Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" (φύλλο 22/02/25)
Στάδιο Καραϊσκάκη, 15 Δεκεμβρίου 1971. Μετά την άρνηση του τροπαιούχου Ευρώπης Αγιαξ –υπό τον φόβο τραυματισμού παικτών του από τους, ας το πούμε μετριοπαθώς, σκληροτράχηλους Ουρουγουανούς– να αγωνισθεί με τη Νασιονάλ, πρωταθλήτρια Νοτίου Αμερικής, για το Διηπειρωτικό Κύπελλο, ο Παναθηναϊκός, συμπρωταγωνιστής του Γουέμπλεϊ, εκπροσωπεί τη Γηραιά Ηπειρο. Ισόπαλος 1-1 ο πρώτος αγώνας, ήττα της ελληνικής ομάδας δύο εβδομάδες αργότερα –παρά τη σπουδαία εμφάνιση– με 2-1 στο Μοντεβιδέο. Και στα δύο παιχνίδια καταδείχθηκε οδυνηρώς πόσο βάσιμοι ήταν οι φόβοι των «ιπτάμενων Ολλανδών»... Στη φωτογραφία, ο αρχηγός Μίμης Δομάζος προπορεύεται κατά την είσοδο της ομάδας στον αγωνιστικό χώρο. Πίσω του, ο κι αυτός προσφάτως εκλιπών φύλακας-άγγελος των γκολπόστ, Τάκης Οικονομόπουλος, ενώ τρίτος διακρίνεται ο «ψηλός» Αντωνιάδης. Ρουτίνα: ο Μίμης «σέρβιρε», ο Αντώνης σκόραρε.
Στρατηγοί πολλοί, Δομάζος ένας.
Το 10άρι που έλυνε «διαφορικές εξισώσεις» επί χόρτου
Κύριε διευθυντά,
Στις 23 Ιανουαρίου «έφυγε» ο Μέγας Δομάζος. Στην πολυετή ποδοσφαιρική του προσφορά κατάφερε να «λατρευτεί» από τον κόσμο του Παναθηναϊκού. Στη διάρκεια του παιχνιδιού ήταν εκπληκτικές οι επινοήσεις του, η τροχιά που διέγραφε η μπάλα για να βρει τον επιθετικό παίκτη, κυρίως τον Αντωνιάδη και όχι μόνο, «προέκυπτε» από στιγμιαία λύση διαφορικής εξίσωσης (όπως λέμε στα ανώτερα μαθηματικά) στο μυαλό του. Τι μεγάλη χαρά έδινε στους φιλάθλους όταν πρόβαλλε στην είσοδο των παικτών στο γήπεδο! Ενιωθες ότι θα κάνει τα πάντα, θα τα δώσει όλα για να κερδίσει η ομάδα. Κι εδώ θα τονίσω το μέγα μήνυμα (το μη ποδοσφαιρικό) που έστελνε ο Δομάζος. Το μήνυμα ήταν και είναι ότι ο καθένας πρέπει να «ερωτεύεται» τη δουλειά του κι ανάλογα να προσφέρει, όπως αυτός «ερωτεύτηκε» την μπάλα μεγιστοποιώντας την προσφορά του κι έγινε μεγάλος.
Επιστολές μνήμης, κριτικής και γνώσης
Κύριε διευθυντά,
Πλημμυρισμένος από χαρά κρατώ στα χέρια μου τον επιστολικό τόμο του έγκριτου επιστολογράφου σας κ. Αναστασίου Αγγ. Στέφου, με τον απέριττο τίτλο «Επιστολές μνήμης και κριτικής» (εκδόσεις του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»), που φιλοξένησε στη σελίδα «Γράμματα Αναγνωστών» η έγκυρη και έγκριτη εφημερίδα σας από το 2017 έως τις αρχές του 2024.
Πραγματικό επιστολογραφικό αμητό αποτελούν τα 264 επιστολογραφικά κείμενα, του εμβριθούς επιστολογράφου. Τα διαβάζει κανείς, τα ξαναδιαβάζει και χαίρεται τον πλούτο των γνώσεων, τη γλωσσική ορθότητα, τη λεκτική γλαφυρότητα, την καλλιέπεια του λόγου.
Και τι δεν μαθαίνει ο αμύητος αλλά και ο μυημένος αναγνώστης! Συμπληρώνει τις γνώσεις του σε πληθώρα θεμάτων. Παρελαύνουν γνωστικά στοιχεία ιστορίας, αρχαιολογίας, φιλολογίας, μυθολογίας, τοπιογραφίας, ξένης λογοτεχνίας, περιδιαβάσεις στα ιστορικά μνημεία των Αθηνών, με τη συνακόλουθη έκσταση που τα περιβάλλει. Πρόσωπα που λάμπρυναν τον επιστημονικό και λογοτεχνικό χώρο (Γ. Δροσίνης, Θεοφ. Βορέας, Γ. Σουρής, Μιλτ. Μαλακάσης, Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κ. Παλαμάς αλλά και ξένοι περιηγητές και επιστήμονες: Σατωβριάνδος, Λαμαρτίνος, Ζακλίν ντε Ρομιγί και πολλοί άλλοι), καθώς και άλλες απειράριθμες θεματικές νύξεις συναντά ο προσεκτικός αναγνώστης.
Αλλά και απηνής στηλιτευτής των γλωσσικών ολισθημάτων, ασήμαντων και σημαντικών, χαρακτηρίζεται ο επιστολογράφος Αναστ. Στέφος. Δεν άφηνε κανένα γλωσσικό σφάλμα ασχολίαστο· πρότεινε, κάθε φορά, την ορθή εκφορά του λόγου.
Οι εύστοχοι, εύδρομοι και, πολλές φορές, χιουμοριστικοί τίτλοι του επιμελητή της επιστολογραφικής σελίδας της εφημερίδας, ολοκληρώνουν τη μεθυστική αναγνωστική περιδιάβαση στο πόνημα του κ. Στέφου.
Ακαταπόνητος ρέκτης της πολιτιστικής επικαιρότητας ο επιστολογράφος εμπνεόταν από το καθετί που υπέπιπτε στην αντίληψή του. Εργο φιλολογικό και, συνάμα, λίαν ευχάριστο πάρεργο για τον ίδιο η συγγραφή επιστολών.
Περαίνοντας τούτο το επιστολικό κείμενο πιστεύουμε, ακραδάντως, ότι το πόνημα αυτό αποτελεί ευχάριστη επιστολική περιδιάβαση, ερεθιστική και ωφέλιμη, για κάθε αναγνώστη.
Κύριε διευθυντά,
Στις 23 Ιανουαρίου «έφυγε» ο Μέγας Δομάζος. Στην πολυετή ποδοσφαιρική του προσφορά κατάφερε να «λατρευτεί» από τον κόσμο του Παναθηναϊκού. Στη διάρκεια του παιχνιδιού ήταν εκπληκτικές οι επινοήσεις του, η τροχιά που διέγραφε η μπάλα για να βρει τον επιθετικό παίκτη, κυρίως τον Αντωνιάδη και όχι μόνο, «προέκυπτε» από στιγμιαία λύση διαφορικής εξίσωσης (όπως λέμε στα ανώτερα μαθηματικά) στο μυαλό του. Τι μεγάλη χαρά έδινε στους φιλάθλους όταν πρόβαλλε στην είσοδο των παικτών στο γήπεδο! Ενιωθες ότι θα κάνει τα πάντα, θα τα δώσει όλα για να κερδίσει η ομάδα. Κι εδώ θα τονίσω το μέγα μήνυμα (το μη ποδοσφαιρικό) που έστελνε ο Δομάζος. Το μήνυμα ήταν και είναι ότι ο καθένας πρέπει να «ερωτεύεται» τη δουλειά του κι ανάλογα να προσφέρει, όπως αυτός «ερωτεύτηκε» την μπάλα μεγιστοποιώντας την προσφορά του κι έγινε μεγάλος.
Στη διάρκεια του αγώνα ετίθετο, πέραν του αποτελέσματος, ο προβληματισμός, αν και στα προσωπικά προβλήματα υπάρχει το «πνεύμα» του Δομάζου. Αποκορύφωμα της πορείας του ήταν το Γουέμπλεϊ. Εκείνη η μαγική εικόνα της εισόδου στον ναό του ποδοσφαίρου, στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης το 1971, εμπνέει διαρκώς τους φιλάθλους του Παναθηναϊκού και δίνει δύναμη ακόμα κι όταν η ομάδα δεν πηγαίνει καλά. Κάτι που πρέπει να τονιστεί είναι ότι ακούγοντας τη λέξη Παναθηναϊκός, αυτόματα οι φίλαθλοι του Παναθηναϊκού έβλεπαν μπροστά τους και βλέπουν τον Δομάζο κυρίως και όχι τους προέδρους. Αυτό δεν συμβαίνει εύκολα σε άλλες περιπτώσεις.
Κρίμα που δεν πρόλαβε το υπό κατασκευήν νέο γήπεδο για να μπει πρώτος, όπως έγινε με την ΑΕΚ και τον μέγα Νεστορίδη (μπράβο στον Μελισσανίδη). Εμείς θα δυναμώσουμε τη φαντασία μας και θα τον βλέπουμε ζωντανό μπροστά μας πρώτο στα εγκαίνια του νέου γηπέδου και σε όλες τις μεγάλες στιγμές της ομάδας μας.
ΘΑΝΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ
ΘΑΝΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ
Τοπογράφος μηχανικός ΕΜΠ
Επιστολές μνήμης, κριτικής και γνώσης
Κύριε διευθυντά,
Πλημμυρισμένος από χαρά κρατώ στα χέρια μου τον επιστολικό τόμο του έγκριτου επιστολογράφου σας κ. Αναστασίου Αγγ. Στέφου, με τον απέριττο τίτλο «Επιστολές μνήμης και κριτικής» (εκδόσεις του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»), που φιλοξένησε στη σελίδα «Γράμματα Αναγνωστών» η έγκυρη και έγκριτη εφημερίδα σας από το 2017 έως τις αρχές του 2024.
Πραγματικό επιστολογραφικό αμητό αποτελούν τα 264 επιστολογραφικά κείμενα, του εμβριθούς επιστολογράφου. Τα διαβάζει κανείς, τα ξαναδιαβάζει και χαίρεται τον πλούτο των γνώσεων, τη γλωσσική ορθότητα, τη λεκτική γλαφυρότητα, την καλλιέπεια του λόγου.
Και τι δεν μαθαίνει ο αμύητος αλλά και ο μυημένος αναγνώστης! Συμπληρώνει τις γνώσεις του σε πληθώρα θεμάτων. Παρελαύνουν γνωστικά στοιχεία ιστορίας, αρχαιολογίας, φιλολογίας, μυθολογίας, τοπιογραφίας, ξένης λογοτεχνίας, περιδιαβάσεις στα ιστορικά μνημεία των Αθηνών, με τη συνακόλουθη έκσταση που τα περιβάλλει. Πρόσωπα που λάμπρυναν τον επιστημονικό και λογοτεχνικό χώρο (Γ. Δροσίνης, Θεοφ. Βορέας, Γ. Σουρής, Μιλτ. Μαλακάσης, Κ. Γ. Καρυωτάκης, Κ. Παλαμάς αλλά και ξένοι περιηγητές και επιστήμονες: Σατωβριάνδος, Λαμαρτίνος, Ζακλίν ντε Ρομιγί και πολλοί άλλοι), καθώς και άλλες απειράριθμες θεματικές νύξεις συναντά ο προσεκτικός αναγνώστης.
Αλλά και απηνής στηλιτευτής των γλωσσικών ολισθημάτων, ασήμαντων και σημαντικών, χαρακτηρίζεται ο επιστολογράφος Αναστ. Στέφος. Δεν άφηνε κανένα γλωσσικό σφάλμα ασχολίαστο· πρότεινε, κάθε φορά, την ορθή εκφορά του λόγου.
Οι εύστοχοι, εύδρομοι και, πολλές φορές, χιουμοριστικοί τίτλοι του επιμελητή της επιστολογραφικής σελίδας της εφημερίδας, ολοκληρώνουν τη μεθυστική αναγνωστική περιδιάβαση στο πόνημα του κ. Στέφου.
Ακαταπόνητος ρέκτης της πολιτιστικής επικαιρότητας ο επιστολογράφος εμπνεόταν από το καθετί που υπέπιπτε στην αντίληψή του. Εργο φιλολογικό και, συνάμα, λίαν ευχάριστο πάρεργο για τον ίδιο η συγγραφή επιστολών.
Περαίνοντας τούτο το επιστολικό κείμενο πιστεύουμε, ακραδάντως, ότι το πόνημα αυτό αποτελεί ευχάριστη επιστολική περιδιάβαση, ερεθιστική και ωφέλιμη, για κάθε αναγνώστη.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΗΝΤΑΡΑΣ
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Εργα αθάνατα διά χειρός «αθανάτων»
Κύριε διευθυντά,
Τα γηρατειά, η τρίτη ηλικία, αποτελούν μιαν αμφιλεγόμενη και προβληματική περίοδο του ανθρώπου που, εκτός των άλλων, προκαλεί και μελαγχολία, γιατί αισθάνεται ότι τα παραγωγικά και δημιουργικά του χρόνια πέρασαν ανεπιστρεπτί και τώρα δεν μένει παρά να περιμένει τη δύση του βίου του, με ό,τι αυτό σημαίνει.
Από όσα όμως διαβάζω και παρηγοριέμαι, επιστημονικές έρευνες έδειξαν και απέδειξαν ότι ο άνθρωπος με την πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο δημιουργικός και ότι ο υγιής ηλικιωμένος είναι εξυπνότερος σε σχέση με τα νιάτα του. Ουσιαστικά, οι ίδιοι λόγοι που κάνουν τον σημερινό νέο ευφυέστερο από τον ηλικιωμένο, συμβάλλουν και στην αύξηση της ευφυΐας του ηλικιωμένου σε σχέση με το προσωπικό του παρελθόν, τη δική του νεότητα. Εξάλλου, η δημιουργική έφεση των ώριμων χρόνων στον χώρο του πνεύματος επισφραγίζεται με πάμπολλα παραδείγματα από την ιστορία. Το έψαξα λίγο το πράγμα και διαπίστωσα ότι: Ο Θερβάντες π.χ. εξέδωσε τον «Δον Κιχώτη» του, ένα από τα αριστουργήματα όλων των εποχών, σε ηλικία 57 ετών. Ο Καντ έγραψε την «Κριτική του Καθαρού Λόγου» στα 56 του, ο Τολστόι την «Ανάσταση» όταν ήταν 61 ετών και ο Ανατόλ Φρανς το θαυμάσιο έργο του «Οι θεοί διψούν» σε ηλικία 66 ετών.
Στον χώρο της μουσικής αρκετοί μεγάλοι συνθέτες εξεμέτρησαν το ζην αφήνοντας πίσω τους ένα ολοκληρωμένο, εκ πρώτης όψεως, έργο. Ο Μότσαρτ πέθανε σε ηλικία 39 ετών, ο Σούμπερτ 31, ο Μπιζέ 37, ο Σοπέν 39, ο Μουσόργκσκι 42 και ο Σούμαν 46 ετών, από τα οποία τα δύο τελευταία τα πέρασε σε φρενοκομείο.
Κανένας όμως δεν μπορεί να προεξοφλήσει ότι η μεγαλοφυΐα τους είχε εξαντληθεί και ότι δεν θα προχωρούσαν σε μεγαλύτερα επιτεύγματα, αν είχαν ζήσει μερικά χρόνια ακόμα. Το παιδί-θαύμα Γκέοργκ Χέντελ, π.χ., που έπαιζε καλό πιάνο σε ηλικία 5 ετών, εξελίχθηκε σε συνθέτη όταν έγινε 11 ετών και έγραψε την πρώτη του αξιόλογη όπερα στα 20 του χρόνια, χρειάστηκε να γίνει 57 ετών, για να φτάσει με τον υπέρλαμπρο «Μεσσία» του στο κορύφωμα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Αλλωστε ο Βέρντι, που ήταν ήδη διάσημος στα 29 του χρόνια, συνέθεσε τον «Ριγολέττο» και την «Τραβιάτα» όταν ήταν περίπου 40 ετών, την «Αΐντα» στα 58 του και δύο από τα ρωμαλεότερα και δροσερότερα έργα του, τον «Οθέλλο» σε ηλικία 74 ετών και τον «Φάλσταφ» στα 80!
Ο Γάλλος ποιητής Πολ Βαλερί άργησε να ωριμάσει. Η «νεκρή μοίρα» του δημοσιεύθηκε το 1917, όταν ο ποιητής ήταν ήδη 46 ετών. Ο Γερμανός συγγραφέας Τέοντορ Φοντάνε άρχισε να ντεμπουτάρει στον κόσμο των γραμμάτων σε ηλικία 59 ετών με το μυθιστόρημά του «Πριν από την καταιγίδα», ενώ έγραψε το ωραιότερο και πιο βαθυστόχαστο έργο του, το «Εφη Μπριστ» σε ηλικία 78 ετών.
Στην ίδια ηλικία ο Λαμάρκ ολοκλήρωσε το αντιπροσωπευτικό του έργο για τη «Φυσική ιστορία των ασπόνδυλων ζώων», ενώ ο διάσημος Γερμανός ιστορικός Ράνκε ξεκίνησε τη συγγραφή της «Παγκόσμιας Ιστορίας» του σε ηλικία 80 ετών, για να την ολοκληρώσει λίγο πριν πεθάνει σε ηλικία 91 ετών! Και ας μην ξεχνάμε και ότι ο Ευαγγελιστής Ιωάννης έγραψε το θεόπνευστο έργο του, την «Αποκάλυψη», σε βαθύτατο γήρας!
Ετσι λοιπόν συνάδελφοι... συνγέροντες αναθαρρήσατε! Η δημιουργική ζωή είναι ακόμα μπροστά μας. Εγώ, τουλάχιστον, στα 89 μου ευελπιστώ τα μάλα...
ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΟΥΡΜΟΥΣΗΣ
Ο γιατρός που με έσωσε
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Εργα αθάνατα διά χειρός «αθανάτων»
Κύριε διευθυντά,
Τα γηρατειά, η τρίτη ηλικία, αποτελούν μιαν αμφιλεγόμενη και προβληματική περίοδο του ανθρώπου που, εκτός των άλλων, προκαλεί και μελαγχολία, γιατί αισθάνεται ότι τα παραγωγικά και δημιουργικά του χρόνια πέρασαν ανεπιστρεπτί και τώρα δεν μένει παρά να περιμένει τη δύση του βίου του, με ό,τι αυτό σημαίνει.
Από όσα όμως διαβάζω και παρηγοριέμαι, επιστημονικές έρευνες έδειξαν και απέδειξαν ότι ο άνθρωπος με την πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο δημιουργικός και ότι ο υγιής ηλικιωμένος είναι εξυπνότερος σε σχέση με τα νιάτα του. Ουσιαστικά, οι ίδιοι λόγοι που κάνουν τον σημερινό νέο ευφυέστερο από τον ηλικιωμένο, συμβάλλουν και στην αύξηση της ευφυΐας του ηλικιωμένου σε σχέση με το προσωπικό του παρελθόν, τη δική του νεότητα. Εξάλλου, η δημιουργική έφεση των ώριμων χρόνων στον χώρο του πνεύματος επισφραγίζεται με πάμπολλα παραδείγματα από την ιστορία. Το έψαξα λίγο το πράγμα και διαπίστωσα ότι: Ο Θερβάντες π.χ. εξέδωσε τον «Δον Κιχώτη» του, ένα από τα αριστουργήματα όλων των εποχών, σε ηλικία 57 ετών. Ο Καντ έγραψε την «Κριτική του Καθαρού Λόγου» στα 56 του, ο Τολστόι την «Ανάσταση» όταν ήταν 61 ετών και ο Ανατόλ Φρανς το θαυμάσιο έργο του «Οι θεοί διψούν» σε ηλικία 66 ετών.
Στον χώρο της μουσικής αρκετοί μεγάλοι συνθέτες εξεμέτρησαν το ζην αφήνοντας πίσω τους ένα ολοκληρωμένο, εκ πρώτης όψεως, έργο. Ο Μότσαρτ πέθανε σε ηλικία 39 ετών, ο Σούμπερτ 31, ο Μπιζέ 37, ο Σοπέν 39, ο Μουσόργκσκι 42 και ο Σούμαν 46 ετών, από τα οποία τα δύο τελευταία τα πέρασε σε φρενοκομείο.
Κανένας όμως δεν μπορεί να προεξοφλήσει ότι η μεγαλοφυΐα τους είχε εξαντληθεί και ότι δεν θα προχωρούσαν σε μεγαλύτερα επιτεύγματα, αν είχαν ζήσει μερικά χρόνια ακόμα. Το παιδί-θαύμα Γκέοργκ Χέντελ, π.χ., που έπαιζε καλό πιάνο σε ηλικία 5 ετών, εξελίχθηκε σε συνθέτη όταν έγινε 11 ετών και έγραψε την πρώτη του αξιόλογη όπερα στα 20 του χρόνια, χρειάστηκε να γίνει 57 ετών, για να φτάσει με τον υπέρλαμπρο «Μεσσία» του στο κορύφωμα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Αλλωστε ο Βέρντι, που ήταν ήδη διάσημος στα 29 του χρόνια, συνέθεσε τον «Ριγολέττο» και την «Τραβιάτα» όταν ήταν περίπου 40 ετών, την «Αΐντα» στα 58 του και δύο από τα ρωμαλεότερα και δροσερότερα έργα του, τον «Οθέλλο» σε ηλικία 74 ετών και τον «Φάλσταφ» στα 80!
Ο Γάλλος ποιητής Πολ Βαλερί άργησε να ωριμάσει. Η «νεκρή μοίρα» του δημοσιεύθηκε το 1917, όταν ο ποιητής ήταν ήδη 46 ετών. Ο Γερμανός συγγραφέας Τέοντορ Φοντάνε άρχισε να ντεμπουτάρει στον κόσμο των γραμμάτων σε ηλικία 59 ετών με το μυθιστόρημά του «Πριν από την καταιγίδα», ενώ έγραψε το ωραιότερο και πιο βαθυστόχαστο έργο του, το «Εφη Μπριστ» σε ηλικία 78 ετών.
Στην ίδια ηλικία ο Λαμάρκ ολοκλήρωσε το αντιπροσωπευτικό του έργο για τη «Φυσική ιστορία των ασπόνδυλων ζώων», ενώ ο διάσημος Γερμανός ιστορικός Ράνκε ξεκίνησε τη συγγραφή της «Παγκόσμιας Ιστορίας» του σε ηλικία 80 ετών, για να την ολοκληρώσει λίγο πριν πεθάνει σε ηλικία 91 ετών! Και ας μην ξεχνάμε και ότι ο Ευαγγελιστής Ιωάννης έγραψε το θεόπνευστο έργο του, την «Αποκάλυψη», σε βαθύτατο γήρας!
Ετσι λοιπόν συνάδελφοι... συνγέροντες αναθαρρήσατε! Η δημιουργική ζωή είναι ακόμα μπροστά μας. Εγώ, τουλάχιστον, στα 89 μου ευελπιστώ τα μάλα...
ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΟΥΡΜΟΥΣΗΣ
Ο γιατρός που με έσωσε
και το Ολοκαύτωμα
Κύριε διευθυντά,
Τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου, η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος στο Θησείο, με αφορμή την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης από το στρατόπεδο εξόντωσης του Αουσβιτς.
Πρωτοέμαθα για την εξόντωση των Εβραίων στο στρατόπεδο του Αουσβιτς σε ηλικία 8 ετών, όταν είδα στο χέρι του γιατρού που μου έσωσε τη ζωή τον αριθμό του από το στρατόπεδο.
Τον γιατρό Περέζ που αποφάσισε να «ανεβάσει» τη μητέρα μου κι εμένα από το Ξυλόκαστρο στην Αθήνα όταν η γη εσείετο από τους σεισμούς των Επτανήσων του 1953, με κρίση σκωληκοειδίτιδος, αφήνοντας πίσω τη γυναίκα του και την κόρη του. Δεν θα τον ξεχάσω ποτέ.
Με την ευκαιρία της επετείου του Ολοκαυτώματος αναρωτήθηκα τι γνωρίζουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας για το Αουσβιτς. Στην πατρίδα μας μέχρι παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η εβραϊκή κοινότητα παρέμενε χωριστή και ελάχιστα αφομοιωμένη, με ισχυρή συνείδηση της πολιτιστικής της ταυτότητας. Μια κοινότητα που αριθμούσε, σύμφωνα με την απογραφή του 1928, 72.791 άτομα (το 1,17% του συνολικού πληθυσμού της χώρας).
Σύμφωνα με την απογραφή του 1940, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε 67.661. Ακολούθησε το Ολοκαύτωμα.
Σίγουρα το ποσοστό του 1% περίπου δεν είναι μεγάλος αριθμός, όμως δεν είναι αμελητέος.
Σήμερα που τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή κρατούν μια ιδιαίτερα σημαντική θέση στα ΜΜΕ, δεν θα έπρεπε άραγε να διδάσκεται στα σχολεία (αν όχι στα δημοτικά, στη μέση εκπαίδευση) η ιστορία του Ολοκαυτώματος; Δεν θα έπρεπε να τιμούν την ημέρα των 80 χρόνων από την επέτειο της απελευθέρωσης;
Ισως η γνώση της απάνθρωπης αυτής τραγωδίας να έδινε αφορμές για σκέψεις. Ισως να βοηθούσε η νέα γενιά να γίνει λίγο καλύτερη, λίγο πιο σοφή...
ΜΑΡΩ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗ ΑΔΑΜΗ
Ενα γράμμα του 1964,
Κύριε διευθυντά,
Τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου, η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος στο Θησείο, με αφορμή την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης από το στρατόπεδο εξόντωσης του Αουσβιτς.
Πρωτοέμαθα για την εξόντωση των Εβραίων στο στρατόπεδο του Αουσβιτς σε ηλικία 8 ετών, όταν είδα στο χέρι του γιατρού που μου έσωσε τη ζωή τον αριθμό του από το στρατόπεδο.
Τον γιατρό Περέζ που αποφάσισε να «ανεβάσει» τη μητέρα μου κι εμένα από το Ξυλόκαστρο στην Αθήνα όταν η γη εσείετο από τους σεισμούς των Επτανήσων του 1953, με κρίση σκωληκοειδίτιδος, αφήνοντας πίσω τη γυναίκα του και την κόρη του. Δεν θα τον ξεχάσω ποτέ.
Με την ευκαιρία της επετείου του Ολοκαυτώματος αναρωτήθηκα τι γνωρίζουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας για το Αουσβιτς. Στην πατρίδα μας μέχρι παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η εβραϊκή κοινότητα παρέμενε χωριστή και ελάχιστα αφομοιωμένη, με ισχυρή συνείδηση της πολιτιστικής της ταυτότητας. Μια κοινότητα που αριθμούσε, σύμφωνα με την απογραφή του 1928, 72.791 άτομα (το 1,17% του συνολικού πληθυσμού της χώρας).
Σύμφωνα με την απογραφή του 1940, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε 67.661. Ακολούθησε το Ολοκαύτωμα.
Σίγουρα το ποσοστό του 1% περίπου δεν είναι μεγάλος αριθμός, όμως δεν είναι αμελητέος.
Σήμερα που τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή κρατούν μια ιδιαίτερα σημαντική θέση στα ΜΜΕ, δεν θα έπρεπε άραγε να διδάσκεται στα σχολεία (αν όχι στα δημοτικά, στη μέση εκπαίδευση) η ιστορία του Ολοκαυτώματος; Δεν θα έπρεπε να τιμούν την ημέρα των 80 χρόνων από την επέτειο της απελευθέρωσης;
Ισως η γνώση της απάνθρωπης αυτής τραγωδίας να έδινε αφορμές για σκέψεις. Ισως να βοηθούσε η νέα γενιά να γίνει λίγο καλύτερη, λίγο πιο σοφή...
ΜΑΡΩ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗ ΑΔΑΜΗ
Ενα γράμμα του 1964,
ο νέος και το δάνειο
Κύριε διευθυντά,
Τυγχάνω επιστολογράφος προς την «αγαπητή μας “Καθημερινή”» από τη δεκαετία του ’50 με πλήθος επιστολών (163) όλο αυτό το διάστημα. Εχω δε αντιπαρατεθεί τα χρόνια εκείνα επί απόψεων, επί του πεδίου της στήλης «Γράμματα Αναγνωστών» με φίλους, όπως με τον δημοσιολόγο βετεράνο του ’40, Ησίοδο Τσίγκο* και τον αρχίατρο «ορεινού χειρουργείου» Βασίλη Κρεμμύδα! Οπότε ίσως επιτραπεί να παρουσιασθεί πιο κάτω ένα γράμμα του υποφαινόμενου γραμμένο 60 χρόνια πριν, που προοριζόταν προς την «Κ», 27-10-1964 και που ξεχάστηκε έκτοτε στο βάθος συρταριού... Εδώ το κείμενό του κάπως επίκαιρο:
«Τυχαία άκουσα τη συζήτηση. Ενα νέο παιδί γύρω στα 25 του χρόνια διηγείτο στον συνομιλητή του πως με το καινούργιο συμβόλαιο που υπέγραψε θα έχει πια δικό του σπίτι, που θα εξοφλήσει σε... 360 μηνιαίες δόσεις των 300 δρχ., δηλαδή σε 30 χρόνια! Ηταν η πιο απίθανη περίπτωσις δόσεων που είχα ακούσει ποτέ! Είχε ο νέος όμως το επιχείρημά του έτοιμο για όποιον έμενε έκπληκτος! “Μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει, το νοίκι τρέχει! Χαμένα λεφτά! Τα δίνεις, λοιπόν, εκεί και σε τριάντα χρόνια βρίσκεσαι ένα πρωί με δικό σου σπίτι” (σ.σ. αν και δεν ήταν ακριβώς έτσι!). Το δαιμόνιο “δόσεις” είχε κάνει το θαύμα του.
Η άποψις ίσως φαίνεται λογική αλλά σε παρασύρει σε μια τραγική θεώρηση. Ο άνθρωπος αυτός εύκολα μπορεί να φαντασθεί τον εαυτό του στο πρώτο γήρας με γκρίζα μαλλιά ή και χωρίς αυτά (συχνά και οι τρίχες προτιμούν τον θάνατο από την... ατίμωση) να μπαινοβγαίνει περίφροντις στο ξοφλημένο πια σπίτι... Ισως να έχει τότε δημιουργήσει στέγη ιδιόκτητη για τη ζωή άλλων. Κατά μέσον όρο η ζωή του αστού είναι τόσο σύντομη μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα των καυσαερίων και της νευρικότητας που αυξάνεται.
Οι συνθήκες της σύγχρονης κοινωνίας των ανθρώπων μάς συνήθισαν να “ελέγχουμε” από την υπ’ όψιν οπτική γωνία ολόκληρη τη ζωή μας σαν το πρόγραμμα μιας ημέρας. Δίνουν στον σκεπτόμενο άνθρωπο όλο και περισσότερα στοιχεία για μια ανάγλυφη αντίληψη του χρόνου που συμπιέζεται, του προσωρινού, μεταφέροντάς τον κάποτε νοερά μα παραστατικά στον “αντίποδα” της ζωής του, καθώς αυτή συνεχίζεται αβέβαιη χρονικά τουλάχιστον όσο ποτέ!». * «Κ», 27-10-1964.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Σ. ΤΑΜΠΑΟΓΛΟΥ
Υμηττός
Εξομολόγηση: Πώς πήρα
Κύριε διευθυντά,
Τυγχάνω επιστολογράφος προς την «αγαπητή μας “Καθημερινή”» από τη δεκαετία του ’50 με πλήθος επιστολών (163) όλο αυτό το διάστημα. Εχω δε αντιπαρατεθεί τα χρόνια εκείνα επί απόψεων, επί του πεδίου της στήλης «Γράμματα Αναγνωστών» με φίλους, όπως με τον δημοσιολόγο βετεράνο του ’40, Ησίοδο Τσίγκο* και τον αρχίατρο «ορεινού χειρουργείου» Βασίλη Κρεμμύδα! Οπότε ίσως επιτραπεί να παρουσιασθεί πιο κάτω ένα γράμμα του υποφαινόμενου γραμμένο 60 χρόνια πριν, που προοριζόταν προς την «Κ», 27-10-1964 και που ξεχάστηκε έκτοτε στο βάθος συρταριού... Εδώ το κείμενό του κάπως επίκαιρο:
«Τυχαία άκουσα τη συζήτηση. Ενα νέο παιδί γύρω στα 25 του χρόνια διηγείτο στον συνομιλητή του πως με το καινούργιο συμβόλαιο που υπέγραψε θα έχει πια δικό του σπίτι, που θα εξοφλήσει σε... 360 μηνιαίες δόσεις των 300 δρχ., δηλαδή σε 30 χρόνια! Ηταν η πιο απίθανη περίπτωσις δόσεων που είχα ακούσει ποτέ! Είχε ο νέος όμως το επιχείρημά του έτοιμο για όποιον έμενε έκπληκτος! “Μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει, το νοίκι τρέχει! Χαμένα λεφτά! Τα δίνεις, λοιπόν, εκεί και σε τριάντα χρόνια βρίσκεσαι ένα πρωί με δικό σου σπίτι” (σ.σ. αν και δεν ήταν ακριβώς έτσι!). Το δαιμόνιο “δόσεις” είχε κάνει το θαύμα του.
Η άποψις ίσως φαίνεται λογική αλλά σε παρασύρει σε μια τραγική θεώρηση. Ο άνθρωπος αυτός εύκολα μπορεί να φαντασθεί τον εαυτό του στο πρώτο γήρας με γκρίζα μαλλιά ή και χωρίς αυτά (συχνά και οι τρίχες προτιμούν τον θάνατο από την... ατίμωση) να μπαινοβγαίνει περίφροντις στο ξοφλημένο πια σπίτι... Ισως να έχει τότε δημιουργήσει στέγη ιδιόκτητη για τη ζωή άλλων. Κατά μέσον όρο η ζωή του αστού είναι τόσο σύντομη μέσα στην πνιγηρή ατμόσφαιρα των καυσαερίων και της νευρικότητας που αυξάνεται.
Οι συνθήκες της σύγχρονης κοινωνίας των ανθρώπων μάς συνήθισαν να “ελέγχουμε” από την υπ’ όψιν οπτική γωνία ολόκληρη τη ζωή μας σαν το πρόγραμμα μιας ημέρας. Δίνουν στον σκεπτόμενο άνθρωπο όλο και περισσότερα στοιχεία για μια ανάγλυφη αντίληψη του χρόνου που συμπιέζεται, του προσωρινού, μεταφέροντάς τον κάποτε νοερά μα παραστατικά στον “αντίποδα” της ζωής του, καθώς αυτή συνεχίζεται αβέβαιη χρονικά τουλάχιστον όσο ποτέ!». * «Κ», 27-10-1964.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Σ. ΤΑΜΠΑΟΓΛΟΥ
Υμηττός
Εξομολόγηση: Πώς πήρα
δίπλωμα οδήγησης
Κύριε διευθυντά,
Οι προσωπικές εμπειρίες του καθενός μας δεν ενδιαφέρουν το ευρύ αναγνωστικό κοινό της «Καθημερινής». Ισως όμως κάποιες από τις εμπειρίες αυτές να αποτελούν μέτρο σύγκρισης αντιλήψεων των «εδώ» και των «αλλού».
Ημουν πλέον στο τέταρτο και τελευταίο έτος της φοίτησής μου στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, όταν θέλησα να μάθω να οδηγώ αυτοκίνητο. Υστερα από κάποια μαθήματα, ήρθε η ημέρα να περάσω από εξετάσεις. Μεταξύ των άλλων, ο εξεταστής με πήγε σε ένα μεγάλο χώρο όπου ήταν στημένα βαρέλια σε συγκεκριμένη διάταξη. Με έβαλε να περνάω διά μέσου των βαρελιών με την όπισθεν, ώστε να διαπιστώσει προφανώς την ικανότητά μου να ελίσσομαι σε κάπως κλειστά διαστήματα.
Μετά μέσα στην πόλη μού είπε, «έχεις την τάση να οδηγείς στο άκρο δεξιό του δρόμου και θα προκαλέσεις δυστύχημα» και με έκοψε. (Στην Αγγλία τα αυτοκίνητα κινούνται στην αριστερή πλευρά του δρόμου).
Γύρισα στην Αθήνα και πήρα νέα μαθήματα οδήγησης. Την ημέρα των εξετάσεων, μαζί με τον δάσκαλό μου και τον εξεταστή μπήκαμε στο αυτοκίνητο σχεδόν στη συμβολή της οδού Σόλωνος και Ιπποκράτους. Μόλις καθίσαμε, ο εξεταστής μού λέει: «Κατέβα τη Σόλωνος και άφησέ με στην πλατεία Κάνιγγος να πάρω το λεωφορείο μου».
Κι έτσι πήρα το δίπλωμα οδήγησης! Ευτυχώς μέχρι το 2016 που οδηγούσα, δεν προκάλεσα κανένα δυστύχημα. Ισως τα τόσο συχνά δυστυχήματα στους δρόμους μας να οφείλονται και στην ευκολία με την οποία δίδονται τα διπλώματα οδήγησης...
Οι προσωπικές εμπειρίες του καθενός μας δεν ενδιαφέρουν το ευρύ αναγνωστικό κοινό της «Καθημερινής». Ισως όμως κάποιες από τις εμπειρίες αυτές να αποτελούν μέτρο σύγκρισης αντιλήψεων των «εδώ» και των «αλλού».
Ημουν πλέον στο τέταρτο και τελευταίο έτος της φοίτησής μου στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, όταν θέλησα να μάθω να οδηγώ αυτοκίνητο. Υστερα από κάποια μαθήματα, ήρθε η ημέρα να περάσω από εξετάσεις. Μεταξύ των άλλων, ο εξεταστής με πήγε σε ένα μεγάλο χώρο όπου ήταν στημένα βαρέλια σε συγκεκριμένη διάταξη. Με έβαλε να περνάω διά μέσου των βαρελιών με την όπισθεν, ώστε να διαπιστώσει προφανώς την ικανότητά μου να ελίσσομαι σε κάπως κλειστά διαστήματα.
Μετά μέσα στην πόλη μού είπε, «έχεις την τάση να οδηγείς στο άκρο δεξιό του δρόμου και θα προκαλέσεις δυστύχημα» και με έκοψε. (Στην Αγγλία τα αυτοκίνητα κινούνται στην αριστερή πλευρά του δρόμου).
Γύρισα στην Αθήνα και πήρα νέα μαθήματα οδήγησης. Την ημέρα των εξετάσεων, μαζί με τον δάσκαλό μου και τον εξεταστή μπήκαμε στο αυτοκίνητο σχεδόν στη συμβολή της οδού Σόλωνος και Ιπποκράτους. Μόλις καθίσαμε, ο εξεταστής μού λέει: «Κατέβα τη Σόλωνος και άφησέ με στην πλατεία Κάνιγγος να πάρω το λεωφορείο μου».
Κι έτσι πήρα το δίπλωμα οδήγησης! Ευτυχώς μέχρι το 2016 που οδηγούσα, δεν προκάλεσα κανένα δυστύχημα. Ισως τα τόσο συχνά δυστυχήματα στους δρόμους μας να οφείλονται και στην ευκολία με την οποία δίδονται τα διπλώματα οδήγησης...
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ν. ΔΡΑΚΑΤΟΣ
Χαλάνδρι
Τα αλκοτέστ και μία απορία μου
Κύριε διευθυντά,
Η ειδησεογραφία της «Καθημερινής» μας ενημέρωσε για τη δικαιολογημένη «καταδρομική» επιχείρηση της Τροχαίας κατά των οδηγών που οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ.
Με την ευκαιρία αυτή έμαθα άγνωστές μου λεπτομέρειες της διαδικασίας του σχετικού ελέγχου. Κατ’ αυτόν ο οδηγός υποβάλλεται σε έλεγχο του αλκοόλ που υπάρχει στο αίμα του και δεν πρέπει να υπερβαίνει ορισμένα όρια.
Εκείνο που δεν ήξερα ήταν ότι σε περίπτωση υπερβάσεως, μετά την επιβολή της διοικητικής κυρώσεως και/ή την παραπομπή στο αυτόφωρο, ή την κλήτευση σε δικάσιμο, ο «μεθυσμένος» οδηγός αποχωρεί οδηγώντας το αυτοκίνητό του. Και «όσοι ζήσουν».
Θα έλεγε κανείς ότι δεν επιδιώκεται πρωτευόντως η ασφάλεια των πολιτών, αλλά η ταμειακή ενίσχυση του Δημοσίου.
Τα πολυάριθμα θύματα της ασφάλτου υπαγορεύουν μεγαλύτερη προσοχή.
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΝΙΦΑΤΣΗΣ
Χαλάνδρι
Τα αλκοτέστ και μία απορία μου
Κύριε διευθυντά,
Η ειδησεογραφία της «Καθημερινής» μας ενημέρωσε για τη δικαιολογημένη «καταδρομική» επιχείρηση της Τροχαίας κατά των οδηγών που οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ.
Με την ευκαιρία αυτή έμαθα άγνωστές μου λεπτομέρειες της διαδικασίας του σχετικού ελέγχου. Κατ’ αυτόν ο οδηγός υποβάλλεται σε έλεγχο του αλκοόλ που υπάρχει στο αίμα του και δεν πρέπει να υπερβαίνει ορισμένα όρια.
Εκείνο που δεν ήξερα ήταν ότι σε περίπτωση υπερβάσεως, μετά την επιβολή της διοικητικής κυρώσεως και/ή την παραπομπή στο αυτόφωρο, ή την κλήτευση σε δικάσιμο, ο «μεθυσμένος» οδηγός αποχωρεί οδηγώντας το αυτοκίνητό του. Και «όσοι ζήσουν».
Θα έλεγε κανείς ότι δεν επιδιώκεται πρωτευόντως η ασφάλεια των πολιτών, αλλά η ταμειακή ενίσχυση του Δημοσίου.
Τα πολυάριθμα θύματα της ασφάλτου υπαγορεύουν μεγαλύτερη προσοχή.
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΝΙΦΑΤΣΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου