"...Αυτό το αίτημα μας φέρνει αντιμέτωπους με τουλάχιστον δύο καίρια ζητήματα. Πρώτον, την εσωτερική διαφοροποίηση της ελληνοαμερικανικής Διασποράς και τα πλέγματα εξουσίας που καθορίζουν την κοινή της γνώμη. Εάν η Διασπορά ζητεί κεντρικότερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής της σχέσης με την Ελλάδα, ποιοι φορείς αντιπροσωπεύουν τους Ελληνοαμερικανούς; Ποια είναι η πολιτική τους; Η χαρτογράφηση αυτού του πολιτικού τοπίου κρίνεται απαραίτητη αν θέλουμε να κατανοήσουμε το θέμα σε βάθος. Και δεύτερον, καίρια εκφράζεται, πιστεύω, μια αντίσταση να αποφευχθεί η πιθανή χειραγώγηση της Διασποράς από την ελληνική πολιτεία και η Διασπορά να αποτελέσει μια ακόμη αρένα ελλαδικών πελατειακών σχέσεων. Οι Ελληνοαμερικανοί προσεγγίζουν το θέμα της ψήφου σαν μια ευκαιρία επανεκκίνησης της συζήτησης περί χρόνιων θεμάτων που τους απασχολούν καθώς και του ρόλου τους στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας. Επιχειρούν ρητά να αποφύγουν την ιδιοποίησή τους από τη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία και διακινούν το αίτημα της ενεργού συμμετοχής τους στη δημιουργία νέων νόμων και πρακτικών. Το μέλλον θα δείξει την κλίμακα του οράματος και το εύρος της πολιτικής βούλησης για ένα νέο πλαίσιο, πέρα από τη στενή (και προβληματική) οριοθέτηση της Διασποράς ως προέκτασης της Ελλάδας..."

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 25/10/19

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ

Μια αρχική επισκόπηση ελληνοαμερικανικών θέσεων στο θέμα «ψήφος αποδήμων» φέρνει στην επιφάνεια δύο τουλάχιστον τάσεις. Η πρώτη αφορά μια έντονα ορατή θέση σχετικά με το ποιος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα της ψήφου και τον τρόπο της επιτέλεσης της σχετικής διαδικασίας. Η δεύτερη υποδεικνύει πτυχές του θέματος που ελάχιστα έχουν απασχολήσει την ελληνική κοινή γνώμη ή ακόμη και καθόλου. Πρόκειται περί της αποφασιστικότητας των Ελληνοαμερικανών να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωση της οποιασδήποτε πολιτικής του ελληνικού κράτους που αφορά τη Διασπορά.

Συγκεκριμένα, ο πρώτος προσανατολισμός αποτελεί το σταθερό, εδώ και χρόνια, αίτημα για τη δημιουργία του νομικού και υλικοτεχνικού πλαισίου το οποίο να καθιστά δυνατή την ψήφο των μεταναστών με ελληνική ιθαγένεια και να διευκολύνει τη διαδικασία της από τον χώρο κατοικίας. Με άλλα λόγια, σε ανακοινώσεις όπως αυτής του Ελληνοαμερικανικού Εθνικού Συμβουλίου (Hellenic American National Council (HANC)) προκρίνεται η επιστολική ψήφος ως μέσο για την ευρύτερη συμμετοχή αυτής της δημογραφικής ομάδας στην εκλογική διαδικασία. Η εναλλακτική πρόταση για ψήφο μέσω αυτοπρόσωπης παρουσίας σε εκλογικά κέντρα, πρεσβείες ή προξενεία κρίνεται γενικά ότι παρεμποδίζει το ζητούμενο της ευρείας αντιπροσώπευσης λόγω της γεωγραφικά διεσπαρμένης ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Οι μεγάλες αποστάσεις, επαγγελματικές υποχρεώσεις και το υψηλό κόστος θα έχουν άμεση συνέπεια τη μειωμένη συμμετοχή.

Η δεύτερη τάση όπως περιπλέκει τα πράγματα. Το δικαίωμα ψήφου στη δεύτερη και τρίτη γενιά, για παράδειγμα, τίθεται σαν θέμα περαιτέρω συζήτησης, μια και κατά γενική ομολογία οι γεννημένοι στην Αμερική Ελληνες δεν έχουν επαρκή γνώση της ελληνικής πραγματικότητας. Μετανάστες εκφράζουν συχνά την αντίθεσή τους στο δικαίωμα ψήφου ατόμων ελληνικής καταγωγής που «δεν έχουν επαφή με την Ελλάδα». Επί τάπητος επομένως μπαίνει το θέμα του πολίτη όχι μόνο ως δικαίωμα αλλά και ως υποχρέωση. Και εγείρεται το ερώτημα: Ποιοι θα είναι οι μηχανισμοί δημιουργίας ενεργών πολιτών στη Διασπορά; Υπάρχουν βέβαια και περαιτέρω επιφυλάξεις καθώς και συγκεκριμένες προτάσεις, όπως αυτές που έχει καταθέσει στα ελληνικά το Ελληνοαμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο (https://www.panhellenicpost.com/wp-content/uploads/2019/10/HANC-psifos-ellada_oct1943533.pdf).

Είναι αξιοσημείωτο ότι η επιφυλακτική ελληνοαμερικανική στάση εκφράζει μια ευρύτερη έλλειψη εμπιστοσύνης προς την ελληνική πολιτεία, η οποία πηγάζει από την εξαιρετικά προβληματική σχέση των Ελληνοαμερικανών, αλλά και της Διασποράς γενικότερα, με την ελληνική πολιτεία τα τελευταία τουλάχιστον τριάντα χρόνια. Η θέση οργανισμών όπως το Ελληνοαμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο αλλά και της ΑΧΕΠΑ διατυπώνεται μέσα από το πρίσμα της ιστορικής μνήμης απραγματοποίητων υποσχέσεων, έλλειψης συνεργασίας, περιθωριοποίησης των ελληνοαμερικανικών φορέων και πατερναλιστικής συμπεριφοράς από την πλευρά της πολιτείας. Αυτή η εμπειρία δίνει τροφή για καχυποψία ως προς τις προθέσεις της πολιτείας, ακόμη και κάποια εχθρότητα, σίγουρα ανελέητη κριτική από συγκεκριμένους φορείς.

Παραθέτω εδώ ένα παράδειγμα από την ανακοίνωση του HANC ώστε οι αναγνώστες μας να πάρουν μια γεύση της καυστικότητας της κριτικής, της έντασης της αγανάκτησης και του μεγέθους της καχυποψίας: «H Ελλάδα δεν είναι μια κανονική χώρα. Εχουν συσσωρευτεί σε αυτήν παθογένειες δεκαετιών. Και αν κρίνουμε από τις ασοβάρευτες τοποθετήσεις πολιτικών και κομμάτων στο θέμα της ψήφου, φοβόμαστε ότι αποτέλεσμα δεν θα υπάρξει. Μόνο "κοκορομαχίες" και μία ακόμα εξαπάτηση των απόδημων Ελλήνων».

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η «ψήφος των αποδήμων» ενεργοποιεί θέματα τα οποία εκκρεμούν εδώ και χρόνια, όπως η ισότιμη σχέση των διάφορων Διασπορών με την Ελλάδα, καθώς και η αυτονομία της κάθε Διασποράς. Δεν είναι τυχαίο ότι ο τέως πρόεδρος του Συμβουλίου Απόδημων Ελλήνων Στέφανος Ταμβάκης, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι απόδημοι πρέπει να ψηφίζουν «υποψήφιους βουλευτές που θα προέρχονται και από την ίδια την Ομογένεια», ήταν ο προσκεκλημένος ομιλητής στην εκδήλωση επί του θέματος της ΑΧΕΠΑ στην Αθήνα. Η παταγώδης αποτυχία του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού λόγω του ελλαδοκεντρικού προσανατολισμού του και ο παράλληλος αποκλεισμός μεγάλου εύρους σημαντικών ελληνοαμερικανικών φορέων δεν έχουν πάψει να ρίχνουν τη σκιά τους στη σχέση Διασποράς - ελληνικής πολιτείας.

Το γεγονός ότι συγκεκριμένες οργανώσεις που παρουσίασα δεν αποδέχονται πλήρως καμία από τις έως τώρα θέσεις των κομμάτων αφαιρεί το δικαίωμα από το κάθε κόμμα να μιλάει εξ ονόματος όλων των Ελληνοαμερικανών. Αυτό που παρατηρούμε από τα αναγκαστικά λίγα, λόγω χώρου, παραδείγματα που παρέθεσα είναι μια προσπάθεια όχι μόνο να πλαισιωθεί η συζήτηση πέρα από κομματικά συμφέροντα, αλλά και να τεθεί η Διασπορά ως ισότιμο μέλος της συζήτησης.

Αυτό το αίτημα μας φέρνει αντιμέτωπους με τουλάχιστον δύο καίρια ζητήματα. Πρώτον, την εσωτερική διαφοροποίηση της ελληνοαμερικανικής Διασποράς και τα πλέγματα εξουσίας που καθορίζουν την κοινή της γνώμη. Εάν η Διασπορά ζητεί κεντρικότερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής της σχέσης με την Ελλάδα, ποιοι φορείς αντιπροσωπεύουν τους Ελληνοαμερικανούς; Ποια είναι η πολιτική τους; Η χαρτογράφηση αυτού του πολιτικού τοπίου κρίνεται απαραίτητη αν θέλουμε να κατανοήσουμε το θέμα σε βάθος.

Και δεύτερον, καίρια εκφράζεται, πιστεύω, μια αντίσταση να αποφευχθεί η πιθανή χειραγώγηση της Διασποράς από την ελληνική πολιτεία και η Διασπορά να αποτελέσει μια ακόμη αρένα ελλαδικών πελατειακών σχέσεων. Οι Ελληνοαμερικανοί προσεγγίζουν το θέμα της ψήφου σαν μια ευκαιρία επανεκκίνησης της συζήτησης περί χρόνιων θεμάτων που τους απασχολούν καθώς και του ρόλου τους στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας. Επιχειρούν ρητά να αποφύγουν την ιδιοποίησή τους από τη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία και διακινούν το αίτημα της ενεργού συμμετοχής τους στη δημιουργία νέων νόμων και πρακτικών. Το μέλλον θα δείξει την κλίμακα του οράματος και το εύρος της πολιτικής βούλησης για ένα νέο πλαίσιο, πέρα από τη στενή (και προβληματική) οριοθέτηση της Διασποράς ως προέκτασης της Ελλάδας.

-Ο Γιώργος Αναγνώστου είναι καθηγητής στο Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο