Ηταν και πάλι Φεβρουάριος με το ημερολόγιο να δείχνει τη 10η ημέρα του μήνα. Πριν από 18 χρόνια. Ο πρόεδρος της «αναγεννημένης Ρωσίας» ανέβαινε στο πόντιουμ κατά τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου. Αυτό που ακολούθησε έμεινε ως μια ομιλία ιστορική – σίγουρα για τον ίδιο και τους ομοϊδεάτες του –, αλλά πάντως αποκαλυπτική – για την Ευρώπη και τους ηγέτες της, που παρακολουθούσαν με κομμένη ανάσα. Ανάμεσά τους, η τότε γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο υπουργός Αμυνας της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους του νεότερου, Ρόμπερτ Γκέιτς. «Οι Ρώσοι δέχονται συνεχώς μαθήματα για τη δημοκρατία, όταν εκείνοι που μας τα δίνουν είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως» έλεγε ο Πούτιν μπροστά στους ειδικούς ασφαλείας για τις διατλαντικές σχέσεις και τους υπόλοιπους αξιωματούχους. Το υπόρρητο μήνυμα γινόταν ξαφνικά σαφές: ξεχάστε τον καλόβολο Πούτιν που ξέρατε – εκείνον που λίγα χρόνια πριν εξέφραζε ευγνωμοσύνη ως μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας και περηφάνεια επειδή η καγκελάριος της Γερμανίας μιλούσε καλά ρωσικά. Ο εκπεφρασμένος στόχος του πλέον ήταν να αποκαταστήσει τη θέση της Ρωσίας ως δυνατού παγκόσμιου παίκτη, με οποιοδήποτε μέσο κι αν απαιτούνταν (σε μια γραμμική ανάγνωση της Ιστορίας, η αντίστροφη μέτρηση για την προσάρτηση της Κριμαίας χρειάστηκε εφτά χρόνια).....Ηταν και πάλι Φεβρουάριος με το ημερολόγιο να δείχνει τη 10η ημέρα του μήνα. Πριν από 18 χρόνια. Ο πρόεδρος της «αναγεννημένης Ρωσίας» ανέβαινε στο πόντιουμ κατά τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου. Αυτό που ακολούθησε έμεινε ως μια ομιλία ιστορική – σίγουρα για τον ίδιο και τους ομοϊδεάτες του –, αλλά πάντως αποκαλυπτική – για την Ευρώπη και τους ηγέτες της, που παρακολουθούσαν με κομμένη ανάσα. Ανάμεσά τους, η τότε γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο υπουργός Αμυνας της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους του νεότερου, Ρόμπερτ Γκέιτς. «Οι Ρώσοι δέχονται συνεχώς μαθήματα για τη δημοκρατία, όταν εκείνοι που μας τα δίνουν είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως» έλεγε ο Πούτιν μπροστά στους ειδικούς ασφαλείας για τις διατλαντικές σχέσεις και τους υπόλοιπους αξιωματούχους. Το υπόρρητο μήνυμα γινόταν ξαφνικά σαφές: ξεχάστε τον καλόβολο Πούτιν που ξέρατε – εκείνον που λίγα χρόνια πριν εξέφραζε ευγνωμοσύνη ως μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας και περηφάνεια επειδή η καγκελάριος της Γερμανίας μιλούσε καλά ρωσικά. Ο εκπεφρασμένος στόχος του πλέον ήταν να αποκαταστήσει τη θέση της Ρωσίας ως δυνατού παγκόσμιου παίκτη, με οποιοδήποτε μέσο κι αν απαιτούνταν (σε μια γραμμική ανάγνωση της Ιστορίας, η αντίστροφη μέτρηση για την προσάρτηση της Κριμαίας χρειάστηκε εφτά χρόνια).

 Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 22-23/02/25

Νέα Γιάλτα

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΩΜΕΝΙΔΗ

«Νέα Γιάλτα» σπεύδουν να ονομάσουν τη διαφαινόμενη συνάντηση του Τραμπ με τον Πούτιν, στην οποία ωσεί παρούσα θα είναι – προβλέπουν – και η Κίνα. Τι εννοούν; Οπως τον Φεβρουάριο του 1945, οι νικητές του Β΄ Παγκοσμίου καθόρισαν την όψη του μεταπολεμικού κόσμου, έτσι, ογδόντα χρόνια αργότερα, οι ηγεσίες των σημερινών μεγάλων δυνάμεων θα επιβάλουν ένα καινούργιο στάτους κβο.

Εάν ήθελαν να κλείσουν το μάτι στην Ιστορία, θα έδιναν ραντεβού ακριβώς εκεί. Στην όμορφη λουτρόπολη της Κριμαίας. Η οποία, κατά τραγική ειρωνεία, αποτελεί ένα από τα μήλα της έριδος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Μέχρι το 1954 την κατείχαν οι Ρώσοι. Επειτα ο ισχυρός άνδρας της Σοβιετικής Ενωσης, ο Χρουστσόφ, τη «χάρισε» στην Ουκρανία, από την οποία την απέσπασε με τη βία το 2014 ο Πούτιν. Χωρίς ποτέ να ερωτηθούν – αλίμονο – οι πολίτες της.

Το μέγιστο ρεσιτάλ κυνισμού δεν δόθηκε στη Γιάλτα αλλά στη Μόσχα, τον Οκτώβριο του 1944. Το διηγείται γλαφυρά ο Τσόρτσιλ στα απομνημονεύματά του, χάρη στα οποία κέρδισε το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Πάσαρε, λέει, στον Στάλιν ένα σημείωμα, όπου είχε γράψει τα ποσοστά επιρροής στα Βαλκάνια. Ρουμανία: Σοβιετικοί 90%, Βρετανοί 10%. Βουλγαρία: Σοβιετικοί 75%, Βρετανοί 25%. Ουγγαρία και Γιουγκοσλαβία 50-50. Ελλάδα: Βρετανοί 90%, Σοβιετικοί 10%. Ο Στάλιν ενέκρινε τη μοιρασιά βάζοντας τσεκ, «ας σκίσουμε το χαρτί καλύτερα» είπε στον Τσόρτσιλ, εκείνος όμως το έχωσε στην τσέπη του, ως αδιάψευστο τεκμήριο.

Η συμφωνία έγινε, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, απολύτως σεβαστή. Στα Δεκεμβριανά, δυο μήνες αργότερα, οι Σοβιετικοί ουδόλως αναμείχθηκαν. Η δε εφημερίδα «Πράβντα» δεν δημοσίευσε μισή αράδα σχετικά με τον αιματηρό αγώνα των ελλήνων «συντρόφων».

Οσοι σήμερα φρίττουν, επικεντρώνουν στις προσωπικότητες των παγκόσμιων κουμανταδόρων που μας έχουν λάχει. Συγκρίνεται η πνευματική και η ηθική συγκρότηση του Τραμπ με του Τσόρτσιλ ή του Ρούζβελτ; Ακόμα και ο Στάλιν έφερε το φωτοστέφανο του νικητή του Χίτλερ, υπό τις διαταγές του είχαν αντισταθεί οι Σοβιετικοί στη ναζιστική λαίλαπα. Εχει προσφέρει μισό καλό ο Πούτιν στην ανθρωπότητα; Θησαυρούς θησαυρίζει για την πάρτη του, συγκαταλέγεται – λέει – ανάμεσα στους πλουσιότερους ανθρώπους, αρκετός λόγος για να τον θαυμάζει ο Τραμπ. Για παραφουσκωμένα «εγώ» μιλάμε, που αντιμετωπίζουν τις χώρες σαν τρόπαια, άντε σαν επιχειρήσεις.

Εκεί έγκειται η αβυσσαλέα διαφορά των μεταπολεμικών με τους σημερινούς καιρούς. Οι δυνάμεις που αντιπαρατίθονταν κατά τον Ψυχρό Πόλεμο διέθεταν ιδεολογία, ιδεολογικό άλλοθι έστω. Οι μεν υπερασπίζονταν τη φιλελεύθερη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι δε το σοσιαλιστικό όραμα, την κοινωνική δικαιοσύνη. Και ο Τραμπ – θα μου πείτε – και ο αντιπρόεδρός του Βανς υμνούν την ελευθερία. Οι ρητορείες τους είναι επιπέδου καφενείου. ΤικΤοκ πιο σωστά.

Γιατί εξεγερθήκαμε όταν ο Πούτιν αποπειράθηκε να αλώσει κεραυνοβόλα την Ουκρανία; Γιατί συμπαρασταθήκαμε σε εκείνους που αμύνονταν περί πάτρης; Πιστεύαμε – και είχαμε δίκιο – ότι το διακύβευμα υπερέβαινε τη συγκεκριμένη αναμέτρηση. Αφορούσε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών. Την εθνική ανεξαρτησία. Την ασφάλεια των συνόρων. Δεν μας επιτρεπόταν να νομιμοποιήσουμε παθητικά έστω, διά της σιωπής, την ωμότητα. Τον στρατιωτικά ισχυρότερο, που επιτίθεται απρόκλητα για να επιβάλει το συμφέρον του.

«Δεν σκαμπάζετε από γεωπολιτική!» μας εγκαλούσαν οι δήθεν ρεαλιστές. «Η Ουκρανία είναι ο κήπος και το ορυχείο της Ρωσίας, ο ζωτικός της χώρος…». Σωστά. «Λεμπενσράουμ» το έλεγε ο Χίτλερ. Το ίδιο ακριβώς θα μπορούσε να ισχυριστεί η Τουρκία, δείχνοντας τον χάρτη. Οτι η Κύπρος – μόνο η Κύπρος; – ανήκει στο λεμπενσράουμ της.

Τρία χρόνια αργότερα, η Ουκρανία και τα ιδανικά που ενσάρκωνε ο αγώνας της μοιάζουν να έχουν ηττηθεί. Οι αξίες με τις οποίες διαπλαστήκαμε φαντάζουν εκτός εποχής, κενά γράμματα, παραμύθια για μικρά παιδιά. Το «αποφασίζουμε και διατάσσουμε» αποτελεί το δόγμα της εποχής που ανατέλλει.

Εχουμε χρέος να αντισταθούμε στην καινούργια τάξη πραγμάτων. Εάν συμφιλιωθούμε, εάν συνθηκολογήσουμε έστω μαζί της, θα το βρούμε μπροστά μας. Ανυπεράσπιστοι απέναντι σε «έξυπνα» όπλα. Είτε παράπλευρες απώλειες της κλιματικής καταστροφής.