Εκτός όμως από τις τιμωρίες των απλών ανθρώπων, με τις οποίες επιβεβαίωνε ο κομματικός μηχανισμός την παράλογη εξουσία του, υπήρχαν τιμωρίες, και μάλιστα σκληρές, σε βάρος διαφόρων στελεχών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κώστα Καραγιώργη, μέλους του ΠΓ του Κόμματος. Τον Ιούνιο του 1950 ο Κ. συνέταξε μια επιστολή προς το ΚΚΣΕ, με την οποία ασκούσε έντονη κριτική στον Ζαχαριάδη και στο Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος για τη λανθασμένη πολιτική που ακολούθησαν την περίοδο 1940-1949. Ο Ζαχαριάδης αντέδρασε και μετά από συνεδρίαση του ΠΓ στις 7-8 Ιουνίου του 1950 ανακοίνωσε ότι ο Καραγιώργης θα τεθεί υπό κράτηση για να διερευνηθεί η υπόθεση. Τον έκλεισαν σ' ένα σπίτι, απ' όπου δραπέτευσε επιδιώκοντας συνάντηση με μια ρουμανίδα φίλη του, η οποία κατοικούσε πλάι στη Γιουγκοσλαβική Πρεσβεία. Εκεί τον συνέλαβαν κάποιοι σύντροφοί του μαζί με μέλη της Σεκουριτάτε. Τότε ο Ζαχαριάδης ζητά τη συνδρομή των αρχών ασφαλείας της Ρουμανίας, από τον Γκεόργκε Γκεοργκίου Ντεζ, Γραμματέα του Ρουμανικού ΚΚ, για να διερευνηθεί ο ρόλος του «πράκτορα» Καραγιώργη. Μετά τη σύλληψή του τον μετέφεραν στο κάτεργο της Jilava (Ζιλάβα). Ορίστηκαν υπεύθυνοι των ανακρίσεων ο Δημήτρης Βλαντάς και ο Κώστας Κολιγιάννης και ανακριτής, όπως αναφέρεται σ' αυτό το βιβλίο αλλά και αλλού, ο Ηλίας Καρράς. Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων βασανίστηκε άγρια αλλά δεν ομολόγησε. Πέθανε το 1954, ενώ μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του, ούτε ο τόπος που πέθανε....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 08-09/05/21

 

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

Τα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση την ελληνική κοινωνία τη βασάνιζαν τα προβλήματα που είχαν συσσωρευτεί από τον εμφύλιο πόλεμο και ζητούσαν επιτακτικά λύση. Ο Εμφύλιος είχε μόλις τελειώσει, κατά πολλούς ειδικούς με την πτώση της Χούντας, με την Κύπρο διχοτομημένη, κι άρχιζε μια πολύ δύσκολη εποχή, όπου η χώρα έπρεπε να ισορροπήσει και να επουλώσει τις πληγές της. Να δώσει λύση σε πιεστικά προβλήματα στο εσωτερικό της και να ισορροπήσει τις διεθνείς σχέσεις της. Μεταξύ των άλλων που απαιτούσαν λύση, πρόβαλε και το πρόβλημα των 50.000-60.000 δυστυχισμένων ψυχών οι οποίοι βρέθηκαν, μετά τη λήξη των ένοπλων συγκρούσεων, σε αναγκαστική υπερορία στη Σοβιετική Ενωση και στις λεγόμενες εκείνη την εποχή Λαϊκές Δημοκρατίες

Το θέμα ήταν επιτακτικό. Οι άνθρωποι αυτοί είδαν τη ζωή τους ν' αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη. Βρέθηκαν αίφνης και για 25 χρόνια, ίσως και παραπάνω, σε άγνωστα μέρη, όπου δεν μπορούσαν εύκολα να προσαρμοστούν, αν και στην αρχή η συμπεριφορά των ανθρώπων στις χώρες που βρέθηκαν ήταν «σχετικά καλή».

Είναι τραγικές οι ιστορίες που άκουσα τα χρόνια των σπουδών μου στη Ρουμανία για τη ζωή τους. Αυτές τις ιστορίες ανακάλεσε στη μνήμη μου η κυκλοφορία του βιβλίου Ο εμφύλιος πόλεμος και οι πολιτικοί πρόσφυγες στη Ρουμανία, του Απόστολου Πατελάκη, παιδιού πολιτικών προσφύγων από τη Θράκη, που γεννήθηκε το 1951 στη Ρουμανία.

Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από αυστηρή επιστημονική αρτιότητα και μεθοδικότητα. Παρουσιάζει από την αρχή τις δομές εγκατάστασης των ελλήνων πολιτικών προσφύγων και τη ζωή τους με όλες τις δυσκολίες τα χρόνια που ακολούθησαν. Μετά από εξαντλητική μελέτη των πρωτογενών πηγών, κατάφερε να μας δώσει μια επιστημονική μελέτη για τη ζωή και τη δράση των μαχητών του ΔΣΕ στην κομμουνιστική Ρουμανία.


Καμιά χώρα της σοβιετικής επιρροής δεν εξαιρέθηκε από την υποδοχή ελλήνων πολιτικών προσφύγων. Ολες μαζί κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτής της μεγάλης ανθρωπιστικής κρίσης, δείχνοντας έτσι τη «διεθνιστική τους αλληλεγγύη».

Αρχικώς στη Ρουμανία μεταφέρθηκαν κάποιοι βαριά τραυματισμένοι μαχητές του ΔΣΕ και εν συνεχεία ένα μέρος των παιδιών. Ηταν περίπου 5.500 παιδιά, από έξι μηνών μέχρι 17 ετών. Η βίαιη εκρίζωση από τις οικογένειές τους και η απομάκρυνση από τα χωριά τους είναι μια παράλογη υπόθεση, στην οποία προχώρησε η ηγεσία του ΔΣΕ και του ΚΚΕ. Οι κατηγορίες των κυβερνητικών, ότι τα παιδιά απήχθησαν βάσει σχεδίου, δεν υπολείπονται της πραγματικότητας. Αυτό όμως είναι άλλο θέμα.

Το θέμα το διαχειρίστηκαν ο Ρουμανικός Ερυθρός Σταυρός και μια ρουμανική κυβερνητική επιτροπή. Οργάνωσαν παιδικούς σταθμούς και σχολεία προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια κανονικότητα και να εντάξουν αυτά τα παιδιά στον κοινωνικό ιστό.

Οσο ακόμη διαρκούσε ο Εμφύλιος στην Ελλάδα, οργανώθηκε η ζωή τους με βάση τα στρατιωτικά πρότυπα των ελλήνων κομμουνιστών. Στη Γυμναστική μάθαιναν βηματισμό φωνάζοντας "Εν-δυο, εν-δυο με το Μάρκο αρχηγό", ενώ στην τραπεζαρία, πριν από το φαγητό, αντί για προσευχή, ένας δάσκαλος φώναζε "Για τη λευτεριά, με το Μάρκο εμπρός!" και τα παιδιά απαντούσαν με μια φωνή "Με το Μάρκο, πάντα εμπρός". Πλύση εγκεφάλου και προετοιμασία για τον επόμενο γύρο. Οταν απομακρύνθηκε ο Μάρκος, επειδή τάχα μου αρρώστησε, άλλαξε κι ο πατέρας των παιδιών. Ετσι πληροφορήθηκαν ότι τώρα πατέρας τους είναι ο Νίκος (!) (Ζαχαριάδης). Και φυσικά προσαρμόστηκαν και τα συνθήματα. Μερικές δεκάδες παιδιών, μετά από σύντομη εκπαίδευση στα όπλα στη Βουλγαρία, στάλθηκαν προς ενίσχυση του ΔΣΕ στα πεδία των μαχών, όταν ο ΔΣΕ αντιμετώπιζε θέμα λειψανδρίας. Αρκετά έχασαν τη ζωή τους.

Οταν έπεσε η τελευταία σφαίρα του Εμφυλίου, στη Ρουμανία, ο αριθμός τους έφτασε στους 7.000 ανθρώπους, που κατανεμήθηκαν σε διάφορες πόλεις της χώρας.

Η προσαρμογή τους δεν ήταν εύκολη. Εκτός από την άγνοια της γλώσσας και των ιδιαιτεροτήτων της ρουμανικής κοινωνίας, είχαν να αντιμετωπίσουν και τις κομματικές τιμωρίες για διάφορα παραπτώματα. Η συχνότερη τιμωρία ήταν η μετάθεση σε σκληρότερη δουλειά σε άλλη πόλη.

Πολλές ήταν οι ιστορίες που άκουσα για μεταθέσεις στα χαλυβουργεία της πόλης Χουνεντοάρα, όπου πολλοί οι οποίοι είχαν προβλήματα υγείας άφησαν την τελευταία πνοή τους. Στο Κλουζ εξορίστηκαν άνθρωποι όπως ο παλιός ναυτεργάτης Νίκος Καραγιάννης, του οποίου είχα εντοπίσει τον τάφο στο παλιό Κοιμητήριο της πόλης, Hajongard, ο πολυσεβαστός μου Γιάννης Γαβριηλίδης, δάσκαλος, ο αγαπημένος μου φίλος Φώτης Ιλκόφσκι κι άλλοι. Κατά ομολογία του Γιάννη Γαβριηλίδη, το Κόμμα είχε στείλει εκεί για να τους παρακολουθεί άνθρωπο τον οποίο καταγγέλλει και ο Γρηγόρης Φαράκος ότι τον είχαν τοποθετήσει πλάι του στον «Ριζοσπάστη» μετά τη Μεταπολίτευση για να τον παρακολουθεί.


Εκτός όμως από τις τιμωρίες των απλών ανθρώπων, με τις οποίες επιβεβαίωνε ο κομματικός μηχανισμός την παράλογη εξουσία του, υπήρχαν τιμωρίες, και μάλιστα σκληρές, σε βάρος διαφόρων στελεχών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κώστα Καραγιώργη, μέλους του ΠΓ του Κόμματος. Τον Ιούνιο του 1950 ο Κ. συνέταξε μια επιστολή προς το ΚΚΣΕ, με την οποία ασκούσε έντονη κριτική στον Ζαχαριάδη και στο Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος για τη λανθασμένη πολιτική που ακολούθησαν την περίοδο 1940-1949. Ο Ζαχαριάδης αντέδρασε και μετά από συνεδρίαση του ΠΓ στις 7-8 Ιουνίου του 1950 ανακοίνωσε ότι ο Καραγιώργης θα τεθεί υπό κράτηση για να διερευνηθεί η υπόθεση. Τον έκλεισαν σ' ένα σπίτι, απ' όπου δραπέτευσε επιδιώκοντας συνάντηση με μια ρουμανίδα φίλη του, η οποία κατοικούσε πλάι στη Γιουγκοσλαβική Πρεσβεία. Εκεί τον συνέλαβαν κάποιοι σύντροφοί του μαζί με μέλη της Σεκουριτάτε. Τότε ο Ζαχαριάδης ζητά τη συνδρομή των αρχών ασφαλείας της Ρουμανίας, από τον Γκεόργκε Γκεοργκίου Ντεζ, Γραμματέα του Ρουμανικού ΚΚ, για να διερευνηθεί ο ρόλος του «πράκτορα» Καραγιώργη. Μετά τη σύλληψή του τον μετέφεραν στο κάτεργο της Jilava (Ζιλάβα). Ορίστηκαν υπεύθυνοι των ανακρίσεων ο Δημήτρης Βλαντάς και ο Κώστας Κολιγιάννης και ανακριτής, όπως αναφέρεται σ' αυτό το βιβλίο αλλά και αλλού, ο Ηλίας Καρράς. Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων βασανίστηκε άγρια αλλά δεν ομολόγησε. Πέθανε το 1954, ενώ μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του, ούτε ο τόπος που πέθανε.

Ο Εμφύλιος τέλειωσε τυπικά το 1949, όταν έπαψαν να ηχούν στον Γράμμο τα κανόνια. Δεν έπαψε όμως ποτέ στην εσωτερική ζωή της χώρας. Μας τον θυμίζουν τα τρικάκια που έπεφταν πριν από μερικά χρόνια στην πλατεία Συντάγματος. Ή Εμείς ή Αυτοί...

-Ο Δημήτρης Κανελλόπουλος είναι συγγραφέας, βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας 2019 για τον «Θάνατο του αστρίτη και άλλες ιστορίες» (εκδ. Κίχλη)