Η συνειδητοποίηση εντούτοις του κινδύνου προϋποθέτει ένα επίπεδο - κοινωνικής, αν μη τι άλλο - μόρφωσης διόλου αυτονόητο για ανθρώπους που επιβιώνουν με την ψυχή στο στόμα, στο περιθώριο. Το κόστος δε της συμμόρφωσης με τους κανόνες ποικίλλει τα μέγιστα. Αλλιώς υποφέρεται ο εγκλεισμός σε ένα ευάερο και ευήλιο σπίτι όπου το κάθε μέλος της οικογένειας έχει το δικό του δωμάτιο - ίσως και το δικό του μπάνιο - κι αλλιώς σε ένα δυάρι σε παλιά πολυκατοικία, με άθλια μόνωση και στενό μπαλκόνι με θέα στον φωταγωγό. Διαφορετική επίπτωση έχει η - ήδη παρούσα - βαθιά ύφεση σε εκείνον που τηλεργάζεται και διαφορετική στον χειρώνακτα, ο οποίος είτε μένει υποχρεωτικά αργός είτε - για να βγάλει το ψωμί του - εκτίθεται καθημερινά σε πολλά ξένα χνώτα. Στο ταμείο του σουπερμάρκετ, ελπίζοντας το γυάλινο παραπέτο να αποδειχθεί ασπίδα για τον ιό. Χτυπώντας κουδούνια, παραδίδοντας παραγγελίες....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 25-26/04/20

ΑΣΤΑΘΜΗΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ,

του Χρήστου Χωμενίδη

Τις πρώτες μέρες της καραντίνας, όταν η πόλη είχε τελείως ερημώσει και κάθε είδηση από την Ιταλία μάς έκλεινε όλο και πιο βαθιά στο καβούκι μας, περπατούσαμε ένα απόγευμα με τη δεκάχρονη θυγατέρα μου στην Κυψέλη. Την επέστρεφα στο σπίτι της μαμάς της - λόγος εξόδου υπ' αριθμόν 5, επικοινωνία χωρισμένων γονέων και τέκνων. Αντικρίσαμε αίφνης δυο τρεις πολυμελείς παρέες μαύρων να κατεβαίνουν την οδό Κερκύρας, ξένοιαστοι σαν να μη συνέβαινε τίποτα, όμορφοι μες στα πλουμιστά τους ρούχα, με εκείνο το χορευτικό βήμα γαζέλας που πάντα θα ζηλεύει ο λευκός άνθρωπος. Η Νίκη αντέδρασε σαν να 'χε δει φαντάσματα. Ενστικτωδώς παραμέρισε, κόλλησε σχεδόν στον τοίχο της πολυκατοικίας. «Καλά, αυτοί δεν έχουν μάθει για τον κορωνοϊό; Σε άλλον πλανήτη ζουν;» με ρώτησε. «Ναι» της απάντησα. «Στον πλανήτη της φτώχειας…». Το ίδιο πρωί, ένας γνωστός μου, διευθυντής δημοτικού σχολείου σε υποβαθμισμένη γειτονιά, μου έλεγε ότι πολλοί πρόσφυγες - μετανάστες αρνούνταν την ψηφιακή διδασκαλία των παιδιών τους. Πρώτον, επειδή δεν είχαν υπολογιστές ή σύνδεση στο Διαδίκτυο. Δεύτερον, διότι κάποιος τους είχε πείσει ότι ως μουσουλμάνοι δεν κινδυνεύουν από τον Covid-19.

Κι από τα ψέματα χειρότερες είναι οι μισές αλήθειες. Και από τις μισές αλήθειες του καιρού μας πιο κίβδηλη είναι εκείνη που επιχαίρει επειδή η πανδημία δεν κάνει ταξικές διακρίσεις, χτυπάει και τα πιο φουσκωμένα πορτοφόλια, μπορεί να στείλει και τον μεγιστάνα και τον σουπερστάρ γραμμή στην Εντατική ή στην Αχερουσία.

Ισχύει προφανώς ότι, άπαξ και μολυνθείς, το πόσο βαριά θα ασθενήσεις, το εάν και πότε θα αναρρώσεις εξαρτάται από παράγοντες άσχετους με την οικονομική και την κοινωνική σου θέση. Κανένα από τα θύματα του κορωνοϊού δεν νοιάζεται για το «ξενοδοχειακό» επίπεδο της περίθαλψής του. Δεν διανοείται να αξιώσει μονόκλινο δωμάτιο με πολυτελή επίπλωση, προσεγμένο μενού, τηλεοπτική οθόνη υψηλής ευκρίνειας απέναντι από το κρεβάτι του. Μοναδική λαχτάρα των νοσηλευομένων, που ψήνονται στον πυρετό απομονωμένοι από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, είναι να ξαναβρούν την υγειά τους. Θα παρουσίαζε μάλιστα εξαιρετικό ενδιαφέρον, όταν παρέλθει ετούτη η λαίλαπα, κάποιοι που «πήγαν κι ήρθαν» να μας διηγηθούν την εσωτερική τους περιπέτεια, τις ψυχικές και υπαρξιακές τους περιδινήσεις κατά την αρρώστια τους.

Ισχύει επίσης ότι τα μέτρα προστασίας απαιτούνται εξίσου από όλους. Το να κρατάς τις αποστάσεις, να πλένεις σχολαστικά τα χέρια σου, να απολυμαίνεις τις επιφάνειες δεν στοιχίζει ιδιαίτερα.

Η συνειδητοποίηση εντούτοις του κινδύνου προϋποθέτει ένα επίπεδο - κοινωνικής, αν μη τι άλλο - μόρφωσης διόλου αυτονόητο για ανθρώπους που επιβιώνουν με την ψυχή στο στόμα, στο περιθώριο. Το κόστος δε της συμμόρφωσης με τους κανόνες ποικίλλει τα μέγιστα.

Αλλιώς υποφέρεται ο εγκλεισμός σε ένα ευάερο και ευήλιο σπίτι όπου το κάθε μέλος της οικογένειας έχει το δικό του δωμάτιο - ίσως και το δικό του μπάνιο - κι αλλιώς σε ένα δυάρι σε παλιά πολυκατοικία, με άθλια μόνωση και στενό μπαλκόνι με θέα στον φωταγωγό.

Διαφορετική επίπτωση έχει η - ήδη παρούσα - βαθιά ύφεση σε εκείνον που τηλεργάζεται και διαφορετική στον χειρώνακτα, ο οποίος είτε μένει υποχρεωτικά αργός είτε - για να βγάλει το ψωμί του - εκτίθεται καθημερινά σε πολλά ξένα χνώτα. Στο ταμείο του σουπερμάρκετ, ελπίζοντας το γυάλινο παραπέτο να αποδειχθεί ασπίδα για τον ιό. Χτυπώντας κουδούνια, παραδίδοντας παραγγελίες.

Η στατιστική στις Ηνωμένες Πολιτείες βγάζει μάτι. Το σύνολο των Αφροαμερικανών και των ισπανόφωνων που μέχρι στιγμής νόσησαν είναι υπερτριπλάσιο των λευκών. Στους θανάτους η ψαλίδα ανοίγει ακόμα περισσότερο. Αναλογιστείτε τι έχει να συμβεί εάν ο κορωνοϊός πλήξει την Αφρική, όπου οι άνθρωποι - όχι από πολιτιστική ιδιοτροπία, αλλά από ανάγκη - διάγουν κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλον…

Πριν από την πανδημία, οι προοδευτικοί πολίτες του ανεπτυγμένου κόσμου βούλιαζαν εν πολλοίς στην κινούμενη άμμο του «πολιτικώς ορθού». Προτεραιότητα - εμμονή τους σχεδόν - είχαν κάνει την ανάδειξη και την προστασία της διαφορετικότητας. Αστραφταν και βροντούσαν, εξαντλούσαν το πάθος τους υπερασπιζόμενοι την ξεχωριστή ταυτότητα ενός εκάστου. Τους εναλλακτικούς τρόπους ζωής. Την ιερότητα της ετεροδοξίας.

Μοιάζουν τόσο μακρινά όλα αυτά… Οχι γιατί ο Covid-19 μάς ισοπέδωσε, μας ομογενοποίησε. Μα αντιθέτως επειδή φανέρωσε την πιο κρίσιμη διαφορά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη. Το χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και στους μη έχοντες.

Ενα θα είναι στο εξής το βασικό κριτήριο για το αν κανείς διαθέτει κοινωνική ευαισθησία, σκέψη ανοιχτόμυαλη, προοδευτική: το κατά πόσο θα ανέχεται ο άλλος άνθρωπος, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας ή ερωτικού προσανατολισμού, να κατοικεί στον πλανήτη της φτώχειας.

Τη μάχη με τον κορωνοϊό θα την κερδίσουν οι επιστήμονες. Τον πόλεμο με τη φτώχεια θα τον δώσουμε όλοι. Μαζί.