"...Μετά την επιτυχία των ευρωπαϊκών θεσμών στη διαχείριση της ασύμμετρης απειλής και του εκβιασμού που προκάλεσε ο Ερντογάν με την εργαλειοποίηση των προσφύγων και μεταναστών στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο, περιμέναμε από την ΕΕ να συνεχίσει προς την ίδια κατεύθυνση και όχι να επιστρέψει στη λογική των εθνικών εγωισμών και της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, όπως έγινε την περασμένη βδομάδα με τη συζήτηση για την πρόταση των εννέα κρατών-μελών της ευρωζώνης περί ευρωομολόγου που οδήγησε σε ένα χάος τη διακυβερνητική Ευρώπη. Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει από τη βαθιά πολιτική κρίση στην οποία βυθίστηκε έπειτα από ένα δημοψήφισμα, το γαλλικό δημοψήφισμα του 2005 και την οριακή επικράτηση του «όχι» για το Ευρωσύνταγμα....."

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 31/03/20

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΝΤΑΛΗ


Η έλλειψη αλληλεγγύης κάνει την Ευρωπαϊκή Ενωση να διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο, προειδοποιούσε πριν από λίγες μέρες ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες της ιστορίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Πράγματι η έλλειψη αλληλεγγύης και συντονισμού που έδειξε η Ευρωπαϊκή Ενωση και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπροστά στην πανδημία του Covid-19 ήταν μεγάλη. Ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φάνηκε εντελώς απούσα και απροετοίμαστη, τα δε μέτρα που πήρε όπως η μη εφαρμογή του Συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης και οι κρατικές ενισχύσεις προβλέπονται και για περιπτώσεις εθνικών κρίσεων. Κάπως έτσι εμφανίστηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να είναι ο μόνος διαχειριστής της κρίσης.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση και ειδικότερα η ευρωζώνη έχουν ήδη αντιμετωπίσει την κρίση του ευρώ και τη χρηματοπιστωτική του 2012 και λάθη εκείνης της περιόδου δεν πρέπει να επαναληφθούν σήμερα καθώς οι αδυναμίες της ευρωζώνης είναι πλέον γνωστές. Πρέπει να επαναληφθούν ζημιές διαρκείας στην οικονομία της ευρωζώνης. Ομως προηγουμένως πρέπει να ελέγξουμε την εξάπλωση της πανδημίας.

Αυτό που συγκρατούμε από την πρώτη φάση της διαχείρισης της κρίσης της πανδημίας του Covid-19 είναι το γεγονός πως η ΕΕ σε άλλη μια κρίση έδειξε πως το κλειδί για να ανταποκριθεί στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις είναι να εξοπλιστεί με την απαραίτητη κυριαρχία και αλληλεγγύη. Για να καθορίζει η ίδια το μέλλον της χρειάζεται περισσότερη κυριαρχία.

Μετά την επιτυχία των ευρωπαϊκών θεσμών στη διαχείριση της ασύμμετρης απειλής και του εκβιασμού που προκάλεσε ο Ερντογάν με την εργαλειοποίηση των προσφύγων και μεταναστών στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο, περιμέναμε από την ΕΕ να συνεχίσει προς την ίδια κατεύθυνση και όχι να επιστρέψει στη λογική των εθνικών εγωισμών και της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, όπως έγινε την περασμένη βδομάδα με τη συζήτηση για την πρόταση των εννέα κρατών-μελών της ευρωζώνης περί ευρωομολόγου που οδήγησε σε ένα χάος τη διακυβερνητική Ευρώπη.

Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει από τη βαθιά πολιτική κρίση στην οποία βυθίστηκε έπειτα από ένα δημοψήφισμα, το γαλλικό δημοψήφισμα του 2005 και την οριακή επικράτηση του «όχι» για το Ευρωσύνταγμα. Ακολούθησε η οικονομική και κοινωνική κρίση του 2008 που ήλθε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην οποία προστέθηκε την περίοδο 2015-16 και η μεγάλη κρίση του Προσφυγικού.

Ας λειτουργήσουμε συντονισμένα με αλληλεγγύη και με σεβασμό στον ρόλο της επιστήμης για να ξεπεραστεί η πανδημία και μετά θα ξαναδούμε τη νέα συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ και την αναζήτηση νέων εργαλείων και νέων δυνατοτήτων. Είναι προφανής η ανάγκη για ένα πιο λειτουργικό σύστημα για την ευρωζώνη, η οποία ούτως ή άλλως αποτελεί μέρος του προβλήματος γιατί είναι μια ατελής οικονομική και νομισματική ένωση χωρών-μελών με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η εμβάθυνση και ολοκλήρωση της ευρωζώνης πρέπει να είναι ο βασικός άξονας των θεσμικών πρωτοβουλιών, τις οποίες θα συμπληρώνει το σχέδιο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινής άμυνας, προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία, να μπορεί να διαχειριστεί τις διεθνείς κρίσεις μόνη της και να εγγυάται τα εξωτερικά σύνορά της.

Η συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ οδηγεί εκ των πραγμάτων σε μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον.

Ασύμμετρες απειλές όπως αυτή που αντιμετώπισε η Ελλάδα στα σύνορα με την Τουρκία και η τεράστια κρίση-απειλή του κορωνοϊού που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο η Ευρώπη, δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε. Να δούμε την ΕΕ ως συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική οντότητα. Ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

-Ο Σωτήρης Ντάλης είναι αν. καθηγητής Διεθνών Σχέσεων - Διεθνούς Πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η "Δύσκολη" Ευρώπη. Σε αναζήτηση της νέας Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης»

"ΤΑ ΝΕΑ|", 31/03/20

"...Πολλά θα είναι διαφορετικά και μάλλον χειρότερα όταν ο η επιδημία περάσει..."

Είναι πολλοί οι ιστορικοί που θεωρούν πως η τρομερή «Μαύρη Πανώλη» του 14ου αιώνα ήταν μία από τις αιτίες κατάρρευσης της φεουδαρχίας: οι απώλειες ανθρώπινων ζωών (25%-50%, του πληθυσμού, κάπου 25 εκατομμύρια ψυχές) δημιούργησαν έλλειψη εργατικών χεριών - στα χωράφια βέβαια που ήταν οι μεγάλες βιομηχανίες της εποχής- με αποτέλεσμα η «ζήτηση δουλοπαροίκων» που προκλήθηκε να βελτιώσει τη θέση τους και να αποδυναμώσει την κυριαρχία των φεουδαρχών. Αρκετοί υποστηρίζουν επίσης ότι η «Ιουστινιάνειος Πανώλη» του 6ου αιώνα, που προκάλεσε αντίστοιχου μεγέθους καταστροφές στη Μεσόγειο (κυρίως στην Ανατολική) έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την έλευση του Μεσαίωνα, για την κάθοδο των Σλάβων στον ερημωμένο από την πανώλη ελλαδικό χώρο αλλά και για την επέκταση Αράβων και Γερμανών σε βάρος της αποδυναμωμένης Ρωμαϊκής (Βυζαντινής, πλέον) Αυτοκρατορίας, ανακόπτοντας την ιουστινιάνειο ανάταση της εποχής.

Τέτοιας έκτασης και έντασης λοιμοί έχουν πολλούς αιώνες να εμφανιστούν. Η μεγαλύτερη πανδημία της νεώτερης εποχής (η ισπανική γρίπη των αρχών του 20ου αιώνα) δεν προκάλεσε τέτοιες θεμελιώδεις αλλαγές, επομένως ούτε η τρέχουσα -που ευτυχώς είναι πολύ λιγότερο θανατηφόρα- φαίνεται ικανή να αφανίσει τον καπιταλισμό ή τις υπάρχουσες αυτοκρατορίες.



Αλλά είναι βέβαιο ότι πολλά θα είναι διαφορετικά και μάλλον χειρότερα όταν ο η επιδημία περάσει. Παντού οι κυβερνήσεις επεμβαίνουν για να μειώσουν τις απώλειες ανθρώπινων ζωών - πρωτίστως των μεγάλης ηλικίας συνταξιούχων- περιορίζοντας την οικονομική δραστηριότητα, με δυσμενέστατες συνέπειες για τους νεότερους που εργάζονται αλλά και για τις επιχειρήσεις. Πόσο μεγάλη θα είναι η ανεργία και πόσες οικονομικές μονάδες θα έχουν εξουδετερωθεί όταν η επιδημία θα έχει περάσει κανείς δεν μπορεί να προβλέψει· ούτε τι κοινωνικές συνέπειες θα έχουν αυτά τα φαινόμενα.

Επιπλέον, οι κυβερνήσεις όλων των χωρών δαπανούν μυθώδη ποσά για να αντιμετωπίσουν την επιδημία και για να ανακουφίσουν αυτούς που πλήττει ο περιορισμός της οικονομικής δραστηριότητας. Τα περισσότερα κράτη όμως είναι ήδη υπερχρεωμένα ενώ τα μέτρα που υιοθετούν αντιστοιχούν με «τύπωμα χρήματος» και είναι πιθανόν να προκαλέσουν υψηλό πληθωρισμό αργότερα. Αν στην ανεργία και τον πληθωρισμό προσθέσουμε το ότι υιοθετούνται μέτρα «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» που περιορίζουν δικαιώματα και αναστέλλουν δημοκρατικές ελευθερίες για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, το μετεπιδημικό κλίμα θα είναι πολύ άσχημο και ίσως κάποιες πολιτικές δυνάμεις μπουν στον πειρασμό να αναζητήσουν αυταρχικές λύσεις.

Ήτοι, ας έχουμε στο μυαλό μας πως υπάρχει η πιθανότητα δυσάρεστων μετεπιδημικών ασυνεχειών και ας προσπαθήσουμε να τις προσδιορίσουμε και να τις αντιμετωπίσουμε.