"...Η ακραία εφαρμογή δικαιωματικοκρατικών θέσεων, χωρίς συνεκτίμηση και αίσθηση γενικού συμφέροντος και κοινωνικού σχεδιασμού για την ευτυχία όλων των ανθρώπων και τη συνοχή, θα οδηγήσει σε εκδοχές του ολοκληρωτισμού. Οι γέφυρες με το «διαφορετικό» είναι διπλής κατεύθυνσης και όχι μονόδρομοι. Και βέβαια δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτοσκοπός του ελεύθερου και δικαιωματία ανθρώπου η καταστροφή του συνόλου για να δικαιωθεί η ατομική του επιλογή ως προς τον τρόπο ζωής [ή θανάτου] του...."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 30/03/19

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΗ*

Μαθεύτηκε, από αξιόπιστη πηγή πως, στα ενδότερα του εργαστηρίου, καμμιά φορά, του επέτρεπε να γλύψει απ’ την κουτάλα, ολίγην σαντιγύ

Αντωνης Ζαχαρόπουλος, «Φανατισμός»

Επειδή δεν πιστεύω ότι «το σύμπλεγμα της δημοκρατικοφάνειας» (ιδίως μετά το 1974) ή ο φόβος μη χαρακτηρισθεί κάποιος αντι-δικαιωματίας (κυρίως μετά το 2012) δεν πρέπει να θολώνει την κριτική σκέψη (τουλάχιστον όσων δεν έχουν αυτο-ευνουχισθεί), θα ήθελα να θέσω και πάλι ορισμένα ερωτήματα.

Γιατί όλοι όταν δηλώνουν υπέρ των δικαιωμάτων εννοούν τα ιδιαίτερα δικαιώματα της ομάδας ή της παρέας και όχι τα δικαιώματα των άλλων – ακόμα και των εχθρών τους; Νοούνται «μερικά» δικαιώματα ή κατά περίσταση;

Γιατί με βάση ολοκληρωτικές αντιλήψεις, εμπρηστικές δηλώσεις, φανατισμούς μαχητών της «απόλυτης αλήθειας» θυσιάζονται τα νόμιμα δικαιώματα του συνόλου στον βωμό της υπερπροστασίας κάποιων αμαρτωλών δεδομένων των «δικών μας» παιδιών;

Ταυτίζονται τα όρια του δικαιωματισμού με κάποιου είδους αυτονόμηση των δικαιωματούχων από το υπόλοιπο κοινωνικο-πολιτισμικό και αξιακό κεκτημένο (π.χ. νοείται δικαίωμα στην κτηνοβασία, στην παιδοφιλία κ.λπ.);

Το δικαίωμα στη διαφορά περιλαμβάνει και το δικαίωμα στην άγνοια, στην αμορφωσιά, στην ανεντιμότητα, στο ψέμα, στη βαρβαρότητα;

Υπάρχει δημοκρατία της ανελευθερίας, η οποία κατανέμει τα δικαιώματα με το κομμάτι, την κομματική ταυτότητα ή τη διεύθυνση κατοικίας; Η αξία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου και του πολίτη εξαρτώνται από τα πολιτικά του φρονήματα;

Εχει κάποια σημασία το αν για να προστατεύσουμε τα δικαιώματα του ανθρώπου παραβιάζουμε τα όποια δικαιώματα της μητέρας φύσης;

Το έχω ξαναγράψει: Η ακραία εφαρμογή δικαιωματικοκρατικών θέσεων, χωρίς συνεκτίμηση και αίσθηση γενικού συμφέροντος και κοινωνικού σχεδιασμού για την ευτυχία όλων των ανθρώπων και τη συνοχή, θα οδηγήσει σε εκδοχές του ολοκληρωτισμού. Οι γέφυρες με το «διαφορετικό» είναι διπλής κατεύθυνσης και όχι μονόδρομοι.

Και βέβαια δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτοσκοπός του ελεύθερου και δικαιωματία ανθρώπου η καταστροφή του συνόλου για να δικαιωθεί η ατομική του επιλογή ως προς τον τρόπο ζωής [ή θανάτου] του. Ο σεβασμός δεν σημαίνει και ευρύτερη αποδοχή, ούτε παρέχεται κάρτα ελευθέρας για γενίκευση και «νομιμοποίηση» αυστηρά προσωπικών διαδρομών.

Αλλωστε, όσοι πιστεύουν ότι «πράττουν δίκαια», ποίαν χρείαν έχουν της γνώμης των υπολοίπων; Εκτός εάν αποσκοπούν στο να αντιστρέψουν τελείως το κυρίαρχο μοντέλο και τα υφιστάμενα πρότυπα, οπότε τα πράγματα εκφεύγουν της απλής διεκδίκησης της ατομικής αυτοδιάθεσης και σηματοδοτούν την επιβολή μιας ιδιότυπης ολιγαρχίας επί των πολλών.

Η επιβίωση της ανθρωπότητας προηγείται αξιακά από τα δικαιώματα του ανθρώπου.

ΥΓ.1. Και μια ζοφερή πρόβλεψη για τον μετα-άνθρωπο (post-human being), αυτόν του τύπο που θα αποτελείται από πρωτόπλασμα, τρανζίστορ και τσιπάκια και που θα λειτουργεί με βάση την τεχνητή νοημοσύνη (κι όχι τη διανοητική ή τη συναισθηματική). Θα έχει ενδιαφέρον να ακούσουμε τις απόψεις των δικαιωματιών για το πώς θα «ζητάνε τον λόγο» από τα ανθρωποειδή/ρομπότ και ποιες απαντήσεις νομίζουν ότι θα παίρνουν.

ΥΓ. 2 Η ψυχή του ανθρώπου κυκλοφορεί ακόμα στις γειτονιές, όπου τα πιτσιρίκια παίζουν μπάλα και γελάνε, κι όπου ο πατέρας κι η μητέρα τα φωνάζουν για να φάνε όλοι μαζί γιατί είναι Κυριακή-γιορτή.

* Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι πρώην υπουργός.