"... Η Ελλάδα στηρίχθηκε επανειλημμένα στους ήρωές της για να κρύψει τα λάθη της, να αποποιηθεί των ευθυνών της, να υψωθεί σε ένα βάθρο από όπου κοίταζε με περιφρόνηση τους «βαρβάρους». Χρησιμοποίησε πολλές φορές το παρελθόν για να μεταμφιέσει το παρόν και να επαγγελθεί ένα ψεύτικο μέλλον. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Και ο λόγος είναι ότι ο Μανώλης Γλέζος δεν μπορεί να «χρησιμοποιηθεί». Δεν θα μπορούσε σε κανονικές συνθήκες, δεν μπορεί και στις έκτακτες περιστάσεις που ζούμε. Πρωταγωνίστησε όταν ήταν νέος σε μια εμβληματική ηρωική πράξη εναντίον του γερμανού κατακτητή, επέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να μπει ασπίδα απέναντι στους φανατικούς και τους ανόητους προκειμένου να καταθέσει στεφάνι ο γερμανός πρεσβευτής στο Δίστομο. Υπήρξε μαχητικός αριστερός σε όλη του τη ζωή, αλλά την επομένη του θανάτου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη επισκέφθηκε τον γιο του κρατώντας ένα γαρίφαλο. Εναν τέτοιο ήρωα τον έχεις ανάγκη, ανεξάρτητα από το αν συμφωνείς ή διαφωνείς με τις ιδέες του και τα οράματά του. Κι αν οι συνθήκες που επικρατούν δεν σου επιτρέπουν να τον αποχαιρετήσεις από κοντά, σε βοηθούν να κάνεις κάποιες σκέψεις και συγκρίσεις. Για φαντάσου! Εμείς προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα με έναν πρόσκαιρο και μερικό περιορισμό των ελευθεριών μας κι εκείνος πέρασε 16 χρόνια στην εξορία και στη φυλακή. Εμείς συζητάμε μεταξύ μας ποια τηλεοπτική σειρά θα δούμε για να γλυκάνουμε λίγο τον εγκλεισμό μας κι εκείνος ξόρκιζε τον δικό του εγκλεισμό γράφοντας στο πίσω μέρος των σπιρτόκουτων κι ανοίγοντας κουβέντα με τους φύλακες...."

Από "ΤΑ ΝΕΑ", και..

"ΤΑ ΝΕΑ", 01/04/20

 ΤΟΥ Ι.Κ.ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ

Η αναχώρηση του Μανώλη Γλέζου από τη ζωή κλείνει σε επίπεδο προσώπων μια δραματική περίοδο της ελληνικής Ιστορίας.

Aν δεν απατώμαι πρέπει να ήταν ο τελευταίος επιζών της «γενιάς του '40, της Αντίστασης και του Εμφυλίου» - μια διατύπωση ελαφρώς παράδοξη, αφού βάζει στο ίδιο σακούλι εντελώς διαφορετικά πράγματα.

Αλλο Αντισταση, άλλο Εμφύλιος.

Κάπως έτσι όμως γεννήθηκε ένα ανθεκτικό στερεότυπο.

Στη δεκαετία του '40, η γενιά αυτή πυροδότησε αυτοβούλως μια πολυετή σύγκρουση για την εξουσία, με μεγάλο κόστος για τον τόπο. Αλλά όταν κατέστη σαφές ότι ηττήθηκε βίωσε την ήττα σαν αδικία ή σαν υφαρπαγή.

Δεν ξέρω αν ήταν άδικο αλλά σίγουρα δεν ήταν αφύσικο, ούτε ανήθικο. Οι συγκρούσεις εξουσίας έχουν πάντα νικητές και ηττημένους, τραύματα και θύματα.

Ούτως ή άλλως δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση να παραδοθεί αμαχητί το αστικό δημοκρατικό σύστημα απλώς για να κάνει το χατίρι της Αριστεράς.

Πιο εντυπωσιακό όμως φαίνεται αν το εγγράψει κανείς στην ευρύτερη συγκυρία. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βγήκαν από τον πόλεμο προσπαθώντας να εκσυγχρονίσουν και να νοικοκυρέψουν το πολιτικό τους σύστημα. Η Γαλλία και η Ιταλία υπήρξαν χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη, μόνο στην Ελλάδα η Απελευθέρωση πήρε τη μορφή όχι της εθνικής ανασύνταξης αλλά μιας βίαιης κλωτσοπατινάδας για την εξουσία.

Και μονο στην Ελλαδα οι ηττημένοι θεωρούν ότι έχασαν όχι επειδή δεν τους ήθελε ο κόσμος αλλά επειδή... αντιστάθηκαν!

Λες δηλαδή κι η Αντισταση όφειλε για κάποιον ανεξήγητο λόγο να λειτουργεί σαν πασαπόρτι για συμμετοχή στην εξουσία ή (ακόμη χειρότερα) να εξασφαλίζει ολόκληρη την εξουσία, όπως στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.

Αλλά αυτά δεν πάνε μαζι. Κι ούτε χρειάζεται να ξανανοίξουμε τη συζήτηση.

Ο Γλέζος ήταν τότε πολύ νέος για να χρεωθεί δράσεις, αποφάσεις και πολιτικές που δεν περνούσαν από το χέρι του, ενδεχομένως ούτε από το μυαλό του.

Περισσότερο συμβόλισε την Αντίσταση στον ναζισμό κατεβάζοντας τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, παρά προσωποποίησε την αναμέτρηση για την εξουσία. Ηταν κυρίως μια πράξη αγωνιστικής ανιδιοτέλειας και γι' αυτό πήρε σύντομα έναν συμβολικό χαρακτήρα.

Θυμάμαι που κάποτε είχα ρωτήσει τον Χαρίλαο Φλωράκη:
- Μα, Καπετάνιε, η Αριστερά υπέστη συντριπτική ήττα. Είναι δυνατόν να μην έγιναν λάθη;
- Αμα αρχίσουμε την κουβέντα για τα λάθη, τελικά δεν θα μείνει τίποτα, μου απάντησε.

Η άποψη δεν είναι αβάσιμη. Αλλά υποθέτω ότι τώρα θα έχουν άπλετο χρόνο εκεί που βρίσκονται ο Φλωράκης και ο Γλέζος να το κουβεντιάσουν μεταξύ τους.

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Η σκηνή έχει αναμφισβήτητα κάτι το σουρεαλιστικό. Δεν παύει όμως να σε κάνει να ανατριχιάζεις, είτε είσαι αριστερός είτε δεξιός, είτε σε ενδιαφέρουν τα κοινά είτε μονάχα η πάρτη σου. Στις εννιά το βράδυ, από ένα μπαλκόνι μιας έρημης πόλης όπου κυριαρχεί ο φόβος, ακούγονται πρώτα χειροκροτήματα. Υστερα η κραυγή «Αθάνατος». Και στο τέλος ένας ύμνος: «Νέοι, γέροι, όλοι μαζί φωνάζουν, ζήτω, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ!».

Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες, βάζει τον Γαλιλαίο να πει ο Μπρεχτ. Eξαρτάται βέβαια από τη χώρα. Εξαρτάται από τη χρονική στιγμή. Εξαρτάται κι από τους ήρωες. Η Ελλάδα στηρίχθηκε επανειλημμένα στους ήρωές της για να κρύψει τα λάθη της, να αποποιηθεί των ευθυνών της, να υψωθεί σε ένα βάθρο από όπου κοίταζε με περιφρόνηση τους «βαρβάρους». Χρησιμοποίησε πολλές φορές το παρελθόν για να μεταμφιέσει το παρόν και να επαγγελθεί ένα ψεύτικο μέλλον. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Και ο λόγος είναι ότι ο Μανώλης Γλέζος δεν μπορεί να «χρησιμοποιηθεί». Δεν θα μπορούσε σε κανονικές συνθήκες, δεν μπορεί και στις έκτακτες περιστάσεις που ζούμε. Πρωταγωνίστησε όταν ήταν νέος σε μια εμβληματική ηρωική πράξη εναντίον του γερμανού κατακτητή, επέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να μπει ασπίδα απέναντι στους φανατικούς και τους ανόητους προκειμένου να καταθέσει στεφάνι ο γερμανός πρεσβευτής στο Δίστομο. Υπήρξε μαχητικός αριστερός σε όλη του τη ζωή, αλλά την επομένη του θανάτου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη επισκέφθηκε τον γιο του κρατώντας ένα γαρίφαλο.

Εναν τέτοιο ήρωα τον έχεις ανάγκη, ανεξάρτητα από το αν συμφωνείς ή διαφωνείς με τις ιδέες του και τα οράματά του. Κι αν οι συνθήκες που επικρατούν δεν σου επιτρέπουν να τον αποχαιρετήσεις από κοντά, σε βοηθούν να κάνεις κάποιες σκέψεις και συγκρίσεις. Για φαντάσου! Εμείς προσπαθούμε να τα βγάλουμε πέρα με έναν πρόσκαιρο και μερικό περιορισμό των ελευθεριών μας κι εκείνος πέρασε 16 χρόνια στην εξορία και στη φυλακή. Εμείς συζητάμε μεταξύ μας ποια τηλεοπτική σειρά θα δούμε για να γλυκάνουμε λίγο τον εγκλεισμό μας κι εκείνος ξόρκιζε τον δικό του εγκλεισμό γράφοντας στο πίσω μέρος των σπιρτόκουτων κι ανοίγοντας κουβέντα με τους φύλακες.

Δεν έχουν φυσικά σχέση οι δύο εποχές. Οπως η πανδημία που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν έχει σχέση με την πείνα και τη σκλαβιά από την οποία ήθελε να σώσει τότε τη χώρα ένα κίνημα που είχε «πρόγραμμα λαοκρατία». Για φαντάσου όμως! Το όργανο του κόμματος που κατ' εξοχήν κηρύσσει τη λαοκρατία επέλεξε να αφιερώσει χθες σε έναν ήρωα της εθνικής αντίστασης κάτι λιγότερο από το 2% του πρωτοσέλιδού του. Τουλάχιστον τον έβαλε στα αριστερά.

Αλλά ο Μανώλης Γλέζος ήταν πάνω απ' αυτά.

                                                                              "ΤΑ ΝΕΑ", 01/04/20

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ

Ο θάνατος του Μανώλη Γλέζου τροφοδότησε ένα πάνδημο κύμα σεβαστικής αποδοχής στο πρόσωπό του και στο παράδειγμα της ζωής του - στην αφοσίωσή του στις ιδέες του (με τις απαραίτητες προσαρμογές στο πέρασμα του χρόνου), στη γενναιότητά του, στον πατριωτισμό του, στην αυταπάρνησή του, στη μαχητικότητά του. Η μεγάλη τύχη του να ζήσει πολλά χρόνια και να είναι ενεργός και στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αγώνων τον περιέβαλε με τον σεβασμό που αποδιδόταν στον σοφό Νέστορα. Και η μορφή του ως ηλικιωμένου μυστακοφόρου, ενός λεβεντόγερου που ατενώς κοιτάζει μπροστά, οδηγεί - με τον τρόπο που περιγράφει ο Ρολάν Μπαρτ την εικόνα να εγκλωβίζει στην ερμηνεία της - σε ταυτίσεις: ο νεκρός που τον τιμά η πολιτεία είναι ταυτόχρονα και ένα πολύ οικείο μας πρόσωπο, ένας λατρεμένος παππούς, αυστηρός και τρυφερός.

Αν διαβάσει κανείς τα μηνύματα των πολιτικών που έκαναν λόγο για τον Μανώλη Γλέζο, αν δει τις πρώτες νεκρολογίες που δημοσιεύτηκαν θα διαπιστώσει ότι, σχεδόν παντού, η σχεδόν πάνδημη, σχεδόν λατρευτική αναφορά στον τεθνεώτα γίνεται από την οπτική γωνία των ζώντων. Για τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ο διαχρονικός ήρωας της Αριστεράς, ένα σύμβολο ήδη από τα χρόνια της Κατοχής που στρατεύθηκε στο αντιμνημονιακό κίνημα («ξεχνιέται», όμως, η απομάκρυνσή του από το κόμμα μετά τη ρεαλιστική κωλοτούμπα του Αλέξη Τσίπρα και την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου). Για τους παραδοσιακούς πασόκους είναι, ανέκαθεν ήταν, η αριστερή μορφή που συνέδεε την αντίσταση στους κατακτητές στη νεοαντιστασιακή ρητορική του ανδρεοπαπανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ - το υπενθύμισε και η Φώφη Γεννηματά, που πολιτεύεται ως κληρονόμος του Ανδρέα. Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι ο «μεγάλος Ελληνας», «αυτός που πρώτος κατέβασε το σύμβολο των κατακτητών από την Ακρόπολη για να αναδειχθεί, έτσι, ο ίδιος σε σύμβολο της ελεύθερης πατρίδας μας» - μάλιστα, στο μήνυμά του, θύμισε την καλή σχέση που είχε με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, την οποία επισφράγισε πηγαίνοντας επίσκεψη με ένα κόκκινο γαρίφαλο στον γιο του, τον σημερινό Πρωθυπουργό, το βράδυ που πέθανε ο πατέρας του. Ακόμα και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, που βρήκε τον Γλέζο απέναντί της όταν προσπάθησε να εμποδίσει τον γερμανό πρέσβη να καταθέσει στεφάνι στο μνημείο των θυμάτων του ναζισμού στο Δίστομο, σίγουρα θα έχει μια θετική ανάμνηση...

Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη για ήρωες, και τα συμπεριληπτικά χαρακτηριστικά του Μανώλη Γλέζου προσφέρουν τη δυνατότητα της οικειοποίησής του από πολλούς και διαφορετικούς. Ορισμένα χαρατηριστικά του βίου του, που δεν ενώνονται σε αυτή τη συμπερίληψη, εύκολα μπορούν να υπερπηδηθούν, αφού είναι ιστορικές λεπτομέρειες, π.χ. η καμπάνια του στους έγκλειστους των γκουλάγκ της ΕΣΣΔ υπέρ των κρατούμενων της Μακρονήσου (για την οποία γράφει ο Σολζενίτσιν), το προσκύνημά του στον Εμβέρ Χότζα, η προσπάθεια να εκδώσει «λαϊκή» εφημερίδα με τον Γιώργο Κουρή, η στήριξη στον Μιλόσεβιτς και στον Κάρατζιτς...

Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από ήρωες - από θετικά πρότυπα. Ο Γλέζος υπήρξε πρότυπο μιας εποχής που φεύγει. Οι εποχές που έρχονται επιζητούν τις δικές τους ταυτίσεις. Κορυφαίες αξίες είναι η δημοκρατία, ο πατριωτισμός, η αλληλεγγύη, η αυταπάρνηση. Αλλά επίσης κορυφαίες αξίες είναι η γνώση, η πίστη στην αξία των ειδικών, η ηθική της ευθύνης, οι ανοιχτοί ορίζοντες, η σημασία της ατομικότητας αλλά και της συλλογικής δράσης, η αναγνώριση της αξίας της εργασίας, η πνευματικότητα και το χιούμορ. Οι ήρωες της αυριανής μέρας θα μοιάζουν περισσότερο με τους ανθρώπους που δίνουν νόημα, αξία και περιεχόμενο στην καθημερινότητά μας, στις ζωές μας.

...από "ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ"

«...μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλι

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα...»

 Κλείτος Κύρου, Κραυγές της νύχτας

Του Γιώργου Καραμπελιά

Είχα αρχίσει να γράφω κάποιες σκέψεις για τον Μανόλη Γλέζο, θέλοντας να τιμήσω έναν αγωνιστή και φίλο, με τον οποίο κάναμε μαζί ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής της πρόσφατης ιστορίας μας. Έναν άνθρωπο με τον οποίο βρεθήκαμε μαζί στη δεκαετία του 1970, προσπαθώντας να διαμορφώσουμε μια κοινωνικά ριζοσπαστική και πατριωτική πολιτική πρόταση προς την ελληνική κοινωνία.

Με έναν άνθρωπο που, μετά τη δεκαετία του 1990, συμπορευτήκαμε ενάντια στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την παράδοση του Οτσαλάν, ή για την αποτροπή της παράδοσης της Κύπρου στην Τουρκία με το σχέδιο Ανάν. Τέλος, στην τελευταία περίοδο, στα αντιμνημονιακά χρόνια, απέναντι στον στραγγαλισμό της πατρίδας μας, καθώς και για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.

Δεν συμφωνούσαμε πάντα και άλλοτε βρισκόμαστε κοντά, άλλοτε μακρύτερα. Αλλά πάντοτε εκτιμούσα την ειλικρίνεια των προθέσεών του, και πιστεύω ότι αυτό ήταν αμοιβαίο. Καθώς λοιπόν δεν ήθελα να μείνω στις προσωπικές αναφορές, μέσα σε έναν ορυμαγδό σχετικών κειμένων και νεκρολογιών, σκόπευα να επιμείνω στη γενιά του, τη σημασία της για τον τόπο και την τραγικότητά της (Και σχετικά με αυτό θα επανέλθω.)

Ωστόσο, ένα άκρως ανάρμοστο, και προσβλητικό στη μνήμη του, σχόλιο που απεστάλη στην μικρή νεκρολογία που δημοσιεύσαμε στην ιστοσελίδα του Άρδην, με έκανε να αλλάξω ρότα και αποφάσισα να μεταβάλω το κείμενό μου σε μία «απάντηση» σε αυτό το σχόλιο, το οποίο αναπαράγω:

«Προφανώς και αδιαμφισβήτητα, μεγάλη μορφή στην νεότερη ελληνική ιστορία αλλά, εκ του βίου και της πολιτείας του, χαρακτήρας απόλυτος, με συμπεριφορά ενίοτε αλτρουϊστική και άλλοτε διχαστική, μένει στην ιστορία ως προσωπικότητα δογματικά στρατευμένη πρώτα στο συμφέρον της ιδεολογίας (του) παρά στο όφελος του Έθνους. Οι Έλληνες του χρωστάνε σαφώς ευγνωμοσύνη για την υφαπαρπαγή της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη, καθώς η μετέπειτα πορεία του βασίστηκε κυρίως στην “εξαργύρωση” των ευσήμων/ενσήμων από την πράξη εκείνη. Αλλά και ο ίδιος μας χρωστούσε μια απάντηση για το τί ακριβώς έγινε εκείνο το φεγγαρόλουστο βράδυ της ώστε -έκτοτε- η ηρωική πράξη να μην γίνεται καπηλεία των διαφόρων “επιτήδειων”. Ελπίζω να μην προσβάλλω την μνήμη του εκλιπόντος ο οποίος ως “αριστερός” ίσως να ενοχλούνταν καθώς επικαλούμαι τον Θεό, αλλά εμείς οι Έλληνες και Χριστιανοί Ορθόδοξοι είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις να λέμε: Θεός σ’χωρέστον, αιωνία του η μνήμη και ο νεκρός δεδικαίωται!
(Αν εμφανίσετε το παραπάνω σχόλιο, κάτι το οποίο ομολογουμένως δεν αναμένεται...”.)

«Υπογραφή» R1100RA@gmail.com

Αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό το σχόλιο όχι γιατί πιστεύω ότι έχρηζε απαντήσεως, υπό κανονικές συνθήκες, αλλά επειδή γνωρίζω πως ανάλογες απόψεις και φήμες κυκλοφορούν ευρέως. Και, μέσα από την αντίθεση του μεγαλύτερου μέρους των Ελλήνων για τη σημερινή κατάντια της ελληνικής Αριστεράς, τα σκάγια παίρνουν και τον Μανόλη Γλέζο. Σκοπεύουν εν τέλει αυτό που εκείνος κατ’ εξοχήν εκπροσωπεί, την παλιά αγωνιστική διαδρομή της Αριστεράς –όσο και αν ήταν μονόπλευρη και υπονομευμένη από τον σοβιετισμό– και κατ’ επέκταση κάθε αγωνιστική παράδοση.

Καθόλου τυχαία εμφανίστηκε ακόμα και ο χρυσαυγίτης Χρήστος Παππάς – ναι, αυτός με τη γερμανική στολή – για να γράψει: «Πέθανε ο Γλέζος... και σαν σήμερα 30 Μαρτίου του 1952 εκτελέστηκε ο Μπελογιάννης. Κάθαρση». Με την ευκολία μάλιστα της διαδικτυακής ύβρεως διαδίδονται και αναπαράγονται, ως μη όφειλαν, ειδικά αυτές τις ημέρες, απύθμενες φασιστοειδείς βλακείες.

Το προαναφερθέν «σχόλιο» προσπαθεί να περάσει με συγκεκαλυμμένο τρόπο τις αντίστοιχες αθλιότητες, αλλά και με περίσσιο θράσος, όταν πρόκειται για μια νεκρολογία. Και παρά την ενδόμυχη επιθυμία του «σχολιαστή» να μην το αναρτήσουμε, μπροστά στην ύβρη που διαπράττει –όπως εμφαίνεται από την πεποίθησή του ότι δεν πρόκειται να το κάνουμε–, το δημοσιεύουμε. Για να καταδειχθεί, εκτός των άλλων, και το πόσο πιστεύει ένας, κατά δήλωσίν του, «χριστιανός ορθόδοξος» (!) στο «ο αποθανών δεδικαίωται» που αναφέρει. Η εμπάθεια και η εμφυλιοπολεμική του διάθεση δεν κρύβεται. Βιάστηκε να εξεμέσει χολή.

Το χαρακτηριστικότερο από τα αναρίθμητα ατοπήματα του σχολίου, που αποκαλύπτει και την ιδεολογική του προέλευση, είναι το περί «υφαρπαγής» της γερμανικής σημαίας, λέξη που μόνο σε Γερμανό ναζί αρμόζει και όχι βέβαια σε «Έλληνα χριστιανό ορθόδοξο». Γιατί, αν έχει ακόμα νόημα η ελληνική γλώσσα, η λέξη «υφαρπαγή» ενέχει αρνητική σημασιοδότηση. Δηλαδή, κακώς κατεβάστηκε, δια «υφαρπαγής» η γερμανική σημαία από τον ιερό χώρο - σύμβολο του ελληνισμού, την Ακρόπολη! Προφανώς, κάποια ανομολόγητη σχέση πρέπει να διατηρεί ο συγγραφέας με την «υφαρπαγείσα» σημαία.

Εν τέλει, προφανές και σύμφωνο με τους κανόνες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και της πλέον στοιχειώδους ανθρώπινης ευπρέπειας είναι πως, όποια αποτίμηση και αν κάνει κανείς για τον Μανόλη Γλέζο και την προσφορά του, αυτή δεν μπορεί να γίνει πάνω από το φέρετρό του, και ανήκει στη δικαιοδοσία της ιστοριογραφίας και μιας συζήτησης σε χρόνο ουδέτερο και όχι συναισθηματικά φορτισμένο. Σήμερα, εμείς, οι μετέχοντες του ελληνικού τρόπου, υποκλινόμαστε μπροστά σε έναν μεγάλο Έλληνα, τελεία και παύλα – εξάλλου, η συντριπτικά κυρίαρχη πλευρά του έργου του είναι θετική.

Αλλά για να προχωρήσουμε στα γενικότερα θέματα που αναδεικνύονται. Μέσα στη μεγάλη πλανητική δίνη που παρέσυρε τους Έλληνες στη δεκαετία του 1940 – σφραγίζοντας ανεξίτηλα και εκείνες που έπονται –, χωρίζοντας δραματικά τους Έλληνες, υπήρχε άραγε κάποιος άλλος δρόμος τον οποίο κάποιοι άλλοι ακολούθησαν;

Μπορούσε κανείς να αποφύγει να συνταχθεί με τη μία ή άλλη πλευρά αυτής της τιτάνιας με πλανητικές διαστάσεις, σύγκρουσης, μέσα από την οποία όλοι οι ενεργοί και παθιασμένοι άνθρωποι διοχέτευαν τις αγωνίες και τους πόθους τους, πιασμένοι στον αμείλικτο τροχό της Ιστορίας;

Οι πιο σπουδαίες μορφές του ελληνισμού, ανάμεσά τους και ο Μανόλης Γλέζος, ρίχτηκαν με όλες τις δυνάμεις τους στην υπεράσπιση της πατρίδας τους. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι και με τις ιδεολογικές του ροπές, ακόμα και εμμονές. Η μεγάλη διαχωριστική γραμμή υπήρξε μία και μόνη. Ποιοι πολέμησαν τους κατακτητές και ποιοι συντάχθηκαν μαζί τους. Ποιοι υπήρξαν πατριώτες και ποιοι εμήδισαν. Κι αυτό γιατί γνωρίζουμε εν τέλει πως, μέσα στην αντάρα μιας μεγάλης σύγκρουσης όπου ο ένας τράβηξε «για την Ανατολή και ο άλλος για τη Δύση» – όπως τραγουδάει ένας άλλος μεγάλος της γενιάς του Γλέζου, ο Μίκης Θεοδωράκης –, δεν υπήρχε άλλος δρόμος.

Σήμερα, εμείς, μετά από εκατό χρόνια εμφυλίων που τσάκισαν τον ελληνισμό, και τον οδήγησαν στη σημερινή παρακμή του, τιμούμε εκείνους που αγωνίστηκαν και υποκλινόμαστε μπροστά τους. Τιμούμε τον Αντώνη Περρίκο της ΠΕΑΝ που ανατίναξε τα γραφεία της ναζιστικής ΕΣΠΟ, όπως τιμούμε τον πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη που βγήκε πρώτος στο βουνό, αλλά και τον συμμαχητή - αντίπαλό του Ναπολέοντα Ζέρβα. Γιατί θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας τον διχασμό, άσχετα και πέρα από τις όποιες προτιμήσεις μας.

Έτσι τιμούμε και τον Μανόλη Γλέζο, ένα σύμβολο αγώνα και ενότητας, σε όλους τους μεγάλους αγώνες του έθνους μας, εδώ και ογδόντα χρόνια. Έναν άνθρωπο που σφράγισε την ιστορία του νεότερου ελληνισμού, έναν πατριώτη, σύμβολο αντιστασιακού πνεύματος. Και για όσους τον γνώριζαν και υπήρξαν φίλοι του, κάτι ακόμα πιο σπάνιο στις μέρες μας, έναν άνθρωπο με ήθος, παρότι αναμεμειγμένος στο πιο ψυχοφθόρο άθλημα, την πολιτική. Έναν άνθρωπο που πάσχιζε να κάνει την ίδια τη ζωή του ένα πρότυπο, «ένα έργο τέχνης».

Εξάλλου – και αξίζει να το υπογραμμίσουμε, σήμερα που διάφοροι θα σπεύσουν να εξαγάγουν πολιτική υπεραξία από τον θάνατό του –, υπήρξε ο μόνος επώνυμος της Αριστεράς που είχε το θάρρος, μετά το τέλος της περιπέτειας στην οποία μας έριξαν ο Τσίπρας, ο Βαρουφάκης και η παρέα του, να ζητήσει συγγνώμη από τον ελληνικό λαό.

Όσο για τους υβριστές του, ελπίζω να αποτελέσουν το αρνητικό παράδειγμα για το τι δεν πρέπει να κάνουμε σήμερα. Έγκλειστοι, ας γονατίσουμε νοερά μπροστά στη σορό ενός μεγάλου ανθρώπου μιας μεγάλης γενιάς που τελειώνει μαζί με τους τελευταίους εκπροσώπους της. Και το μόνο που θα έπρεπε να εμπνέουν στους νεότερους είναι το ἅμες δε γ’ ἐσόμεθα πολλῷ κάρρονες. Να κρατήσουμε έστω ένα μέρος της αγωνιστικότητας και τους σθένους τους και να πάμε ένα βήμα πάρα πέρα, μια και Αριστερά και Δεξιά τα κάνανε μαντάρα, να ενώσουμε επί τέλους ένα έθνος που απειλείται με ιστορική έκλειψη.

Όσοι πυροβολούν τον Μανόλη Γλέζο δεν το κάνουν μόνο λόγω ιδεολογικής τύφλωσης, αλλά πυροβολούν κατά βάθος την ανάγκη του έθνους μας για ενότητα. Γιατί ο Μανόλης, πέρα από την παράταξη στην οποία βρισκόταν, συμβόλιζε για όλους το αντιστασιακό πνεύμα του ελληνισμού και την ενότητα του έθνους.

Αυτή ήταν και η βαθύτερη επιθυμία και επιδίωξή του, και ο θάνατός του, στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, ξεσηκώνοντας ένα πάνδημο κύμα αλληλεγγύης, αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό αρμό σε αυτή την ενότητα. Πέτυχε αυτό που ήθελε πάντα, να μεταβάλει και τον θάνατό του σε μια πολιτική ενέργεια, πράξη ήθους και πατριωτισμού. Έτσι ολοκλήρωσε το έργο τέχνης που σμίλευε σε (με) όλη του τη ζωή.ς