚΛ ΣΟΥΙΡΤΣ
Τη στενή συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών ΗΠΑ - Ουκρανίας αποκαλύπτει δημοσίευμα των New York Times, που περιγράφει τον ρόλο 12 μυστικών βάσεων κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία. Η συνδρομή της CIA στον αγώνα της Ουκρανίας κατά του Κρεμλίνου δεν είναι απόρροια του πολέμου, αλλά χρονολογείται επί δέκα χρόνια. Αποδεικνύεται ζωτικής σημασίας σήμερα, αφού εξασφαλίζει στο Κίεβο πληροφορίες για στοχευμένα πυραυλικά πλήγματα και τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων.
Σκαρφαλωµένη σε ένα πυκνό δάσος, η ουκρανική στρατιωτική βάση µοιάζει εγκαταλελειµµένη και κατεστραµµένη. Το διοικητικό της κέντρο είναι ένα απανθρακωµένο κέλυφος, θύµα µιας σειράς ρωσικών πυραυλικών επιθέσεων στην αρχή του πολέµου. Αυτό όµως συµβαίνει πάνω από τη Γη. Οχι πολύ µακριά, ένα διακριτικό µονοπάτι κατεβαίνει σε ένα υπόγειο µπούνκερ, όπου οµάδες Ουκρανών στρατιωτών παρακολουθούν ρωσικούς κατασκοπευτικούς δορυφόρους και συνοµιλίες µεταξύ Ρώσων διοικητών. Στην οθόνη, µία κόκκινη γραµµή ανιχνεύει την πορεία ενός εκρηκτικού drone, το οποίο ξεκινά από ένα σηµείο στην κεντρική Ουκρανία, περνάει µέσα από τα ρωσικά συστήµατα αεράµυνας για να πλήξει ένα στόχο στη ρωσική πόλη Ροστόφ.
Το υπόγειο µπούνκερ χτίστηκε για να αντικαταστήσει το κατεστραµµένο κέντρο διοίκησης τους µήνες µετά τη ρωσική εισβολή. Τώρα είναι ένα µυστικό νευραλγικό σηµείο για τον ουκρανικό στρατό. Υπάρχει ένα ακόµη µυστικό: η βάση χρηµατοδοτήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου και εξοπλίστηκε µερικώς από τη CIA. «Εκατόν δέκα τοις εκατό», είπε ο στρατηγός Σέρχι Ντβορέτσκι, ανώτατος διοικητής στον τοµέα της συγκέντρωσης πληροφοριών.
Στον πόλεµο που µπαίνει στον τρίτο του χρόνο και έχει στοιχίσει τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, αυτή η συνεργασία ΗΠΑ Ουκρανίας είναι ακρογωνιαίος λίθος για την αµυντική ικανότητα της Ουκρανίας. Η CIA και άλλες αµερικανικές µυστικές υπηρεσίες παρέχουν πληροφορίες για στοχευµένα πυραυλικά πλήγµατα, παρακολουθούν τις κινήσεις των ρωσικών στρατευµάτων και βοηθούν στην υποστήριξη κατασκοπευτικών δικτύων.
∆εκαετής συνεργασία
Η συνεργασία αυτή, πάντως, δεν είναι δηµιούργηµα του πολέµου, ούτε είναι η Ουκρανία η µοναδική χώρα που ωφελείται. Ξεκίνησε πριν από µία δεκαετία και συνεχίστηκε επί προεδρίας τριών διαφορετικών προέδρων των ΗΠΑ, ενώ προωθήθηκε από πρόσωπα σε θέσεις-κλειδιά που ανέλαβαν τεράστιο ρίσκο. Μεταµόρφωσε την Ουκρανία, των οποίων οι µυστικές υπηρεσίες θεωρούνταν επί µακρόν διάτρητες από Ρώσους κατασκόπους, σε έναν από τους σηµαντικότερους εταίρους της Ουάσιγκτον στην ανταλλαγή πληροφοριών κατά του Κρεµλίνου.
Το κέντρο παρακολουθήσεων µέσα στο ουκρανικό δάσος είναι µέρος του δικτύου κατασκοπευτικών βάσεων που υποστηρίζονται από τη CIA και κατασκευάστηκαν τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το δίκτυο αυτό περιλαµβάνει 12 µυστικές τοποθεσίες κατά µήκος των ρωσικών συνόρων. Πριν από τον πόλεµο, οι Ουκρανοί απέδειξαν τις δυνατότητές τους στους Αµερικανούς, συγκεντρώνοντας συνοµιλίες που αποδείκνυαν την ανάµειξη της Ρωσίας στην κατάρριψη του αεροσκάφους της Malaysia Airlines το 2014. Επιπλέον, βοήθησαν τους Αµερικανούς να εντοπίσουν Ρώσους κατασκόπους που αναµείχθηκαν στις αµερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016.
Γύρω στο 2016, η CIA άρχισε να εκπαιδεύει µια επίλεκτη ουκρανική µονάδα ειδικών δυνάµεων, γνωστή ως 2245, η οποία κατέσχε ρωσικά drones και εξοπλισµό επικοινωνιών ώστε να µπορέσουν οι τεχνικοί της CIA να αποκωδικοποιήσουν τα κρυπτογραφηµένα συστήµατα της Μόσχας. (Ενας αξιωµατούχος της µονάδας ήταν ο Κιρίλο Μπουντάνοφ, ο στρατηγός που ηγείται των µυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας σήµερα.)
Η CIA βοήθησε επίσης στην εκπαίδευση µιας νέας γενιάς Ουκρανών κατασκόπων που έδρασαν µέσα στη Ρωσία, στην Ευρώπη, στην Κούβα και σε άλλες περιοχές όπου οι Ρώσοι έχουν ισχυρή παρουσία.
Η σχέση είναι τόσο εδραιωµένη, ώστε οι άνδρες της CIA παρέµειναν σε ένα αποµακρυσµένο σηµείο στη δυτική Ουκρανία όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν αποµάκρυνε όλο το προσωπικό των ΗΠΑ µερικές εβδοµάδες πριν από την εισβολή, τον Φεβρουάριο του 2022. Στη διάρκεια της εισβολής, οι αξιωµατούχοι αυτοί παρείχαν ζωτικής σηµασίας πληροφορίες, π.χ. πού ακριβώς σχεδίαζαν να επιτεθούν οι Ρώσοι και ποια οπλικά συστήµατα σκόπευαν να χρησιµοποιήσουν. «Χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατο να αντισταθούµε στους Ρώσους ή να τους νικήσουµε», ανέφερε ο Ιβάν Μπακάνοφ, ο οποίος τότε ήταν επικεφαλής της αντικατασκοπείας. Λεπτοµέρειες αυτής της συνεργασίας, πολλές εκ των οποίων δηµοσιοποιούνται για πρώτη φορά από τους New York Times, κρατούνταν µυστικές επί µία δεκαετία.
Τα δίκτυα αυτά είναι σηµαντικότερα από ποτέ, καθώς η Ρωσία είναι στην επίθεση και η Ουκρανία εξαρτάται από τις δολιοφθορές και τα χτυπήµατα µε πυραύλους µεγάλου βεληνεκούς, που προϋποθέτουν κατασκόπους βαθιά στις γραµµές του εχθρού. Επίσης κινδυνεύουν σοβαρά, αφού σε περίπτωση που οι Ρεπουµπλικανοί σταµατήσουν τη χρηµατοδότηση προς το Κίεβο, η CIA ίσως υποχρεωθεί να προβεί σε περικοπές των δραστηριοτήτων της στη χώρα.
Προς το τέλος του 2021, ο Πούτιν σκεφτόταν αν θα εξαπολύσει µια ολοµέτωπη εισβολή στην Ουκρανία, όταν συνάντησε τον επικεφαλής µιας από τις ρωσικές µυστικές υπηρεσίες. Εκείνος του είπε ότι η CIA, µαζί µε τη βρετανική MI6 ελέγχουν την Ουκρανία, µετατρέποντάς τη σε ορµητήριο επιχειρήσεων κατά της Μόσχας. Η έρευνα των Times δείχνει ότι ο Πούτιν και οι σύµβουλοί του διάβασαν λανθασµένα την κατάσταση: η CIA δεν βιάστηκε να διεισδύσει στην Ουκρανία. Αντίθετα, οι ΗΠΑ ήταν αρκετά διστακτικές επειδή φοβόνταν ότι οι Ουκρανοί αξιωµατούχοι ήταν αναξιόπιστοι και επειδή ανησυχούσαν µήπως προκαλέσουν το Κρεµλίνο.
Ενας στενός κύκλος Ουκρανών αξιωµατούχων κατάφερε σταδιακά να γίνει απαραίτητος στους Αµερικανούς. Το 2015, ο στρατηγός Βαλερί Κοντρατιούκ, επικεφαλής των µυστικών υπηρεσιών, έφτασε σε µια συνάντηση µε τον αναπληρωτή σταθµάρχη της CIA και χωρίς καµία προειδοποίηση του έδωσε ένα πακέτο άκρως διαβαθµισµένων αρχείων. Περιείχε µυστικά για τον βόρειο στόλο του ρωσικού ναυτικού, συµπεριλαµβανοµένων λεπτοµερειών για τα σχέδια του τελευταίου ρωσικού πυρηνικού υποβρυχίου. Λίγο αργότερα, αξιωµατούχοι της CIA αναχωρούσαν συστηµατικά από το γραφείο του µε σακίδια γεµάτα έγγραφα. «Καταλάβαµε ότι έπρεπε να οικοδοµήσουµε συνθήκες εµπιστοσύνης», εξήγησε ο Κοντρατιούκ.
Σύννεφα που διαλύθηκαν
Οταν το 2016 οι Ουκρανοί άρχισαν να γίνονται ανυπόµονοι και ξεκίνησαν τις απόπειρες δολοφονίας και άλλες φονικές επιχειρήσεις, που παραβίαζαν τους όρους στους οποίους νόµιζε ο Λευκός Οίκος ότι είχαν συµφωνήσει, η Ουάσιγκτον απείλησε να διακόψει την υποστήριξη. ∆εν υλοποίησε, όµως, ποτέ την απειλή.
Ολα άρχισαν µε δύο τηλεφωνήµατα, στις 24 Φεβρουαρίου 2014, ακριβώς οκτώ χρόνια πριν από την εισβολή. Ο νέος διοικητής των µυστικών υπηρεσιών, Βάλεντιν Ναλιβαϊτσένκο, έφτασε στα κεντρικά γραφεία και βρήκε µια στοίβα καµένων αρχείων στην αυλή. Υπολογιστές είχαν µολυνθεί µε ρωσικό κακόβουλο λογισµικό, κάποιοι σκληροί δίσκοι είχαν διαγραφεί πλήρως. Πήγε στο γραφείο του και κάλεσε τον σταθµάρχη της CIA και τον τοπικό διοικητή της MI6. Ηταν σχεδόν µεσάνυχτα, τους ζήτησε να έρθουν στο κτίριο και ζήτησε τη συνδροµή τους, προτείνοντας µια τριµερή συνεργασία. Η κατάσταση έγινε γρήγορα πιο επικίνδυνη. Ενα αεροσκάφος µε τον Τζον Μπρέναν, τότε διευθυντή της CIA, προσγειώθηκε στο Κίεβο. Ζήτησε η σχέση να ακολουθήσει τον ρυθµό που ταιριάζει στην υπηρεσία, αφού η CIA δεν ήξερε πόσο θα παραµείνει στην εξουσία η φιλοδυτική κυβέρνηση στην Ουκρανία.
Στην Ουάσιγκτον, οι σύµβουλοι του τότε προέδρου Μπαράκ Οµπάµα ανησυχούσαν σφόδρα µήπως προκαλέσουν την οργή της Μόσχας. Ετσι εκπόνησαν µυστικούς κανόνες, τους οποίους ορισµένοι µέσα στην υπηρεσία έβλεπαν σαν «χειροπέδες». Το αποτέλεσµα ήταν µια ευαίσθητη ισορροπία, που πυροδοτούσε διαρκείς εντάσεις.
Από κοινού µε τον Κοντρατιούκ ο Ναλιβαϊτσένκο σύστησαν µια παραστρατιωτική µονάδα που διενεργούσε επιχειρήσεις και συγκέντρωνε πληροφορίες, τις οποίες δεν παρείχαν η CIA και η MI6. Γνωστή ως πέµπτο διευθυντήριο, η µονάδα αποτελείτο από αξιωµατούχους γεννηµένους µετά την ανεξαρτησία της Ουκρανία. «∆εν ήξεραν καν τι είναι η Σοβιετική Ενωση», επισήµανε ο Κοντρατιούκ. Εντυπωσίασαν τη CIA όταν παρείχαν ακριβείς πληροφορίες για την κατάρριψη του µαλαισιανού αεροσκάφους. Κι εκείνη µε τη σειρά της αποφάσισε να εξοπλίσει και εκπαιδεύσει τη µονάδα. «Οι Ουκρανοί ήθελαν ψάρι κι εµείς για πολιτικούς λόγους δεν µπορούσαµε να τους το φέρουµε. Είχαµε όµως τη χαρά να τους µάθουµε να ψαρεύουν και τους δώσαµε εξοπλισµό για ψάρεµα», ανέφερε Αµερικανός αξιωµατούχος.
Ο «Αγιος Βασίλης»
Το 2015, στο πλαίσιο ανασχηµατισµού στις µυστικές υπηρεσίες, ο Κοντρατιούκ τοποθετήθηκε επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, HUR, που είχε την αρµοδιότητα να συγκεντρώνει πληροφορίες στο εξωτερικό, άρα και στη Ρωσία. Λίγο πριν από τον διορισµό του είχε επισκεφθεί το αρχηγείο της CIA στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια, όπου γνωρίστηκε µε έναν αξιωµατούχο της υπηρεσίας, διασκεδαστικό µε ένα θαµνώδες µούσι, ο οποίος έµελλε να γίνει ο επόµενος σταθµάρχης στο Κίεβο. Ο νέος σταθµάρχης άρχισε να τον συναντά συχνά στο γραφείο του, που ήταν διακοσµηµένο µε ένα ενυδρείο µε κίτρινα και µπλε ψάρια (στα εθνικά χρώµατα της Ουκρανίας), τα οποία κολυµπούσαν γύρω από ένα αντίγραφο ρωσικού υποβρυχίου. Οι δύο άνδρες έγιναν στενοί φίλοι, γεγονός που οδήγησε σε σύσφιγξη των δύο υπηρεσιών. Οι Ουκρανοί έδωσαν στον νέο σταθµάρχη ένα χαϊδευτικό παρατσούκλι: Αγιος Βασίλης.
Σήµερα ο στενός δρόµος προς τη µυστική βάση είναι περικυκλωµένος µε ναρκοπέδια. Με χρήµατα και εξοπλισµό της CIA ξεκίνησε η ανοικοδόµηση της βάσης, που είχε καταστραφεί από ρωσικούς πυραύλους. Για να αποφευχθεί, όµως, ο εντοπισµός των δραστηριοτήτων της, εκείνες συνεχίστηκαν υπόγεια. Οι Ουκρανοί υπάλληλοι αποφάσισαν να εργάζονται µόνο τις νύχτες και όταν οι ρωσικοί δορυφόροι δεν ήταν πάνω από τα κεφάλια τους. Οι εργαζόµενοι πάρκαραν τα αυτοκίνητά τους σε µεγάλη απόσταση.
Η CIA επέβλεπε επίσης εκπαιδευτικό πρόγραµµα που είχε στόχο να µάθει στους Ουκρανούς πώς να χρησιµοποιούν ψεύτικες ταυτότητες για να κλέψουν µυστικά από τη Ρωσία. Το πρόγραµµα µε την ονοµασία «Επιχείρηση Χρυσόψαρο» αντλεί το όνοµά του από ένα ανέκδοτο, στο οποίο ένα ρωσόφωνο χρυσόψαρο προσφέρει σε δύο Εσθονούς ευχές µε αντάλλαγµα την ελευθερία του. Το ανέκδοτο τελειώνει όταν ο ένας Εσθονός λιώνει το κεφάλι του ψαριού µε µια πέτρα, εξηγώντας ότι οτιδήποτε µιλάει ρωσικά δεν είναι έµπιστο. Οι αξιωµατούχοι της επιχείρησης αναπτύχθηκαν τελικά σε 12 νέες βάσεις, που κατασκευάστηκαν κατά µήκος των ρωσικών συνόρων. Από κάθε µία εξ αυτών, Ουκρανοί αξιωµατούχοι διοικούσαν δίκτυα πρακτόρων, που συγκέντρωναν πληροφορίες µέσα στη Ρωσία.
Τη στενή συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών ΗΠΑ - Ουκρανίας αποκαλύπτει δημοσίευμα των New York Times, που περιγράφει τον ρόλο 12 μυστικών βάσεων κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία. Η συνδρομή της CIA στον αγώνα της Ουκρανίας κατά του Κρεμλίνου δεν είναι απόρροια του πολέμου, αλλά χρονολογείται επί δέκα χρόνια. Αποδεικνύεται ζωτικής σημασίας σήμερα, αφού εξασφαλίζει στο Κίεβο πληροφορίες για στοχευμένα πυραυλικά πλήγματα και τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων.
Σκαρφαλωµένη σε ένα πυκνό δάσος, η ουκρανική στρατιωτική βάση µοιάζει εγκαταλελειµµένη και κατεστραµµένη. Το διοικητικό της κέντρο είναι ένα απανθρακωµένο κέλυφος, θύµα µιας σειράς ρωσικών πυραυλικών επιθέσεων στην αρχή του πολέµου. Αυτό όµως συµβαίνει πάνω από τη Γη. Οχι πολύ µακριά, ένα διακριτικό µονοπάτι κατεβαίνει σε ένα υπόγειο µπούνκερ, όπου οµάδες Ουκρανών στρατιωτών παρακολουθούν ρωσικούς κατασκοπευτικούς δορυφόρους και συνοµιλίες µεταξύ Ρώσων διοικητών. Στην οθόνη, µία κόκκινη γραµµή ανιχνεύει την πορεία ενός εκρηκτικού drone, το οποίο ξεκινά από ένα σηµείο στην κεντρική Ουκρανία, περνάει µέσα από τα ρωσικά συστήµατα αεράµυνας για να πλήξει ένα στόχο στη ρωσική πόλη Ροστόφ.
Το υπόγειο µπούνκερ χτίστηκε για να αντικαταστήσει το κατεστραµµένο κέντρο διοίκησης τους µήνες µετά τη ρωσική εισβολή. Τώρα είναι ένα µυστικό νευραλγικό σηµείο για τον ουκρανικό στρατό. Υπάρχει ένα ακόµη µυστικό: η βάση χρηµατοδοτήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου και εξοπλίστηκε µερικώς από τη CIA. «Εκατόν δέκα τοις εκατό», είπε ο στρατηγός Σέρχι Ντβορέτσκι, ανώτατος διοικητής στον τοµέα της συγκέντρωσης πληροφοριών.
Στον πόλεµο που µπαίνει στον τρίτο του χρόνο και έχει στοιχίσει τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, αυτή η συνεργασία ΗΠΑ Ουκρανίας είναι ακρογωνιαίος λίθος για την αµυντική ικανότητα της Ουκρανίας. Η CIA και άλλες αµερικανικές µυστικές υπηρεσίες παρέχουν πληροφορίες για στοχευµένα πυραυλικά πλήγµατα, παρακολουθούν τις κινήσεις των ρωσικών στρατευµάτων και βοηθούν στην υποστήριξη κατασκοπευτικών δικτύων.
∆εκαετής συνεργασία
Η συνεργασία αυτή, πάντως, δεν είναι δηµιούργηµα του πολέµου, ούτε είναι η Ουκρανία η µοναδική χώρα που ωφελείται. Ξεκίνησε πριν από µία δεκαετία και συνεχίστηκε επί προεδρίας τριών διαφορετικών προέδρων των ΗΠΑ, ενώ προωθήθηκε από πρόσωπα σε θέσεις-κλειδιά που ανέλαβαν τεράστιο ρίσκο. Μεταµόρφωσε την Ουκρανία, των οποίων οι µυστικές υπηρεσίες θεωρούνταν επί µακρόν διάτρητες από Ρώσους κατασκόπους, σε έναν από τους σηµαντικότερους εταίρους της Ουάσιγκτον στην ανταλλαγή πληροφοριών κατά του Κρεµλίνου.
Το κέντρο παρακολουθήσεων µέσα στο ουκρανικό δάσος είναι µέρος του δικτύου κατασκοπευτικών βάσεων που υποστηρίζονται από τη CIA και κατασκευάστηκαν τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το δίκτυο αυτό περιλαµβάνει 12 µυστικές τοποθεσίες κατά µήκος των ρωσικών συνόρων. Πριν από τον πόλεµο, οι Ουκρανοί απέδειξαν τις δυνατότητές τους στους Αµερικανούς, συγκεντρώνοντας συνοµιλίες που αποδείκνυαν την ανάµειξη της Ρωσίας στην κατάρριψη του αεροσκάφους της Malaysia Airlines το 2014. Επιπλέον, βοήθησαν τους Αµερικανούς να εντοπίσουν Ρώσους κατασκόπους που αναµείχθηκαν στις αµερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016.
Γύρω στο 2016, η CIA άρχισε να εκπαιδεύει µια επίλεκτη ουκρανική µονάδα ειδικών δυνάµεων, γνωστή ως 2245, η οποία κατέσχε ρωσικά drones και εξοπλισµό επικοινωνιών ώστε να µπορέσουν οι τεχνικοί της CIA να αποκωδικοποιήσουν τα κρυπτογραφηµένα συστήµατα της Μόσχας. (Ενας αξιωµατούχος της µονάδας ήταν ο Κιρίλο Μπουντάνοφ, ο στρατηγός που ηγείται των µυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας σήµερα.)
Η CIA βοήθησε επίσης στην εκπαίδευση µιας νέας γενιάς Ουκρανών κατασκόπων που έδρασαν µέσα στη Ρωσία, στην Ευρώπη, στην Κούβα και σε άλλες περιοχές όπου οι Ρώσοι έχουν ισχυρή παρουσία.
Η σχέση είναι τόσο εδραιωµένη, ώστε οι άνδρες της CIA παρέµειναν σε ένα αποµακρυσµένο σηµείο στη δυτική Ουκρανία όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν αποµάκρυνε όλο το προσωπικό των ΗΠΑ µερικές εβδοµάδες πριν από την εισβολή, τον Φεβρουάριο του 2022. Στη διάρκεια της εισβολής, οι αξιωµατούχοι αυτοί παρείχαν ζωτικής σηµασίας πληροφορίες, π.χ. πού ακριβώς σχεδίαζαν να επιτεθούν οι Ρώσοι και ποια οπλικά συστήµατα σκόπευαν να χρησιµοποιήσουν. «Χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατο να αντισταθούµε στους Ρώσους ή να τους νικήσουµε», ανέφερε ο Ιβάν Μπακάνοφ, ο οποίος τότε ήταν επικεφαλής της αντικατασκοπείας. Λεπτοµέρειες αυτής της συνεργασίας, πολλές εκ των οποίων δηµοσιοποιούνται για πρώτη φορά από τους New York Times, κρατούνταν µυστικές επί µία δεκαετία.
Τα δίκτυα αυτά είναι σηµαντικότερα από ποτέ, καθώς η Ρωσία είναι στην επίθεση και η Ουκρανία εξαρτάται από τις δολιοφθορές και τα χτυπήµατα µε πυραύλους µεγάλου βεληνεκούς, που προϋποθέτουν κατασκόπους βαθιά στις γραµµές του εχθρού. Επίσης κινδυνεύουν σοβαρά, αφού σε περίπτωση που οι Ρεπουµπλικανοί σταµατήσουν τη χρηµατοδότηση προς το Κίεβο, η CIA ίσως υποχρεωθεί να προβεί σε περικοπές των δραστηριοτήτων της στη χώρα.
Προς το τέλος του 2021, ο Πούτιν σκεφτόταν αν θα εξαπολύσει µια ολοµέτωπη εισβολή στην Ουκρανία, όταν συνάντησε τον επικεφαλής µιας από τις ρωσικές µυστικές υπηρεσίες. Εκείνος του είπε ότι η CIA, µαζί µε τη βρετανική MI6 ελέγχουν την Ουκρανία, µετατρέποντάς τη σε ορµητήριο επιχειρήσεων κατά της Μόσχας. Η έρευνα των Times δείχνει ότι ο Πούτιν και οι σύµβουλοί του διάβασαν λανθασµένα την κατάσταση: η CIA δεν βιάστηκε να διεισδύσει στην Ουκρανία. Αντίθετα, οι ΗΠΑ ήταν αρκετά διστακτικές επειδή φοβόνταν ότι οι Ουκρανοί αξιωµατούχοι ήταν αναξιόπιστοι και επειδή ανησυχούσαν µήπως προκαλέσουν το Κρεµλίνο.
Ενας στενός κύκλος Ουκρανών αξιωµατούχων κατάφερε σταδιακά να γίνει απαραίτητος στους Αµερικανούς. Το 2015, ο στρατηγός Βαλερί Κοντρατιούκ, επικεφαλής των µυστικών υπηρεσιών, έφτασε σε µια συνάντηση µε τον αναπληρωτή σταθµάρχη της CIA και χωρίς καµία προειδοποίηση του έδωσε ένα πακέτο άκρως διαβαθµισµένων αρχείων. Περιείχε µυστικά για τον βόρειο στόλο του ρωσικού ναυτικού, συµπεριλαµβανοµένων λεπτοµερειών για τα σχέδια του τελευταίου ρωσικού πυρηνικού υποβρυχίου. Λίγο αργότερα, αξιωµατούχοι της CIA αναχωρούσαν συστηµατικά από το γραφείο του µε σακίδια γεµάτα έγγραφα. «Καταλάβαµε ότι έπρεπε να οικοδοµήσουµε συνθήκες εµπιστοσύνης», εξήγησε ο Κοντρατιούκ.
Σύννεφα που διαλύθηκαν
Οταν το 2016 οι Ουκρανοί άρχισαν να γίνονται ανυπόµονοι και ξεκίνησαν τις απόπειρες δολοφονίας και άλλες φονικές επιχειρήσεις, που παραβίαζαν τους όρους στους οποίους νόµιζε ο Λευκός Οίκος ότι είχαν συµφωνήσει, η Ουάσιγκτον απείλησε να διακόψει την υποστήριξη. ∆εν υλοποίησε, όµως, ποτέ την απειλή.
Ολα άρχισαν µε δύο τηλεφωνήµατα, στις 24 Φεβρουαρίου 2014, ακριβώς οκτώ χρόνια πριν από την εισβολή. Ο νέος διοικητής των µυστικών υπηρεσιών, Βάλεντιν Ναλιβαϊτσένκο, έφτασε στα κεντρικά γραφεία και βρήκε µια στοίβα καµένων αρχείων στην αυλή. Υπολογιστές είχαν µολυνθεί µε ρωσικό κακόβουλο λογισµικό, κάποιοι σκληροί δίσκοι είχαν διαγραφεί πλήρως. Πήγε στο γραφείο του και κάλεσε τον σταθµάρχη της CIA και τον τοπικό διοικητή της MI6. Ηταν σχεδόν µεσάνυχτα, τους ζήτησε να έρθουν στο κτίριο και ζήτησε τη συνδροµή τους, προτείνοντας µια τριµερή συνεργασία. Η κατάσταση έγινε γρήγορα πιο επικίνδυνη. Ενα αεροσκάφος µε τον Τζον Μπρέναν, τότε διευθυντή της CIA, προσγειώθηκε στο Κίεβο. Ζήτησε η σχέση να ακολουθήσει τον ρυθµό που ταιριάζει στην υπηρεσία, αφού η CIA δεν ήξερε πόσο θα παραµείνει στην εξουσία η φιλοδυτική κυβέρνηση στην Ουκρανία.
Στην Ουάσιγκτον, οι σύµβουλοι του τότε προέδρου Μπαράκ Οµπάµα ανησυχούσαν σφόδρα µήπως προκαλέσουν την οργή της Μόσχας. Ετσι εκπόνησαν µυστικούς κανόνες, τους οποίους ορισµένοι µέσα στην υπηρεσία έβλεπαν σαν «χειροπέδες». Το αποτέλεσµα ήταν µια ευαίσθητη ισορροπία, που πυροδοτούσε διαρκείς εντάσεις.
Από κοινού µε τον Κοντρατιούκ ο Ναλιβαϊτσένκο σύστησαν µια παραστρατιωτική µονάδα που διενεργούσε επιχειρήσεις και συγκέντρωνε πληροφορίες, τις οποίες δεν παρείχαν η CIA και η MI6. Γνωστή ως πέµπτο διευθυντήριο, η µονάδα αποτελείτο από αξιωµατούχους γεννηµένους µετά την ανεξαρτησία της Ουκρανία. «∆εν ήξεραν καν τι είναι η Σοβιετική Ενωση», επισήµανε ο Κοντρατιούκ. Εντυπωσίασαν τη CIA όταν παρείχαν ακριβείς πληροφορίες για την κατάρριψη του µαλαισιανού αεροσκάφους. Κι εκείνη µε τη σειρά της αποφάσισε να εξοπλίσει και εκπαιδεύσει τη µονάδα. «Οι Ουκρανοί ήθελαν ψάρι κι εµείς για πολιτικούς λόγους δεν µπορούσαµε να τους το φέρουµε. Είχαµε όµως τη χαρά να τους µάθουµε να ψαρεύουν και τους δώσαµε εξοπλισµό για ψάρεµα», ανέφερε Αµερικανός αξιωµατούχος.
Ο «Αγιος Βασίλης»
Το 2015, στο πλαίσιο ανασχηµατισµού στις µυστικές υπηρεσίες, ο Κοντρατιούκ τοποθετήθηκε επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, HUR, που είχε την αρµοδιότητα να συγκεντρώνει πληροφορίες στο εξωτερικό, άρα και στη Ρωσία. Λίγο πριν από τον διορισµό του είχε επισκεφθεί το αρχηγείο της CIA στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια, όπου γνωρίστηκε µε έναν αξιωµατούχο της υπηρεσίας, διασκεδαστικό µε ένα θαµνώδες µούσι, ο οποίος έµελλε να γίνει ο επόµενος σταθµάρχης στο Κίεβο. Ο νέος σταθµάρχης άρχισε να τον συναντά συχνά στο γραφείο του, που ήταν διακοσµηµένο µε ένα ενυδρείο µε κίτρινα και µπλε ψάρια (στα εθνικά χρώµατα της Ουκρανίας), τα οποία κολυµπούσαν γύρω από ένα αντίγραφο ρωσικού υποβρυχίου. Οι δύο άνδρες έγιναν στενοί φίλοι, γεγονός που οδήγησε σε σύσφιγξη των δύο υπηρεσιών. Οι Ουκρανοί έδωσαν στον νέο σταθµάρχη ένα χαϊδευτικό παρατσούκλι: Αγιος Βασίλης.
Σήµερα ο στενός δρόµος προς τη µυστική βάση είναι περικυκλωµένος µε ναρκοπέδια. Με χρήµατα και εξοπλισµό της CIA ξεκίνησε η ανοικοδόµηση της βάσης, που είχε καταστραφεί από ρωσικούς πυραύλους. Για να αποφευχθεί, όµως, ο εντοπισµός των δραστηριοτήτων της, εκείνες συνεχίστηκαν υπόγεια. Οι Ουκρανοί υπάλληλοι αποφάσισαν να εργάζονται µόνο τις νύχτες και όταν οι ρωσικοί δορυφόροι δεν ήταν πάνω από τα κεφάλια τους. Οι εργαζόµενοι πάρκαραν τα αυτοκίνητά τους σε µεγάλη απόσταση.
Η CIA επέβλεπε επίσης εκπαιδευτικό πρόγραµµα που είχε στόχο να µάθει στους Ουκρανούς πώς να χρησιµοποιούν ψεύτικες ταυτότητες για να κλέψουν µυστικά από τη Ρωσία. Το πρόγραµµα µε την ονοµασία «Επιχείρηση Χρυσόψαρο» αντλεί το όνοµά του από ένα ανέκδοτο, στο οποίο ένα ρωσόφωνο χρυσόψαρο προσφέρει σε δύο Εσθονούς ευχές µε αντάλλαγµα την ελευθερία του. Το ανέκδοτο τελειώνει όταν ο ένας Εσθονός λιώνει το κεφάλι του ψαριού µε µια πέτρα, εξηγώντας ότι οτιδήποτε µιλάει ρωσικά δεν είναι έµπιστο. Οι αξιωµατούχοι της επιχείρησης αναπτύχθηκαν τελικά σε 12 νέες βάσεις, που κατασκευάστηκαν κατά µήκος των ρωσικών συνόρων. Από κάθε µία εξ αυτών, Ουκρανοί αξιωµατούχοι διοικούσαν δίκτυα πρακτόρων, που συγκέντρωναν πληροφορίες µέσα στη Ρωσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου