Επτά κείμενα παρέμβασης,
από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"
 |
| "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
Του Αντώνη Καρακούση
Αν μπορούσε κανείς να απομονώσει τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις από τις πολιτικές και τις εξωτερικές, θα επιτρεπόταν, κατά τρόπο αντικειμενικό, να δει το ποτήρι μισογεμάτο.
Αφαιρώντας λοιπόν τις συνήθεις κομματικές ή άλλες παρωπίδες, η γενική εικόνα της οικονομίας είναι καλύτερη σε σχέση με τα προηγούμενα δυστυχισμένα και απολύτως απαισιόδοξα χρόνια.
Ανεξαρτήτως της αίσθησης που έχουν οι πολίτες για τις οικονομικές εξελίξεις, οι σχετικοί δείκτες είναι όντως βελτιωμένοι.
Είναι ακριβές ότι τα δημόσια οικονομικά εξελίσσονται ομαλά, οι κρατικές δαπάνες διατηρούνται ελεγχόμενες, παρά τις παρεκτροπές των υπουργείων, και η πορεία των εσόδων, υπό την πίεση του πλήθους των αστυνομικών και άλλων μέτρων, παραμένει θετική. Ετσι εξηγείται άλλωστε η επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, πάνω από 3,5% του ΑΕΠ, για τρίτο συνεχή χρόνο, που επιτρέπει στους ιθύνοντες του οικονομικού επιτελείου να επαίρονται ότι επέτυχαν τη σταθεροποίηση και να προσβλέπουν σε καλύτερη μεταχείριση από δανειστές και εταίρους.
Αντιστοίχως και στο ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών έχουν αντιμετωπιστεί οι παλαιές μεγάλες και επικίνδυνες ανισορροπίες. Τα τελευταία χρόνια έχει επιβεβαιωθεί ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών είναι περιορισμένο και απολύτως ελεγχόμενο, καθώς οι εισαγωγές ελέγχθηκαν και μαζί ενισχύθηκαν τα έσοδα από τον τουρισμό και τις εξαγωγές.
Επιπλέον, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι οι επιχειρήσεις που διασώθηκαν αναπτύσσουν επενδυτικά και επεκτατικά σχέδια, αναζητούν φθηνούς χρηματοδοτικούς πόρους, γενικώς δείχνουν να έχουν ξεφύγει από τον κύκλο των αμυντικών κινήσεων και να έχουν εισέλθει σε φάση διεύρυνσης των δραστηριοτήτων τους.
Ακόμη και αυτή η επιβαρυμένη από τους φόρους και την ύφεση αγορά των ακινήτων φαίνεται να βρίσκει διέξοδο και ενδιαφερομένους, επηρεαζόμενη από τις ξεχωριστές συνθήκες που δημιουργεί η υπερανάπτυξη του τουριστικού ρεύματος προς τη χώρα μας.
Επίσης οι τραπεζίτες μεταφέρουν με κάθε ευκαιρία ότι υπάρχει πλέον κινητικότητα και πως διαμορφώνονται τάσεις ανάπτυξης πρωτοβουλιών σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.
Μπορεί να πει κανείς ότι έπειτα από οκτώ χρόνια ύφεσης και διαρκούς υποχώρησης των πάντων και υπό το βάρος τόσο πολλών διαρθρωτικών μέτρων και πολιτικών, σχεδόν νομοτελειακά ανοίγει ένας νέος κύκλος ευκαιριών και δυνατοτήτων.
Η αλήθεια είναι ότι η χώρα όλα αυτά τα χρόνια, έστω υπό την πίεση των ξένων, έγινε φθηνότερη, ανταγωνιστικότερη και αφαίρεσε πλήθος περιορισμών και αγκυλώσεων, με αποτέλεσμα να ευνοείται η ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών, ιδιαιτέρως από τον ιδιωτικό τομέα. Αν μάλιστα ταυτόχρονα βελτιωνόταν αντίστοιχα η δημόσια διοίκηση, εξέλιπαν τα γραφειοκρατικά βάρη, εξασφαλιζόταν ταχύτερη και αμερόληπτη απονομή της Δικαιοσύνης και δεν επικρατούσαν οι ιδεοληπτικές αναστολές της πολιτικής, το κύμα ευκαιριών και ανάπτυξης θα μπορούσε ήδη να έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις.
Αυτή είναι και η μεγάλη ευθύνη της πολιτικής. Το κόστος της καθυστέρησης εξαιτίας της αβελτηρίας κομμάτων και κυβερνήσεων είναι πολύ μεγάλο. Και είναι εν τέλει αυτό που βασανίζει τη χώρα και τον λαό. Σε σημείο που τώρα, τη στιγμή που όλοι λογικά θα έπρεπε να τρέχουν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία, ρωτούν άπαντες αγωνιωδώς αν θα γίνει πόλεμος ή όχι. Είναι τελικά η πολιτική το πρόβλημα και όχι η οικονομία...
(ΥΓ.: Δεν είναι τυχαίο ότι η μετριοπαθέστερη πολιτική τάξη της Πορτογαλίας έβγαλε τη χώρα ταχύτερα από την κρίση, επέτυχε την παραγωγική ανασυγκρότηση της πορτογαλικής οικονομίας και είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν ανέδειξε ακροδεξιές και λαϊκιστικές δυνάμεις.)
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
2 . Ιστορίες γραφειοκρατικής παραφροσύνης
Του Γιάννη Μαρίνου
Μαζί με τις ευχές μου, θα ήθελα χρονιάρες μέρες να ξεφύγω από την αμείλικτη και δυσοίωνη επικαιρότητα και να αναφερθώ σε ένα απίθανο περιστατικό που συνέβη την εποχή της χούντας, το οποίο θα μπορούσε ίσως να συμβεί και σήμερα χάρη κυρίως στην ακατανίκητη δημοσιοϋπαλληλική μονιμότητα.
Περνώντας με ΙΧ από την Ιταλία (1970) μου έκλεψαν από το αυτοκίνητο μια τσάντα, κάτι διόλου ασυνήθιστο στη χώρα αυτή. Δυστυχώς είχα μέσα και την ταυτότητά μου. Ετσι ξεκίνησα να βγάλω άλλη. Πρώτο απαραίτητο χαρτί το πιστοποιητικό γεννήσεως. Υποβάλλω στο υπουργείο Εσωτερικών αίτηση και ο υπάλληλος κοιτώντας με βλοσυρά μού ζητεί: «Την ταυτότητά σας». Δυσκολεύθηκα να βρω λόγια από την κατάπληξη για να παρατηρήσω ευσεβάστως ότι το πιστοποιητικό το ζητούσα για να βγάλω νέα ταυτότητα, επειδή μου έκλεψαν την παλαιά. Εκείνος όμως ήταν κατηγορηματικός: «Χωρίς να μου δείξετε ταυτότητα εγώ δεν μπορώ να σας δώσω το πιστοποιητικό. Ετσι λέει ο νόμος!».
Μην τολμώντας να αμφισβητήσω (είχαμε και δικτατορία), του πρότεινα να του επιδείξω το διαβατήριό μου, που καλού-κακού είχα πάρει μαζί μου. «Για να δω» συγκατένευσε. Αλλά όταν διαπίστωσε την προέλευσή του, μου το επέστρεψε με την περιφρονητική παρατήρηση: «Δεν κάνει. Είναι ελληνικό. Αν ήταν ξένο...». Και καταδέχθηκε, βλέποντάς με με ανοιχτό το στόμα, να μου διευκρινίσει ότι ως αποδεικτικό ταυτότητας θεωρούνται αποδεκτά μόνο τα διαβατήρια ξένων χωρών, είτε Ελληνες τα έχουν είτε ξένοι. Οσοι έχουν ελληνικό δεν πιάνει. Δηλαδή το υπουργείο Εσωτερικών δεν αναγνώριζε αποδεικτική αξία ταυτότητας στα ελληνικά διαβατήρια που εξέδιδε αυτό το ίδιο, ενώ δεχόταν π.χ. της Ουγκάντας ή της Χιλής. «Τι θέλετε να σας κάνω» πρόσθεσε με ασυγκράτητη δυσφορία. «Ετσι λέει ο νόμος». Και απευθυνόμενος στην ουρά, που με ακολουθούσε υπομονετικά, φώναξε: «Ο επόμενος, παρακαλώ».
Δεν έχει σημασία ότι αυτό συνέβη επί χούντας και νομίζω πως αυτό δεν ισχύει πια. Ούτε επίσης έχει σημασία ότι εγώ τελικά πήρα το πιστοποιητικό. Και αυτό γιατί είμαι δημοσιογράφος, έτσι βρήκα το κουράγιο να βάλω τις φωνές, απευθύνθηκα στον προϊστάμενό του αγανακτισμένος, απείλησα ότι θα γράψω στην εφημερίδα πως ή οι υπάλληλοι του υπουργείου είναι παράφρονες ή οι νομοθέτες, ή και οι δύο μαζί.
Δυστυχώς οι επαρκώς εγγράμματοι Ελληνες, που μπορούν να υπερασπιστούν αποτελεσματικά μόνοι την υπόθεσή τους, είναι σχετικά λίγοι. Και γιατί ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που έχουν την τόλμη να υψώσουν κεφάλι στις δημόσιες αρχές για να υπερασπιστούν αποτελεσματικά το δίκιο τους και να δικαιωθούν. Χιλιάδες είναι οι επιστολές διαμαρτυρίας στις εφημερίδες για τέτοια γραφειοκρατικά εμπόδια και παραλογισμούς. Πάρα πολλοί προσφεύγουν σε βουλευτές και δικηγόρους για να τους βοηθήσουν. Τώρα πολλοί ζητούν και τη βοήθεια των δημοσιογράφων, της τηλεόρασης κυρίως. Πολλές φορές η διεκδίκηση του δίκιου στην Ελλάδα αναγκάζει πολλούς να παραμελούν τη δουλειά τους, την οικογένειά τους και μερικοί να βγάζουν στο τέλος και το όνομα του βλαμμένου, περιφερόμενοι και καταγγέλλοντες δεξιά και αριστερά το πρόβλημά τους χωρίς να βρίσκουν πάντα και κατανόηση. Αφθονα τέτοια βέβαια δεν συνέβαιναν μόνο επί χούντας. Συμβαίνουν δυστυχώς και σήμερα.
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
3.Βαβέλ
Του Γιώργου Παπαχρήστου
Ολοι οι πρωθυπουργοί της χώρας, τουλάχιστον αυτοί που εγώ θυμάμαι από τη Μεταπολίτευση του '74 και εντεύθεν, είχαν επιβάλει στους βουλευτές τους έναν κώδικα συμπεριφοράς. Για το τι πρέπει να κάνουν και, κυρίως, τι πρέπει να αποφεύγουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Ο πρωθυπουργός, που είναι ένα είδος μάνατζερ, επιβάλλει αυτούς τους κανόνες, επειδή καλείται να συντονίσει, καθοδηγήσει, εμπνεύσει, υποστηρίξει, ενθαρρύνει και εν τέλει διατάξει 40 ή και 50 ανόμοιους χαρακτήρες, οι οποίοι, πλην των ιδιαιτεροτήτων που λογικά παρουσιάζουν, έχουν και προσωπικές φιλοδοξίες, οι οποίες πολλές φορές είναι εκείνες που καθοδηγούν τις κινήσεις τους. Χωρίς κανόνες, αυτή η ομάδα των ανθρώπων θα μεταβληθεί σε έναν όχλο συμπεριφορών, τον οποίο θα είναι αδύνατον να ελέγξει.
Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό, αντιθέτως. Παράδειγμα: συχνά οι διαμάχες κορυφαίων υπουργών έχουν κάνει δύσκολο το έργο της κυβέρνησης και τα διαλυτικά φαινόμενα κυριαρχούν του έργου που καλείται αυτή να διεξέλθει.
Τούτων δοθέντων, και παρατηρώντας το τι συμβαίνει στο εσωτερικό της παρούσας κυβέρνησης, αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα ότι ο κ. Τσίπρας το έχει χάσει το παιχνίδι πολύ νωρίς. Η αδυναμία του να επιβάλει κανόνες λειτουργίας στην κυβέρνησή του δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ήδη. Και εάν μεν τα προβλήματα αυτά αφορούσαν τον ΣΥΡΙΖΑ και τις διάφορες τάσεις στο εσωτερικό του, πιθανώς το πράγμα να το χαρακτήριζε κάποια ιλαρότητα.
Αλλά εδώ λειτουργεί εις βάρος των εθνικών συμφερόντων. Ο γύρος των συναντήσεων του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά με τους πολιτικούς αρχηγούς επιβεβαίωσε τις πληροφορίες που ήδη υπήρχαν μεταξύ των πολιτικοδημοσιογραφικών κύκλων, ότι στο εσωτερικό της κυβέρνησης υπάρχουν δύο γραμμές, ίσως και τρεις, σε σχέση με το Μακεδονικό. Και ότι οι δημόσιες τοποθετήσεις υπουργών το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να δυσχεραίνουν τις κινήσεις της κυβέρνησης για την επίλυση του προβλήματος.
Και αφήνω κατά μέρος τα ελληνοτουρκικά, όπου η αδυναμία του κ. Τσίπρα να επιβάλει σιωπητήριο στους υπουργούς του συντηρεί σε υψηλά επίπεδα την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών και στην ουσία ρίχνει νερό στον μύλο της απέναντι πλευράς που έχει κάθε λόγο να επιδιώκει τη σύγκρουση.
Συμπερασματικά, με έναν τρόπο, τώρα, άμεσα, πρέπει να σταματήσει η κυβερνητική Βαβέλ. Και είναι ευθύνη του πρωθυπουργού της χώρας να το κάνει. Αρκετή ζημιά έχει γίνει ήδη...
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
4. Πρώτη φορά Αριστερά: πόσο νέα και πόση ηθική;
Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου*
«Δεν επιχειρούμε να πολιτικοποιήσουμε την ηθική» ισχυρίστηκε σε πρόσφατη ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών ο Αλέξης Τσίπρας. Για να καταλήξει: «Δίνουμε καθημερινά εξετάσεις στον ελληνικό λαό. Μακριά από τις παθογένειες του παρελθόντος, μακριά από τη διαπλοκή των συμφερόντων και την πελατειακή λογική που γνωρίσαμε και πληρώσαμε ως χώρα στο παρελθόν».
Πρόκειται για ένα ακόμα μνημείο υποκρισίας και αντιστροφής της πραγματικότητας που συστηματικά φιλοτεχνεί ο κ. Τσίπρας. Λέει τα αντίθετα από αυτά που πράττει. Και πράττει ακριβώς αυτά που καταγγέλλει.
Ενας ποδοσφαιρικός αγώνας που σημαδεύθηκε από την εισβολή στο γήπεδο του ένοπλου ρωσοπόντιου ολιγάρχη αποκάλυψε το πραγματικό πρόσωπο της εξουσίας που τον επώασε. Μαζί του κατέρρευσε ο μύθος του «ηθικού πλεονεκτήματος» και της «σύγκρουσης με τις παθογένειες του παρελθόντος».
Η εξυγίανση που η κυβέρνηση διατυμπάνιζε ότι επέφερε στον χώρο του ποδοσφαίρου, με προμετωπίδα το τρίπτυχο «διαφάνεια, χρηστή διοίκηση, ισονομία», κατέρρευσε με πάταγο. Η κυβέρνηση, που θα εξυγίανε και τον χώρο του ποδοσφαίρου, δεν έγινε απλώς μέρος του προβλήματος. Είναι η ίδια το πρόβλημα. Στη θέση της «παράγκας» των ποδοσφαιρικών παραγόντων έστησε τη δική της πολιτική «παράγκα».
Η επιλογή της κυβέρνησης να οδηγήσει την πολιτική ζωή στον βάλτο της λασπομαχίας αποδεικνύει ότι έχει πλέον συνειδητοποιήσει πως βρίσκεται σε αποδρομή. Οι ημέρες απόλαυσης της εξουσίας τελειώνουν. Γίνεται περισσότερο κυνική, αδίστακτη και επικίνδυνη. Σε μια κρίσιμη πολιτική συγκυρία, με την κοινωνία να διψά και να αποζητά μια οικονομική και πολιτική κανονικότητα. Με τα εθνικά θέματα σε επικίνδυνη καμπή (Μακεδονικό, επιθετικότητα Ερντογάν), η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, αντί να οικοδομεί αρραγές εθνικό μέτωπο και κλίμα συναίνεσης και εμπιστοσύνης, λερώνει, διχάζει και πολώνει. Η προσφυγή στην ηθικολογία, την πατριδοκαπηλία και τον διχασμό είναι το καταφύγιο των αποτυχημένων.
Το αφήγημα του «νέου και άφθαρτου» δεν αποδίδει πλέον. Βοήθησε τον Αλέξη Τσίπρα να ανέβει στην εξουσία. Με δεκανίκι την εθνολαϊκίστικη απόφυση της ΝΔ και υπόβαθρο το βαθύ λαϊκίστικο ΠαΣοΚ.
Ως «κυβερνώσα Αριστερά», με την πολιτεία της, ενσαρκώνει όλες τις μεταπολιτευτικές παθογένειες: κομματοκρατία, αναξιοκρατία, νεποτισμός, ακραίος λαϊκισμός. Είναι αυτές οι παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και την παρακμή. Στο πρόσωπο του σημερινού Πρωθυπουργού αποτυπώνεται η πλέον παταγώδης διάψευση της πολιτικής μυθολογίας περί του «νέου και άφθαρτου» ηγέτη που αντικατέστησε τους «παλιούς και φθαρμένους» πολιτικούς. Ουδέποτε στην Ιστορία και σε καμία δημοκρατία δεν μπήκε τέτοια ισοπεδωτική διαχωριστική γραμμή.
Υπενθυμίζω στον ανιστόρητο κ. Τσίπρα ότι η ιστορία και προσφορά κάθε πολιτικής παράταξης δεν αρχίζει από την άνοδό της στην εξουσία. Ούτε έχει ημερομηνία γέννησης αυτήν του ηγέτη της.
Δεν θα ανατρέξω στους πολιτικούς αγώνες της Αριστεράς προ του 1974. Ανήκει στην αρμοδιότητα των ιστορικών. Ο Λεωνίδας Κύρκος, σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, τους αποτίμησε ως εξής: «Με πιάνει τρόμος άμα σκεφτώ ότι αν νικούσε η επανάστασή μας θα είχαμε πρωθυπουργό τον Μάρκο, υπουργό Οικονομικών τον Μπαρτζώκα, υπουργό Παιδείας τον Στίγκα, κ.λπ. Ανθρωποι γελοίοι, χωρίς καμία παιδεία και ικανότητες...». Αν στη θέση τους βάλουμε τα ονόματα Τσίπρας, Βαρουφάκης, Γαβρόγλου, συνειδητοποιούμε ότι τελικά η Ελλάδα δεν απέφυγε αυτό που ο Κύρκος φοβόταν.
Μπορώ όμως να αξιολογήσω την προσφορά της Αριστεράς στην οικοδόμηση της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης, στην οποία πολιτικά ανήκω. Της Ελλάδας που ακόμα και σήμερα, παρά τη δεκαετή κρίση, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 40 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη. Της Ελλάδας που βιώνει τη μακρότερη ιστορικά περίοδο δημοκρατικής και πολιτικής ομαλότητας. Ασφαλώς και της Ελλάδας με τις αδυναμίες και τις παθογένειες που εκκολάφθηκαν στο κομματικό πελατειακό σύστημα.
Με εξαίρεση την Ευρωαριστερά των Κύρκου και Παπαγιαννάκη, η Αριστερά με όλες τις εκδοχές της αντιτάχθηκε στα θετικά επιτεύγματα και συντάχθηκε με τις παθογένειες. Πολέμησε κάθε μεταρρύθμιση του κράτους και της Παιδείας. Υπερασπίστηκε κάθε συντεχνιακό προνόμιο. Ανέχθηκε ή και υπέθαλψε την πολιτική βία. Με τα κινήματα «ανυπακοής» και «δεν πληρώνω» υπονομεύει την κοινωνική συνοχή και το κράτος δικαίου. Στη Μεταπολίτευση βιώνουμε το παράδοξο φαινόμενο εκδημοκρατισμού της Δεξιάς και υπονόμευσης της Δημοκρατίας από την Αριστερά.
Οσο για το «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς, ο κ. Τσίπρας ας μην προτρέχει. Ολων τα χέρια είναι καθαρά πριν αγγίξουν το μέλι της εξουσίας. Κατά κανόνα, ο έλεγχος γίνεται μετά την απομάκρυνση από την εξουσία. Οσο ο ανταγωνισμός των οικονομικών συμφερόντων ρυθμίζεται με κυβερνητικές αποφάσεις και όχι από διαφανείς κανόνες ανταγωνισμού, η διαφθορά είναι παρούσα. Ιστορικά, περισσότερο ευάλωτοι αποδεικνύονται όσοι διψούν για την εξουσία, χωρίς ηθικούς φραγμούς και χωρίς πνευματικά εφόδια στις αποσκευές τους. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, από την αγορά του φαρμάκου μέχρι τα εξοπλιστικά προγράμματα και τα δημόσια έργα, διατηρεί ανέπαφους μηχανισμούς, διαδικασίες και πρακτικές που αποτέλεσαν τα θερμοκήπια της διαφθοράς.
Ο δεκαετής κύκλος παρακμής (2008-2018) θα κλείσει μαζί με το επερχόμενο τέλος του αριστεροδεξιού κυβερνητικού μορφώματος, το αργότερο το φθινόπωρο του 2018. Η ολοκλήρωση της κυβερνητικής θητείας, το φθινόπωρο του 2019, ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη το πολιτικό σύστημα να επιστρατεύσει δυνάμεις και εφεδρείες, ικανές να ανατάξουν τη χώρα από το αξιακό, θεσμικό και οικονομικό κώμα.
* Πρώην υπουργός.
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
Του Γιάννη Καρτάλη
Η απόφαση του προέδρου Τραμπ να αποχωρήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία όταν ολοκληρωθεί η κατάρρευση του Ισλαμικού Κράτους αλλάζει εντυπωσιακά το σκηνικό στην πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Και τούτο διότι όλοι οι παίκτες, οι οποίοι προσδοκούν να ενισχύσουν τον ρόλο τους για την επίτευξη των στόχων που έχουν θέσει για την επόμενη μέρα, αντιλαμβάνονται ότι τώρα είναι η στιγμή να δράσουν, ώστε να αποκομίσουν αργότερα τα οφέλη που επιδιώκουν. Αυτός είναι και ο λόγος που συγκροτούνται την τελευταία περίοδο απροσδόκητες συμμαχίες ή προσεγγίσεις, όπως αυτή της Τουρκίας με τη Ρωσία και το Ιράν ή της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ. Προσεγγίσεις που στο παρελθόν θα ήταν αδιανόητες. Μία ακόμα ισχυρή απόδειξη ότι ζούμε σήμερα την περίοδο των μεγάλων ανατροπών, καθώς έχει καταρρεύσει ολόκληρο το σύστημα διεθνών ισορροπιών που είχε διαμορφωθεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αναβιώνοντας τον εφιάλτη αναζωπύρωσής του, υπό διαφορετικές όμως συνθήκες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο κινείται η Τουρκία του Ερντογάν, επιδιώκοντας να αποκλείσει, προτού να είναι πολύ αργά, τη δημιουργία μιας αυτόνομης κουρδικής οντότητας στα νότια σύνορά της, μη διστάζοντας να υπονομεύσει την ενότητα του ΝΑΤΟ και να έλθει σε ανοιχτή σύγκρουση με τους Αμερικανούς για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Αυτός είναι ο λόγος της προσέγγισης με τη Ρωσία και το Ιράν, που αποτελούν το κόκκινο πανί για την Ουάσιγκτον. Δεν θα πρέπει λοιπόν να μας εκπλήσσουν η θεαματική συνάντηση αυτών των τριών στην Αγκυρα και τα αποτελέσματά της που εξόργισαν την αμερικανική υπερδύναμη. Μια συνάντηση που απέδειξε παράλληλα ότι, για μία ακόμα φορά, υπήρξαμε εξαιρετικά αφελείς πιστεύοντας πως ο ρώσος ηγέτης θα έπειθε τον Νεοσουλτάνο να απελευθερώσει τους δύο κρατουμένους της Αδριανούπολης, όταν δεν έχει κανέναν λόγο να δυσαρεστήσει αυτόν που συμβάλλει στην αποδυνάμωση της Ατλαντικής Συμμαχίας. Προφανές είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση αγνοεί πλήρως τα παιχνίδια που παίζονται στη Μέση Ανατολή την περίοδο αυτή.
Παιχνίδια όπως η δήλωση-έκπληξη του πανίσχυρου διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας ότι οι Ισραηλινοί «έχουν δικαίωμα να διαθέτουν δικό τους έθνος-κράτος», επιβεβαιώνοντας την πρόσφατη προσέγγιση της χώρας του με το Ισραήλ, που έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη ισχύ του σιιτικού Ιράν, μεγάλου εχθρού της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας, στο παιχνίδι επιρροής των νέων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Ετσι βαθμιαία, όπως συνέβη παλαιότερα με την Αίγυπτο και την Ιορδανία, μειώνεται η παραδοσιακή εχθρότητα μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων. Τη στιγμή μάλιστα που στις 12 Μαΐου ίσως υπάρξει μία ακόμα τεράστια ανατροπή, με την αναμενόμενη απόφαση του απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ να καταγγείλει την πολύκροτη πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, η οποία, όπως είναι φυσικό, θα προκαλέσει ποικίλες επικίνδυνες αναταράξεις.
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
6. Προοδευτικό ή εύτακτο Σύνταγμα
Του Γιώργου Σιακαντάρη*
Ο κ. Τσίπρας αναφέρεται συνεχώς στην ανάγκη μιας «ουσιαστικής και προοδευτικής συνταγματικής αναθεώρησης». Ζητά ένα προοδευτικό Σύνταγμα. Δεν θα ασχοληθώ με συγκεκριμένες προτάσεις που κατατίθενται για τη συνταγματική αναθεώρηση. Δεν είμαι εξάλλου ειδικός. Αρκούμαι στο να πληροφορήσω τον αναγνώστη για δύο εξαιρετικά, επί του θέματος, άρθρα του Θανάση Διαμαντόπουλου και του Ξενοφώντα Κοντιάδη που δημοσιεύθηκαν στα «Νέα» (2.4.2018). Εκεί ο πρώτος κάνει έκκληση «για περισσότερη συνταγματική αυτοσυγκράτηση και λιγότερη συνταγματική ευρεσιτεχνία» και ο δεύτερος αναφέρεται στον κίνδυνο επιλογών «συνταγματικού λαϊκισμού».
Θα μείνω μόνο στις αναφορές του Πρωθυπουργού για προοδευτικό Σύνταγμα. Αν ήταν αυτές οι αναφορές κάποια κουτοπονηριά για να «εγκλωβίσει» το Κίνημα Αλλαγής, θα ήταν συγγνωστή η πράξη του. Ας προσέξουν στο Κίνημα. Επίσης θα ήμουν έτοιμος να τον πιστέψω, αν αντί να μας λέει ότι το κόμμα του σοσιαλδημοκρατικοποιείται και ότι δεν αμφισβητεί την αστική φιλελεύθερη δημοκρατία, μας έλεγε ότι συνεχίζει να αμφισβητεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως κάνουν πολλοί διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς στην Ευρώπη και πολλά ριζοσπαστικά κόμματα στη Λατινική Αμερική. Αν πάλι η άποψη αυτή ήταν έκφραση άγνοιας για το πώς διαμορφώνονται τα συντάγματα στις φιλελεύθερες αστικές δημοκρατίες, πάλι θα έπρεπε να είμαστε επιεικείς στις «λειψές» διανοητικές του αποσκευές. Δυστυχώς, εκτός από καιροσκοπισμό, ψέμα και άγνοια, αυτή του η θέση εκφράζει κάτι πολύ πιο επικίνδυνο.
Η άποψη που θέλει το Σύνταγμα να λαμβάνει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου ηθικού, πολιτικού και θρησκευτικού δόγματος αποτελεί κίνηση εχθρική προς τον βαθύτερο αξιακό κόσμο της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Δικαιούται βεβαίως κάποιος να ζητά κάτι τέτοιο, αλλά δεν δικαιούται την ίδια στιγμή να αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλδημοκράτης ή κεντροαριστερός. Αυτή και μόνο η αναφορά του Πρωθυπουργού σε Σύνταγμα με συγκεκριμένο «ιδεολογικό» πρόσημο προδίδει ποιος και τι πραγματικά εξακολουθεί να είναι. Φαντάζεστε τον Μιτεράν να ζητούσε ένα σοσιαλιστικό σύνταγμα, τον Μπραντ ένα σοσιαλδημοκρατικό, τη Θάτσερ ένα νεοφιλελεύθερο και τη Μέρκελ ένα χριστιανοδημοκρατικό; Θα έπρεπε να σβήσουμε από το βιογραφικό τους τη φράση «δημοκρατικοί ηγέτες».
Διαφορετικά γιατί δεν δικαιούται η εκκλησιαστική μας ιεραρχία να ζητά ένα «χριστιανοορθόδοξο» Σύνταγμα; Μόνο ο Στάλιν μιλούσε για σοσιαλιστικό σύνταγμα, αλλά αυτός από ό,τι είναι παγκοίνως παραδεκτό (ή μήπως όχι;) δεν κυβερνούσε σε μια αστική φιλελεύθερη δημοκρατία, αλλά σε ένα καθεστώς που ο ίδιος και οι άνθρωποί του είχαν «και την κυβέρνηση και την εξουσία». Κυβερνούσαν σε μια δικτατορία του προλεταριάτου που λέει και το ΚΚΕ.
Οχι, δεν είμαι αφελής. Σε ταξικές και άνισες κοινωνίες - και μέχρι σήμερα μόνο τέτοιες γνωρίζουμε - δεν υπάρχει ουδετερότητα στη διαχείριση του κοινωνικού ζητήματος. Εδώ ο Πρωθυπουργός έχει δίκιο. Δεν υπάρχουν ουδέτερα συντάγματα. Το ζητούμενο όμως είναι το πώς τα συντάγματα μπορούν να προστατεύουν και να θωρακίζουν τις ελευθερίες όλων των πολιτών - πλειοψηφιών και μειοψηφιών - από την ίδια την εξουσία. Αν αυτά έχουν συγκεκριμένο «ιδεολογικό» ή «θρησκευτικό» πρόσημο, τότε δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τα δικαιώματα των μειοψηφιών. Ο Τζον Ρολς υποστήριζε ότι η Δικαιοσύνη θα πρέπει να είναι διαμορφωμένη με τέτοιον τρόπο ώστε «να μπορεί να κερδίσει την επάλληλη συναίνεση των εύλογων, φιλοσοφικών και ηθικών δογμάτων» («Ο πολιτικός φιλελευθερισμός», μετάφραση Σπύρος Μαρκέτος, Μεταίχμιο, σελ. 317). Κατ' αναλογία και τα συντάγματα οφείλουν να κερδίζουν την «επάλληλη συναίνεση των εύλογων δογμάτων» που προασπίζουν είτε τις ελευθερίες είτε την ισότητα θέσεων και ευκαιριών είτε και τα δύο.
Τα συντάγματα δεν αξιολογούν όλες τις αξίες που διεκδικούν θέση σε μια κοινωνία αλλά μόνο αυτές που έχουν ενοποιητική σημασία και οι οποίες βασίζονται στις αρχές του πρακτικού λόγου. Τα συντάγματα (τα δημοκρατικά βεβαίως βεβαίως) ενδιαφέρονται για τη διαμόρφωση μιας επάλληλης συναίνεσης, τα χαρακτηριστικά της οποίας συμβάλλουν στην επίτευξη ενός «επιεικούς συστήματος συνεργασίας» (εκ νέου Ρολς). Οι ιδέες της κοινωνικής συνεργασίας, του δημόσιου διαλόγου, της πολιτικής αντίληψης του ατόμου ως πυρήνα της κοινωνίας συνθέτουν το κατάλληλο ψηφιδωτό στο οποίο απεικονίζεται η πραγμάτωση της ελευθερίας και της ισότητας, με άλλα λόγια η ιδέα της «εύτακτης κοινωνίας». Τα συντάγματα στις δημοκρατίες εγγυώνται την εύτακτη και όχι την «προοδευτική» κοινωνία. Καμία πρόοδος δεν μπορεί να υπάρξει εκεί όπου οι κοινωνίες δεν είναι «εύτακτες». Μη εύτακτες κοινωνίες ήταν η τσαρική Ρωσία το 1917 και η δημοκρατία της Βαϊμάρης το 1933. Οι συνέπειες γνωστές.
Οπως η καντιανή σκέψη δεν θεμελιώνει την ηθική στην εμπειρία, αλλά στον Λόγο και στην ελευθερία, έτσι και τα συντάγματα των φιλελεύθερων δημοκρατιών θεμελιώνονται στον λόγο περί ελευθερίας και ισότητας και όχι στα πολιτικά «δόγματα». Υποστηρίζω, μεταφέροντας στο συνταγματικό πλαίσιο, τις απόψεις του Καντ για την ηθική και του Ρολς για τη δικαιοσύνη, ότι καθήκον ενός συντάγματος σε δημοκρατική χώρα είναι η εξασφάλιση της «εύτακτης κοινωνίας». Αυτό συμβαίνει μόνο όταν το σύνταγμα μετατρέπει σε ατομικό-ηθικό και όχι πολιτικό καθήκον τη διεκδίκηση μιας κοινωνίας ίσων και ελεύθερων ανθρώπων. Σε τέτοιες συνθήκες ό,τι είναι νόμιμο δεν είναι αυτομάτως και ηθικό, αλλά αυτό που είναι ηθικό (ελευθερία και ισότητα) οφείλει να μετατραπεί σε συνταγματικά νόμιμο.
Τα συντάγματα πρέπει να αποτυπώνουν την ιδέα των πολιτών ως ελεύθερων και ίσων ατόμων, ανεξάρτητα από την ένταξή τους σε έθνη, κοινότητες, ενώσεις ή τη στήριξή τους σε συγκεκριμένα δόγματα. Τα συντάγματα στις δημοκρατίες οφείλουν να αναδεικνύουν την ηθική ως ελευθερία και όχι ως αναγκαστική δεσμευτική πράξη. Διαφορετικά μιλάμε για προοδευτικά, συντηρητικά, μαρξιστικά, ορθόδοξα χριστιανικά, καθολικά και εγώ δεν ξέρω πόσα άλλα «δογματικά» συντάγματα, αλλά όχι για συντάγματα «εύτακτων κοινωνιών».
*Πρώην επιστημονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ.
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
Του Γιώργου Παπαϊωάννου
Χρειάστηκε να φθάσουμε στο παρά πέντε για να λυθεί η αγωνία των μαθητών και να μάθουν πότε τελειώνει το σχολικό έτος και πότε αρχίζουν οι Πανελλαδικές. Μόλις δύο μήνες πριν από τις εξετάσεις, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τη Μ. Τετάρτη το πρόγραμμα. Πρόκειται ίσως για το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όχι μόνο του πόσο ανοργάνωτη είναι η δημόσια διοίκηση, αλλά και του αντιαναπτυξιακού τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει το εγχώριο πολιτικό σύστημα την Παιδεία.
Για παράδειγμα, ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που φιλοδοξεί να μεταρρυθμίσει τη γαλλική οικονομία και να την καταστήσει πρωταγωνιστή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, δίνει πρωταρχικό ρόλο στην Παιδεία. Συγκεκριμένα, από τα έσοδα ύψους 57 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας που προβλέπονται από το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που έχει εξαγγείλει, σχεδιάζει να επενδύσει 15 δισ. ευρώ για την εκπαίδευση και 8 δισ. ευρώ για τη στήριξη της επιστήμης και την ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας.
Και όλα αυτά με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας της γαλλικής οικονομίας, που με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε αύξηση του ΑΕΠ και των εισοδημάτων και σε μείωση της ανεργίας. Διότι πολύ απλά γνωρίζει ότι ο δρόμος για την ευημερία μιας χώρας περνάει από την Παιδεία.
Αντίθετα εμείς εδώ συνεχίζουμε να πορευόμαστε στην κρίση χωρίς σχέδιο για την Παιδεία. Και ό,τι αποσπασματικά ή συντεταγμένα επιχειρήθηκε προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν μακροημέρευσε διότι στα οκτώ χρόνια των μνημονίων έχουμε αλλάξει ισάριθμους υπουργούς Παιδείας (συνυπολογιζομένων και των υπηρεσιακών). Οι τρεις τα τελευταία τρία χρόνια! Και καθένας από αυτούς προωθεί τις δικές του αλλαγές, καταργώντας στην ουσία όσα έκανε ο προηγούμενος, μόνο και μόνο για «να δείξει έργο»... Και αυτό αφορά ακόμη και βασικά, διαχειριστικά ζητήματα.
Για παράδειγμα, ο προηγούμενος υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης είχε οργανώσει το υπουργείο έτσι ώστε να είναι γνωστό από την αρχή της χρονιάς πότε τελειώνει το σχολικό έτος και πότε αρχίζουν οι εξετάσεις. Ο νυν υπουργός Κώστας Γαβρόγλου κατάφερε να το ακυρώσει και να κρατά σε αγωνία μαθητές και καθηγητές μέχρι την τελευταία στιγμή. Είναι προφανές ότι οι εν λόγω ημερομηνίες πρέπει να είναι γνωστές από την αρχή ώστε να μπορέσουν οι καθηγητές να καλύψουν εγκαίρως την ύλη και οι μαθητές να οργανώσουν τις επαναλήψεις και τα διαβάσματά τους. Σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ για να λειτουργήσει το σύστημα.
Για παράδειγμα, στα προγράμματα International Baccalaureate (IB) οι υποψήφιοι γνωρίζουν τις ημερομηνίες εξέτασής τους προτού καν ξεκινήσει η διετής φοίτησή τους. Εμείς εδώ ακόμη περιμένουμε τον κ. Γαβρόγλου να αποφασίσει. Φυσικά ο υπουργός δεν λειτουργεί αυθαίρετα. Το θεσμικό πλαίσιο του προσφέρει τη δυνατότητα δύο μήνες πριν από τις εξετάσεις να μην έχει οργανώσει το υπουργείο του!
Και στο τέλος, όταν με το καλό τελειώσουν οι Πανελλαδικές, θα επαίρεται για την «άψογη διεξαγωγή τους». Δυστυχώς αυτό που θεωρείται αυτονόητο σε άλλες χώρες, για εμάς εδώ είναι επιτυχία! Και όσο αυτό δεν αλλάζει, η Παιδεία θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιείται για μικροπολιτικούς σκοπούς (αύξηση αριθμού εισακτέων, κατάργηση εξετάσεων κ.λπ.) και ο ρόλος της στη μετεξέλιξη του μοντέλου της ελληνικής οικονομίας σε σύγχρονο και παραγωγικό, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψη της χώρας, θα συνεχίσει να αγνοείται.
 |
| "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 07-08/04/18 |
8. Κι όμως, μπορούμε και αλλιώς
Του Σωκράτη Τσιχλιά
Την Τετάρτη το μεσημέρι κηδεύθηκε από τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου στον Πειραιά ο Στέλιος Σκλαβενίτης, ο αιφνίδιος και παράλογος θάνατος του οποίου σε ηλικία 53 ετών συγκίνησε το πανελλήνιο. Μαρτυρία για την ποιότητα του ανθρώπου ήταν η συμμετοχή μεγάλου πλήθους στην τελετή και η αληθινή συγκίνηση. Την ίδια ώρα όμως είχε συμβεί και κάτι που μοιάζει πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα, κάτι που φανερώνει ότι εκτός κεντρικής πολιτικής σκηνής, όπου κύριο μέλημα παραμένει η εξόντωση του αντιπάλου, στον κόσμο του επιχειρείν για παράδειγμα, υπάρχουν κανόνες και αρχές, αξίες.
Η άλλη μεγάλη οικογένεια του εμπορίου τροφίμων, η οικογένεια Παντελιάδη, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι την ίδια ώρα που η αλυσίδα Σκλαβενίτης θα παρέμενε κλειστή, την ώρα της εξοδίου ακολουθίας, 15.00-17.00, και τα δικά της My Market επίσης θα έκλειναν. Εχει όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ανακοίνωσή τους, καθώς δεν επικαλείται για την απόφαση μόνο τον αυτονόητο λόγο της τιμής προς τον εκλιπόντα ανταγωνιστή τους: «Ως ελληνική εταιρεία επιλέγουμε τα καταστήματά μας στην Αττική να παραμείνουν κλειστά εις ένδειξη σεβασμού και τιμής, αλλά και στο πλαίσιο της ηθικής, που αξιώνει να μην εκμεταλλευτούμε σε καμία περίπτωση, σε εμπορικό επίπεδο, το κλείσιμο των καταστημάτων Σκλαβενίτη την ίδια ώρα». Και τα μικρότερα Bazaar Supermarkets όμως, με μια λιτή συγκινητική ανακοίνωση, «με σεβασμό στη μνήμη του καλού φίλου», γνωστοποίησαν ότι θα είναι επίσης κλειστά την ίδια ώρα.
Ποιος θα κατηγορούσε τις αλυσίδες αυτές αν παρέμεναν ανοιχτές και απλώς εκπροσωπούνταν στην κηδεία, έχοντας εκδώσει και μια θερμή ανακοίνωση; Κανένας. Ούτε θα είχε περάσει από το μυαλό μας ως βιαστικών καταναλωτών ότι θα μπορούσε να συμβεί. Ούτε όταν το μάθαμε συνειδητοποιήσαμε αμέσως ότι αυτή η πράξη υψηλής ηθικής αξίας, πράξη που διδάσκει ότι στον ανταγωνισμό υπάρχουν όρια, που υπενθυμίζει κανόνες άγραφους για μια δημιουργική συνύπαρξη σε μια κοινωνία, είχε μετρήσιμο οικονομικό κόστος για αυτές τις εταιρείες και το ανέλαβαν. Για να υπηρετήσουν αυτό που τους υπαγορεύουν το συναίσθημα και οι ηθικοί κανόνες πήγαν κόντρα στο στενό συμφέρον τους. Ετσι μεταφράζεται το κλείσιμο των ανταγωνιστών του Σκλαβενίτη, την ίδια ώρα με τα δικά του καταστήματα, λόγω της κηδείας.
Ηταν αρκετοί πολιτικοί νομίζω στην κηδεία του Στέλιου Σκλαβενίτη. Ολοι τους όμως, με πρώτη την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που έχει κάνει το μη κανονικό, το ανηλεές «ή εμείς ή εσείς» κανόνα της πολιτικής της, ίσως είναι ευκαιρία να αναστοχαστούν. Αξίες και όραμα θα δημιουργήσουν τη νέα μεγάλη πλειοψηφία ενεργών πολιτών. Αυτό έχει ανάγκη η πατρίδα, επιχειρήματα χρειάζεται η δημοκρατία, δεν λύνονται τα μεγάλα εθνικά θέματα με μάχες χαρακωμάτων, με διασυρμό αντιπάλων με εμφυλιοπολεμικές ρητορικές. Οταν η κυβέρνηση όμως δεν δύναται, είναι η ώρα της αντιπολίτευσης, και δη της μείζονος, να πείσει ότι θα αναλάβει το κόστος της αλλαγής του πολιτικού μας πολιτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου