Τρία κείμενα παρέμβασης, από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
1. Το «φαινόμενο Μάκρι»
Του Αλέξη Παπαχελά
Οι «αγορές» είναι συνήθως μπροστά από τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς δουλειά τους είναι να τις «διαβάζουν» σωστά – και κυρίως έγκαιρα. Αυτή τη στιγμή είναι παγωμένες απέναντι στην Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός έχασε μία μεγάλη ευκαιρία τους τελευταίους μήνες. Υπήρχε η προσδοκία σε επενδυτικούς κύκλους ότι θα μεταλλασσόταν στον «Λούλα (σ.σ.: προ σκανδάλων) της Μεσογείου», ότι δηλαδή θα προχωρούσε με θεαματικό τρόπο σε άνοιγμα αγορών, ιδιωτικοποιήσεις και δημιουργία φιλοεπιχειρηματικού κλίματος. Δεν κατάλαβε, όμως, ότι οι «αγορές» αντιμετωπίζουν χώρες και πρόσωπα με έναν δικό τους τρόπο. Πρώτα απ’ όλα, δεν έχουν καμία υπομονή για τον βασανιστικά αργό πολιτικό χρόνο που έχει ο κ. Τσίπρας στο μυαλό του. Δεν έχουν περάσει από νεοελληνικές κομματικές ολομέλειες, για να μπορούν να περιμένουν καρτερικά την εξέλιξη κομματικών και άλλων ισορροπιών. Εχουν όμως και ένα άλλο χαρακτηριστικό: δεν τους αρέσουν τα συγκεχυμένα, αντιφατικά μηνύματα. Οταν ακούν τον κ. Τσίπρα στη Νέα Υόρκη και μετά διαβάζουν τις δηλώσεις διαφόρων υπουργών του, μπερδεύονται. Ακούν και διάφορες ιστορίες από όσους τόλμησαν να επενδύσουν στην Ελλάδα και είναι λογικό να αποθαρρύνονται. Εμείς όλοι, και ο κ. Τσίπρας, θεωρούμε ότι είμαστε ο μοναδικός επενδυτικός προορισμός στον παγκόσμιο χάρτη και πως οι μεγάλοι παίκτες θα περιμένουν επ’ άπειρον να ξεμπλέξουμε τα εσωτερικά μας και να άρουμε τα εμπόδια στο επιχειρείν.
Αυτά για τη χαμένη ευκαιρία του πρωθυπουργού. Δημιουργείται όμως τώρα ένα πολύ ενδιαφέρον κλίμα στους ξένους μεγάλους επενδυτές που έχουν περάσει μία ή δύο φορές από τη χώρα μας. Αρχίζουν και πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα ζήσει το «φαινόμενο Μάκρι» (the M effect) από το οποίο πέρασε η Αργεντινή. Εκεί οι «αγορές» έστησαν ένα τρελό ράλι από την ώρα που έγινε σαφές ότι θα έφευγε η λαϊκιστική κυβέρνηση και θα ερχόταν ο μεταρρυθμιστής πολιτικός, το όνομα του οποίου πήρε το σχετικό φαινόμενο. Σύμφωνα με την κυρίαρχη αυτή θεωρία, κάποιους μήνες πριν από τις όποιες πολιτικές εξελίξεις οι «έξυπνοι» επενδυτές θα αρχίσουν να επιστρέφουν στην ελληνική αγορά. Η χώρα είναι πολύ φτηνή και έχει ευκαιρίες. Αν φανεί στον ορίζοντα μια κυβέρνηση με καθαρό μήνυμα και σαφές σχέδιο, το ράλι δεν θα αργήσει. Η σημερινή κυβέρνηση θα έχει υλοποιήσει πολλές δεσμεύσεις της χώρας και ορισμένες μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις θα έχουν προχωρήσει. Αν έχει μπει τάξη έως τότε στον τραπεζικό τομέα, και έχει αποφευχθεί οιοδήποτε ατύχημα, το πεδίο θα είναι αρκετά καθαρό για να πάμε στο επόμενο επίπεδο. Ο κ. Μητσοτάκης είναι πολύ εξαγώγιμος και πείθει τους ξένους επενδυτές, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά ερωτήματα για το αν θα έχει όλο το κόμμα μαζί του στην προώθηση ενός προγράμματος-σοκ. Ταιριάζει, πάντως, στο προφίλ του φαινομένου Μάκρι.
Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας να κερδίσει το στοίχημα εκείνος, να προλάβει να πείσει τις «αγορές» ο ίδιος και να ωφεληθεί από ένα επενδυτικό ράλι γύρω από την Ελλάδα; Πολύ δύσκολο, παρά την προσπάθεια να φτιάξει ένα νέο brand για τον εαυτό του και τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι Βρυξέλλες και ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «αγοράζουν» αυτό το σενάριο, οι «αγορές» όχι. Και συνήθως τα πολιτικά κέντρα, σε διεθνές επίπεδο, βρίσκονται ένα ή και δύο βήματα πίσω από τις «αγορές».Έντυπη
2. Επικίνδυνη η ένταση ΗΠΑ - Ρωσίας
Του Άγγελου Στάγκου
Εγκλωβισμένοι οι Ελληνες πολίτες στα δικά τους άμεσα προβλήματα της καθημερινότητας και παρασυρμένοι από τα επιτεύγματα της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης και τους αντιφατικούς - επικίνδυνους χειρισμούς της, ακόμη και σε θεσμικά επίπεδα, ίσως δεν αντιλαμβάνονται την κλιμακούμενη ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ (Δύσης) - Ρωσίας. Ενταση που αγγίζει με ταχείς ρυθμούς τα όρια της κρίσης, η οποία αν ξεσπάσει μπορεί να αποδειχθεί μητέρα όλων των κρίσεων των τελευταίων ετών παγκοσμίως. Σε τέτοιο σημείο φθάνει η κατάσταση.
Εχει ασφαλώς σημασία πώς και γιατί προκλήθηκε και τροφοδοτείται η σημερινή αμερικανο-δυτικο-ρωσική ένταση, που βρίσκεται πλέον στα όρια ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, ενδεχομένως και να τα ξεπερνάει. Η αναφορά όμως των αιτίων και των αφορμών και ακόμη περισσότερο η ανάλυσή τους θα απαιτούσαν πολύ χρόνο, χώρο και κυρίως ιδιαίτερη εξειδίκευση, για να βοηθήσει επαρκώς τον αναγνώστη να βγάλει τα ορθά συμπεράσματα. Για τη δική του ενημέρωση, όχι γιατί μπορεί να κάνει οτιδήποτε ώστε να επικρατήσει η «ύφεση» και να αποφευχθεί η διαφαινόμενη μεγα-κρίση. Το «παιχνίδι» έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και είναι για πολύ μεγάλα παιδιά...
Αυτά που βλέπουμε ως κοινοί πολίτες τώρα είναι ότι οι εστίες της έντασης είναι βασικά δύο, η Ουκρανία και η Συρία. Βλέπουμε, όμως, ταυτόχρονα ότι έχει δημιουργηθεί μία τρίτη εστία που αφορά τα εσωτερικά των ΗΠΑ και εκδηλώνεται στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας μεταξύ της Χίλαρι Κλίντον και του Ντόναλντ Τραμπ για την εκλογή προέδρου. Για πρώτη φορά στα χρονικά των ΗΠΑ η Ρωσία αποτελεί βασικό στοιχείο μιας σχεδόν βίαιης (τουλάχιστον ρητορικά) αντιπαράθεσης, με καταγγελίες περί ανάμειξής της εις βάρος της Κλίντον και κατηγορίες της τελευταίας κατά του αντιπάλου της ότι αποτελεί υποχείριο του Πούτιν. Που σημαίνει ότι, εφόσον εκλεγεί η Χίλαρι Κλίντον, όπως προαλείφεται, πρέπει να θεωρείται δεδομένη η αύξηση της αντιπαλότητας ΗΠΑ - Ρωσίας. Αλλωστε, κάτι ανάλογο καλλιεργείται συστηματικά και έντονα και από την πλευρά των ρωσικών μίντια.
Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου οι ζώνες επιρροής των εκατέρωθεν δυνάμεων ήταν καθορισμένες και οι όποιες πολεμικές συγκρούσεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη διεξάγονταν μέσω αντιπροσώπων των δύο πλευρών. Το πολύ επικίνδυνο σήμερα είναι ότι πολλές σταθερές έχουν μετατραπεί σε μεταβλητές, ενώ ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν ανεξέλεγκτοι εθνικισμοί και θρησκευτικοί φανατισμοί και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Επικρατεί γενική ρευστότητα και στις δύο ορατές εστίες έντασης, στην Ουκρανία και τη Συρία, τα πραγματικά γεγονότα καλύπτονται από τη φοβερή ομίχλη της προπαγάνδας της Μόσχας και της Δύσης. Οποιος προσπαθεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις το αντιλαμβάνεται πολύ εύκολα. Επιπλέον στις εχθροπραξίες αναμειγνύονται και αρκετοί μικρότεροι παίκτες που προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τους στόχους και τα συμφέροντά τους ρίχνοντας συνεχώς «λάδι στη φωτιά», ανεξαρτήτως της βούλησης των μεγάλων δυνάμεων.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι στο θερμό μέτωπο της Ουκρανίας ναι μεν συγκρούονται επί του εδάφους δυνάμεις που δεν ανήκουν τυπικά στις δύο πλευρές, όμως βρίσκεται στα σύνορα της Ρωσίας, αλλά στο αντίστοιχο της Συρίας - Ιράκ ενεργούν παράλληλα ρωσικές και αμερικανικές δυνάμεις. Προς το παρόν φαίνεται ότι στη Συρία δρουν Ρώσοι, αλλά όχι Αμερικανοί και στο Ιράκ γίνεται το αντίστροφο, όμως ο κίνδυνος εμπλοκής μεταξύ τους ενεδρεύει. Εκτός αν υπάρχουν μυστικές συμφωνίες που μοιράζουν τα πεδία δράσης στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτό θα συνεχισθεί και μετά τις αμερικανικές εκλογές.
Είναι σαφές ότι αν κλιμακωθεί η ένταση, η Ευρώπη θα βρεθεί σε δεινή θέση. Αυτή έχει πληγεί ήδη από τα μεταναστευτικά κύματα που προκάλεσε η αστάθεια στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι οικονομικές κυρώσεις πλήττουν σε μεγάλο βαθμό την ίδια, όχι μόνο τη Ρωσία, και δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Για την Ελλάδα υπάρχει μία ακόμη μεγάλη απειλή, που ονομάζεται Τουρκία. Δεν απαιτούνται περγαμηνές ευφυΐας και παρατηρητικότητας για να αντιληφθεί κανείς ότι η Αγκυρα προσπαθεί να αμυνθεί και ταυτόχρονα να επωφεληθεί από την αστάθεια και την ένταση που επικρατεί στην περιοχή, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν πρέπει επίσης να υπάρχει αμφιβολία ότι μέσα σε γενικότερη «αναμπουμπούλα» θα επιδιώξει να εξυπηρετήσει τους δικούς της στόχους και συμφέροντα...
3. Κάποτε το ’60, και σήμερα
Του Κώστα Ιορδανίδη
Εικόνα αθλιότητος ανέδειξαν οι τρεις τηλεμαχίες, μεταξύ του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών κ. Ντόναλντ Τραμπ και της κ. Χίλαρι Κλίντον των Δημοκρατικών, που διεκδικούν το προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ.
Περιττό όμως να ηθικολογεί κανείς για τα πολιτικώς διαδραματιζόμενα σε τρίτη χώρα.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι η Δύση έχει εισέλθει σε φάση βαθυτάτης κρίσεως και όχι μόνον οικονομικής. Το ευρωπαϊκό και αμερικανικό κατεστημένο –η σύμβαση, εν ολίγοις, στις χώρες της δημοκρατικής Δύσεως– στοχοποιείται βάναυσα. Αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρήθηκε στη δεκαετία του ’60, όταν είχε εκδηλωθεί μία ευρύτατη αμφισβήτηση της μεταπολεμικής τάξεως πραγμάτων. Αλλά υπήρχαν και ουσιώδεις διαφορές.
Η αμφισβήτηση του ’60 είχε ασφαλώς διάσταση πολιτική, ευθέως κομμουνιστική ή γενικώς αριστερής προελεύσεως. Στη Γαλλία ήταν ο περίφημος Μάης του ’68. Είχε προηγηθεί στη Γερμανία η ριζοσπαστικοποίηση της Αριστεράς υπό τον Ρούντι Ντούτσκε, που τον Απρίλιο του ’68 υπέστη δολοφονική επίθεση, αλλά επιβίωσε ακινητοποιηθείς και ανίκανος για δράση.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες η αντίδραση πήρε αντιπολεμική διάσταση, με τα «παιδιά των λουλουδιών» και άλλα ψυχεδελικά παρόμοια. Η Μόσχα εκ παραλλήλου αντιμετώπισε μια πρόκληση μοναδική από τον Σλοβάκο κομμουνιστή και μεταρρυθμιστή ηγέτη Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ – την «Ανοιξη της Πράγας», που κατεπνίγη από σοβιετικά άρματα μάχης τον Αύγουστο του 1968.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η αμφισβήτηση εκείνη παρήγαγε πολιτιστικό προϊόν –πρωτίστως στη μουσική, αλλά επίσης στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική–, που πρόβαλε ουσιαστικά αίτημα «πανανθρώπινο» και άλλα ουτοπικά παρόμοια. Ηταν η τελευταία εκδήλωση μιας πολιτιστικής εκρήξεως, τόσο ευρείας διαστάσεως, που τροφοδότησε δημιουργούς επί πολλές δεκαετίες. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι το μείζον πολιτικό γεγονός της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα, η αυτοσυντριβή των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, δεν παρήγαγε επί της ουσίας πολιτιστικό προϊόν.
Οπως συμβαίνει πάντα, η πολιτική τάξη αποκατεστάθη και οι ηγέτες που την εξέφραζαν απέκτησαν αυτοπεποίθηση και ενέταξαν στο σύστημα πρώην αμφισβητίες και κομμουνιστές. Ο πρώην γενικός γραμματεύς του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα ήταν ένας εξ αυτών· ένας άλλος, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ· ο Βρετανός Τζορτζ Ρόμπερτσον, Σκώτος πρώην τροτσκιστής και στη συνέχεια υπουργός Αμύνης. Και οι τρεις, ηγετικές μορφές στον πόλεμο εναντίον της Σερβίας. Υπήρχαν και ηπιότερες μορφές ενσωματώσεως στην καθεστηκυία τάξη, με πλέον πρόσφατη την απονομή Βραβείου Νομπέλ στον πρώτο τροβαδούρο της αμφισβητήσεως της δεκαετίας του ’60, τον Μπομπ Ντίλαν, που αρνήθηκε να απαντήσει στα τηλεφωνήματα της Επιτροπής, υπονοώντας πιθανόν ότι «δεν γίναμε όλοι ίδιοι, ξαφνικά». Αυτά μέχρις στιγμής.
Στη διάρκεια των ετών αυτών αναπτύχθηκε το ιδεολόγημα της παγκοσμιοποιήσεως, η ευρωπαϊκή ιδέα εδραιώθηκε, δημιουργήθηκε μία τερατώδης γραφειοκρατία «τεχνοκρατών», η πολιτική απαξιώθηκε και κάτι αντίστοιχο συνέβη και στις ΗΠΑ. Τώρα η αμφισβήτηση προέρχεται από τη Δεξιά, το αίτημα δεν είναι «πανανθρώπινο» αλλά η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας. Ο κ. Τραμπ είναι ο πρώτος που δίδει τη μάχη της εξουσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη η ριζοσπαστική Δεξιά ενδυναμώνεται διαρκώς.
Η πολιτική τάξη απειλείται ευθέως, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα υπερισχύσει. Αυτό συνέβαινε πάντα τουλάχιστον, έως τώρα.
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/10/16 |
1. Το «φαινόμενο Μάκρι»
Του Αλέξη Παπαχελά
Οι «αγορές» είναι συνήθως μπροστά από τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς δουλειά τους είναι να τις «διαβάζουν» σωστά – και κυρίως έγκαιρα. Αυτή τη στιγμή είναι παγωμένες απέναντι στην Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός έχασε μία μεγάλη ευκαιρία τους τελευταίους μήνες. Υπήρχε η προσδοκία σε επενδυτικούς κύκλους ότι θα μεταλλασσόταν στον «Λούλα (σ.σ.: προ σκανδάλων) της Μεσογείου», ότι δηλαδή θα προχωρούσε με θεαματικό τρόπο σε άνοιγμα αγορών, ιδιωτικοποιήσεις και δημιουργία φιλοεπιχειρηματικού κλίματος. Δεν κατάλαβε, όμως, ότι οι «αγορές» αντιμετωπίζουν χώρες και πρόσωπα με έναν δικό τους τρόπο. Πρώτα απ’ όλα, δεν έχουν καμία υπομονή για τον βασανιστικά αργό πολιτικό χρόνο που έχει ο κ. Τσίπρας στο μυαλό του. Δεν έχουν περάσει από νεοελληνικές κομματικές ολομέλειες, για να μπορούν να περιμένουν καρτερικά την εξέλιξη κομματικών και άλλων ισορροπιών. Εχουν όμως και ένα άλλο χαρακτηριστικό: δεν τους αρέσουν τα συγκεχυμένα, αντιφατικά μηνύματα. Οταν ακούν τον κ. Τσίπρα στη Νέα Υόρκη και μετά διαβάζουν τις δηλώσεις διαφόρων υπουργών του, μπερδεύονται. Ακούν και διάφορες ιστορίες από όσους τόλμησαν να επενδύσουν στην Ελλάδα και είναι λογικό να αποθαρρύνονται. Εμείς όλοι, και ο κ. Τσίπρας, θεωρούμε ότι είμαστε ο μοναδικός επενδυτικός προορισμός στον παγκόσμιο χάρτη και πως οι μεγάλοι παίκτες θα περιμένουν επ’ άπειρον να ξεμπλέξουμε τα εσωτερικά μας και να άρουμε τα εμπόδια στο επιχειρείν.
Αυτά για τη χαμένη ευκαιρία του πρωθυπουργού. Δημιουργείται όμως τώρα ένα πολύ ενδιαφέρον κλίμα στους ξένους μεγάλους επενδυτές που έχουν περάσει μία ή δύο φορές από τη χώρα μας. Αρχίζουν και πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα ζήσει το «φαινόμενο Μάκρι» (the M effect) από το οποίο πέρασε η Αργεντινή. Εκεί οι «αγορές» έστησαν ένα τρελό ράλι από την ώρα που έγινε σαφές ότι θα έφευγε η λαϊκιστική κυβέρνηση και θα ερχόταν ο μεταρρυθμιστής πολιτικός, το όνομα του οποίου πήρε το σχετικό φαινόμενο. Σύμφωνα με την κυρίαρχη αυτή θεωρία, κάποιους μήνες πριν από τις όποιες πολιτικές εξελίξεις οι «έξυπνοι» επενδυτές θα αρχίσουν να επιστρέφουν στην ελληνική αγορά. Η χώρα είναι πολύ φτηνή και έχει ευκαιρίες. Αν φανεί στον ορίζοντα μια κυβέρνηση με καθαρό μήνυμα και σαφές σχέδιο, το ράλι δεν θα αργήσει. Η σημερινή κυβέρνηση θα έχει υλοποιήσει πολλές δεσμεύσεις της χώρας και ορισμένες μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις θα έχουν προχωρήσει. Αν έχει μπει τάξη έως τότε στον τραπεζικό τομέα, και έχει αποφευχθεί οιοδήποτε ατύχημα, το πεδίο θα είναι αρκετά καθαρό για να πάμε στο επόμενο επίπεδο. Ο κ. Μητσοτάκης είναι πολύ εξαγώγιμος και πείθει τους ξένους επενδυτές, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά ερωτήματα για το αν θα έχει όλο το κόμμα μαζί του στην προώθηση ενός προγράμματος-σοκ. Ταιριάζει, πάντως, στο προφίλ του φαινομένου Μάκρι.
Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας να κερδίσει το στοίχημα εκείνος, να προλάβει να πείσει τις «αγορές» ο ίδιος και να ωφεληθεί από ένα επενδυτικό ράλι γύρω από την Ελλάδα; Πολύ δύσκολο, παρά την προσπάθεια να φτιάξει ένα νέο brand για τον εαυτό του και τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι Βρυξέλλες και ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «αγοράζουν» αυτό το σενάριο, οι «αγορές» όχι. Και συνήθως τα πολιτικά κέντρα, σε διεθνές επίπεδο, βρίσκονται ένα ή και δύο βήματα πίσω από τις «αγορές».Έντυπη
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/10/16 |
2. Επικίνδυνη η ένταση ΗΠΑ - Ρωσίας
Του Άγγελου Στάγκου
Εγκλωβισμένοι οι Ελληνες πολίτες στα δικά τους άμεσα προβλήματα της καθημερινότητας και παρασυρμένοι από τα επιτεύγματα της επικοινωνιακής πολιτικής της κυβέρνησης και τους αντιφατικούς - επικίνδυνους χειρισμούς της, ακόμη και σε θεσμικά επίπεδα, ίσως δεν αντιλαμβάνονται την κλιμακούμενη ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ (Δύσης) - Ρωσίας. Ενταση που αγγίζει με ταχείς ρυθμούς τα όρια της κρίσης, η οποία αν ξεσπάσει μπορεί να αποδειχθεί μητέρα όλων των κρίσεων των τελευταίων ετών παγκοσμίως. Σε τέτοιο σημείο φθάνει η κατάσταση.
Εχει ασφαλώς σημασία πώς και γιατί προκλήθηκε και τροφοδοτείται η σημερινή αμερικανο-δυτικο-ρωσική ένταση, που βρίσκεται πλέον στα όρια ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, ενδεχομένως και να τα ξεπερνάει. Η αναφορά όμως των αιτίων και των αφορμών και ακόμη περισσότερο η ανάλυσή τους θα απαιτούσαν πολύ χρόνο, χώρο και κυρίως ιδιαίτερη εξειδίκευση, για να βοηθήσει επαρκώς τον αναγνώστη να βγάλει τα ορθά συμπεράσματα. Για τη δική του ενημέρωση, όχι γιατί μπορεί να κάνει οτιδήποτε ώστε να επικρατήσει η «ύφεση» και να αποφευχθεί η διαφαινόμενη μεγα-κρίση. Το «παιχνίδι» έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και είναι για πολύ μεγάλα παιδιά...
Αυτά που βλέπουμε ως κοινοί πολίτες τώρα είναι ότι οι εστίες της έντασης είναι βασικά δύο, η Ουκρανία και η Συρία. Βλέπουμε, όμως, ταυτόχρονα ότι έχει δημιουργηθεί μία τρίτη εστία που αφορά τα εσωτερικά των ΗΠΑ και εκδηλώνεται στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας μεταξύ της Χίλαρι Κλίντον και του Ντόναλντ Τραμπ για την εκλογή προέδρου. Για πρώτη φορά στα χρονικά των ΗΠΑ η Ρωσία αποτελεί βασικό στοιχείο μιας σχεδόν βίαιης (τουλάχιστον ρητορικά) αντιπαράθεσης, με καταγγελίες περί ανάμειξής της εις βάρος της Κλίντον και κατηγορίες της τελευταίας κατά του αντιπάλου της ότι αποτελεί υποχείριο του Πούτιν. Που σημαίνει ότι, εφόσον εκλεγεί η Χίλαρι Κλίντον, όπως προαλείφεται, πρέπει να θεωρείται δεδομένη η αύξηση της αντιπαλότητας ΗΠΑ - Ρωσίας. Αλλωστε, κάτι ανάλογο καλλιεργείται συστηματικά και έντονα και από την πλευρά των ρωσικών μίντια.
Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου οι ζώνες επιρροής των εκατέρωθεν δυνάμεων ήταν καθορισμένες και οι όποιες πολεμικές συγκρούσεις σε διάφορα σημεία του πλανήτη διεξάγονταν μέσω αντιπροσώπων των δύο πλευρών. Το πολύ επικίνδυνο σήμερα είναι ότι πολλές σταθερές έχουν μετατραπεί σε μεταβλητές, ενώ ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν ανεξέλεγκτοι εθνικισμοί και θρησκευτικοί φανατισμοί και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Επικρατεί γενική ρευστότητα και στις δύο ορατές εστίες έντασης, στην Ουκρανία και τη Συρία, τα πραγματικά γεγονότα καλύπτονται από τη φοβερή ομίχλη της προπαγάνδας της Μόσχας και της Δύσης. Οποιος προσπαθεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις το αντιλαμβάνεται πολύ εύκολα. Επιπλέον στις εχθροπραξίες αναμειγνύονται και αρκετοί μικρότεροι παίκτες που προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τους στόχους και τα συμφέροντά τους ρίχνοντας συνεχώς «λάδι στη φωτιά», ανεξαρτήτως της βούλησης των μεγάλων δυνάμεων.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι στο θερμό μέτωπο της Ουκρανίας ναι μεν συγκρούονται επί του εδάφους δυνάμεις που δεν ανήκουν τυπικά στις δύο πλευρές, όμως βρίσκεται στα σύνορα της Ρωσίας, αλλά στο αντίστοιχο της Συρίας - Ιράκ ενεργούν παράλληλα ρωσικές και αμερικανικές δυνάμεις. Προς το παρόν φαίνεται ότι στη Συρία δρουν Ρώσοι, αλλά όχι Αμερικανοί και στο Ιράκ γίνεται το αντίστροφο, όμως ο κίνδυνος εμπλοκής μεταξύ τους ενεδρεύει. Εκτός αν υπάρχουν μυστικές συμφωνίες που μοιράζουν τα πεδία δράσης στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτό θα συνεχισθεί και μετά τις αμερικανικές εκλογές.
Είναι σαφές ότι αν κλιμακωθεί η ένταση, η Ευρώπη θα βρεθεί σε δεινή θέση. Αυτή έχει πληγεί ήδη από τα μεταναστευτικά κύματα που προκάλεσε η αστάθεια στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι οικονομικές κυρώσεις πλήττουν σε μεγάλο βαθμό την ίδια, όχι μόνο τη Ρωσία, και δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Για την Ελλάδα υπάρχει μία ακόμη μεγάλη απειλή, που ονομάζεται Τουρκία. Δεν απαιτούνται περγαμηνές ευφυΐας και παρατηρητικότητας για να αντιληφθεί κανείς ότι η Αγκυρα προσπαθεί να αμυνθεί και ταυτόχρονα να επωφεληθεί από την αστάθεια και την ένταση που επικρατεί στην περιοχή, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν πρέπει επίσης να υπάρχει αμφιβολία ότι μέσα σε γενικότερη «αναμπουμπούλα» θα επιδιώξει να εξυπηρετήσει τους δικούς της στόχους και συμφέροντα...
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/10/16 |
Του Κώστα Ιορδανίδη
Εικόνα αθλιότητος ανέδειξαν οι τρεις τηλεμαχίες, μεταξύ του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών κ. Ντόναλντ Τραμπ και της κ. Χίλαρι Κλίντον των Δημοκρατικών, που διεκδικούν το προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ.
Περιττό όμως να ηθικολογεί κανείς για τα πολιτικώς διαδραματιζόμενα σε τρίτη χώρα.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι η Δύση έχει εισέλθει σε φάση βαθυτάτης κρίσεως και όχι μόνον οικονομικής. Το ευρωπαϊκό και αμερικανικό κατεστημένο –η σύμβαση, εν ολίγοις, στις χώρες της δημοκρατικής Δύσεως– στοχοποιείται βάναυσα. Αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρήθηκε στη δεκαετία του ’60, όταν είχε εκδηλωθεί μία ευρύτατη αμφισβήτηση της μεταπολεμικής τάξεως πραγμάτων. Αλλά υπήρχαν και ουσιώδεις διαφορές.
Η αμφισβήτηση του ’60 είχε ασφαλώς διάσταση πολιτική, ευθέως κομμουνιστική ή γενικώς αριστερής προελεύσεως. Στη Γαλλία ήταν ο περίφημος Μάης του ’68. Είχε προηγηθεί στη Γερμανία η ριζοσπαστικοποίηση της Αριστεράς υπό τον Ρούντι Ντούτσκε, που τον Απρίλιο του ’68 υπέστη δολοφονική επίθεση, αλλά επιβίωσε ακινητοποιηθείς και ανίκανος για δράση.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες η αντίδραση πήρε αντιπολεμική διάσταση, με τα «παιδιά των λουλουδιών» και άλλα ψυχεδελικά παρόμοια. Η Μόσχα εκ παραλλήλου αντιμετώπισε μια πρόκληση μοναδική από τον Σλοβάκο κομμουνιστή και μεταρρυθμιστή ηγέτη Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ – την «Ανοιξη της Πράγας», που κατεπνίγη από σοβιετικά άρματα μάχης τον Αύγουστο του 1968.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η αμφισβήτηση εκείνη παρήγαγε πολιτιστικό προϊόν –πρωτίστως στη μουσική, αλλά επίσης στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική–, που πρόβαλε ουσιαστικά αίτημα «πανανθρώπινο» και άλλα ουτοπικά παρόμοια. Ηταν η τελευταία εκδήλωση μιας πολιτιστικής εκρήξεως, τόσο ευρείας διαστάσεως, που τροφοδότησε δημιουργούς επί πολλές δεκαετίες. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι το μείζον πολιτικό γεγονός της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα, η αυτοσυντριβή των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, δεν παρήγαγε επί της ουσίας πολιτιστικό προϊόν.
Οπως συμβαίνει πάντα, η πολιτική τάξη αποκατεστάθη και οι ηγέτες που την εξέφραζαν απέκτησαν αυτοπεποίθηση και ενέταξαν στο σύστημα πρώην αμφισβητίες και κομμουνιστές. Ο πρώην γενικός γραμματεύς του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα ήταν ένας εξ αυτών· ένας άλλος, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ· ο Βρετανός Τζορτζ Ρόμπερτσον, Σκώτος πρώην τροτσκιστής και στη συνέχεια υπουργός Αμύνης. Και οι τρεις, ηγετικές μορφές στον πόλεμο εναντίον της Σερβίας. Υπήρχαν και ηπιότερες μορφές ενσωματώσεως στην καθεστηκυία τάξη, με πλέον πρόσφατη την απονομή Βραβείου Νομπέλ στον πρώτο τροβαδούρο της αμφισβητήσεως της δεκαετίας του ’60, τον Μπομπ Ντίλαν, που αρνήθηκε να απαντήσει στα τηλεφωνήματα της Επιτροπής, υπονοώντας πιθανόν ότι «δεν γίναμε όλοι ίδιοι, ξαφνικά». Αυτά μέχρις στιγμής.
Στη διάρκεια των ετών αυτών αναπτύχθηκε το ιδεολόγημα της παγκοσμιοποιήσεως, η ευρωπαϊκή ιδέα εδραιώθηκε, δημιουργήθηκε μία τερατώδης γραφειοκρατία «τεχνοκρατών», η πολιτική απαξιώθηκε και κάτι αντίστοιχο συνέβη και στις ΗΠΑ. Τώρα η αμφισβήτηση προέρχεται από τη Δεξιά, το αίτημα δεν είναι «πανανθρώπινο» αλλά η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας. Ο κ. Τραμπ είναι ο πρώτος που δίδει τη μάχη της εξουσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ευρώπη η ριζοσπαστική Δεξιά ενδυναμώνεται διαρκώς.
Η πολιτική τάξη απειλείται ευθέως, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα υπερισχύσει. Αυτό συνέβαινε πάντα τουλάχιστον, έως τώρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου