Τι ήταν το Μεσολόγγι κατά τον τέως Πρόεδρο; Το σπαθί, η Παναγιά κάτω από τον Σταυρό, η πένθιμη καμπάνα (και η μεταλαβιά, που δεν την επιτρέπει ο σημερινός κυβερνητικός ορθολογισμός;). Ο λυρισμός της εξαπλουστευμένης αντίληψης περί ενός έθνους «αγώνων και θυσιών». Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τέτοιου είδους μελίρρυτα κείμενα είναι η απώλεια του νοήματος. Είναι γνωστό ότι το Μεσολόγγι πλήρωσε τον ελληνικό εμφύλιο, που μαινόταν εκείνη την περίοδο στα ελεύθερα εδάφη - εξαιτίας του οποίου καθυστέρησαν βοήθειες σε τρόφιμα, πολεμοφόδια και ενισχύσεις. Οπως φαίνεται από τη μαρτυρία του Κασομούλη, η απόφαση για αιφνιδιαστική Εξοδο, που όντως αιφνιδίασε τους Τούρκους, δεν ήταν μια ανορθολογική επιλογή θυσίας αλλά η μόνη λογική επιλογή σωτηρίας. Οι πολιορκημένοι ήξεραν ότι θα ήσαν πιο χρήσιμοι ζωντανοί, παρά πεθαμένοι - κι η ωμή εκτίμηση των πραγμάτων είναι η πιο ουσιαστική επιλογή ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, που είχαν επιλέξει πάση θυσία την ελευθερία. Επέζησαν κυρίως όσοι είχαν πολεμική εκπαίδευση και εμπειρία, πρωτίστως οι Σουλιώτες. Βεβαίως, η πτώση του Μεσολογγίου έπαιξε τον πιο θετικό ρόλο στη διεθνοποίηση της ελληνικής Επανάστασης αφού η θυσία της Εξόδου - και μαζί ο θάνατος του Βύρωνα - συγκίνησε κυβερνήσεις και κοινή γνώμη στη Δύση. Επίσης, καταλάγιασε ο εσωτερικός εμφύλιος, αφού οι διάφορες ομάδες αποφάσισαν να βάλουν στην άκρη τα μίση....

Aπό "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ",15/04/20

Το χαμένο νόημα της Εξόδου

Δεν διαβάζω τις παρεμβάσεις του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, που πληροφορούμαι ότι πύκνωσαν το διάστημα μετά τη λήξη της προεδρικής θητείας του - δεν έχω χρόνο για κείμενα ηθικοπλαστικού τύπου χωρίς χρησιμότητα. Διάβασα όμως την επιστολή που έστειλε στον δήμαρχο του Μεσολογγίου, Κωνσταντίνο Λύρο, με αφορμή την επέτειο της Εξόδου (10-11 Απριλίου 1826).

Το κείμενο αυτό είναι της κατηγορίας «Αθάνατα κείμενα του νέου ελληνισμού», καλολογικές πραγματεύσεις συνήθως απλών, έως και απλοϊκών, νοημάτων, ή και μη νοημάτων, που στοχεύουν αποκλειστικά στο συναίσθημα και άλλοτε παραπέμπουν στη σχολική εξαπλούστευση, άλλοτε στην αντίστοιχη κομματική. Είμαι αδιανόητο ότι ένα τέτοιο αθάνατο κείμενο το υπογράφει ο τέως Πρόεδρος. Για να γίνει κατανοητό περί τίνος πρόκειται, το παραθέτω ολόκληρο:

«Ο αχός από το Μεσολόγγι, εκείνο τον σκληρό Απρίλη της Εξόδου, δεν έχει σιγήσει. Δεν θα σιγήσει ποτέ. Μπορείς να τον αφουγκραστείς, να τον ακούσεις σαν πένθιμη καμπάνα ή και σαν εγερτήριο σάλπισμα, αρκεί ν' αφήσεις την ψυχή σου αγνή - σα νάρχεται από τη μεταλαβιά - να νοιώσει τα μυστικά της Λιμνοθάλασσας. Ν' ανασάνει, μέσα στην εκκωφαντική σιωπή, τον αέρα μιας εγκαταλελειμμένης πελάδας της, να μυρίσει, μέσα στη νηνεμία της άνοιξης, την άρμη του νερού της.

» Θ' ακούσεις τα κανόνια, θ' ακούσεις τα ντουφέκια, θ' ακούσεις την κραυγή των Εξοδιτών, θα μυρίσεις τον καπνό και το αίμα, δίχως να φοβηθείς, δίχως να πάρεις το δρόμο της φυγής. Θα μείνεις εκεί και θα συλλογιέσαι τι σημαίνει να είσαι Ελληνας. Θα συναντάς, ξανά και ξανά, την Ελευθερία να σφίγγει στην αγκαλιά της μανές και παιδιά, να γνέφει στοργικά στους Αγωνιστές που υψώνουν το σπαθί με το μάτι αγριεμένο, να μοιρολογάει, σαν Παναγιά κάτω από το Σταυρό, το ξόδι του Βύρωνα. Το Μεσολόγγι ζει».

Τι ήταν το Μεσολόγγι κατά τον τέως Πρόεδρο; Το σπαθί, η Παναγιά κάτω από τον Σταυρό, η πένθιμη καμπάνα (και η μεταλαβιά, που δεν την επιτρέπει ο σημερινός κυβερνητικός ορθολογισμός;). Ο λυρισμός της εξαπλουστευμένης αντίληψης περί ενός έθνους «αγώνων και θυσιών». Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τέτοιου είδους μελίρρυτα κείμενα είναι η απώλεια του νοήματος.

Είναι γνωστό ότι το Μεσολόγγι πλήρωσε τον ελληνικό εμφύλιο, που μαινόταν εκείνη την περίοδο στα ελεύθερα εδάφη - εξαιτίας του οποίου καθυστέρησαν βοήθειες σε τρόφιμα, πολεμοφόδια και ενισχύσεις. Οπως φαίνεται από τη μαρτυρία του Κασομούλη, η απόφαση για αιφνιδιαστική Εξοδο, που όντως αιφνιδίασε τους Τούρκους, δεν ήταν μια ανορθολογική επιλογή θυσίας αλλά η μόνη λογική επιλογή σωτηρίας. Οι πολιορκημένοι ήξεραν ότι θα ήσαν πιο χρήσιμοι ζωντανοί, παρά πεθαμένοι - κι η ωμή εκτίμηση των πραγμάτων είναι η πιο ουσιαστική επιλογή ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, που είχαν επιλέξει πάση θυσία την ελευθερία. Επέζησαν κυρίως όσοι είχαν πολεμική εκπαίδευση και εμπειρία, πρωτίστως οι Σουλιώτες. Βεβαίως, η πτώση του Μεσολογγίου έπαιξε τον πιο θετικό ρόλο στη διεθνοποίηση της ελληνικής Επανάστασης αφού η θυσία της Εξόδου - και μαζί ο θάνατος του Βύρωνα - συγκίνησε κυβερνήσεις και κοινή γνώμη στη Δύση. Επίσης, καταλάγιασε ο εσωτερικός εμφύλιος, αφού οι διάφορες ομάδες αποφάσισαν να βάλουν στην άκρη τα μίση.

Και ο λυρισμός; Κάποιοι ίσως κατανοούν αυτόν του τέως Προέδρου. Προσωπικώς, προτιμώ τη βαθιά συμπύκνωση του Διονυσίου Σολωμού: «Είν' αίτημα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων / Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι ελεύτεροι να μείνουν, / Εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο» (Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Γ' Σχεδίασμα, ΧΙΙΙ).

Η στάση του προέδρου Τραμπ στις ενημερώσεις των αμερικανών δημοσιογράφων για την πανδημία του κορωνοϊού είναι η αρχετυπική στάση των λαϊκιστών. Θέλοντας να δείξει ότι ελέγχει την κατάσταση παριστάνει τον γιατρό - κι όταν γίνει καμιά ενοχλητική ερώτηση αρχίζει τους καβγάδες με τους δημοσιογράφους και τα Μέσα που του κάνουν αντιπολίτευση. Διότι είναι γνωστή η στάση των λαϊκιστών: όταν δεν ελέγχουν τα ΜΜΕ τα μετατρέπουν σε εχθρούς, ύποπτα συμφέροντα, διαπλοκή. Πολύ γνωστό το έργο.

Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά
Οπως απορία ψάλτου βηξ, έτσι και απορία δημοσιογράφου σεναριολογία. Και η βασική σεναριολογία, που είναι εύκολη, είναι αν θα γίνουν ή δεν θα γίνουν εκλογές μετά την υγειονομική κρίση. Δεν είναι και δύσκολο να στηρίξεις ένα τέτοιο σενάριο. Απομονώθηκαν από το προχθεσινό διάγγελμα του Πρωθυπουργού δυο φράσεις του («Μετά την κρίση, η κάθε εξουσία οφείλει να εγκαταλείπει το απυρόβλητο της ανάγκης, δυναμώνοντας τη λογοδοσία. Γιατί καμία έκτακτη συνθήκη δεν μπορεί να αμφισβητεί τη δημοκρατική ευαισθησία») και ιδού, έτοιμη η οιωνοσκόπηση. Ρίξε τσιγγάνα τα χαρτιά.

Στην πραγματικότητα, η νέα εκλογολογία πιάνει το νήμα από την παλιά - εκείνη που ξεχάστηκε πριν σκάσει η πανδημία. Και τότε, όλοι μιλούσαν για εκλογικό αιφνιδιασμό από τον Μητσοτάκη στον Τσίπρα. Κανείς, ούτε τότε ούτε τώρα, δεν διανοήθηκε να σκεφτεί για ποιον λόγο επείγεται ο Μητσοτάκης να αιφνιδιάσει τους συριζαίους. Εχει πολιτική κυριαρχία και μια σταθερή κυβέρνηση, την επιβράβευση των ψηφοφόρων και την αντιπολίτευση σε αποδρομή. Για ποιον λόγο να διακινδυνεύσει την εικόνα σταθερότητας και πολιτικής ισχύος που διαθέτει σήμερα και να κάνει εκλογές;

Και εν πάση περιπτώσει, ακόμα κι αν είχε σχέδιο για εκλογές, αντί να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του θα το μοιραζόταν με τους πολιτικούς σεναριογράφους...