Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
ΣΤΟ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης φοράει διακριτικά τον μανδύα της εξουσίας. Εχει προτείνει να συναντηθούμε για το «Γεύμα» στο «Café Boheme» στην οδό Ομήρου, που βρίσκεται δίπλα στο παλιό του δικηγορικό γραφείο και όπου όλοι τον ξέρουν. Εμφανίζεται στην ώρα του, χωρίς συνοδεία, και επιμένει κατευθείαν στον ενικό. Αν προσποιείται τον ανεπιτήδευτο, το κάνει πολύ καλά.
Κι όμως, πρόκειται ίσως για το πιο σημαντικό μέλος του υπουργικού συμβουλίου, τον άνθρωπο που έχει επιφορτιστεί με τη θεμελίωση του νέου επιτελικού κράτους, νομοθετικά αλλά και στην καθημερινή πράξη της λειτουργίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Οσο μιλάμε, το τηλέφωνό του χτυπάει ανά δύο λεπτά.
Θέλω να τον ρωτήσω πολλά, προσωπικά και πολιτικά. Πριν ξεκινήσω όμως, κάνει τη δική του μικρή εισαγωγή. «Για κάποιον που προέρχεται από την κοινωνία και μπαίνει όψιμα στην πολιτική, είναι δύσκολο να κάνει παρεκκλίσεις από τον ορθό λόγο» μου λέει αυτοβούλως. «Για τους μυημένους είναι πολύ ευκολότερο». Αργότερα θα μου πει πόσο τον ενοχλεί «όταν βλέπω πολιτικούς που εκλαμβάνουν τη νομή της εξουσίας ως ιδιοκτησία». Δεν διευκρινίζει ότι μιλάει και για συναδέλφους του στη Ν.Δ., αλλά τα σχόλια είναι ενδεικτικά των διλημμάτων που αντιμετωπίζει η νέα κυβέρνηση, καθώς προσπαθεί να οικοδομήσει το νέο, ενώ στηρίζεται σε όχι ασήμαντο βαθμό στο παλιό.
Για τον κ. Γεραπετρίτη, η πορεία από την κοινωνία στα υπουργικά έδρανα ήταν πιο ανηφορική από ό,τι για τους περισσότερους. Γεννήθηκε στην Κάρπαθο από μητέρα σπιτονοικοκυρά και πατέρα τελωνειακό. Παρότι η οικογένεια μετακόμισε στον Πειραιά όταν ήταν μόλις δύο ετών, οι δεσμοί με το νησί «παρέμειναν πολύ ισχυροί, γιατί ήταν ουσιαστικά η θερινή μας κατοικία: πηγαίναμε με τη μητέρα μου την επομένη αφού έκλειναν τα σχολεία και επιστρέφαμε τη μέρα πριν ανοίξουν». Μέχρι και σήμερα, λέει, «οι φίλοι μου είναι οι παιδικοί μου φίλοι από τον Πειραιά και την Κάρπαθο».
Μιλάει εκτενώς για τη συγκοινωνιακή απομόνωση της Καρπάθου στα παιδικά του χρόνια και το πώς, από τη μία, συνέβαλε στη διατήρηση μιας εξαιρετικά ζωτικής τοπικής πολιτιστικής παράδοσης, αλλά από την άλλη της στέρησε την πρόσβαση σε άλλους πολιτισμούς. Βλέπω ότι είναι ικανός να εξαντλήσει τη συζήτησή μας στο θέμα αυτό και τον επαναφέρω στη δική του ιστορία.
«Είμαι αποκλειστικά και μόνο προϊόν της δημόσιας εκπαίδευσης», λέει περήφανα. «Οι γονείς μου, όπως όλοι εκείνης της μεταπολεμικής γενιάς, ήθελαν τα παιδιά τους να έχουν τα εφόδια που δεν είχαν εκείνοι». Τελειώνοντας το δημοτικό, δίνει εξετάσεις για την Ιωνίδειο Σχολή, το παλαιότερο πρότυπο σχολείο στην Ελλάδα. «Οι εξετάσεις ήταν σκληρές, έμπαινε ο ένας στους δέκα», θυμάται. «Αλλά σου εξασφάλιζε πρόσβαση στο πανεπιστήμιο – και ήταν διαβατήριο επιτυχίας στη ζωή. Ολοι οι μαθητές, δε, προέρχονταν από λαϊκές οικογένειες, για τους οποίους το σχολείο αυτό ήταν το μοναδικό εργαλείο κοινωνικής κινητικότητας».
Ο κ. Γεραπετρίτης κατακεραυνώνει ως «τελείως εσφαλμένη» την κριτική του πρότυπου σχολείου ως «οχήματος των ελίτ». Η ίδια η έννοια της ελίτ, τονίζει, έχει παραφθαρεί. «Αν σημαίνει ότι έχεις καταφέρει να εξελιχθείς με τις δικές σου δυνάμεις, αξιοποιώντας τα μέσα που σου παρέχει το ίδιο το Δημόσιο, εγώ είμαι περήφανος να είμαι τέτοιου τύπου “ελίτ”», λέει. Η λογική που το απορρίπτει αυτό συνίσταται σε έναν «ακραίο ισοπεδωτισμό» – τον οποίο θεωρεί ότι η κοινωνία έχει αρχίσει να αφήνει πίσω. Πίσω από τη «διχαστική» ρητορική του αντι-ελιτισμού, ο υπουργός Επικρατείας εντοπίζει «τον βάκιλο του λαϊκισμού», που «ξεκινάει με το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80», και γνώρισε «νέα έξαρση» επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ: «Το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μία επιχείρηση ψευδεπίγραφης ισότητας, μιας ισοπέδωσης προς τα κάτω. Αντί να δίνονται κίνητρα για να παράγει ο καθένας περισσότερο, να πετυχαίνει και να συμβάλει και στην κοινωνική ευημερία, δημιουργήθηκαν αντικίνητρα που κατέληξαν να επιβραβεύουν όσους δεν εργάζονται και δεν αποδίδουν».
Κι όμως, πρόκειται ίσως για το πιο σημαντικό μέλος του υπουργικού συμβουλίου, τον άνθρωπο που έχει επιφορτιστεί με τη θεμελίωση του νέου επιτελικού κράτους, νομοθετικά αλλά και στην καθημερινή πράξη της λειτουργίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Οσο μιλάμε, το τηλέφωνό του χτυπάει ανά δύο λεπτά.
Θέλω να τον ρωτήσω πολλά, προσωπικά και πολιτικά. Πριν ξεκινήσω όμως, κάνει τη δική του μικρή εισαγωγή. «Για κάποιον που προέρχεται από την κοινωνία και μπαίνει όψιμα στην πολιτική, είναι δύσκολο να κάνει παρεκκλίσεις από τον ορθό λόγο» μου λέει αυτοβούλως. «Για τους μυημένους είναι πολύ ευκολότερο». Αργότερα θα μου πει πόσο τον ενοχλεί «όταν βλέπω πολιτικούς που εκλαμβάνουν τη νομή της εξουσίας ως ιδιοκτησία». Δεν διευκρινίζει ότι μιλάει και για συναδέλφους του στη Ν.Δ., αλλά τα σχόλια είναι ενδεικτικά των διλημμάτων που αντιμετωπίζει η νέα κυβέρνηση, καθώς προσπαθεί να οικοδομήσει το νέο, ενώ στηρίζεται σε όχι ασήμαντο βαθμό στο παλιό.
Για τον κ. Γεραπετρίτη, η πορεία από την κοινωνία στα υπουργικά έδρανα ήταν πιο ανηφορική από ό,τι για τους περισσότερους. Γεννήθηκε στην Κάρπαθο από μητέρα σπιτονοικοκυρά και πατέρα τελωνειακό. Παρότι η οικογένεια μετακόμισε στον Πειραιά όταν ήταν μόλις δύο ετών, οι δεσμοί με το νησί «παρέμειναν πολύ ισχυροί, γιατί ήταν ουσιαστικά η θερινή μας κατοικία: πηγαίναμε με τη μητέρα μου την επομένη αφού έκλειναν τα σχολεία και επιστρέφαμε τη μέρα πριν ανοίξουν». Μέχρι και σήμερα, λέει, «οι φίλοι μου είναι οι παιδικοί μου φίλοι από τον Πειραιά και την Κάρπαθο».
Μιλάει εκτενώς για τη συγκοινωνιακή απομόνωση της Καρπάθου στα παιδικά του χρόνια και το πώς, από τη μία, συνέβαλε στη διατήρηση μιας εξαιρετικά ζωτικής τοπικής πολιτιστικής παράδοσης, αλλά από την άλλη της στέρησε την πρόσβαση σε άλλους πολιτισμούς. Βλέπω ότι είναι ικανός να εξαντλήσει τη συζήτησή μας στο θέμα αυτό και τον επαναφέρω στη δική του ιστορία.
«Είμαι αποκλειστικά και μόνο προϊόν της δημόσιας εκπαίδευσης», λέει περήφανα. «Οι γονείς μου, όπως όλοι εκείνης της μεταπολεμικής γενιάς, ήθελαν τα παιδιά τους να έχουν τα εφόδια που δεν είχαν εκείνοι». Τελειώνοντας το δημοτικό, δίνει εξετάσεις για την Ιωνίδειο Σχολή, το παλαιότερο πρότυπο σχολείο στην Ελλάδα. «Οι εξετάσεις ήταν σκληρές, έμπαινε ο ένας στους δέκα», θυμάται. «Αλλά σου εξασφάλιζε πρόσβαση στο πανεπιστήμιο – και ήταν διαβατήριο επιτυχίας στη ζωή. Ολοι οι μαθητές, δε, προέρχονταν από λαϊκές οικογένειες, για τους οποίους το σχολείο αυτό ήταν το μοναδικό εργαλείο κοινωνικής κινητικότητας».
Ο κ. Γεραπετρίτης κατακεραυνώνει ως «τελείως εσφαλμένη» την κριτική του πρότυπου σχολείου ως «οχήματος των ελίτ». Η ίδια η έννοια της ελίτ, τονίζει, έχει παραφθαρεί. «Αν σημαίνει ότι έχεις καταφέρει να εξελιχθείς με τις δικές σου δυνάμεις, αξιοποιώντας τα μέσα που σου παρέχει το ίδιο το Δημόσιο, εγώ είμαι περήφανος να είμαι τέτοιου τύπου “ελίτ”», λέει. Η λογική που το απορρίπτει αυτό συνίσταται σε έναν «ακραίο ισοπεδωτισμό» – τον οποίο θεωρεί ότι η κοινωνία έχει αρχίσει να αφήνει πίσω. Πίσω από τη «διχαστική» ρητορική του αντι-ελιτισμού, ο υπουργός Επικρατείας εντοπίζει «τον βάκιλο του λαϊκισμού», που «ξεκινάει με το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80», και γνώρισε «νέα έξαρση» επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ: «Το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μία επιχείρηση ψευδεπίγραφης ισότητας, μιας ισοπέδωσης προς τα κάτω. Αντί να δίνονται κίνητρα για να παράγει ο καθένας περισσότερο, να πετυχαίνει και να συμβάλει και στην κοινωνική ευημερία, δημιουργήθηκαν αντικίνητρα που κατέληξαν να επιβραβεύουν όσους δεν εργάζονται και δεν αποδίδουν».
«Το σύστημα παράγει πολιτικούς και αξιωματούχους χωρίς ιδιαίτερες ικανότητες – προϊόντα του κομματικού σωλήνα, χωρίς γνώση της κοινωνίας ή κατανόηση του δημοσίου συμφέροντος. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θέλουν διαδικασίες που θα αναδείξουν τους πιο ικανούς, γιατί δεν τους συμφέρει», λέει ο κ. Γεραπετρίτης. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ
Η στροφή στη Νομική
Από το αφηρημένο και το πολιτικό, η κουβέντα επιστρέφει στο προσωπικό. Η Ιωνίδειος, μου λέει, «ήταν ένα σχολείο που είχε πολύ έντονο προσανατολισμό προς τις θετικές επιστήμες». Ο ίδιος, παρότι λέει ότι του έμεινε από αυτό το κλίμα η αγάπη για τα μαθηματικά, είχε αρχίσει να ενδιαφέρεται για τη Νομική, γεγονός που τον έκανε «το απολωλός πρόβατο του σχολείου». Η στροφή του αυτή, την οποία ανακοίνωσε στο τέλος της Β΄ Λυκείου, οδήγησε «τους καθηγητές μου έντρομους να καλέσουν τους δικούς μου και να διαβουλευθούν για να δουν πώς θα με επαναφέρουν στον σωστό δρόμο, στα μαθηματικά». Ακολούθησε «μία μικρή ενδοοικογενειακή πάλη», στην οποία, ασυνήθιστα για τον ίδιο, δεν έδειξε διάθεση να μετακινηθεί από τις θέσεις του – «τα στύλωσα».
Δίνει λοιπόν Πανελλαδικές, τα πάει «πάρα πολύ καλά» και γίνεται φοιτητής στη Νομική Σχολή Αθηνών (για «λόγους αρχής» αρχίζει αμέσως μετά να εργάζεται και σταματάει να παίρνει χρήματα από τους γονείς του). Στη συνέχεια, μετά μία «καταδίωξη υποτροφιών», εξασφαλίζει χρηματοδότηση από το ΙΚΥ, συν μία δεύτερη υποτροφία από το Βρετανικό Συμβούλιο, και πηγαίνει για μεταπτυχιακό στο Εδιμβούργο και διδακτορικό στην Οξφόρδη.
Το καλοκαίρι του 1995 τελειώνει το διδακτορικό και «μου γίνεται μία απίστευτη προσφορά να ξεκινήσω ως λέκτωρ στο Εδιμβούργο». Η υποτροφία του ΙΚΥ, ωστόσο, όριζε ότι όταν ολοκλήρωνε τις σπουδές του θα έπρεπε να επιστρέψει για πέντε χρόνια στην Ελλάδα, «να κεφαλαιοποιήσω αυτά που έμαθα προς όφελος της χώρας. Το έβρισκα απολύτως εύλογο αυτό, κι έτσι, παρότι όλοι της γενιάς μου αγνοούσαν τον συγκεκριμένο όρο, εγώ γύρισα. Το ένιωθα ως ηθική υποχρέωση».
Συνταγματική αναθεώρηση, μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία
Ο κ. Γεραπετρίτης ήταν ένας από τους συγγραφείς του «Καινοτόμου Συντάγματος για την Ελλάδα», μιας ρηξικέλευθης πρότασης αναμόρφωσης του καταστατικού χάρτη της χώρας. Για την τρέχουσα διαδικασία αναθεώρησης, δηλώνει «πάρα πολύ απογοητευμένος». «Μια αναθεώρηση που δεν αγγίζει τη Δικαιοσύνη, τη δημόσια διοίκηση, το ζήτημα της καλής νομοθέτησης, το άρθρο 16, είναι εξ ορισμού πολύ περιορισμένης εμβέλειας. Η προηγούμενη πλειοψηφία συνειδητά δεν άφησε μεγάλο πεδίο δράσης για την αναθεωρητική Βουλή, φοβούμενη ριζικές αλλαγές. Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη χαμένη ευκαιρία».
Με τη συνταγματική μεταρρύθμιση εκ των προτέρων πετσοκομμένη, το επιτελικό κράτος είναι η πιο φιλόδοξη θεσμική πρωτοβουλία της νέας κυβέρνησης. Ο κ. Γεραπετρίτης την υπερασπίζεται σθεναρά έναντι της κριτικής ότι εδραιώνει ένα ακραία πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα. «Ο έλεγχος και η λογοδοσία προϋποθέτουν τυποποιημένες διαδικασίες. Μέχρι σήμερα, υπήρχε μία κατάσταση απολύτως ρευστή, όπου υπερίσχυε το δίκαιο του ισχυρού, δηλαδή, τελικά, του πρωθυπουργού. Με τις νέες δομές και διαδικασίες, ο καθένας έχει τη δική του σφαίρα δράσης και όλοι μπορούν να αλληλοελέγχονται».
Δεν αντιφάσκει αυτή η φιλοσοφία με τον τρόπο με τον οποίο ο Κυρ. Μητσοτάκης στελέχωσε την κυβέρνησή του και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα; «Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτικών τοποθετήσεων αφορούσε πρόσωπα με πολύ υψηλά προσόντα – μάλιστα για πρώτη φορά τόσο πολλά από διαφορετικό πολιτικό χώρο. Σε επίπεδο διαδικασίας, εισάγουμε για πρώτη φορά τον πλήρη διαχωρισμό μεταξύ πολιτικής και υπηρεσιακής διοίκησης, με τη δεύτερη να είναι τελείως ανεξάρτητη από την πρώτη. Τα προηγούμενα χρόνια ήταν συγχωνευμένες – με αποτέλεσμα την πλήρη ποδηγέτηση της διοίκησης από τους πολιτικούς».
Για την αποπομπή της Βασιλικής Θάνου από την Επιτροπή Ανταγωνισμού επιμένει –όχι εντελώς πειστικά– ότι «δεν επιβλήθηκαν αναδρομικά κριτήρια» και ότι «ο κρίσιμος χρόνος δεν είναι αυτός του διορισμού, αλλά όλη η περίοδος κατοχής της θέσης». Προσθέτει ότι ο νέος νόμος για την Επιτροπή διασφαλίζει αντί να υπονομεύει την ανεξαρτησία της, καθώς «παρέχει εγγυήσεις ότι τα μέλη της θα παράγουν κρίσεις απροσωπόληπτες». Ο ίδιος κατηγορήθηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση για σύγκρουση συμφερόντων – π.χ. για νομικές εργασίες που έκανε για τον ΟΠΑΠ όταν ήταν σύμβουλος της γενικής γραμματείας της κυβέρνησης επί Γ. Παπανδρέου. Στη θέση που είχε, απαντά, «δεν υπάρχει κανένα επαγγελματικό ασυμβίβαστο», ενώ οι αρμοδιότητές του «δεν είχαν καμία σχέση» με τον ΟΠΑΠ. «Σε κάθε περίπτωση, με το επιτελικό κράτος για πρώτη φορά εισάγεται ένα ευρύτατο πλαίσιο κωλυμάτων και ασυμβίβαστων για όλες τις βαθμίδες της πολιτικής ηγεσίας».
Σχολείο ο ΟΤΕ
Η πρώτη του εμπλοκή με τα δημόσια πράγματα ήταν η συμμετοχή του στο Δ.Σ. του ΟΤΕ επί προεδρίας Παναγή Βουρλούμη – μία περίοδος δύσκολης μετάβασης από το καθεστώς μιας δυσκίνητης, μονοπωλιακής ΔΕΚΟ σε μια πιο ευέλικτη, ιδιωτικοποιημένη εταιρεία. Οπως όλο το τότε Δ.Σ., ο κ. Γεραπετρίτης βρέθηκε τότε κατηγορούμενος για παλαιές αμαρτίες (απαλλάχθηκε πλήρως). Τι διδάγματα άντλησε από την εμπειρία; «Ο ΟΤΕ ήταν ένα πολύ μεγάλο σχολείο. Αντιλήφθηκα τη σημασία συμμετοχής σε ένα συλλογικό όργανο υψηλού κύρους. Αντιλήφθηκα επίσης τη δύναμη της αδράνειας που συνδέεται με τη μετριότητα και τη διαφθορά. Το σύστημα παράγει πολιτικούς και αξιωματούχους χωρίς ιδιαίτερες ικανότητες – προϊόντα του κομματικού σωλήνα, χωρίς γνώση της κοινωνίας ή κατανόηση του δημοσίου συμφέροντος. Οι άνθρωποι αυτοί δεν θέλουν διαδικασίες που θα αναδείξουν τους πιο ικανούς, γιατί δεν τους συμφέρει».
Η συνάντηση
Ο υπουργός παραγγέλνει τη σαλάτα ημέρας και ένα ποτήρι λευκό κρασί, εγώ σκουμπρί με χόρτα. Τη συζήτησή μας διακόπτουν οι κοπέλες του «Café Boheme» που δείχνουν ότι τον γνωρίζουν καλά και ένας παλιός φοιτητής του, που τον χαιρετά ενθέρμως. Χαριτολογώ ότι τους έχει πληρώσει ώστε να τον κάνουν να φαίνεται αγαπητός. «Ετσι, όλοι αυτοί είναι τοποθέτηση προϊόντος!» γελάει. Μετά και τους δύο εσπρέσο στο τέλος, ο λογαριασμός φτάνει τα 34,50 ευρώ. Τον αποτρέπω οριακά από το να πληρώσει και αποχωρεί, εξίσου διακριτικά όσο κατέφθασε.
ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟ
Πρόσκληση συνεργασίας σε πολλαπλά επίπεδα από την ασφάλεια μέχρι τις επενδύσεις απευθύνει μέσω της πρώτης συνέντευξής του στην Ελλάδα, ο νέος Γάλλος πρέσβης στην Αθήνα, Πατρίκ Μεζονάβ. Επισημαίνει ότι η Γαλλία θα προασπίσει τα συμφέροντά της στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ τονίζει ότι η Τουρκία είναι ένας παίκτης ο οποίος δεν συνεργάζεται πάντα σε περιφερειακό επίπεδο.
– Φθάνετε στην Ελλάδα σε μια περίοδο αλλαγής της ατζέντας στην Ευρώπη, αλλά και στην περιοχή. Η Ελλάδα από το επίκεντρο της οικονομικής κρίσης, μεταφέρεται στο επίκεντρο μιας πολύμορφης γεωπολιτικής συγκυρίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια. Πώς μπορούν Ελλάδα και Γαλλία να εργαστούν στενότερα;
– Φθάνετε στην Ελλάδα σε μια περίοδο αλλαγής της ατζέντας στην Ευρώπη, αλλά και στην περιοχή. Η Ελλάδα από το επίκεντρο της οικονομικής κρίσης, μεταφέρεται στο επίκεντρο μιας πολύμορφης γεωπολιτικής συγκυρίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια. Πώς μπορούν Ελλάδα και Γαλλία να εργαστούν στενότερα;
– Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι επιστρέφω σε αυτή τη χώρα. Hμουν σε αυτή τη χώρα πριν από δώδεκα χρόνια, μόλις πριν από την πυροδότηση της οικονομικής κρίσης. Δώδεκα χρόνια αργότερα ανακαλύπτω μια χώρα πολύ επηρεασμένη. Η κρίση έχει σημαδέψει βαθιά τη χώρα. Ο πληθυσμός έχει υποφέρει πολύ. Eγιναν θαρραλέες επιλογές και, κυρίως, η παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη. Προφανώς, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο πολλαπλών προβληματικών: θέματα μεταναστευτικά, ανθρωπιστικά, θέματα ασφάλειας, γεωπολιτικής και ένα σύνολο περιφερειακών και εξωπεριφερειακών παραγόντων ιδιαίτερα πολυσύνθετων, η Τουρκία κυρίως που δεν παίζει πάντοτε το παιχνίδι της περιφερειακής και της διμερούς συνεργασίας. Είμαστε σύμμαχοι, αλλά στην πράξη η Τουρκία κινείται μόνη της, όπως δείχνει και η πρωτοβουλία που πήρε πρόσφατα στη Συρία.
Είμαστε ανήσυχοι για την αστάθεια σε αυτή την περιοχή του κόσμου. Oμως, υπάρχουν επίσης υποσχέσεις συνεργασίας με την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Υπάρχει το ζήτημα της Κύπρου που είναι, προφανώς, ουσιώδες. Και η Κύπρος είναι θύμα παραβίασης της κυριαρχίας της. Πολλά παίζονται στην περιοχή αυτή. Υπό αυτή την έννοια η Ελλάδα βρίσκεται ιδιαίτερα εκτεθειμένη. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν πολλές συγκλίσεις και πολλά κοινά συμφέροντα ανάμεσα στη Γαλλία και την Ελλάδα. Η φιλία ανάμεσα στους δύο λαούς, τον γαλλικό και τον ελληνικό, είναι παλαιά και βαθιά. Αρα πρέπει να δούμε με τους Eλληνες εταίρους μας που υπέφεραν από την κρίση, πώς θα ενισχύσουμε ορισμένες πτυχές που αποδυναμώθηκαν και πώς θα βρούμε τρόπους συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες μας, ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις. Και αυτός επίσης είναι ο ρόλος της διπλωματικής αποστολής της Γαλλίας εδώ, και βέβαια, αυτός είναι και ο δικός μου ρόλος.
– Σε ποιους τομείς μπορεί να αναπτυχθεί η πιο κοντινή συνεργασία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία, σε αυτή την εποχή που δεν θυμίζει την εποχή της οικονομικής κρίσης, αλλά είναι ξεκάθαρα γεωπολιτική.
– Υπάρχουν τρεις διαφορετικές διαστάσεις. Η πρώτη είναι η οικονομική. Η προηγούμενη κυβέρνηση έλαβε θαρραλέες αποφάσεις. Η νέα κυβέρνηση χάραξε σαφείς και ενθαρρυντικές προοπτικές τις οποίες χαιρετίζουμε και οι οποίες θα επιτρέψουν να βρεθεί ο δρόμος μιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Υπάρχει επίσης η μεταναστευτική κρίση που δεν είναι ελληνική, είναι κρίση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και υπάρχει, τέλος, η διάσταση της άμυνας, η στρατηγική διάσταση. Επιθυμούμε να σας βοηθήσουμε αποτελεσματικά, ώστε οι Ενοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας να επιστρέψουν σε μια κατάσταση που θα σας επιτρέψει μαζί με άλλους, μαζί με εμάς τους Γάλλους, να αντιμετωπίσετε προκλήσεις ασφαλείας.
– Μιλήσατε για την Κύπρο. Υπάρχει μια γαλλική παρουσία στην κυπριακή ΑΟΖ και δη στο οικόπεδο 7 όπου έχει αδειοδοτηθεί στην TOTAL. Τι θα κάνει η Γαλλία στο οικόπεδο 7 όπου η Τουρκία πραγματοποιεί γεωτρήσεις;
– Αρχικά η Γαλλία, όπως αναφέρατε, έχει συμφέροντα εκεί. Η TOTAL θα αρχίσει σύντομα τις δραστηριότητές της στο οικόπεδο 7. Υπάρχει λοιπόν ένα προφανές γαλλικό ενδιαφέρον. Υπό αυτή την έννοια η Γαλλία θα διαδραματίσει τον ρόλο της ώστε η TOTAL να κάνει τις δραστηριότητές της όπως τις έχει συμφωνήσει στα συμβόλαια παραχώρησης από την Κυπριακή Δημοκρατία. Πέρα από αυτό, για εμάς υπάρχει ένα θεμελιώδες διακύβευμα σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Καταδικάσαμε την τουρκική συμπεριφορά, όταν πριν από μερικές εβδομάδες ένα τουρκικό πλοίο κατευθύνθηκε στο οικόπεδο 7. Και, ακολούθως, αναλάβαμε έναν ρόλο μαζί με το κυπριακό ναυτικό, ώστε να δείξουμε την παρουσία μας και να δράσουμε με έναν αποτρεπτικό τρόπο. Γιατί; Για να αναδείξουμε την ανάγκη σεβασμού του διεθνούς δικαίου.
– Η Γαλλία συνηγορεί υπέρ της ενίσχυσης της εξωτερικής διάστασης της Ε.Ε. Πιστεύετε ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να σημειωθούν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
– Πρέπει να δούμε την περιοχή. Μιλώ για την Τουρκία, τη Συρία, το Ιράν. Υπάρχει μια στρατηγική από την πλευρά της Ρωσίας και σίγουρα υπάρχει μια στρατηγική της Κίνας για την περιοχή. Και, βεβαίως, της Ελλάδας και των υπόλοιπων κρατών-μελών της Ευρ. Ενωσης. Η Ε.Ε. πρέπει να αναπτύξει εργαλεία τα οποία θα πρέπει να προστατεύουν την κυριαρχία των κρατών-μελών της. Ο στόχος είναι να αποκτήσουμε συλλογικά, ως Ε.Ε., τα μέσα που θα μας επιτρέψουν να είμαστε σοβαροί δρώντες και να εμπνέουμε τον σεβασμό για το διεθνές δίκαιο αλλά και τις ιδέες μας σχετικά με τη σταθερότητα αυτής της περιοχής. Υπάρχουν ιδέες που έχουν κατατεθεί σχετικά με τις δομές της συνεργασίας. Συγκεκριμένα, όχι μόνο σχετικά με τις αμυντικές δυνατότητες, αλλά επίσης και με πολιτικές που θα μας επιτρέπουν να προβάλουμε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις εκεί όπου τα συμφέροντα και οι αξίες μας απειλούνται. Υπάρχουν αρκετές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Ερωτήθηκα τι μπορούμε να κάνουμε στην πράξη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Η Γαλλία επιθυμεί να συνοδεύσει τις προσπάθειες της Ελλάδας, ώστε να μπορέσει να συμμετάσχει σε όλα τα πλαίσια συνεργασίας, βιομηχανικά και επιχειρησιακά.
– Θα βλέπατε μια πιο εμφανή γαλλική στρατιωτική παρουσία;
– Η συνεργασία στους εξοπλισμούς είναι πολύ σημαντική. Υπάρχει επίσης και μια συνεργασία αμυντική στην οποία επιθυμούμε να εμπλακούμε εκ νέου με τους Ελληνες φίλους μας. Αυτή περνάει από τη δική μας βούληση να βοηθήσουμε στη μεταρρύθμιση ορισμένων δομών των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης, η Γαλλία έχει τη δυνατότητα προβολής ισχύος πέρα από τα σύνορά της. Η Γαλλία είναι παρούσα σε διάφορα θέατρα επιχειρήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως είναι το μέτωπο εναντίον της τρομοκρατίας. Θέλουμε οι Ελληνες να μας συνοδεύσουν, θέλουμε οι Ελληνες να συμμετάσχουν στις προσπάθειές μας που δεν έχουν ως μοναδικό στόχο την προστασία της Γαλλίας, αλλά της Ευρώπης ολόκληρης. Η μάχη κατά της τρομοκρατίας είναι ένα στοίχημα ευρωπαϊκό.
– Ως προς τη διεύρυνση της Ε.Ε. Γιατί να μην εισέλθουν νέα μέλη, συγκεκριμένα η Βόρεια Μακεδονία, στην Ε.Ε.;
– Δεν υπάρχει γαλλικό βέτο. Και δεν υπάρχει «μαχαίρι στην πλάτη» του λαού της Αλβανίας ή της Βόρειας Μακεδονίας. Θεωρούμε ότι η διαδικασία θαρραλέων μεταρρυθμίσεων σε αυτές τις χώρες δεν έχει τελειώσει. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που πρέπει να γίνουν ώστε να καταστούν αξιόπιστες οι υποψηφιότητες αυτών των δύο κρατών. Κανείς δεν αμφισβητεί την πολιτική αναγκαιότητα για την είσοδο αυτών των χωρών στην Ε.Ε. Κανείς δεν αμφισβητεί την ιστορική προοπτική τους. Δεν υπάρχει επιστροφή από την πλευρά της Γαλλίας. Αλλά έχουμε αυτή τη στιγμή μια Ε.Ε. η οποία δεν λειτουργεί πολύ καλά. Εχουμε μια συζήτηση για έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που σε περίπτωση διεύρυνσης θα περιλαμβάνει νέα έξοδα. Απαιτείται συναίνεση για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και έπειτα, πρέπει να δούμε τη συμπεριφορά ορισμένων βαλκανικών κρατών. Σήμερα, οι πρώτοι σε αιτήματα παροχής ασύλου στη Γαλλία είναι οι Αλβανοί, γεγονός που μας δείχνει ότι οι διαδικασίες ασύλου μπορεί να οδηγήσουν σε παραπλάνηση. Η Αλβανία είναι μια χώρα που θεωρείται ασφαλής. Οπότε για τη Γαλλία υπάρχουν θέματα εθνικά, προκύπτουν όμως και ζητήματα ευρωπαϊκής φύσης. Σκεφτόμαστε ότι η διαδικασία διεύρυνσης έχει γίνει πολιτικά πιο περίπλοκη και ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις πολιτικές πραγματικότητες στην Ε.Ε.
Η τριμερής
– Υπάρχει η τριμερής Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ. Η Γαλλία μπορεί να διαδραματίσει έναν ευρύτερο ρόλο σε αυτό το πλαίσιο;
– Η Ελλάδα ακολουθεί μια ευρύτερη στρατηγική σε αυτή την περιοχή, η οποία συνδέεται κυρίως με τη μεταφορά του φυσικού αερίου. Η Ελλάδα θέλει να γίνει ένας σημαντικός δρόμος για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Σε αυτή τη στρατηγική των ελληνικών αρχών περιλαμβάνονται και άλλοι δρώντες της περιοχής, κυρίως η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Στο πλαίσιο αυτό, βέβαια, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και να δώσουμε στον εαυτό μας τα μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού, μαζί με τους εταίρους μας στην περιοχή.
Με τις φρεγάτες θα ανακτήσετε ένα στρατηγικό πλεονέκτημα
– Μπορείτε να είστε πιο συγκεκριμένος για την αμυντική συνεργασία;
– Βεβαίως. Η οικονομική κρίση επηρέασε την Ελλάδα. Δεν έγιναν επενδύσεις σε αρκετούς τομείς, όπως η άμυνα. Εμείς έχουμε εμπλακεί σε μια σειρά από συζητήσεις σχετικά με τη συνεργασία μας με την ελληνική κυβέρνηση, ώστε όχι μόνο να αναβαθμίσουμε κάποιους γαλλικούς εξοπλισμούς που διαθέτουν οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, όπως π.χ. τα μαχητικά αεροσκάφη Μιράζ ή τα ελικόπτερα ΝΗ90, αλλά και να προχωρήσουμε στη συνεργασία των τομέα των φρεγατών. Διότι πιστεύουμε ότι αυτές οι φρεγάτες θα σας επιτρέψουν να ξαναβρείτε ένα στρατηγικό πλεονέκτημα που η Ελλάδα έχει ανάγκη σε αυτή την περιοχή του κόσμου.
– Οι ελληνογαλλικές σχέσεις στον τομέα των επενδύσεων;
– Το έχω πει, η Γαλλία επιθυμεί να παραμείνει ένας εταίρος πρώτου μεγέθους στην Ελλάδα, όπως ακριβώς υπήρξε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας της κρίσης. Στον οικονομικό τομέα, θέλω να χαιρετίσω τους Γάλλους επιχειρηματίες που, παρά τις δυσκολίες, παρέμειναν στην Ελλάδα. Ο κ. Μητσοτάκης έχει ξεκινήσει μια ευρύτατη και θαρραλέα προσπάθεια οικονομικής ανόρθωσης και δεν αμφιβάλλω ότι οι Γάλλοι επιχειρηματίες όπως και τα γαλλικά επενδυτικά ταμεία θα είναι σε θέση να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή.
Στον τομέα της άμυνας, στον οποίον αναφέρθηκα προηγουμένως, αλλά επίσης και στους τομείς των μεταφορών, των ασφαλειών και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, στον ξενοδοχειακό και στον τουριστικό τομέα, της ενέργειας, των φαρμακευτικών προϊόντων, της διαχείρισης των υδάτων και των αποβλήτων, στον τομέα γεωργίας και τροφίμων. Ολοι οι Γάλλοι παράγοντες διακατέχονται από την επιθυμία να προσφέρουν την πραγματογνωμοσύνη τους και είμαι βέβαιος για την πολύ σύντομη επιστροφή των γαλλικών επενδύσεων στην Ελλάδα.
– Η ελληνογαλλική σχέση στον πολιτισμό πόσο μπορεί να εξελιχθεί;
Ευρύτερα, η πολιτισμική συνεργασία δεν συμπεριλαμβάνει μόνο τη λογοτεχνία και τον τομέα των ιδεών, αλλά εκτείνεται και στον χώρο των καλών τεχνών και σε ό,τι μπορεί να οδηγήσει σε νέα προσέγγιση των λαών μας, από τη μουσική ώς τη γαστρονομία. Εχουμε μπροστά μας τους εορτασμούς για το 1821, σε δύο χρόνια. Θέλουμε να παρουσιάσουμε στο ελληνικό κοινό μια νέα γαλλική προσφορά που θα προβάλει αυτή τη συνεργασία στο μέλλον.
ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟ
Τα τουρκικά πλωτά γεωτρύπανα και ερευνητικά σκάφη δεν πρόκειται να φύγουν από τα κυπριακά νερά αν η Λευκωσία δεν συμπεριλάβει τους Τουρκοκυπρίους στη λήψη αποφάσεων για τους υδρογονάνθρακες, διαμηνύει μέσω της «Κ» ο πρεσβευτής της Τουρκίας στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκέργκιν. Οπως λέει, τα πλωτά γεωτρύπανα «Φατίχ» και «Γιαβούζ» δεν βρίσκονται στην κυπριακή, αλλά «εξ ολοκλήρου» σε τουρκική υφαλοκρηπίδα, ενώ τονίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξουν «οριστικά θαλάσσια σύνορα» στην Κύπρο δίχως να υπάρξει παράλληλα πολιτική διευθέτηση. Ο κ. Οζουγκέργκιν αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι η Αγκυρα και η Τρίπολη διαπραγματεύονται για τη οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα σε Τουρκία και Λιβύη. Ως προς το Συριακό, ο κ. Οζουγκέργκιν επισημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει σχέδια μεταβολής των συνόρων ή της δημογραφικής δομής της Συρίας, ενώ προσθέτει ότι δεν είναι αναθεωρητική χώρα. Επ' αυτού αναφέρει ότι η Αγκυρα σέβεται τη Συνθήκη της Λωζάννης, ενώ προσθέτει ότι το ελληνικό κοινό τροφοδοτείται με ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, τονίζοντας πως η Τουρκία σέβεται την εδαφική ακεραιότητα όλων των γειτόνων της.
– Ποια είναι τα επόμενα βήματα της Τουρκίας στο συριακό μέτωπο;
– Με απλά λόγια, θέλουμε ειρήνη και σταθερότητα στη Συρία. Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά, έχοντας σχεδόν 1.000 χιλιόμετρα χερσαίων συνόρων με μια χώρα που αντιμετώπισε σχεδόν μία δεκαετία καταστροφής και ανθρωπιστικής τραγωδίας, γίνεσαι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην κακοτυχία του γείτονά σου. Τα πράγματα μοιάζουν καλύτερα πάντως, καθώς μέσα σε μία εβδομάδα φθάσαμε σε ουσιαστικές συμφωνίες τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Και οι δύο χώρες αναγνώρισαν επισήμως τις δικαιολογημένες ανησυχίες ασφαλείας μας. Ο στόχος μας είναι να προστατεύσουμε την εθνική ασφάλειά μας από τρομοκρατικές απειλές, διασφαλίζοντας ωστόσο ταυτόχρονα την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Να είστε βέβαιοι. Δεν θα ανεχθούμε την τρομοκρατία ούτε στη χώρα μας ούτε στο κατώφλι μας, είτε είναι το Daesh (ISIS), το PKK ή το παρακλάδι του το PYD/YPG. Ούτε θα επιτρέψουμε αποσχιστικές ατζέντες στη Συρία. Θα δημιουργηθεί μια ζώνη ασφαλείας από τον Ευφράτη έως τα σύνορα με το Ιράκ. Τα τρομοκρατικά στοιχεία και οι οχυρώσεις τους θα εκκαθαριστούν, και η περιοχή θα παρακολουθείται κατάλληλα. Ομως η στρατιωτική δράση είναι μόνον μέρος της εξίσωσης. Συμμετέχουμε επίσης ενεργά στην εξεύρεση βιώσιμης πολιτικής λύσης στη συριακή σύγκρουση εδώ και χρόνια. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία είναι μία από τις λίγες χώρες που κατέβαλαν ειλικρινείς προσπάθειες να ιδρυθεί η Συνταγματική Επιτροπή, που θα αρχίσει να λειτουργεί σύντομα.
– Οι τουρκικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία αποτελούν προοίμιο αλλαγών των συνόρων αυτής της χώρας; Πόσο καιρό θα παραμείνουν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις σε αυτό το μέρος της Συρίας;
– Η Τουρκία δεν έχει σχέδια μεταβολής των συνόρων ή της δημογραφικής δομής της Συρίας – ή οπουδήποτε αλλού, άλλωστε. Αντιθέτως, όπως είπα, στόχος μας είναι η ενίσχυση της εδαφικής ακεραιότητας και ενότητας της Συρίας. Μια ζώνη ασφαλείας απαλλαγμένη από την τρομοκρατία θα επιτρέψει στους Σύρους να επιστρέψουν στα σπίτια τους εθελοντικά. Αυτό θα μειώσει την πίεση από την παράτυπη μετανάστευση όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά και για την Ελλάδα.
– Αμφισβητεί, εμμέσως, η Τουρκία τη Συνθήκη της Λωζάννης; Τάσσεται η Αγκυρα υπέρ ενός νέου συστήματος περιφερειακής ισορροπίας; Απαιτεί κάτι τέτοιο μεταβολή συνόρων, όπως διαφαίνεται στη Συρία;
– Αντίθετα με τους ισχυρισμούς, με τους οποίους το ελληνικό κοινό εξακολουθεί να τροφοδοτείται –οι οποίοι μπορώ μόνον να μαντέψω ότι είναι σκόπιμοι– η Τουρκία δεν είναι αναθεωρητική χώρα. Δεν υπήρξαμε αναθεωρητές ούτε στον Μεσοπόλεμο, ούτε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ούτε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ούτε κατά την περίοδο που ακολούθησε. Σεβόμαστε την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών, ιδιαίτερα των γειτόνων μας. Αυτό σημαίνει επίσης ότι θα αντισταθούμε σε οποιονδήποτε αναθεωρητισμό επιχειρηθεί να μας επιβληθεί, συμπεριλαμβανομένης κάθε απόπειρας δημιουργίας τετελεσμένων προς αυτήν την κατεύθυνση. Οσο για τη Συνθήκη της Λωζάννης, δεν πρόκειται για έγγραφο που ορίζει μόνον χερσαία σύνορα. Με τα δεκάδες άρθρα της και σειρά από παραρτήματα αλλά και εργαλεία, η συνθήκη αποτελεί συνολική διευθέτηση που περιέχει ένα ευαίσθητο οικοδόμημα συγκεκριμένων ισορροπιών στο δικό μας μέρος του κόσμου. Περιλαμβάνει επίσης, για παράδειγμα, αρκετές προβλέψεις για το πώς η Τουρκία και η Ελλάδα πρέπει να συμπεριφέρονται στις μειονότητές τους.
– Οι πρόεδροι Ερντογάν και Πούτιν συναντήθηκαν πριν από λίγες ημέρες στο Σότσι. Αυτή η ολοένα στενότερη συνεργασία ανάμεσα στην Τουρκία και στη Ρωσία σηματοδοτεί διαφορετική προσέγγιση στις περιφερειακές γεωπολιτικές ισορροπίες από την πλευρά της Αγκυρας;
– Το έχω ξαναδηλώσει αυτό δημοσίως. Ο Ψυχρός Πόλεμος τέλειωσε. Η μονόπλευρη εξωτερική πολιτική βασισμένη στην ασφάλεια, που αναπόφευκτα ακολουθήσαμε εκείνα τα χρόνια, είναι υπερβολικά περιοριστική για μια χώρα με το μέγεθος και τις διεθνείς προοπτικές της Τουρκίας. Πρέπει πλέον να ατενίσουμε πέρα από τον ορίζοντα επιδιώκοντας το εθνικό μας συμφέρον. Αυτό περιλαμβάνει ασφαλώς τα οικονομικά συμφέροντά μας. Η Τουρκία και η Ρωσία ήταν διαρκώς σε στενή επαφή από την αρχή της κρίσης στη Συρία. Αυτό δεν είναι καινούργιο. Στην πραγματικότητα, είναι απλώς φυσικό για τις δύο χώρες να συντονίζονται και να συνεργάζονται. Από την άλλη, οι στενές σχέσεις μας με τη Ρωσία δεν σημαίνουν ότι συμφωνούμε απολύτως σε πολλά άλλα πράγματα, όπως η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας. Υπήρξαμε πολύ σαφείς σε αυτό το ζήτημα.
– Η Τουρκία απομακρύνεται από το ΝΑΤΟ; Γενικά, οι τριβές ανάμεσα στην Αγκυρα και στην Ουάσιγκτον οδηγούν σε νέα, πιο χαλαρή σύνδεση ανάμεσα σε Τουρκία και ΗΠΑ;
– Δεν υφίσταται λόγος ανησυχίας ή καταστροφολογίας. Ή μυωπίας. Είμαστε ακόμη ισχυροί σύμμαχοι με τις ΗΠΑ, και το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να παρέχει το πρόγραμμα δράσης της ευρωατλαντικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας, της οποίας είμαστε τμήμα. Επενδύσαμε πάρα πολλά και κερδίσαμε εξίσου πολλά από τη Συμμαχία τις προηγούμενες επτά δεκαετίες.
– Στα ύδατα γύρω από την Κύπρο, η ΤΡΑΟ κάνει έρευνες και γεωτρήσεις. Οι γεωτρήσεις του «Γιαβούζ» γίνονται στο οικόπεδο 7 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, που έχει αναγνωρισθεί διεθνώς και για το οποίο έχει δοθεί άδεια σε γαλλικές και ιταλικές εταιρείες. Τι είναι αυτό στο οποίο επιμένει η Αγκυρα με αυτές τις γεωτρήσεις;
– Τα οριστικά θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να οριοθετηθούν μόνον μέσω συμφωνιών μεταξύ των παράκτιων κρατών βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Οσον αφορά την Κύπρο, αυτό θα ήταν εφικτό μόνον ύστερα από μια πολιτική διευθέτηση. Δεν αναγνωρίζουμε τις μονομερείς και παράνομες διεκδικήσεις αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των Ελληνοκυπρίων. Οι περιοχές δραστηριότητας όπου βρίσκονται το «Γιαβούζ» και το «Φατίχ» είναι εξ ολοκλήρου εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ και σε περιοχές που έχουν αδειοδοτηθεί στην ΤΡΑΟ το 2009 και το 2012. Ως η χώρα με τη μεγαλύτερη ηπειρωτική ακτογραμμή, η Τουρκία έχει νόμιμα δικαιώματα και ζωτικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Από την άλλη, οι Τουρκοκύπριοι ως λαός έχουν δικαιώματα στους φυσικούς πόρους του νησιού, έως ότου αποφασιστεί διαφορετικά. Επομένως, σε ευθυγράμμιση με το Διεθνές Δίκαιο, θα συνεχίσουμε να ασκούμε τα κυριαρχικά δικαιώματά μας στην υφαλοκρηπίδα μας και θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων.
Οι Ελληνοκύπριοι δεν ευνοούν ούτε τον εαυτό τους ούτε κανέναν άλλο με την επιθετική συμπεριφορά τους και την αύξηση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οσο για την Ε.Ε., θα πρέπει να είναι προσεκτική ώστε να μην υποκύψει στον πολιτικό φυλετισμό. Η αρμοδιότητα για τη διαγράμμιση ή οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών ανήκει εξ ολοκλήρου στα κράτη-μέλη. Αυτά τα λόγια δεν ανήκουν σε εμένα, αλλά αυτολεξεί είναι ό,τι υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρεμπιπτόντως. Επομένως, η Ε.Ε. δεν είναι σε θέση να κρίνει ζητήματα οριοθέτησης, σαν να ήταν δικαστήριο. Αν οι Ελληνοκύπριοι δεν συμπεριλάβουν τους Τουρκοκυπρίους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τις πηγές υδρογονανθράκων ή δεν διακόψουν τις σχετικές μονομερείς δραστηριότητές τους, τα πλωτά γεωτρύπανα και ερευνητικά σκάφη μας θα συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους. Η πρόσφατη τουρκοκυπριακή πρόταση για τους υδρογονάνθρακες είναι ακόμη στο τραπέζι. Οι Ελληνοκύπριοι θα ήταν καλό να την επανεξετάσουν.
– Μπορεί να υπάρξει πολιτική λύση στο Κυπριακό χωρίς τη διευθέτηση των εκκρεμών ζητημάτων ενέργειας;
– Φυσικά, αλλά, έχοντας ζήσει αυτοπροσώπως τις εσωτερικές διεργασίες του συνόλου της διαπραγματευτικής διαδικασίας τα προηγούμενα χρόνια, δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος. Μια πολιτική λύση είναι αντιληπτή –σύμφωνα με οποιοδήποτε μοντέλο– μόνον εφόσον διασφαλίζεται η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων και ικανοποιούνται οι ανάγκες ασφαλείας τους. Οχι μόνο στο χαρτί, αλλά και στην πράξη. Γι’ αυτό απέτυχαν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν-Μοντανά. Μη συγχέετε την κίνηση με την πρόοδο. Υπήρξε πράγματι αρκετή συζήτηση, αλλά δεν πλησιάσαμε καν στον πυρήνα του ζητήματος. Ολα τελικά καταλήγουν στο αν οι Ελληνοκύπριοι θα μπορέσουν να αποδεχθούν τον διαμερισμό της πολιτικής ισχύος, καθώς και τους πόρους πάνω και γύρω από το νησί. Οι Τουρκοκύπριοι δεν έχουν στη διάθεσή τους ακόμη 50 χρόνια να διαπραγματεύονται στο διηνεκές. Οι Ελληνοκύπριοι είναι πάντα πρόθυμοι να αρχίζουν διαπραγματεύσεις, αλλά ποτέ να τις ολοκληρώσουν.
Η οριοθέτηση ΑΟΖ με τη Λιβύη και η συνεργασία για το προσφυγικό
– Η Τουρκία συζητεί την οριοθέτηση ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Λιβύης;
– Είμαστε πάντα έτοιμοι να παράσχουμε την πλήρη στήριξή μας, ώστε να διασφαλίσουμε μια δίκαιη, ισότιμη και ειρηνική λύση σε όλα τα εκκρεμή ζητήματα, σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο, περιλαμβανομένης της ισότιμης οριοθέτησης περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας με όλα τα αρμόδια παράκτια κράτη τα οποία αναγνωρίζουμε και με τα οποία έχουμε διπλωματικές σχέσεις.
– Πώς μπορούν Ελλάδα και Τουρκία να επιλύσουν τις διαφορές τους; Πρέπει να περιμένουμε νέες προσπάθειες; Πολλοί στην Ελλάδα θεωρούν ότι η Τουρκία «στρατιωτικοποιεί» την κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
– Υπάρχει μια μακρά και μια σύντομη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η σύντομη απάντηση είναι ότι η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν πράγματι επαρκείς ευκαιρίες να επιλύσουν τις διαφορές τους, αφού αναγνωρίσουν και κατανοήσουν τα νόμιμα συμφέροντα και τις ανησυχίες του άλλου. Το διεθνές δίκαιο θα κανονίσει τα υπόλοιπα. Και η εικόνα δεν είναι καθόλου κακή, αν ρωτήσετε τους σχεδόν 1,5 εκατ. Τούρκους και Ελληνες που αποφάσισαν να ανταλλάξουν επισκέψεις στις δύο χώρες την τελευταία χρονιά. Θα πρέπει να ενθαρρύνουμε περισσότερο τις επαφές μεταξύ των δύο λαών. Μην αμφιβάλλετε ποτέ για τη σοφία των δρόμων.
– Υπάρχει, επίσης, αυξημένη ανησυχία σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές. Αθήνα και Αγκυρα μιλούν για μια πιθανώς πιο στενή συνεργασία στην επαναπροώθηση προσφύγων και μεταναστών;
– Πρόκειται για ένα πεδίο στο οποίο Ελλάδα και Τουρκία αντιμετωπίζουν παρόμοιες πιέσεις. Η ανάγκη συνεργασίας είναι προφανής και παραμένουμε εμπράκτως σε στενή επαφή και συνεργασία. Αναμένουμε τη νέα ελληνική νομοθεσία, που ίσως διευκολύνει αυξημένα ποσοστά επιστροφής στις χώρες καταγωγής. Αυτό θα μπορούσε πραγματικά να αναζωογονήσει την αποτρεπτική πτυχή της συμφωνίας Τουρκίας - Ε.Ε. της 18ης Μαρτίου 2016. Αν όσοι ετοιμάζονται να μεταναστεύσουν γνωρίζουν ότι τελικά θα επιστραφούν, ακόμη και αν καταφέρουν να φθάσουν στις ακτές ενός ελληνικού νησιού, ίσως εξαρχής δεν θα ξεκινήσουν ένα τόσο απειλητικό για τη ζωή τους ταξίδι. Δεν θέλουμε να δούμε άλλες φωτογραφίες μωρών να ξεβράζονται στις ακτές. Είναι κηλίδα στο πρόσωπο του πολιτισμού.
Εχοντας πει αυτά, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι η συμφωνία Τουρκίας - Ε.Ε. περιλαμβάνει αρκετά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης του ανοίγματος των ενταξιακών κεφαλαίων και του οδικού χάρτη για τη φιλελευθεροποίηση της παροχής βίζας για Τούρκους πολίτες, της θεσμοποίησης ενός εθελοντικού ανθρωπιστικού προγράμματος εισδοχής από την Ε.Ε., της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης και –ίσως αρκετά προφητικά, υπάρχει αναφορά στο έγγραφο κοινής εργασίας προς αυτήν την κατεύθυνση– της βελτίωσης των ανθρωπιστικών συνθηκών εντός της Συρίας, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα. Πολλά από αυτά τα στοιχεία δεν έχουν υλοποιηθεί από την Ε.Ε.
Τα οικονομικά χαρακτηριστικά της συμφωνίας της 18ης Μαρτίου εγείρουν απλώς τη συμβολική πτυχή του καταμερισμού των βαρών. Αυτοί που ισχυρίζονται ότι απλά και μόνον περισσότερη οικονομική βοήθεια για τους Σύρους στην Τουρκία είναι η λύση στην κρίση αγνοούν το πλαίσιο που κατ’ αρχάς δημιουργεί την παράτυπη μετανάστευση. Η κατάσταση στη Συρία –για την οποία μόλις μιλήσαμε– και αλλού δεν παρέχει προς το παρόν δίκαιες ευκαιρίες για μια αξιοπρεπή και ικανοποιητική ζωή σε αθώους ανθρώπους, που βρέθηκαν μέσα στις κρίσεις στην πατρίδα τους. Αν δεν απαντήσουμε στα κρίσιμα προβλήματα μαζί ως διεθνής κοινότητα, η ανέγερση τειχών δεν θα μας βοηθήσει να ζήσουμε ειρηνικά, με ευημερία και αρμονία. Αυτό μπορεί να καλύπτει τα μάτια μας, όχι όμως και τη συλλογική μας συνείδηση.
Η «Γαλάζια Πατρίδα»
– Οι Eλληνες συχνά βλέπουν χάρτες της αποκαλούμενης «Γαλάζιας Πατρίδας» που απεικονίζουν τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο οι οποίες θεωρούνται επεκτατικές. Ο χάρτης της «Γαλάζιας Πατρίδας» αποτελεί την ανανεωμένη, επίσημη τουρκική άποψη σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο;
– Επιτρέψτε μου να επαναλάβω: η Τουρκία δεν είναι αναθεωρητική χώρα. Ούτε και επεκτατική. Το Διεθνές Δίκαιο πρέπει να είναι η κατευθυντήρια γραμμή μας. Στο γράμμα και στο πνεύμα. Σε αυτό το σημείο υπεισέρχονται οι ηγέτες, οι διπλωμάτες και οι δικηγόροι. Και όπως λέει το ρητό, αν υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου