"....Πρόσφατα, έκλεισε μια δεκαπενταετία από την ημέρα που η κυρία Κατερίνα εγκατέλειψε το στέκι της στην οδό Σκουφά και, μαζί, τον μάταιο κόσμο μας. Λίγο πριν από την οριστική αναχώρησή της, μου διηγήθηκε ότι μια μέρα οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα Κολωνακίου γιατί κάποιοι «νεότεροι περίοικοι είχαν ενοχληθεί από την παρουσία... της ζητιάνας». Εκεί, της ζήτησαν τα χαρτιά της. Εκείνη τους έδειξε ταυτότητα που κρατούσε από τα νιάτα της. Η ξεθωριασμένη φωτογραφία την έδειχνε χαμογελαστή κοπελίτσα, με την πάλλευκη στολή της αδελφής εθελόντριας. Τα συνοδευτικά επίσημα έγγραφα πιστοποιούσαν, με τη δέουσα ορολογία της γραφειοκρατίας, ότι με την έκρηξη του πολέμου είχε βρεθεί στην πρώτη γραμμή του πυρός, κατόπιν δικού της αιτήματος. Αμέσως, ο αξιωματικός υπηρεσίας σηκώθηκε από τη θέση του, υποκλίθηκε και έφυγε για λίγο από το γραφείο του. Επιστρέφοντας, την παρακάλεσε θερμά να δεχθεί να παραλάβει ένα φάκελο μέσα στον οποίο υπήρχε χρηματικό ποσόν, προϊόν εράνου εκείνης της στιγμής μεταξύ των αστυνομικών του τμήματος, ως ένδειξη τιμής προς το πρόσωπό της. Εκείνη αρνήθηκε ευγενικά την προσφορά. Ευγνωμονώ την κυρία Κατερίνα και τις άλλες ηρωικές γυναικείες μορφές, που μας δίδαξαν πώς να πορευόμαστε όχι μόνο σε πολεμικές περιόδους, αλλά και σε περιόδους ειρήνης...."

ΑπόΑΑΑΑΗ χρεοκοπία της Ελλάδας και οι ύπουλοι ξένοι~AAaaaaaΑαααπ΄πΑπόΗΗ Κ

H πορεία προς το μέτωπο: «...Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’ τον άλλο, ίδια τυφλοί. Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη λάσπη, όπου, φορές, εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στην ψυχή μας. Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί και αμίλητοι, φέγγοντας μ’ ένα μικρό δαδί, μία μία εμοιραζόμασταν τη σταφίδα» - Οδυσσέας Ελύτης «Το Αξιον Εστί»· κορυφαίος σταθμός μιας αυστηρά μελετημένης σύλληψης και εκτέλεσης. 

1. Η υπόκλιση στη ζητιάνα που, νέα, έσπευσε στο αλβανικό μέτωπο ως εθελόντρια νοσοκόμα

Κύριε διευθυντά,

Χρέος μνήμης επιτάσσει να αναφερθώ στις αδελφές νοσοκόμες, εθελόντριες του Ερυθρού Σταυρού, που αυθόρμητα έσπευσαν στο μέτωπο από την αυγή της 28ης Οκτωβρίου 1940 και μετέπειτα, παραμερίζοντας ακόμη και τις όποιες οικογενειακές τους υποχρεώσεις.

Είχα τη σπάνια τύχη να ακούσω από μητρικά χείλη αυθεντικές ιστορίες, τις οποίες, ιδιαίτερα αυτές τις μέρες, αναθυμάμαι με ιδιαίτερη συγκίνηση. Και είναι εξαιρετικά ζωηρή η εικόνα της αδελφής προϊσταμένης εκείνης, νεαρής κοπέλας, που αναζητώντας μόνη της τραυματίες στρατιώτες μας μέσα στα χιόνια, έχασε τον προσανατολισμό της και, την επομένη, βρέθηκε κοκαλωμένη από το δριμύ ψύχος, έχοντας παραδώσει το πνεύμα...

Επιστρέφοντας στο σήμερα, επιτρέψτε μου να καταθέσω λίγα λόγια για την κυρία Κατερίνα του Κολωνακίου, που δεν ήταν κάποια αρχόντισσα, παρά μόνο μια υπέργηρη, ασθενική, κατατρεγμένη γυναίκα του λαο μας. Επαιτούσε για πολλά χρόνια είτε δίπλα από τον Αγιο Διονύσιο της οδού Σκουφά είτε λίγο πιο πάνω, κοντά στην οικία του Γεωργίου Μιχαηλίδη-Νουάρου, μέλους της Ακαδημίας Αθηνών. Ημερη και ανεξίκακη ύπαρξη μιας αλλοτινής εποχής, που ακόμη και όταν κάποιοι αναίσχυντοι μαντράχαλοι της διήρπαζαν το γλίσχρο περιεχόμενο του επί του πεζοδρομίου τοποθετημένου «ταμείου» της, εκείνη τους δικαιολογούσε, μονολογώντας με χιούμορ: «Θα είχαν μεγάλη ανάγκη για να μου πάρουν τον θησαυρό μου».

Πρόσφατα, έκλεισε μια δεκαπενταετία από την ημέρα που η κυρία Κατερίνα εγκατέλειψε το στέκι της στην οδό Σκουφά και, μαζί, τον μάταιο κόσμο μας.

Λίγο πριν από την οριστική αναχώρησή της, μου διηγήθηκε ότι μια μέρα οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα Κολωνακίου γιατί κάποιοι «νεότεροι περίοικοι είχαν ενοχληθεί από την παρουσία... της ζητιάνας». Εκεί, της ζήτησαν τα χαρτιά της. Εκείνη τους έδειξε ταυτότητα που κρατούσε από τα νιάτα της. Η ξεθωριασμένη φωτογραφία την έδειχνε χαμογελαστή κοπελίτσα, με την πάλλευκη στολή της αδελφής εθελόντριας.

Τα συνοδευτικά επίσημα έγγραφα πιστοποιούσαν, με τη δέουσα ορολογία της γραφειοκρατίας, ότι με την έκρηξη του πολέμου είχε βρεθεί στην πρώτη γραμμή του πυρός, κατόπιν δικού της αιτήματος.

Αμέσως, ο αξιωματικός υπηρεσίας σηκώθηκε από τη θέση του, υποκλίθηκε και έφυγε για λίγο από το γραφείο του. Επιστρέφοντας, την παρακάλεσε θερμά να δεχθεί να παραλάβει ένα φάκελο μέσα στον οποίο υπήρχε χρηματικό ποσόν, προϊόν εράνου εκείνης της στιγμής μεταξύ των αστυνομικών του τμήματος, ως ένδειξη τιμής προς το πρόσωπό της. Εκείνη αρνήθηκε ευγενικά την προσφορά.

Ευγνωμονώ την κυρία Κατερίνα και τις άλλες ηρωικές γυναικείες μορφές, που μας δίδαξαν πώς να πορευόμαστε όχι μόνο σε πολεμικές περιόδους, αλλά και σε περιόδους ειρήνης.

Ιωάννης Ν. Σκαρεντζος, Αθήνα 

2. H χρεοκοπία της Ελλάδας και οι ύπουλοι ξένοι

Κύριε διευθυντά,

Στην πολύ ωραία «Ανάλυσή» του στην «Κ» της 20/10/19, ο κ. Κώστας Καλλίτσης αναφέρεται στο «ενδημικό αίσθημα» που μας διακατέχει ότι για όλα μας τα δεινά και για την πρόσφατη χρεοκοπία μας φταίνε οι ξένοι. Οπως λέει χαρακτηριστικά, λέμε ότι οι ξένοι ύπουλα μας δάνειζαν, ύπουλα έπαψαν να μας δανείζουν και ύπουλα μας ζητούν να επιστρέψουμε τα δανεικά. Βέβαια, η αλήθεια δεν είναι ακριβώς έτσι.

Οι ξένοι δεν μας δάνειζαν «ύπουλα», αλλά από λάθος τους, διότι νόμιζαν ότι η ελληνική οικονομία θα πηγαίνει εσαεί μπροστά, ενώ έπρεπε αντιθέτως να είναι πολύ προσεκτικοί. Ηταν επιπολαιότητά τους, λάθος τους δηλαδή, να νομίζουν κάτι τέτοιο. Επίσης, οι ξένοι δεν έπαψαν «ύπουλα» να μας δανείζουν. Εκαναν αυτό που ήταν το σωστό: έστω καθυστερημένα, είδαν ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορούσε πλέον να αποπληρώνει τα δάνειά της και δεν μπορούσε συνεπώς να παίρνει νέα δάνεια.

Οσον αφορά το ότι ύπουλα μας ζητούν να επιστρέψουμε τα δανεικά, η αλήθεια βρίσκεται στο μέσον. Ενώ το ότι μας δάνειζαν αφειδώς είναι φταίξιμο των ξένων όπως εξετέθη, εντούτοις υπάρχει και φταίξιμο δικό μας, διότι δανειζόμασταν κατά κόρον ενώ έπρεπε να σκεφθούμε πώς θα ξεπληρώσουμε αργότερα τα χρέη μας. Υπήρχαν αρμόδιες φωνές τότε, που έλεγαν ότι κάνουμε έγκλημα να φορτώνουμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας την εξόφληση τόσο πολλών και μεγάλων δανείων.

Γεώργιος Κουλούκης, Συνταξιούχος δικηγόρος

3. Η ψυχική υπεροπλία έδωσε τις νίκες
Κύριε διευθυντά,

Ο ελληνικός λαός την 28η Οκτωβρίου 1940, απειλούμενος «από 8 εκατ. λόγχες», έδωσε την υπέροχη και νικηφόρα μάχη του, για την εθνική του ελευθερία και την εθνική ακεραιότητα της χώρας βροντοφωνάζοντας «Οχι», που είχε συντελεσθεί μέσα στην ψυχή του, ως αγωνιστικό φρόνημα και φωτεινό πάθος ελευθερίας. Ο άδικος αυτός πόλεμος του επιβλήθηκε από εχθρό υπέρτερο σε αριθμητική δύναμη και πολεμική μηχανή, και τον εξουδετέρωσε και τον κατανίκησε, κατά κράτος, προκαλώντας τον παγκόσμιο θαυμασμό.

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είπε με δέος και θαυμασμό: «Στο εξής θα λέμε ότι οι Ελληνες δεν πολεμούν σαν ήρωες, αλλά οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες»!

Καμιά υπερβολή. Σε λίγους μήνες, η προέλαση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων ήταν τόσο θυελλώδης, ώστε ανάγκασε τους Γάλλους να υψώσουν τεράστιο πανό στα σύνορά τους με την Ιταλία που ανέγραφε: «Ελληνες, σταματάτε εδώ, εδώ αρχίζουν τα σύνορα της Γαλλίας»!

Ο Θ. Παπακωνσταντίνου στο έξοχο βιβλίο του με τον τίτλο «Η μάχη της Ελλάδος» γράφει: «Ολοι του πολέμου οι παράγοντες ήταν συντριπτικώς δυσμενείς διά το ελληνικόν έθνος: αριθμός, οπλισμός, μέσο, έδαφος, πρωτοβουλία, χρόνος, καθεστώς, υλική στάθμη. Ενας μόνο ήταν ευνοϊκός: ο ψυχικός. Και αυτός ενίκησε, διότι μεγαλύτερη δύναμη και τελειότερο όπλο από την ψυχή δεν υπάρχει. Οι αριθμοί ουδεμία της έδιδον πιθανότητα νίκης και η εθνική παράδοσις ουδεμία της άφηνε οδόν υποχωρήσεως. Ποτέ άλλοτε, εν τούτοις, ο ήλιος της χώρας αυτής δεν εφώτισε πιο γελαστά πρόσωπα». Σε αυτό τον κόσμο ό,τι αλλαγές και αν έρθουν, όσο οι μηχανές του πολέμου θα γίνονται τεχνολογικά επιτεύγματα, το δίκαιο, η ελευθερία και η ψυχή του ανθρώπου –ιδίως του Ελληνα– θα μένουν ανυπέρβλητα και ακατανίκητα όταν απειλούνται από επιβολείς, υπέρτερους σε αριθμό και υλική δύναμη. Αυτό το ιστορικό δίδαγμα δίνει η Ιστορία από τους Περσικούς Πολέμους έως τον τελευταίο πόλεμο, που έδωσε το έθνος την 28η Οκτωβρίου 1940. Η ψυχή, η ελευθερία, το δίκαιο αποδείχτηκαν τα νικηφόρα, απόλυτα όπλα του.

ΥΓ.: Οι Ελληνες δημοσιογράφοι ζήτησαν από τον έτερο εθνικό ποιητή μας να τους κάνει μία δήλωση για τον πόλεμο του 1940 και ο Παλαμάς τούς είπε: «Αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλον κανένα, μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του ‘21». Κατά τον ίδιο, «η Ελλάδα δεν μετριέται με το... στρέμμα. Με της ψυχής το πύρωμα μετριέται και με αίμα».

Γ. Σταράντζης, Δικηγόρος στον Αρειο Πάγο και Συμβούλιο Επικρατείας, 

πρ. επιστημονικός συνεργάτης «Αρχείου Νομολογίας», νομικός συγγραφέας

4. Αθλητές που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή

Κύριε διευθυντά,

Εδώ και χρόνια το αθλητικό ιδεώδες δέχεται καίρια πλήγματα σε ελλαδικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Διαφθορά υψηλόβαθμων στελεχών, διαπλοκή, αναβολικά και βία συνθέτουν το πλαίσιο στο οποίο διαγράφεται το αθλητικό γίγνεσθαι. Οι λίγες εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα της αξιακής διολίσθησης.

Ετσι, αρκετοί ρομαντικοί φίλαθλοι επιλέγουμε μια εναλλακτική ανάγνωση της αθλητικής πραγματικότητας, χρησιμοποιώντας «εργαλεία» τα οποία προσφέρουν η ιστορία, η κοινωνιολογία και η πολιτική επιστήμη. Ξεχνάμε για λίγο συστήματα, μαρκαρίσματα και αντεπιθέσεις. Θυμόμαστε ότι παλιότερα οι αθλητές μας υπήρξαν συνήθως άνθρωποι με κοινωνικές ευαισθησίες και έντονη εθνική συνείδηση.

Μάλιστα, κάθε που μπαίνει ο Οκτώβριος, με τους Αγιο-Δημήτρηδες να φοράνε τα γιορτινά τους και την κόρη του Βαρδάρη να γαλαζοντύνεται, το μυαλό πάει σε εκείνα τα εκλεκτά παιδιά του 1940-41 που πήγαν «με το χαμόγελο στα χείλη» να γρονθοκοπήσουν το φασιστικό θηρίο. Στα «μέρη που δεν έχει καθημερινές και σκόλες», μαζί με τους «Αρματωμένους» του Κύπριου Λουκή Ακρίτα βρέθηκαν και αρκετοί διάσημοι αθλητές όπως ο Γεώργιος Βατίκης του ΠΑΟΚ, ο Γεώργιος Ιβάνωφ του Ηρακλή, ο Νικόλαος Καψοκέφαλος της ΑΕΚ, ο Νικόλαος Νίτσας του Εθνικού...

Μια ιδιαιτέρως συγκινητική περίπτωση αποτελεί ο επιθετικός του Παναθηναϊκού Δημήτρης (Μίμης) Πιερράκος (1909-1940). Ο «Μπρακ» των ελληνικών γηπέδων ξεδίπλωσε το ταλέντο του αρχικά στην Ενωση Αμπελοκήπων πριν μετακομίσει στη Λεωφόρο το 1926. Ως ποδοσφαιριστής του ΠΑΟ συνέδεσε το όνομά του με χρυσές σελίδες της ιστορίας του Τριφυλλιού. Οταν βαρέσαν οι καμπάνες, στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο 31 ετών διεθνής αθλητής Πιερράκος έσπευσε να παρουσιαστεί οικειοθελώς «εις το πλησιέστερον στρατολογικόν γραφείον» ζητώντας να προωθηθεί στο μέτωπο. Υπηρέτησε με την ειδικότητα του ασυρματιστή σε προκεχωρημένη μοίρα βαρέος πυροβολικού και φονεύθηκε λίγες μέρες μετά.

Ομως, βαδίζοντας ανάμεσα σε Ιστορία και θρύλο, είναι αδύνατον να παραβλεφθεί η ακολουθία των γεγονότων σχετικά με την τελευταία επιστολή που έγραψε ο Πιερράκος στην οικογένειά του. Το ημερολόγιο σημαδεύει τη 18η Νοεμβρίου 1940 και ο «Μπρακ» έχει μόλις συλλάβει έναν Ιταλό πιλότο, το αεροπλάνο του οποίου έχει καταρριφθεί. Αμέσως μετά, σημειώνει στο γράμμα του: «Σήμερα μας επισκέφθηκαν εχθρικά αεροπλάνα. Εγινε αερομαχία και τους ρίξαμε τρία. Από το ένα αεροπλάνο γλίτωσαν τρεις με αλεξίπτωτα. Τον έναν εξ αυτών τον έπιασα εγώ. Είχε πέσει πέντε χιλιόμετρα μακρυά μας...».

Με το μελάνι ακόμα νωπό στο επιστολόχαρτο, οι Ιταλοί βομβαρδίζουν την περιοχή και ένα θραύσμα οβίδος τραυματίζει θανάσιμα στο κεφάλι τον Πιερράκο. Λίγες στιγμές πριν σκοτωθεί ο Ελληνας πρωταθλητής, εμφανίζεται καθησυχαστικός και αισιόδοξος, γράφοντας με λόγια τρυφερά προς τη μητέρα του: «Μαμακούλα, γεια σου. Πάμε υπέρ – Υπέροχα! Είμαι πολύ – πολύ καλά [...] σας παρακαλώ να είσθε τελείως ήσυχοι...». Δεν θα ήταν κακή ιδέα, ο φιλόλογος του μέλλοντος να επικαλείται το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός για να διδάξει στα γυμνασιόπαιδα την τραγική ειρωνεία και τη διαχρονικότητά της.

Τέλος, εδώ και περίπου 80 χρόνια ο ραδιοτηλεγραφητής Πιερράκος Δημήτριος προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας. Τα σήματά του είναι δυνατά και καθαρά. «Δεν θα περάσουν!» μας λέει!

Ο «Μπρακ» έχει δίκιο. Ο εξωτερικός αντίπαλος δεν διάβηκε. Ομως, ο εχθρός βρίσκεται πλέον δίπλα μας και (κυρίως) εντός μας.

Ετσι, η σκυτάλη πέρασε σε εμάς... Κάπου εδώ ξεκινάει ο ημέτερος Αγώνας περί Ελευθερίας και Δικαιοσύνης...

Ιωάννης -Μιχαήλ Μιχαλακόπουλος, Κυψέλη

5. Ο Φαρδύκαμπος και η αντίσταση
Κύριε διευθυντά,

Το τοπωνύμιο Φαρδύκαμπος της Επαρχίας Βοΐου είναι κατά το πλείστον άγνωστο στην υπόλοιπη χώρα. Αν σε κάποιο μέτρο είναι ίσως γνωστό, αυτό οφείλεται πιο πολύ στις έριδες για τη δόξα του, παρά στο ίδιο το κλέος του: Ενα μοναδικό για όλη την κατεχόμενη Ευρώπη ιστορικό επεισόδιο συνέβη στον Φαρδύκαμπο, στις αρχές Μαρτίου του 1943: Ενα βαριά εξοπλισμένο ιταλικό τάγμα παραδόθηκε κατόπιν μάχης στους αντάρτες και οδηγήθηκε στην αιχμαλωσία. Βέβαια, μήνες αργότερα, παραδόθηκε και η Μεραρχία Πινερόλο. Αλλά τότε πια είχε συνθηκολογήσει η Ιταλία του Μπαντόλιο, ενώ η αιχμαλωσία στον Φαρδύκαμπο (κοντά στη Σιάτιστα) έγινε εν πλήρει τη ακμή ακόμη του Μουσολίνι. Το γεγονός είχε και μια άλλη μοναδικότητα: Υπήρξε κοινό κατόρθωμα ενωμένων Ελλήνων που είχαν νωπές τις ματωμένες δάφνες από τα βουνά της Αλβανίας. Οι έφεδροι αξιωματικοί, διοικητές μονάδων του ΕΛΑΣ αφενός και οι μόνιμοι αξιωματικοί των ΥΒΕ (υπερασπιστών Βορείου Ελλάδος) αφετέρου, ήταν οι πρωταγωνιστές, μαζί με τους απλούς φαντάρους, πολεμιστές και νικητές των Ιταλών στην Πίνδο και στον Μοράβα, οι οποίοι «πολιόρκησαν τους πολιορκητές τους», όπως θα έλεγε ο μείζων Γεώργιος Παπανδρέου.

Η συνέχεια όμως ήταν θλιβερή. Επειδή η «γραμμή» από την Αθήνα επέβαλλε να εξασφαλιστεί η αποκλειστικότητα της Αντίστασης για την παράταξη που την έβλεπε και ως προκαταρκτικό στάδιο για τη μεταπολεμική κοινωνική ανατροπή, μπήκε στη μέση η διχόνοια και άρχισε ο πόλεμος όχι μόνο για την εξόντωση των συμπολεμιστών και, πλέον, αντιπάλων, αλλά και για το σε ποιον ταίριαζαν τα εύσημα και σε ποιον τα έξι μέτρα. (Δυστυχώς, ακόμη και αυτά – και η άτιμη συκοφαντία περί «προδοσίας» επιστρατεύτηκαν ως μέσα για τον τελικό σκοπό.)

Ισως, ως προς τη μοναδικότητα της αρχικής κοινής δράσης για τον Φαρδύκαμπο να εγείρεται η ένσταση ότι προηγήθηκε ο Γοργοπόταμος με τον Αρη Βελουχιώτη και τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Η διαφορά, ωστόσο, είναι μεγάλη. Γιατί ο Φαρδύκαμπος είναι αποκλειστικώς και πλήρως ελληνικό κατόρθωμα, ενώ για τον Γοργοπόταμο χρειάστηκε η αποφασιστική συμβολή των Βρετανών σαμποτέρ. Και, επιπλέον, ο Φαρδύκαμπος έχει ένα επιστέγασμα που τον εντάσσει στην περιοχή των εθνικών συμβόλων του 1821. Μετά τη νίκη, όπως εξιστορεί ο εκπαιδευτικός και νομικός Ευθύμιος Ράλλης, στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου στο Τσοτύλι έγινε δοξολογία παρόντων όλων των πρωταγωνιστών της νίκης, και των δύο παρατάξεων, εφέδρων και μονίμων αξιωματικών. Εκεί, ο ασκών καθήκοντα γυμνασιάρχου στο ιστορικό Γυμνάσιο Τσοτυλίου Ανδρέας Λιβιεράτος, αρθείς στο ύψος των περιστάσεων και αντλώντας από τις παραδόσεις του σχολείου, είπε λόγια, που ξεπερνούσαν την προσωρινότητα και αποτυπώνονται ανάγλυφα στην τοιχογραφία της Ιστορίας, ως κελεύσματα για τη διαχρονική, πέραν των διαιρέσεων, ενότητα του ελληνικού λαού - κελεύσματα προς διδασκόμενους, αλλά κυρίως προς διδάσκοντες: «Είστε όλοι σας παιδιά αυτού εδώ του σχολείου. Εχετε όλοι σας βαπτισθεί στα νάματα των ιστορικών Εκπαιδευτηρίων Τσοτυλίου. Κοινός σας όρκος είναι το “νυν υπέρ πατρίδος και υπέρ πάντων αγών” και κοινός είναι ο στέφανος της θυσίας, της νίκης και της δόξης». Ισως να μην τα είπε έτσι ακριβώς, αλλά αυτό ήταν το υπέρτερο νόημα. Στο νόημα αυτό, όπως συνέβη ατυχώς και τότε, απιστούμε κατά κανόνα και συμμορφωνόμαστε μόνο κατ’ εξαίρεση. Είθε κάποτε η εξαίρεση να γίνει κανόνας.

Γεράσιμος- Μιχαήλ Δώσσας, Θεσσαλονίκη
6. Ο επίκαιρος λόγος του Τζον Κένεντι

Κύριε διευθυντά,

Μετά τις πρόσφατες αλλοπρόσαλλες δηλώσεις του προέδρου Τραμπ σχετικά με τον πόλεμο που ξεκίνησε ο Ερντογάν στη Συρία, με απώτερο σκοπό την εξόντωση των Κούρδων (πάγια τακτική των Τούρκων) που ζουν στα σύνορα Τουρκίας, Συρίας, και τη χλιαρή, εκτός της Γαλλίας, αντίδραση των ΗΠΑ και της Ε.Ε., δείχνοντας σε τι λανθασμένο δρόμο μας οδηγούν οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων, αδιαφορώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αληθινές δημοκρατικές αρχές, θα ήθελα να αναφέρω ένα απόσπασμα από τον λόγο του αείμνηστου, και ιστορικού προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι, που στις 22 Νοεμβρίου 1963, δηλαδή πριν από 56 χρόνια, δολοφονήθηκε στο Ντάλας του Τέξας.

«...Οσο κοντά κι αν φαίνεται καμιά φορά πως βρισκόμαστε στη σκοτεινή εκείνη και τελειωτική άβυσσο, κανένας ειρηνιστής και φιλελεύθερος άνθρωπος δεν πρέπει να απελπίζεται. Γιατί δεν στέκεται μοναχός. Αν όλοι μπορέσωμε να αντέξωμε, αν μπορέσωμε σε κάθε χώρα και σε κάθε θέση που κατέχουμε να κοιτάξωμε πέρα από τις δικές μας ακτές και τις δικές μας φιλοδοξίες, τότε σίγουρα θα ανατείλει η ημέρα στην οποία οι δυνατοί θα είναι δίκαιοι και οι αδύνατοι ασφαλισμένοι και ειρήνη μόνιμη. Ποτέ τα έθνη του κόσμου δεν είχαν τόσο πολλά να χάσουν ή τόσο πολλά να κερδίσουν. Μαζί θα σώσωμε τον πλανήτη μας ή μαζί θα χαθούμε στις φλόγες του. Να τον σώσωμε μπορούμε και να τον σώσωμε πρέπει, γιατί τότε θα κερδίσωμε την αιώνια ευγνωμοσύνη της ανθρωπότητας και ως ειρηνοποιοί, την αιώνια ευλογία του Θεού. Αν δεν μπορέσωμε τώρα να δώσωμε ένα τέλος στις διαφορές μας, τουλάχιστον μπορούμε να βοηθήσωμε να γίνη ο κόσμος ασφαλής παρ’ όλες τις διαφορές αντιλήψεων των κατοίκων του. Γιατί σε τελευταία ανάλυση, το πιο βασικό γνώρισμα είναι πως όλοι κατοικούμε αυτόν τον πλανήτη. Ολοι αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Ολοι έχουμε το δικαίωμα στη ζωή. Ολοι ενδιαφερόμαστε για το μέλλον των παιδιών μας, και να μην ξεχνάμε ότι όλοι είμαστε θνητοί. Ας απομακρυνθούμε αν μπορέσωμε, από τις σκιές του πολέμου και ας αναζητήσωμε τον δρόμο της ειρήνης. Και αν η πορεία αυτή είναι χίλια μίλια ή περισσότερα, ας γράψει η Ιστορία πως εμείς, σε αυτήν εδώ τη χώρα, σε αυτήν την εποχή, κάναμε το πρώτο βήμα. Το κόστος της ελευθερίας είναι πάντοτε μεγάλο...».

Παναγιώτης Καραμανώλης, Αντιναύαρχος (ε.α.), Π. Φάληρο

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 26/10/19