Δύο κείμενα παρέμβασης, από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/03/17
«Οι χρήσιμοι ηλίθιοι»
Του Κώστα Ιορδανίδη
Την εποχή της παντοδυναμίας του, ο Σοβιετικός δικτάτωρ Ιωσήφ Στάλιν εισήγαγε τον πολιτικό όρο του «χρήσιμου ηλίθιου» για να προσδιορίσει εκείνη την κατηγορία πολιτών που εκ προαιρέσεως αγαθής ακολουθούσαν ακρίτως τη μοσχοβίτικη πολιτική ως συνοδοιπορούντες. Αυτά από τους κρεμλινολόγους της εποχής εκείνης. Μετά τη συντριβή των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, πιστέψαμε ότι η κατηγορία του «χρήσιμου ηλίθιου» εξέλιπε και όντως αυτό συνέβη στο επίπεδο της κοινωνίας, αλλά ως τάση φαίνεται ότι επιβιώνει κάπως, με κέντρο επιρροής όχι τη Μόσχα πλέον.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/03/17
Προς ανοιχτή σύγκρουση πολιτισμών
Του Άγγελου Στάγκου
Οι τζιχαντιστές του ISIS και οι όμοιοί τους της Αλ Κάιντα είναι οι δηλωμένοι ακραίοι που θέλουν έναν θρησκευτικό πόλεμο και κάνουν ό,τι μπορούν για να πραγματοποιηθεί το σχέδιό τους. Τελευταία γίνεται όλο και πιο φανερό ότι στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν ένα προσωπικό αυταρχικό καθεστώς στην Τουρκία, ο Ερντογάν και οι ακόλουθοί του υποδαυλίζουν με επιλεγμένη ρητορική αυτό που ο Σάμιουελ Χάντιγκτον ονόμασε «Σύγκρουση των πολιτισμών» στο ομώνυμο βιβλίο του. Αυτήν δηλαδή που «προφήτευσε» ότι θα διαδεχθεί τον ιδεολογικό Ψυχρό Πόλεμο, όταν πρωτόγραψε σχετικό άρθρο το 1993 και στη συνέχεια εξέθεσε πιο αναλυτικά τις απόψεις του σε βιβλίο το 1996.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Ευρώπη, τουλάχιστον, αποτελεί ήδη ένα μέτωπο σύγκρουσης των πολιτισμών. Τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, το προσφυγικό ρεύμα, τα τρομοκρατικά χτυπήματα και οι προειδοποιήσεις-απειλές του Ερντογάν και των υπουργών του αποτελούν σαφείς ενδείξεις. Η γενική ερμηνεία της ρητορικής κλιμάκωσης που χρησιμοποιεί ο πρόεδρος της Τουρκίας κατά της Ευρώπης είναι ότι με αυτό τον τρόπο κερδίζει ποσοστά ενόψει του δημοψηφίσματος. Σύμφωνα δε με τις δημοσκοπήσεις αυτό συμβαίνει, αν και δεν είναι η μόνη εξήγηση, αφού η αντιπολίτευση λειτουργεί υπό το κράτος φόβου και διώξεων.
Ωστόσο, όταν η συγκρουσιακή τακτική του Ερντογάν με την Ευρώπη τού δίνει «πόντους» στο εσωτερικό της χώρας του και όταν η προειδοποίηση-απειλή του υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου περί θρησκευτικού πολέμου και η χθεσινή ανάλογη του προέδρου της Τουρκίας, ότι οι Ευρωπαίοι θα φοβούνται να περπατήσουν στον δρόμο, έχουν τέτοια απήχηση στο εσωτερικό της χώρας του και γενικότερα ίσως στον ισλαμικό κόσμο, τότε τα πράγματα είναι ιδιαίτερα σοβαρά. Γιατί ο Ερντογάν δεν στοχεύει μόνο στην εγκαθίδρυση ενός προσωπικού καθεστώτος, αλλά και στην αναβίωση του Χαλιφάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με νεο-σουλτάνο τον ίδιο και οπαδούς τους απανταχού σουνίτες. Οσο για το σκεπτικό της εσωτερικής κατανάλωσης, το ερώτημα είναι πώς θα καταφέρει να εκτονώσει την κατάσταση μετά το δημοψήφισμα, όταν ο α ντι δυτικισμός και ο αν τι χριστιανισμός των μαζών θα έχουν φτάσει στο ζενίθ, ένεκα των δικών του προσπαθειών;
Η σύγκρουση των πολιτισμών, βέβαια, απαιτεί δύο πλευρές και την άλλη πλευρά σήμερα την εκπροσωπεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Αυτός βγάζει «απαγορευτικά» για πολίτες ορισμένων ισλαμικών χωρών και παράλληλα εκδίδει λίστες αεροδρομίων που οι επιβάτες που θα επιβιβάζονται σε αεροπλάνα για τις ΗΠΑ δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν κομπιούτερ και τάμπλετ. Ο υιός Μπους ήταν επίσης εκείνος που με την εισβολή στο Ιράκ άνοιξε το κουτί της ισλαμικής Πανδώρας, για να ακολουθήσουν όσα έζησε και ζει ο κόσμος στη συνέχεια. Από κοντά και ο Νετανιάχου, με την πολιτική της επέκτασης των εποικισμών στη Δυτική Οχθη του Ιορδάνη. Χωρίς να λησμονείται ότι το Ισλάμ είναι θρησκεία που επιβάλλει έναν τρόπο ζωής τελείως διαφορετικό από τις συνήθειες της Δύσης.
Με λίγα λόγια, όλα δείχνουν ότι είναι πλέον πολλές οι δυνάμεις που οδηγούν σε ανοιχτή σύγκρουση των πολιτισμών, που σε αυτή τη φάση έχει πάρει τη μορφή ενός θρησκευτικού πολέμου. Ενός πολέμου που είναι ακόμη στα σπάργανα και δεν είναι ολοκληρωτικός, αλλά τίποτα δεν αποκλείει να γίνει στο μέλλον. Και αν δεν γίνει, θα υψώσει τείχη που θα θυμίζουν Σιδηρούν Παραπέτασμα, καθώς σταδιακά θα επικρατεί καχυποψία και εχθρότητα στις δύο πλευρές. Δυστυχώς, αυτή μάλλον είναι η προοπτική κρίνοντας από όσα συμβαίνουν, όχι μόνο θεσμικά, αλλά κυρίως σε επίπεδο πληθυσμών και κοινής γνώμης, σε Ανατολή και Δύση. Αυτή τη στιγμή, πάντως, ο μεν Χάντιγκτον μάλλον δικαιώνεται, η δε Ευρώπη κινδυνεύει να γίνει πεδίο αντιπαράθεσης...
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/03/17
«Οι χρήσιμοι ηλίθιοι»
Του Κώστα Ιορδανίδη
Την εποχή της παντοδυναμίας του, ο Σοβιετικός δικτάτωρ Ιωσήφ Στάλιν εισήγαγε τον πολιτικό όρο του «χρήσιμου ηλίθιου» για να προσδιορίσει εκείνη την κατηγορία πολιτών που εκ προαιρέσεως αγαθής ακολουθούσαν ακρίτως τη μοσχοβίτικη πολιτική ως συνοδοιπορούντες. Αυτά από τους κρεμλινολόγους της εποχής εκείνης. Μετά τη συντριβή των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, πιστέψαμε ότι η κατηγορία του «χρήσιμου ηλίθιου» εξέλιπε και όντως αυτό συνέβη στο επίπεδο της κοινωνίας, αλλά ως τάση φαίνεται ότι επιβιώνει κάπως, με κέντρο επιρροής όχι τη Μόσχα πλέον.
Εκπληξη προκάλεσε η δήλωση του κ. Γερούν Ντάισελμπλουμ, του υπουργού Οικονομικών και ηγέτη των Σοσιαλιστών της Ολλανδίας, στην εφημερίδα FAZ της Γερμανίας, ότι οι πολίτες των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου «ξοδεύουν όλα τα χρήματα σε ποτά και σε γυναίκες και μετά ζητούν βοήθεια».
Εξεμάνησαν οι Ισπανοί και οι Ιταλοί ευρωβουλευτές, ο κ. Ντάισελμπλουμ δεν θέλησε να ανασκευάσει. Επικρίσεις διατύπωσε και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι ζήτησε την παραίτησή του από την προεδρία του Eurogroup. Αλλά ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών δρ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έκρινε σκόπιμο να διατυπώσει την «εκτίμησή του για τη δουλειά» του Ολλανδού ομολόγου του ως προέδρου του ατύπου συμβουλίου που καθορίζει την οικονομική πολιτική στη Ζώνη του Ευρώ.
Δεν είναι ασφαλώς οι Ολλανδοί οι «χρήσιμοι ηλίθιοι» της εποχής μας. Είναι ευφυέστατοι και εργατικότατοι πολίτες. Δεν εξετίμησαν ωστόσο την προσφορά του κ. Ντάισελμπλουμ στο Eurogroup, αφού το κόμμα του στην κυριολεξία συνετρίβη στις τελευταίες εκλογές. Ενδειξη ανωριμότητος, θα υποστηρίξουν οι επικριτές του «όχλου». Εκ παραλλήλου, η μεταναστευτική πολιτική της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ είχε ως συνέπεια μιαν αύξηση αδιανόητη της νέας Δεξιάς και ο Φιλελεύθερος πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε εξασφάλισε με απώλειες την πλειοψηφία, μόνον αφού υιοθέτησε την ατζέντα του βασικού του αντιπάλου και κλιμακώνοντας αλόγιστα την αντιπαράθεσή του με την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την τακτική του Βερολίνου. Αξιοθαύμαστες οι επιδόσεις των Γερμανών στην οικονομία, αλλά απροετοίμαστοι πολιτικώς να ηγεμονεύσουν στην Ευρώπη. Δεν αντιμετωπίζει βέβαια πρόκληση σοβαρή το Βερολίνο από τις κατεστημένες ευρωπαϊκές δυνάμεις, αλλά από την Ουάσιγκτον, όπως πιστοποιήθηκε κατά τη συνάντηση της κ. Μέρκελ με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Αλλά το θέμα δεν εξαντλήθηκε εκεί. Η απουσία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, λόγω της επισκέψεως στις ΗΠΑ του Κινέζου πρωθυπουργού, και η μετάβασή του στη Μόσχα στα τέλη Απριλίου αναδεικνύουν ίσως τις προτεραιότητες της διοικήσεως του κ. Τραμπ.
Δεν είναι συνετό να αγνοηθούν αυτές οι ενδείξεις· ούτε είναι τόσο ισχυρή και ενωμένη η Ευρώπη όσο αγωνίζονται να αποδείξουν οι ηγέτες της· και οι «χρήσιμοι ηλίθιοι», όπου υπάρχουν, προσφέρουν ασφαλώς κακή υπηρεσία εις εαυτούς και αλλήλους.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/03/17
Προς ανοιχτή σύγκρουση πολιτισμών
Του Άγγελου Στάγκου
Οι τζιχαντιστές του ISIS και οι όμοιοί τους της Αλ Κάιντα είναι οι δηλωμένοι ακραίοι που θέλουν έναν θρησκευτικό πόλεμο και κάνουν ό,τι μπορούν για να πραγματοποιηθεί το σχέδιό τους. Τελευταία γίνεται όλο και πιο φανερό ότι στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν ένα προσωπικό αυταρχικό καθεστώς στην Τουρκία, ο Ερντογάν και οι ακόλουθοί του υποδαυλίζουν με επιλεγμένη ρητορική αυτό που ο Σάμιουελ Χάντιγκτον ονόμασε «Σύγκρουση των πολιτισμών» στο ομώνυμο βιβλίο του. Αυτήν δηλαδή που «προφήτευσε» ότι θα διαδεχθεί τον ιδεολογικό Ψυχρό Πόλεμο, όταν πρωτόγραψε σχετικό άρθρο το 1993 και στη συνέχεια εξέθεσε πιο αναλυτικά τις απόψεις του σε βιβλίο το 1996.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Ευρώπη, τουλάχιστον, αποτελεί ήδη ένα μέτωπο σύγκρουσης των πολιτισμών. Τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή, το προσφυγικό ρεύμα, τα τρομοκρατικά χτυπήματα και οι προειδοποιήσεις-απειλές του Ερντογάν και των υπουργών του αποτελούν σαφείς ενδείξεις. Η γενική ερμηνεία της ρητορικής κλιμάκωσης που χρησιμοποιεί ο πρόεδρος της Τουρκίας κατά της Ευρώπης είναι ότι με αυτό τον τρόπο κερδίζει ποσοστά ενόψει του δημοψηφίσματος. Σύμφωνα δε με τις δημοσκοπήσεις αυτό συμβαίνει, αν και δεν είναι η μόνη εξήγηση, αφού η αντιπολίτευση λειτουργεί υπό το κράτος φόβου και διώξεων.
Ωστόσο, όταν η συγκρουσιακή τακτική του Ερντογάν με την Ευρώπη τού δίνει «πόντους» στο εσωτερικό της χώρας του και όταν η προειδοποίηση-απειλή του υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου περί θρησκευτικού πολέμου και η χθεσινή ανάλογη του προέδρου της Τουρκίας, ότι οι Ευρωπαίοι θα φοβούνται να περπατήσουν στον δρόμο, έχουν τέτοια απήχηση στο εσωτερικό της χώρας του και γενικότερα ίσως στον ισλαμικό κόσμο, τότε τα πράγματα είναι ιδιαίτερα σοβαρά. Γιατί ο Ερντογάν δεν στοχεύει μόνο στην εγκαθίδρυση ενός προσωπικού καθεστώτος, αλλά και στην αναβίωση του Χαλιφάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με νεο-σουλτάνο τον ίδιο και οπαδούς τους απανταχού σουνίτες. Οσο για το σκεπτικό της εσωτερικής κατανάλωσης, το ερώτημα είναι πώς θα καταφέρει να εκτονώσει την κατάσταση μετά το δημοψήφισμα, όταν ο α ντι δυτικισμός και ο αν τι χριστιανισμός των μαζών θα έχουν φτάσει στο ζενίθ, ένεκα των δικών του προσπαθειών;
Η σύγκρουση των πολιτισμών, βέβαια, απαιτεί δύο πλευρές και την άλλη πλευρά σήμερα την εκπροσωπεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Αυτός βγάζει «απαγορευτικά» για πολίτες ορισμένων ισλαμικών χωρών και παράλληλα εκδίδει λίστες αεροδρομίων που οι επιβάτες που θα επιβιβάζονται σε αεροπλάνα για τις ΗΠΑ δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν κομπιούτερ και τάμπλετ. Ο υιός Μπους ήταν επίσης εκείνος που με την εισβολή στο Ιράκ άνοιξε το κουτί της ισλαμικής Πανδώρας, για να ακολουθήσουν όσα έζησε και ζει ο κόσμος στη συνέχεια. Από κοντά και ο Νετανιάχου, με την πολιτική της επέκτασης των εποικισμών στη Δυτική Οχθη του Ιορδάνη. Χωρίς να λησμονείται ότι το Ισλάμ είναι θρησκεία που επιβάλλει έναν τρόπο ζωής τελείως διαφορετικό από τις συνήθειες της Δύσης.
Με λίγα λόγια, όλα δείχνουν ότι είναι πλέον πολλές οι δυνάμεις που οδηγούν σε ανοιχτή σύγκρουση των πολιτισμών, που σε αυτή τη φάση έχει πάρει τη μορφή ενός θρησκευτικού πολέμου. Ενός πολέμου που είναι ακόμη στα σπάργανα και δεν είναι ολοκληρωτικός, αλλά τίποτα δεν αποκλείει να γίνει στο μέλλον. Και αν δεν γίνει, θα υψώσει τείχη που θα θυμίζουν Σιδηρούν Παραπέτασμα, καθώς σταδιακά θα επικρατεί καχυποψία και εχθρότητα στις δύο πλευρές. Δυστυχώς, αυτή μάλλον είναι η προοπτική κρίνοντας από όσα συμβαίνουν, όχι μόνο θεσμικά, αλλά κυρίως σε επίπεδο πληθυσμών και κοινής γνώμης, σε Ανατολή και Δύση. Αυτή τη στιγμή, πάντως, ο μεν Χάντιγκτον μάλλον δικαιώνεται, η δε Ευρώπη κινδυνεύει να γίνει πεδίο αντιπαράθεσης...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου