Ανάμεσα σε αυτά που έλυσε, έστω και διά της πλαγίας οδού, είναι η παράκαμψη του άρθρου 16. Θα υπάρξει μια σύγχρονη και επίκαιρη ανάγνωσή του υπό το φως του Ενωσιακού Δικαίου, τόνισε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αναφερόμενος σε μια «τελεολογική ερμηνεία του Συντάγματος» που προκύπτει από σειρά αποφάσεων του ΣτΕ και του διοικητικού εφετείου. Το βασικό εδώ είναι ότι δεν θα ιδρυθούν ξένα πανεπιστήμια, αλλά παραρτήματά τους. Η άλλη εκκρεμότητα που λύθηκε είναι η εξασφάλιση της ισονομίας μεταξύ κρατικών και μη κρατικών πανεπιστημίων. Αυτό θα γίνει με τη διάταξη που προβλέπει ότι η εισαγωγή στα δεύτερα θα γίνεται με πανελλαδικές εξετάσεις στις οποίες θα εφαρμόζεται και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Επεκτείνεται έτσι ένα μέτρο που έχει αμφισβητηθεί από ορισμένες πλευρές επειδή δημιουργεί έντονο ανταγωνισμό σε ορισμένες σχολές ενώ αφήνει κενές θέσεις σε άλλες...

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

                                                         "ΤΑ ΝΕΑ", 08/02/24

Το καλάθι

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

H κυβέρνηση δεν επρόκειτο φυσικά να επηρεαστεί στον προγραμματισμό της από τις καταλήψεις. Ισα – ίσα που, στα μάτια της κοινής γνώμης, οι καταλήψεις αυτές, και ο τρόπος που αποφασίζονται, λειτούργησαν ως ένας λόγος παραπάνω για να ιδρυθούν μη κρατικά πανεπιστήμια. Ο υπουργός Παιδείας έκανε έτσι τις ανακοινώσεις που είχε υποσχεθεί, έλυσε ορισμένες εκκρεμότητες και άφησε άλλες ανοιχτές.

Ανάμεσα σε αυτά που έλυσε, έστω και διά της πλαγίας οδού, είναι η παράκαμψη του άρθρου 16. Θα υπάρξει μια σύγχρονη και επίκαιρη ανάγνωσή του υπό το φως του Ενωσιακού Δικαίου, τόνισε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αναφερόμενος σε μια «τελεολογική ερμηνεία του Συντάγματος» που προκύπτει από σειρά αποφάσεων του ΣτΕ και του διοικητικού εφετείου. Το βασικό εδώ είναι ότι δεν θα ιδρυθούν ξένα πανεπιστήμια, αλλά παραρτήματά τους.

Η άλλη εκκρεμότητα που λύθηκε είναι η εξασφάλιση της ισονομίας μεταξύ κρατικών και μη κρατικών πανεπιστημίων. Αυτό θα γίνει με τη διάταξη που προβλέπει ότι η εισαγωγή στα δεύτερα θα γίνεται με πανελλαδικές εξετάσεις στις οποίες θα εφαρμόζεται και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Επεκτείνεται έτσι ένα μέτρο που έχει αμφισβητηθεί από ορισμένες πλευρές επειδή δημιουργεί έντονο ανταγωνισμό σε ορισμένες σχολές ενώ αφήνει κενές θέσεις σε άλλες. Και παραμένει αναπάντητο το ερώτημα που έθεσε πριν από μια εβδομάδα στη στήλη του ο Δημήτρης Ψυχογιός: ποιοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα πανεπιστήμια. Γιατί δηλαδή η Ελλάδα παραμένει η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπου η πρόσβαση στα δημόσια πανεπιστήμια δεν είναι ελεύθερη σε όσους έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να συνεχίσουν ανώτερες σπουδές, έχουν δηλαδή επιτυχώς αποφοιτήσει από το Λύκειο.

Σε μια προσπάθεια να αποδείξει ότι οι βασικές της προτεραιότητες δεν έχουν αλλάξει, η κυβέρνηση φρόντισε το 70% των 200 άρθρων που κατατέθηκαν χθες να αφορούν τα δημόσια πανεπιστήμια. Eπεισε ο υπουργός πως η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν θα βλάψει τα δημόσια, αλλά θα τα βοηθήσει; Δεν είναι βέβαιο. Η υπόσχεση ότι η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση θα απαλλαγεί από τη γραφειοκρατία θυμίζει τις υποσχέσεις που δίνονται κατά καιρούς ότι θα παταχθεί η φοροδιαφυγή. Η δημιουργία μηχανισμού που θα χρηματοδοτεί τις καινοτόμες ιδέες είναι ένα μέτρο ενδιαφέρον, αλλά θεωρητικό. Η δέσμευση ότι τα δημόσια πανεπιστήμια θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την ίδρυση, συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων αποσκοπεί στη θεραπεία μιας από τις παθογένειες της ανώτατης εκπαίδευσης, αλλά μένει να αποδειχθεί πώς θα λειτουργήσει.

Η αναφορά στην αναβάθμιση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου είναι εξαιρετικά σημαντική. Από την άλλη, παραμένει ανοιχτό ποια ξένα πανεπιστήμια θα ενδιαφερθούν να ανοίξουν παραρτήματα στην Ελλάδα. Ο Πιερρακάκης υπόσχεται Σορβόνη και Γέιλ, άλλοι λένε ότι το μόνο πανεπιστήμιο που θα έρθει θα είναι κυπριακό και όχι ακριβώς μη κερδοσκοπικό. O καθένας κρατάει το δικό του καλάθι. Ετσι κι αλλιώς, ο Σεπτέμβριος του 2025 είναι μακριά.

"ΤΑ ΝΕΑ",08/02/24

Οι στόχοι του νομοσχεδίου για τα ΑΕΙ

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ


Η ανακοίνωση, χθες, από τον υπουργό Παιδείας Κυριάκο Πιερρακάκη των δεδομένων τα οποία περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια, είναι ένα πρώτο χρήσιμο υλικό (φυσικά αναμένεται το κείμενο του νομοσχεδίου). Και είναι πολλαπλά χρήσιμο. Πρώτα, επειδή εξορθολογίζει πολλά ζητήματα του δημόσιου πανεπιστημίου, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις έχουν σχέση με τη χρηματοδότηση της ανώτατης παιδείας. Ως γνωστόν, η χρηματοδότηση είναι το θέμα φετίχ της αντιπολίτευσης, που ζητάει λεφτά και υλικοτεχνικές υποδομές.

Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ενισχυθούν και οι υλικοτεχνικές υποδομές των πανεπιστημίων. Μεταξύ άλλων, δίνονται πολλά λεφτά για εργαστηριακές υποδομές με εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας ενώ εξαγγέλλονται πολλά νέα συγκροτήματα φοιτητικών εστιών. Οι προμήθειες, οι επισκευές και οι επεκτάσεις αλλά και τα νέα έργα θα βελτιώσουν την καθημερινότητα. Ωστόσο, υπάρχει πάντα ένα πρόβλημα. Πολλές σχολές δυσκολεύονται να κρατούν ασφαλείς τις υποδομές τους, αφού μικρές ομάδες μπορούν να καταστρέφουν ή και να «απαλλοτριώνουν». Είναι σημαντικές οι υποδομές. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι να ξέρουμε ότι υπάρχει η δυνατότητα από τα πανεπιστήμια της φύλαξής τους και της αξιοποίησής τους.

Η αντιπολίτευση συστηματικά διεκδικεί καλές συνθήκες στέγασης για τους κοινωνικά αδύναμους φοιτητές – αλλά ανέχεται τις άθλιες συνθήκες σε πολλές από τις λειτουργούσες σήμερα εστίες ή δεν συναινεί στις αστυνομικές προσπάθειες να μη λειτουργούν οι φοιτητικές εστίες ως άντρα συμμοριών.

Είναι λοιπόν καλόδεκτες οι εξαγγελίες, αλλά πιο καλόδεκτες θα ήταν αν συνοδεύονταν από ένα πρωτόκολλο που θα λειτουργούσε ως εγγύηση ότι οι υποδομές θα διασφαλίσουν πράγματι τη λειτουργία των εργαστηρίων των σχολών ή θα συμβάλουν στην ποιότητα ζωής των φοιτητών που μένουν στις εστίες – και γι’ αυτό είναι εξίσου υπεύθυνη η διοίκηση των πανεπιστημίων (που δεν μπορεί να μην έχει ευθύνες) και η κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, το ζήτημα των πανεπιστημίων εκκινεί από ένα στάδιο πιο πριν: από την ανάγκη διασφάλισης της νομιμότητας. Οσο τα πανεπιστήμια θα είναι εστίες ανομίας, συχνά με την ανοχή των πανεπιστημιακών διοικήσεων, το δημόσιο πανεπιστήμιο θα μειονεκτεί.

Εναντι ποίων; Προφανώς, έναντι όσων επενδύσουν στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα, το πλαίσιο της οποίας επίσης περιγράφεται στην εξαγγελία του υπουργού. Ως την κατάργηση του άρθρου 16 (αν ποτέ γίνει δυνατή), τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα –που καθορίζονται με αυστηρές προδιαγραφές, κτιριακές, υποδομών και εκπαιδευτικές– θα είναι αποκλειστικά παραρτήματα ξένων. Είναι η ελληνική αγορά τόσο ισχυρή ώστε να έρθουν αγγλικά ή γαλλικά ΑΕΙ; Νομίζω, σε πρώτο βαθμό, τα πρώτα παραρτήματα θα είναι κυπριακά – μια μικρή αγορά, θα αναζητήσει πρόσβαση σε μια μεγαλύτερη, όπου έχει το προνόμιο της γλώσσας.

Εστω και έτσι, αυτό συμφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή, σπουδάζουν 18.000 έλληνες φοιτητές στην Κύπρο. Αν προσθέσουμε τους περισσότερους από τους 9.500 της Βρετανίας, τους 4.000 της Βουλγαρίας, τους 3.000 της Ολλανδίας, βλέπουμε ότι δημιουργείται ένα κοινό που μπορεί να συντηρήσει τουλάχιστον ένα καλό ιδιωτικό πανεπιστήμιο, το οποίο δεν θα είναι απλώς ανταγωνιστικό αλλά θα εισαγάγει και πρότυπα φοιτητικής ζωής, που σήμερα δεν υπάρχουν (π.χ. την ιδέα του κάμπους, χώρου που δεν έχει λειτουργήσει στην ελληνική πανεπιστημιακή εκπαίδευση).

Το πλαίσιο του νομοσχεδίου Πιερρακάκη είναι λογικό, δίκαιο, αναπτυξιακό και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να λειτουργήσει αναγεννητικά στα εκπαιδευτικά πράγματα της Ελλάδας. Δικαίως οι έλληνες πολίτες –με εξαίρεση όσους είναι αθύρματα ιδεοληψιών– στηρίζουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Η συνταγματική νομιμότητα

Νομίζω ότι είναι επαρκής και γερά τεκμηριωμένη η απάντηση σε όποια ένσταση συνταγματικότητας κατά του νομοσχεδίου για τα ΑΕΙ και ιδίως για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια – εξηγεί μάλιστα και την επιλογή της λειτουργίας αποκλειστικά παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων. Ο υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης στηρίζει την πρότασή του στους ευρωπαϊκούς κανόνες και ιδίως στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, στην απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ της 6ης/10/2020 στην υπόθεση C- 66/18, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ουγγαρίας.

Στην απόφαση κρίθηκε ότι «η επ’ αμοιβή διοργάνωση μαθημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που ασκείται από υπήκοο ενός κράτους μέλους εντός άλλου κράτους μέλους, αποτελεί δραστηριότητα που εμπίπτει στο δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης, η οποία δεν επιδέχεται περιορισμούς (άρθρο 49 Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ – ΛΕΕ).

Επιπροσθέτως, με την επίκληση των άρθρων 13 («η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι σεβαστή»), 14 περ. 3 (περί ελευθερίας ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό στις δημοκρατικές αρχές) και 16 (επιχειρηματική ελευθερία) του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ – ΧΘΔΕΕ, το Δικαστήριο κατέδειξε ότι ο ερμηνευτής του εθνικού Συντάγματος, όταν καλείται να εφαρμόσει συνταγματικές διατάξεις, όπως η ίδρυση πανεπιστημιακών σχολών ή την εγκατάσταση παραρτημάτων πανεπιστημίων άλλων χωρών, οφείλει να τις ερμηνεύει σε αρμονία με το νόημα που έχουν και αποκτούν κατά τη συνδυαστική εφαρμογή τους με τις θεμελιώδεις ελευθερίες του δικαίου της Ενωσης».

"ΤΑ ΝΕΑ", 08/02/24