Μιλώντας στα «ΝΕΑ», συγγενείς των θυμάτων και βουλευτές που συμμετέχουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής αναδεικνύουν ζητήματα όπως η αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος, παραλείψεις στην έρευνα, με πιο ηχηρή τη μη συλλογή του βιντεοληπτικού υλικού που κατέγραφε τις κινήσεις της εμπορικής αμαξοστοιχίας, καθώς και πού οφείλεται η ένταση της έκρηξης και της πυρκαγιάς που προκλήθηκε από τη μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων. Θέτουν ακόμα ερωτήματα αναφορικά με το είδος του φορτίου που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία, μετά και τον εντοπισμό στον τόπο του δυστυχήματος της χημικής ουσίας ξυλόλιο, ενός διαλύτη που, μεταξύ άλλων, χρησιμοποιείται στη νοθεία καυσίμων....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 24-25/02/24

Πέντε ερωτήματα και σκιές 

για την τραγωδία των Τεμπών

Συγγενείς των θυμάτων και βουλευτές που συμμετέχουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής μιλώντας στα «ΝΕΑ» αναδεικνύουν ζητήματα όπως η αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΟΥΡΜΟΥΡΗ

Αναπάντητα ερωτήματα εξακολουθούν να αιωρούνται πάνω από τη νότια απόληξη της κοιλάδας των Τεμπών, όπου λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 η αμαξοστοιχία Intercity 62 συγκρούστηκε μετωπικά με τον εμπορικό συρμό 63503 με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 57 άνθρωποι και να τραυματιστούν άλλοι 85. Ερωτήματα που αφορούν τόσο τους παράγοντες που οδήγησαν στο σοβαρότερο δυστύχημα στην ιστορία των ελληνικών σιδηροδρόμων όσο και τις κινήσεις των Αρχών την «επόμενη μέρα» της τραγωδίας.

Μιλώντας στα «ΝΕΑ», συγγενείς των θυμάτων και βουλευτές που συμμετέχουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής αναδεικνύουν ζητήματα όπως η αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος, παραλείψεις στην έρευνα, με πιο ηχηρή τη μη συλλογή του βιντεοληπτικού υλικού που κατέγραφε τις κινήσεις της εμπορικής αμαξοστοιχίας, καθώς και πού οφείλεται η ένταση της έκρηξης και της πυρκαγιάς που προκλήθηκε από τη μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων. Θέτουν ακόμα ερωτήματα αναφορικά με το είδος του φορτίου που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία, μετά και τον εντοπισμό στον τόπο του δυστυχήματος της χημικής ουσίας ξυλόλιο, ενός διαλύτη που, μεταξύ άλλων, χρησιμοποιείται στη νοθεία καυσίμων.

Εκρηξη και πυρκαγιά

Η έκρηξη που προκλήθηκε από τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών έχει καταγραφεί σε βίντεο από κάμερα ασφαλείας, το οποίο είναι διαθέσιμο στο Διαδίκτυο. Αν και χαμηλής ανάλυσης, στο βίντεο φαίνεται μια αρχική λευκή λάμψη που κατόπιν μετατρέπεται σε μια μεγάλη «μπάλα» φωτιάς. Επισήμως η έκρηξη αποδόθηκε στην ανάφλεξη των βάρους 7,5 τόνων ελαίων σιλικόνης που έφεραν οι μετασχηματιστές των ηλεκτραμαξών. Ωστόσο, όπως αποκάλυψαν στις 4 Ιανουαρίου «ΤΑ ΝΕΑ», η κατασκευάστρια εταιρεία Siemens δεν επιβεβαιώνει την εκδοχή αυτή, αναφέροντας σε πολυσέλιδη αναφορά ότι το εν λόγω έλαιο τηρεί τις διεθνείς προδιαγραφές και τα πρότυπα της Διεθνούς Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής (IEC) για εξαιρετικά χαμηλό βαθμό ανάφλεξης.

«Για εμάς δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη πού οφείλεται η έκρηξη και η φωτιά» λέει στα «ΝΕΑ» η Δέσποινα Γκανίδου, μητέρα του 22χρονου Γιώργου Παπάζογλου που έχασε τη ζωή του στο δυστύχημα. «Εχουμε επιφυλάξεις για την ερμηνεία των δικαστικών πραγματογνωμόνων, ότι οφείλεται στα έλαια των μετασχηματιστών. Η έκρηξη είχε διάμετρο 80 μέτρα, ενώ πυροσβέστες που επιχείρησαν στον τόπο του δυστυχήματος είχαν χημικά εγκαύματα που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν» τονίζει, εξηγώντας ότι η έμφαση στη φωτιά οφείλεται στο ότι αν δεν είχε εκδηλωθεί «είναι πιθανό να ήταν μικρότερος ο αριθμός των θυμάτων».

«Η φωτιά που ακολούθησε είχε καθοριστική σημασία. Υπάρχουν μαρτυρίες για ανθρώπους που ούρλιαζαν, γιατί είχαν επιβιώσει της σύγκρουσης. Υπάρχουν γονείς που πήρανε στα χέρια τους δύο κόκαλα. Δεν είναι μικρή λεπτομέρεια» προσθέτει η Σμαρώ Οικού, αδελφή του μηχανοδηγού Δημήτρη Οικού που επέστρεφε ως επιβάτης στη Θεσσαλονίκη. «Αν αναλύσετε τα καρέ της φωτιάς, καταγράφονται τρία μανιτάρια. Τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να το προκαλέσουν αυτό» σημειώνει.

«Κατά τη γνώμη μας το ζήτημα της έκρηξης και της πυρκαγιάς, που ευθύνεται για τον θάνατο πολλών από τα νέα παιδιά που σκοτώθηκαν στα Τέμπη, δεν έχει φωτιστεί από την εξεταστική επιτροπή» τονίζει από την πλευρά του ο βουλευτής του ΚΚΕ και μέλος της Επιτροπής Νίκος Καραθανασόπουλος, σημειώνοντας ότι συναφές ερώτημα αποτελεί το εάν τα βαγόνια της επιβατικής αμαξοστοιχίας πληρούσαν τις προδιαγραφές πυρασφάλειας.

Αλλοίωση του χώρου

Λίγα εικοσιτετράωρα μετά το δυστύχημα, ξεκίνησε η επιχείρηση απομάκρυνσης των συντριμμιών από το σημείο της μετωπικής σύγκρουσης των δύο τρένων. Στη συνέχεια, όπως περιγράφει η Δέσποινα Γκανίδου, «μπήκαν «φαγάνες» που απομάκρυναν το επιφανειακό χώμα σε βάθος – σίγουρα – 80 εκατοστών, ίσως και περισσότερο». Ποσότητες χώματος μεταφέρθηκαν στην περιοχή Κουλούρι της Λάρισας, όπου βρίσκονται και τα κατεστραμμένα βαγόνια. «Η αλλοίωση έγινε χωρίς άδεια από τις δικαστικές αρχές και ενώ ο νόμος για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών που ψηφίστηκε στις αρχές του 2023 προβλέπει διαφύλαξη των αποδεικτικών στοιχείων» συνεχίζει η μητέρα του 22χρονου θύματος. «Το χώμα που απομακρύνθηκε ήταν εμποτισμένο με πάρα πολλά αποδεικτικά στοιχεία» συμπληρώνει, κάνοντας λόγο για ύβρι προς τους νεκρούς «γιατί σε αυτά τα χώματα ήταν οι στάχτες τους». Οπως περιγράφει, ο χώρος του δυστυχήματος κατόπιν καλύφθηκε με κροκάλα, χαλίκι, άμμο και πίσσα.

«Το σημείο που μπάζωσαν δεν εμπόδιζε με κανέναν τρόπο την κυκλοφορία» υπογραμμίζει η Σμαρώ Οικού, καταγγέλλοντας ότι οι Αρχές «δεν περίμεναν τον ανακριτή και τους δικούς μας πραγματογνώμονες». «Για να μη μιλήσω για την ασέβεια στους ανθρώπους μας. Γιατί το γενετικό υλικό είναι ένας πολύ κόσμιος τρόπος να πεις ότι στο χώμα υπήρχαν ανθρώπινα μέλη» συνεχίζει. Υπογραμμίζει, δε, ότι «ο χώρος που μεταφέρθηκε το χώμα είναι ιδιοκτησίας του ΟΣΕ. Τα πειστήρια δηλαδή πήγαν σε χώρο του ελεγχόμενου φορέα, που είναι ένας από τους βασικούς κατηγορούμενους».

Η Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της 20χρονης Μάρθας και προσωρινή πρόεδρος του Συλλόγου Πληγέντων του Δυστυχήματος των Τεμπών, ζητά από την πλευρά της «να απαντήσει ο Αρειος Πάγος αν η αλλοίωση του χώρου ενός εγκλήματος αποτελεί ποινικό αδίκημα στην Ελλάδα». Και κατ’ επέκταση, «για ποιον λόγο δεν κινήθηκαν οι δικαστικές αρχές για να τιμωρήσουν αυτούς που υπέπεσαν στο συγκεκριμένο αδίκημα». Σημειώνεται ότι έπειτα από μήνυση που κατέθεσαν το καλοκαίρι του 2023 εναντίον του συγγενείς θυμάτων για τις εργασίες στον χώρο του δυστυχήματος, ο πρώην περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός κατηγορείται για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος.

«Με την ασφαλτόστρωση μπορεί να χάθηκαν κρίσιμα στοιχεία τα οποία ενδεχομένως θα φώτιζαν την υπόθεση» συμφωνεί και ο Νίκος Καραθανασόπουλος. «Η αιτία αυτής της βιασύνης δεν έχει ξεκαθαριστεί. Ούτε ποιοι ήταν υπεύθυνοι και ποιοι έδωσαν την εντολή».

«Η αλλοίωση του χώρου αντιβαίνει σε κάθε πρωτόκολλο» προσθέτει η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και επίσης μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής Μιλένα Αποστολάκη, τονίζοντας ότι το κόστος για τα έργα στο σημείο του δυστυχήματος καθώς και την απομάκρυνση και φύλαξη των βαγονιών, που δόθηκαν με απευθείας ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες, προσεγγίζει τις 700.000 ευρώ. Σχολιάζοντας το κόστος, η Δέσποινα Γκανίδου επισημαίνει ότι τα κονδύλια για αυτές τις παρεμβάσεις βρέθηκαν μέσα σε τρεις ημέρες, ενώ αν είχαν διατεθεί περίπου 200.000 ευρώ θα είχε αποκατασταθεί το πρόβλημα στην τηλεδιοίκηση της Λάρισας».

Το βιντεοληπτικό υλικό

Τι απέγινε το βιντεοληπτικό υλικό που κατέγραφε τμήματα της πορείας της εμπορικής αμαξοστοιχίας από τον εμπορευματικό σταθμό Θεσσαλονίκης έως το σημείο της τραγωδίας; Συγγενείς των θυμάτων και βουλευτές-μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής τονίζουν ότι οι αρμόδιες αρχές αμέλησαν να συλλέξουν το εν λόγω υλικό, με αποτέλεσμα να διαγραφεί.

«Για ποιον λόγο δεν ζητήθηκε το βιντεοληπτικό υλικό για την εμπορική αμαξοστοιχία αμέσως, όπως ζητήθηκε για την επιβατική; Δύο τρένα ήταν, δεν ήταν 100» λέει η Μαρία Καρυστιανού, εξηγώντας ότι ενώ κατασχέθηκαν όλα τα βίντεο από τους σταθμούς που πέρασε η επιβατική αμαξοστοιχία, τα αντίστοιχα για το εμπορικό τρένο ζητήθηκαν στα τέλη Μαΐου. Ως τότε όμως οι καταγραφές είχαν καταστραφεί. «Τον Αύγουστο οι σκληροί δίσκοι κατασχέθηκαν και στάλθηκαν στο Εγκληματολογικό για ανάκτηση» συνεχίζει, εξηγώντας ότι από τη διαδικασία αυτή προέκυψαν μόνο μερικά καρέ τα οποία δείχνουν αποκλειστικά τη μηχανή της εμπορικής αμαξοστοιχίας, όχι τη διαδικασία φόρτωσης.

Η Μιλένα Αποστολάκη, μάλιστα, αναφέρει ότι οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες αποδίδουν την καταστροφή του υλικού στο ότι δεν ζητήθηκε από τον ανακριτή εντός 14 ημερών, όπως ορίζεται από τη νομοθεσία. Οπως ωστόσο επισημαίνει η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, το σχετικό πρωτόκολλο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ορίζει εξαιρέσεις στον χρόνο διαγραφής ακόμα και για περιστατικά πολύ μικρότερης βαρύτητας σε σχέση με τη μετωπική σύγκρουση δύο τρένων από την οποία έχασαν τη ζωή τους 57 άνθρωποι.

«Από τη στιγμή που έγινε δυστύχημα τέτοιας έκτασης προληπτικά θα έπρεπε ο ίδιος ο ΟΣΕ να φροντίσει να διατηρηθεί το υλικό» σημειώνει ο Νίκος Καραθανασόπουλος, υπογραμμίζοντας ότι «όλες αυτές οι συμπτώσεις, με την αμέλεια του ΟΣΕ και τη γρήγορη αλλοίωση του χώρου, δεν είναι τυχαίες».

Υποψιαζόμαστε πως η αμαξοστοιχία

μετέφερε παράνομο υλικό

Τι μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία 63503 που συγκρούστηκε μετωπικά με την Intercity 62; Οπως αναφέρεται στο πόρισμα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων («επιτροπή Γεραπετρίτη»), με βάση τα επίσημα έγγραφα η εμπορική αμαξοστοιχία αποτελούνταν από δύο ηλεκτράμαξες και 13 ελκόμενα οχήματα. Τα πρώτα τρία οχήματα μετέφεραν λαμαρίνες, ενώ τα επόμενα οκτώ παρασκευάσματα διατροφής, μπίρες και σιδερένια σύρματα. Τα δύο τελευταία βαγόνια ήταν κενά.

Οπως, όμως, τονίζει η Δέσποινα Γκανίδου, μητέρα του 22χρονου Γιώργου Παπάζογλου που έχασε τη ζωή του στο δυστύχημα, οι πληροφορίες για τη σύνθεση του εν λόγω συρμού προέρχονται αποκλειστικά από τα έγγραφα που διατέθηκαν από τους εμπλεκόμενους φορείς. Δεν υπάρχουν, δηλαδή, φωτογραφίες ή άλλες μαρτυρίες. Εξάλλου, συμπληρώνει, «όταν ζητήθηκαν οι ώρες αναχώρησης της εμπορικής αμαξοστοιχίας δεν δόθηκε φωτοαντίγραφο από το βιβλίο κίνησης, όπως έγινε για το επιβατικό τρένο από τον σταθμό Λάρισας, αλλά ένα δακτυλογραφημένο κείμενο σε word».

«Από τη φορτωτική δεν προκύπτει ότι η εμπορική αμαξοστοιχία μετέφερε επικίνδυνα υλικά», λέει ο βουλευτής του ΚΚΕ και μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής Νίκος Καραθανασόπουλος. «Αλλά είναι ζήτημα αν οι ισχυρισμοί ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αφού οι έλεγχοι που γίνονται στις εμπορικές αμαξοστοιχίες είναι υποτυπώδεις». Υπενθυμίζει, δε, πως «στο παρελθόν είχαν προκύψει φαινόμενα τόσο λαθρεμπορίας καυσίμων όσο παράνομης φόρτωσης βαγονιών. Ηταν τα λεγόμενα «μαύρα βαγόνια του ΟΣΕ»». Κατά τον ίδιο, «θεωρητικά αυτές οι πρακτικές, με βάση τους ισχυρισμούς όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων, σταμάτησαν μετά το 2010-2011, οπότε και υπήρξαν οι τελευταίες καταγραφές». Ομως, «αν κάτι γίνει μια φορά κανείς δεν αποκλείει να επαναληφθεί».

Η Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της 20χρονης Μάρθας και προσωρινή πρόεδρος του Συλλόγου Πληγέντων του Δυστυχήματος των Τεμπών, σημειώνει ότι «υποψιαζόμαστε πως η αμαξοστοιχία μετέφερε παράνομο υλικό γιατί βρέθηκαν ουσίες που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται στον τόπο της σύγκρουσης». Στις ουσίες αυτές περιλαμβάνεται το ξυλόλιο, ένας διαλύτης που, μεταξύ άλλων, χρησιμοποιείται και στη νοθεία καυσίμων. «Το ξυλόλιο δεν υπήρχε λόγος να βρίσκεται στο σημείο του δυστυχήματος, καθώς δεν απαντάται στη φύση. Από πού προήλθε και γιατί ήταν εκεί», διερωτάται και η Σμαρώ Οικού, αδελφή του μηχανοδηγού Δημήτρη Οικού που επέστρεφε ως επιβάτης στη Θεσσαλονίκη και έχασε τη ζωή του.

Πέραν της φωτιάς, της αλλοίωσης του χώρου, της διαχείρισης του βιντεοληπτικού υλικού, του φορτίου της αμαξοστοιχίας και της προέλευσης των ουσιών που βρέθηκαν στον χώρο της σύγκρουσης, ένας αστερισμός μικρότερων ή μεγαλύτερων ερωτημάτων εξακολουθεί να επικρέμαται πάνω από την κοιλάδα των Τεμπών. Για κάποια από αυτά, όπως οι λόγοι για τους οποίους δεν λειτουργούσε κανένα σύστημα ασφάλειας, τα στοιχεία που έχουν προκύψει στους 12 μήνες που μεσολάβησαν από το πολύνεκρο δυστύχημα σκιαγραφούν ένα πολυπλόκαμο δίκτυο διαπλοκής, που εν προκειμένω αφορά την «αμαρτωλή» Σύμβαση 717 της ΕΡΓΟΣΕ. Για άλλα, οι χειρισμοί των Αρχών ενισχύουν τους φόβους συγγενών που κάνουν ανοιχτά πλέον λόγο για απόπειρα συγκάλυψης.