Ο διχασμός ανάμεσα στις χώρες του Βορρά που έχουν συνασπισθεί στη λεγόμενη Χανσεατική Ενωση (Ολλανδία, Φινλανδία, Δανία, Αυστρία, Γερμανία κ.ά.) και στις χώρες του Νότου (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα κ.ά.) τείνει να προσλάβει μόνιμο χαρακτήρα και να εξελιχθεί σε ανοιχτή σύγκρουση με εξόχως ζημιογόνες συνέπειες για την ευρωζώνη και την ΕΕ γενικότερα. Ο διχασμός δεν είναι απλά οικονομικός με την έννοια ότι οι χώρες του Βορρά έχουν υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης, τεχνολογικής προόδου και πειθαρχημένα δημόσια οικονομικά. Είναι και ο διχασμός αντιλήψεων και προσεγγίσεων για τη συγκρότηση και το μέλλον της ΕΕ. Ουσιαστικά οι χώρες του Βορρά ακολουθώντας μια προτεσταντική ή καλβινιστική λογική αρνούνται να συμπράξουν σε οποιαδήποτε σημαντική μεταφορά πόρων προς τις χώρες του Νότου (σε εκδήλωση αλληλεγγύης) με οποιοδήποτε μέσο. Ετσι οι χώρες αυτές απορρίπτουν τη δημοσιονομική ομοσπονδία (fiscal federalism) στο πλαίσιο της ΟΝΕ αλλά και την υπερεθνική εξέλιξη της ΕΕ. Απορρίπτουν δηλαδή οποιονδήποτε διαμοιρασμό βαρών (burden-sharing), κάτι που συνιστά την προϋπόθεση για μια ένωση, νομισματική, οικονομική, πολιτική....

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 15/04/20

ΤΟΥ Π.Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ

Ο(ανεπαρκής) συμβιβασμός μέτρων που αυτοσχεδίασε το Eurogroup για την αντιμετώπιση των κοινωνικο-οικονομικών συνεπειών της επιδημίας του κορωνοϊού - ύφεση, ανεργία, κοινωνική αποσάθρωση κ.λπ - δεν μπορεί να συγκαλύψει τα βαθιά δομικά ελλείμματα και τις επικίνδυνες δυναμικές που έχουν διαμορφωθεί για τη συνοχή και την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Πρώτα απ' όλα χωρίς να το πολυκαταλάβουμε η Ενωση έχει διασπασθεί ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο. Ο διχασμός ανάμεσα στις χώρες του Βορρά που έχουν συνασπισθεί στη λεγόμενη Χανσεατική Ενωση (Ολλανδία, Φινλανδία, Δανία, Αυστρία, Γερμανία κ.ά.) και στις χώρες του Νότου (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα κ.ά.) τείνει να προσλάβει μόνιμο χαρακτήρα και να εξελιχθεί σε ανοιχτή σύγκρουση με εξόχως ζημιογόνες συνέπειες για την ευρωζώνη και την ΕΕ γενικότερα. Ο διχασμός δεν είναι απλά οικονομικός με την έννοια ότι οι χώρες του Βορρά έχουν υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης, τεχνολογικής προόδου και πειθαρχημένα δημόσια οικονομικά. Είναι και ο διχασμός αντιλήψεων και προσεγγίσεων για τη συγκρότηση και το μέλλον της ΕΕ. Ουσιαστικά οι χώρες του Βορρά ακολουθώντας μια προτεσταντική ή καλβινιστική λογική αρνούνται να συμπράξουν σε οποιαδήποτε σημαντική μεταφορά πόρων προς τις χώρες του Νότου (σε εκδήλωση αλληλεγγύης) με οποιοδήποτε μέσο. Ετσι οι χώρες αυτές απορρίπτουν τη δημοσιονομική ομοσπονδία (fiscal federalism) στο πλαίσιο της ΟΝΕ αλλά και την υπερεθνική εξέλιξη της ΕΕ. Απορρίπτουν δηλαδή οποιονδήποτε διαμοιρασμό βαρών (burden-sharing), κάτι που συνιστά την προϋπόθεση για μια ένωση, νομισματική, οικονομική, πολιτική.

Αυτός βέβαια ο διχασμός υπήρχε από παλαιότερα. Τώρα όμως προσλαμβάνει τον χαρακτήρα ανοιχτής σύγκρουσης για δύο ειδικότερους λόγους: πρώτον, η μετακίνηση της Ολλανδίας από την ομάδα των φιλοενοποιητικών κρατών σε αυτή των αντιπάλων της βαθύτερης ενοποίησης. Η Ολλανδία, μια ισχυρή χώρα με εκτεταμένα δίκτυα επιρροής, ηγείται ουσιαστικά της αντιπαράθεσης με τον Νότο. Συνήθως ρίχνουμε την ευθύνη στη Γερμανία ενώ ο πραγματικός «ένοχος» είναι η Ολλανδία με μια νεότερη πολιτική ηγεσία που ελάχιστα καταλαβαίνει από την ιστορικότητα της Ευρώπης. Και χωρίς την αίσθηση της ιστορίας... όλα είναι επιτρεπτά. Ακόμη και η κατεδάφιση της Ευρώπης. Δεύτερον, στο παρελθόν το χάσμα Βορρά - Νότου το γεφύρωνε η ισχυρή θεσμική ηγεσία σε επίπεδο Ενωσης. Σήμερα η ηγεσία αυτή εμφανώς απουσιάζει τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η πρόεδρος της Επιτροπής «λάμπει διά της απουσίας της» στην όλη συζήτηση για το ευρωομόλογο. Μου είναι δύσκολο να σκεφθώ έναν Ντελόρ, Πρόντι ή Γιούνκερ (πρώην πρόεδροι Επιτροπής) να σιωπούν πάνω σ' ένα τέτοιας ζωτικής σημασίας θέμα.


Το χάσμα Βορρά - Νότου τουλάχιστον σε αντιλήψεις θα πρέπει να γεφυρωθεί. Γι' αυτό και θα πρέπει να αποφευχθούν κινήσεις που τείνουν στην όξυνσή του, πολύ περισσότερο σε θεσμοποίησή του, όπως αυτή π.χ. για την έκδοση ομολόγου μόνο από τις πρόθυμες χώρες (του Νότου) που διατύπωσε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλ. Τσίπρας. Μια τέτοια ενέργεια, εάν ήταν εφικτή, που δεν είναι, θα ήταν ζημιογόνος (ιδιαίτερα τώρα που οι ισορροπίες κινούνται υπέρ του Νότου και η συζήτηση θα εστιασθεί πάνω στη δημιουργία και τον ρόλο του Ταμείου Ανάκαμψης). Θα ήταν ακριβώς αυτό που θα ήθελε ο δήθεν «ενάρετος Βορράς» αλλά που δεν θα πρέπει να θέλει με τίποτα η Ελλάδα και ο Νότος.

-Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής - σύμβουλος του ΥΠΕΞ