Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Οι γεωπολιτικές προκλήσεις του 2020
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟΥ
Το έτος 2020 ίσως αποδειχθεί έτος καμπής για την επιστροφή της γεωπολιτικής στο επίκεντρο των διακρατικών σχέσεων και των πολυμερών οργανισμών. Το γεγονός ότι στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής, εξελίσσεται ένα σημαντικό μέρος του παγκόσμιου γεωπολιτικού παιγνίου αυξάνει τους κινδύνους, αλλά και τις ευκαιρίες για την Αθήνα. Με πρωταγωνίστρια την Τουρκία, επιχειρείται ουσιαστικά η αλλαγή των ισορροπιών στην περιοχή με μεθόδους οι οποίες θεωρούνται μεν από την Ευρώπη «ξεπερασμένες», αποτελούν όμως εργαλείο προώθησης των κρατικών ή ηγεμονικών συμφερόντων από την εποχή... του χαλκού.
Σε αυτό το πλαίσιο, μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι ευθέως ή έμμεσα εμπλεκόμενες στην περιοχή, με την Κίνα να παρακολουθεί ακόμα από απόσταση, ενώ διατηρεί ισχυρά οικονομικά συμφέροντα ευρύτερα. Η Ε.Ε. παραμένει μάλλον αμήχανη και ουσιαστικά απούσα, ενώ την πλέον ενεργό παρουσία έχει η Γαλλία, με την Ιταλία να ακολουθεί, λόγω περιφερειακών συμφερόντων της, και τη Γερμανία να αναζητεί ρόλο διαμεσολαβητή. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρεθεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας στην Ουάσιγκτον όπου θα συναντηθεί στις 7 Ιανουαρίου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, με αντικείμενο την τουρκική προκλητικότητα, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα των τετελεσμένων που τείνουν να δημιουργηθούν από τη συμφωνία Αγκυρας - Τρίπολης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Ελλάδα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία και το Ισραήλ, αποτελεί σημαντικό έρεισμα για την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο, τουλάχιστον όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα έως αυτή τη στιγμή, και η Αθήνα επιχειρεί να αναδείξει το συγκεκριμένο γεγονός. Υπενθυμίζεται ότι πριν από λίγους μήνες ανανεώθηκε και η συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, κάτι που η Αθήνα επιθυμεί να αξιοποιήσει στο έπακρο. Μία ημέρα αργότερα, στις 8 Ιανουαρίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, με τον οποίο και θα συζητήσει για τη Συρία αλλά και για τη Λιβύη. Στην Αθήνα υπάρχει βούληση για στενότερη συνεργασία με τη Μόσχα. Ο κ. Πούτιν, στις πρωτοχρονιάτικες ευχές του προς τον κ. Μητσοτάκη, επισήμανε ότι «η Ρωσία προσβλέπει στη συνέχιση της συνεργασίας για την ενίσχυση των ρωσοελληνικών σχέσεων με βάση τις καλές παραδόσεις της φιλίας και της πνευματικής συγγένειας».
Στην πραγματικότητα, η αύξηση της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ήδη αποτελέσει μείζονα εξέλιξη αλλαγής των ισορροπιών και, όπως ήδη φάνηκε στη Συρία, έως έναν βαθμό είναι αποδεκτή από τις ΗΠΑ ή τουλάχιστον από τον Λευκό Οίκο, όπως αυτός είναι σήμερα. Αν η Τουρκία κατορθώσει να αποκτήσει ρυθμιστικό ρόλο και στη Λιβύη, θα φανεί τους επόμενους μήνες. Ηδη, πάντως, η Γαλλία εμφανίζεται ιδιαίτερα δυναμική στην προσπάθειά της να έχει ρόλο στην περιοχή και να συνεργαστεί επ’ αυτού και με τη Ρωσία. Η Γαλλία αποτελεί έναν παράγοντα εξισορρόπησης και για την Ελλάδα. Πριν από τη συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν, θα έχει πραγματοποιηθεί και η τριμερής Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου με τη στήριξη της Γαλλίας, κάτι που εκτείνεται πολύ ευρύτερα των ενεργειακών ζητημάτων.
Η Ελλάδα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία και το Ισραήλ, αποτελεί σημαντικό έρεισμα για την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο, τουλάχιστον όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα έως αυτή τη στιγμή, και η Αθήνα επιχειρεί να αναδείξει το συγκεκριμένο γεγονός. Υπενθυμίζεται ότι πριν από λίγους μήνες ανανεώθηκε και η συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, κάτι που η Αθήνα επιθυμεί να αξιοποιήσει στο έπακρο. Μία ημέρα αργότερα, στις 8 Ιανουαρίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, με τον οποίο και θα συζητήσει για τη Συρία αλλά και για τη Λιβύη. Στην Αθήνα υπάρχει βούληση για στενότερη συνεργασία με τη Μόσχα. Ο κ. Πούτιν, στις πρωτοχρονιάτικες ευχές του προς τον κ. Μητσοτάκη, επισήμανε ότι «η Ρωσία προσβλέπει στη συνέχιση της συνεργασίας για την ενίσχυση των ρωσοελληνικών σχέσεων με βάση τις καλές παραδόσεις της φιλίας και της πνευματικής συγγένειας».
Στην πραγματικότητα, η αύξηση της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ήδη αποτελέσει μείζονα εξέλιξη αλλαγής των ισορροπιών και, όπως ήδη φάνηκε στη Συρία, έως έναν βαθμό είναι αποδεκτή από τις ΗΠΑ ή τουλάχιστον από τον Λευκό Οίκο, όπως αυτός είναι σήμερα. Αν η Τουρκία κατορθώσει να αποκτήσει ρυθμιστικό ρόλο και στη Λιβύη, θα φανεί τους επόμενους μήνες. Ηδη, πάντως, η Γαλλία εμφανίζεται ιδιαίτερα δυναμική στην προσπάθειά της να έχει ρόλο στην περιοχή και να συνεργαστεί επ’ αυτού και με τη Ρωσία. Η Γαλλία αποτελεί έναν παράγοντα εξισορρόπησης και για την Ελλάδα. Πριν από τη συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν, θα έχει πραγματοποιηθεί και η τριμερής Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου με τη στήριξη της Γαλλίας, κάτι που εκτείνεται πολύ ευρύτερα των ενεργειακών ζητημάτων.
Η δυνατότητα μόχλευσης των ΗΠΑ στην περιοχή δεν αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, καθώς μέχρι τον Νοέμβριο, και τις προεδρικές εκλογές, αναμένεται να επικρατήσει κλίμα ακραίας πόλωσης, με τον κ. Τραμπ να βρίσκεται στο επίκεντρο. Δεν είναι απλώς ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ που διαθέτουν αποκλίνουσες απόψεις για την ασκούμενη εξωτερική πολιτική, αλλά πλέον και το Κογκρέσο έχει ενεργό ρόλο στην εργαλειοποίηση αυτών των ζητημάτων και για λόγους που αφορούν την αμερικανική εσωτερική ατζέντα.
Οι τρεις άξονες του σχεδίου της τουρκικής εταιρίας πετρελαίων στη Μεσόγειο
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟΥ
Επί τη βάσει οργανωμένου σχεδίου, το οποίο έχει καταστρωθεί από την τουρκική εταιρεία πετρελαίων (ΤΡΑΟ), κινείται η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο τους τελευταίους έξι μήνες. Στην Αθήνα και στη Λευκωσία παρατηρούν ότι η Αγκυρα κινείται πιστά στους άξονες που έχουν τεθεί από την ΤΡΑΟ σε συνεργασία με τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας: ο σχεδιασμός αυτός, ο οποίος περιλαμβάνεται λεπτομερώς σε έκθεση της ΤΡΑΟ προς την τουρκική κυβέρνηση, προβλέπει: πρώτον, την εντατικοποίηση της παρουσίας του τουρκικού ναυτικού σε όλη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Δεύτερον, τη διαρκή διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και, τρίτον, την άσκηση πιέσεων προς το Κατάρ, με σκοπό την αποχώρηση της κρατικής εταιρείας Qatar Petroleum από τη σύμπραξή της με την αμερικανική ExxonMobil για την εκμετάλλευση του οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ.
Κοινή παραδοχή, η οποία οδήγησε τους Τούρκους σε αυτές τις πρωτοβουλίες, είναι η εκτίμηση ότι παρά την αμφισβητήσιμη οικονομική βιωσιμότητα του αγωγού East Med, η δέσμευση χωρών όπως η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ και, σταδιακά, της Αιγύπτου ή της Γαλλίας, μπορεί τελικά να οδηγήσει σε προώθηση των σχεδίων για λόγους πολιτικούς.
Η λιβυκή παράμετρος, παρότι περιλαμβανόταν πάντα στους τουρκικούς υπολογισμούς, αυξάνει τη δυνατότητα τουρκικής μόχλευσης στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, αλλά και ως προς τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και μεμονωμένους παίκτες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία. Η Αγκελα Μέρκελ θα επισκεφθεί την Τουρκία στα μέσα Ιανουαρίου, όπου θα συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και στο μενού δεν θα βρίσκεται μόνο το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα, αλλά και η Λιβύη.
Η Αγκυρα χρησιμοποιεί τη θέση που έχει στη «Διαδικασία του Βερολίνου» για την επίλυση της λιβυκής κρίσης και προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στη διαιρεμένη βορειοαφρικανική χώρα με όλους τους πιθανούς τρόπους. Φαίνεται ότι η ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων στη Λιβύη αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, ωστόσο η πρόσφατη εμπειρία της τελικής στάσης Ρώσων και Αμερικανών στη βόρεια Συρία προϊδεάζει και για πιθανή αλλαγή πλεύσης τους. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να σημειωθεί ότι, αυτή τη φορά, καταδικαστική ανακοίνωση για την πιθανότητα αποστολής τουρκικού στρατού στη Λιβύη δεν εξέδωσε μόνο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αλλά και ο Λευκός Οίκος.
Προς ψήφιση
Η τουρκική Εθνοσυνέλευση ανοίγει μετά ολιγοήμερη διακοπή και ύστερα από την επίσπευση των σχετικών διαδικασιών, την Πέμπτη 2 Ιανουαρίου, αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση η αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σαράζ στην Τρίπολη. Ηδη η τουρκική αντιπολίτευση έχει καταψηφίσει την αποστολή τουρκικών μονάδων στη Λιβύη, ωστόσο εσχάτως από την Αγκυρα μεταδίδονται πληροφορίες για τη χρησιμοποίηση των μισθοφόρων που χρησιμοποιεί η Τουρκία στο μέτωπο της βόρειας Συρίας. Αξίζει, πάντως, να τονιστεί ότι η Τουρκία είναι ήδη παρούσα στη Λιβύη με διάφορους τρόπους, οι οποίοι έχουν καταγραφεί (τεθωρακισμένα, UAV, στρατιωτικούς συμβούλους κ.ά.).
Το τουρκολιβυκό σύμφωνο έχει, ακόμη, ως παράπλευρη επίπτωση την τουρκική προσπάθεια μεταφοράς και στρατιωτικοποίησης της κρίσης στο Αιγαίο. Παράλληλα, η Αθήνα προετοιμάζεται για τις πιθανές κινήσεις της Αγκυρας στη ζώνη, που, βάσει της συμφωνίας με τη Λιβύη, δημιουργεί δικαιώματα για την Τουρκία και την κυβέρνηση της Τρίπολης σε ζώνες οι οποίες βρίσκονται στην ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Το μπαράζ αεροπορικών παραβιάσεων και πτήσεων πάνω από βραχονησίδες και κατοικημένα νησιά την περασμένη εβδομάδα (Καστελλόριζο, Οινούσσες, Αγαθονήσι) υποδηλώνει την τουρκική πρόθεση να διατηρήσει την πίεση προς όλες τις κατευθύνσεις και σε όλα τα μέτωπα την ίδια στιγμή. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια ήταν και η πτήση του κ. Ερντογάν πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο ανήμερα τα Χριστούγεννα, όταν μετέβη στην Τυνησία, προσπαθώντας να την προσεταιριστεί στην προσπάθεια αύξησης της τουρκικής επιρροής στη Λιβύη. Πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο πέταξαν δύο πανομοιότυπα αεροσκάφη, ένα εκ των οποίων μετέφερε τον Τούρκο πρόεδρο, ένδειξη, μεταξύ άλλων, των μέτρων ασφαλείας που κάθε φορά εφαρμόζονται για την προστασία του κ. Ερντογάν.
Σε όλη αυτή την τουρκική κινητικότητα, η Αθήνα έχει αναπτύξει μια έντονη διπλωματική δραστηριότητα, τόσο με τους περιφερειακούς παίκτες όσο και ευρύτερα. Αύριο ξεκινούν οι τεχνικές συνομιλίες στη Ρώμη για την πιθανότητα οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας - Ιταλίας (στη βάση μετατροπής της υφιστάμενης συμφωνίας του 1977 για υφαλοκρηπίδα). Στις 4-5 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί η τριμερής Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου με την παρουσία και στήριξη της Γαλλίας στο Κάιρο. Λίγο μετά, στις 7 Ιανουαρίου, θα πραγματοποιηθεί το κρίσιμο ραντεβού του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Στα μέσα της επόμενης εβδομάδας (8 ή 9 Ιανουαρίου) έχουν προγραμματιστεί να γίνουν τεχνικές συνομιλίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ και με την Αίγυπτο, ενώ στα μέσα του μήνα θα πραγματοποιηθεί και η επόμενη συνάντηση των χωρών που θα συμμετάσχουν στο East Med Gas Forum (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιταλία, Παλαιστινιακή Αρχή, ΗΠΑ). Σημειώνεται ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία δέχεται ισχυρές πιέσεις από την Τουρκία, εκφράζει αντιρρήσεις για τον East Med. Στα μέσα του μήνα αναμένεται να κάνει και το επόμενο ταξίδι του στο Μαγκρέμπ, αυτή τη φορά στο Μαρόκο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, στο πλαίσιο της διπλωματικής προσπάθειας προσέγγισης όλων των παικτών οι οποίοι έχουν λόγο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στη λιβυκή κρίση. Στις 29 Ιανουαρίου, ο κ. Μητσοτάκης θα μεταβεί στο Παρίσι, όπου θα έχει επαφές με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν. Εως τότε υπολογίζεται ότι θα έχει πραγματοποιηθεί και η διάσκεψη στο Βερολίνο για τη Λιβύη, όπου η Ελλάδα δεν έχει θέση, αλλά διαθέτει ενεργούς διαύλους επικοινωνίας με τους περισσότερους συμμετέχοντες και δη τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).
Δίαυλος επικοινωνίας
Ενα τελευταίο, αλλά σε καμία περίπτωση έσχατο, κεφάλαιο της ελληνικής διπλωματικής προσπάθειας αυτή την περίοδο αφορά την προσέγγιση με τη Μόσχα, η οποία θεωρείται η μοναδική δύναμη με πραγματική δυνατότητα άσκησης πίεσης πάνω στον κ. Ερντογάν. Από την Αθήνα γίνονται εργώδεις προσπάθειες, σε διάφορα επίπεδα, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας ικανός για αμεσότερη επαφή και συνεργασία με τη Μόσχα για τα περιφερειακά ζητήματα, στα οποία η Ρωσική Ομοσπονδία καταλήγει να έχει πολύ σημαντικότερη θέση από τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών. Σε υπηρεσιακό επίπεδο, τα υπουργεία Εξωτερικών Ελλάδας και Ρωσικής Ομοσπονδίας βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία.
 |
την υπογραφή της τριμερούς συμφωνίας
«O EastMed είναι ένα σχέδιο ειρήνης και συνεργασίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε μια περιοχή δυστυχώς διαχρονικά γνωστή για μια σειρά εντάσεων και συγκρούσεων», τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης, δύο 24ωρα πριν την υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ για τον αγωγό φυσικού αερίου, παρουσία του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη και του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Είναι ένα σχέδιο που φέρνει πιο κοντά την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ. Ένα σχέδιο που στηρίζεται από την ΕΕ και συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ίδιας της Ευρώπης. Είναι όμως και ένα σχέδιο στο οποίο αποτυπώνεται - κατ΄εξαίρεσιν ίσως- η συνέχεια της εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής της χώρας», πρόσθεσε ο υπουργός.
Παράλληλα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, ύστερα από συνεννόηση με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, απηύθυνε πρόσκληση στους πρώην υπουργούς Ενέργειας, Γιώργο Σταθάκη και Πάνο Σκουρλέτη από τον ΣΥΡΙΖΑ και Γιάννη Μανιάτη από το Κίνημα Αλλαγής να παραστούν στην τελετή υπογραφής της Διακυβερνητικής Συμφωνίας για τον EastMed, καθώς, όπως ανέφερε ο ίδιος: «συνέβαλαν κι εκείνοι από την πλευρά να γίνει αυτό το σχέδιο πράξη. Με σοβαρότητα και εθνική ενότητα μπορούμε να χτίσουμε μια ισχυρή Ελλάδα».
Πριν από την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για τον EastMed, την ίδια μέρα, στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μεσογείων 119, θα υπογραφεί το Προσύμφωνο μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου.
Όπως επισημαίνει το ΥΠΕΝ, πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη διότι ανοίγει ο δρόμος για την υπογραφή της πρώτης εμπορικής συμφωνίας που θα δεσμεύει ποσότητες φυσικού αερίου για την υλοποίηση του αγωγού EastMed.
Η ΔΕΠΑ θα μπορεί να αγοράζει ποσότητες φυσικού αερίου από την Energean Oil & Gas που δραστηριοποιείται στο Ισραήλ. Αυτές οι ποσότητες ανέρχονται περίπου στο 20% της αρχικής δυναμικότητας του δικτύου και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ανάπτυξη των ισραηλινών αποθεμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται ή θα εντοπισθούν στην ΑΟΖ του Ισραήλ.
«Αυτή η συμφωνία αποτελεί απάντηση σε όσους θεωρούν το σχέδιο του EastMed αισιόδοξο, καθώς δίνεται η προοπτική της εμπορικής υπόστασης και οικονομικής βιωσιμότητας στον αγωγό», τονίζει το ΥΠΕΝ
H σημασία του EastMed
Ο αγωγός EastMed, ο οποίος σχεδιάζεται να λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλα έργα της ευρύτερης περιοχής, αποτελεί σήμερα το πιο ώριμο έργο για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία ενός ενεργειακού διαδρόμου που θα συνδέει τις νέες πηγές φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου και τις αγορές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ΝΑ Ευρώπης.
Τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, με εξαίρεση αυτά της Αιγύπτου, εκτιμάται ότι επαρκούν για την κάλυψη της εσωτερικής ζήτησης του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ιορδανίας προσκείμενων αγορών επιτρέποντας την εξαγωγή περίπου 25 Bcm/έτος.
Το έργο EastMed αναγνωρίζεται, από το 2013, ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), βάσει του κανονισμού της ΕΕ 347/2013 και στον πλέον πρόσφατο κατάλογο που δημοσιεύθηκε από την Ε. Επιτροπή στις 31 Οκτωβρίου 2019 συμπεριλαμβάνεται στην ίδια ομάδα έργων με τον υποθαλάσσιο αγωγό Poseidon.
Η αναγνώριση των Αγωγών EastMed και Ποσειδών ως Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς παρέχει πρόσβαση σε συν-χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διεξαγωγή μελετών, αλλά και μελλοντικά για έργα κατασκευής.
Κατά την περίοδο 2015-2018 η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. που ανήκει κατά 50% στη ΔΕΠΑ και κατά 50% στην Edison, με την υποστήριξη επιχορήγησης 2 εκατ. Euro από την ΕΕ, ολοκλήρωσε τις τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες (pre-FEED phase), επιβεβαιώνοντας ότι το Έργο του Αγωγού EastMed είναι τεχνικά εφικτό, οικονομικά βιώσιμο, ανταγωνιστικό, και συμπληρωματικό με εναλλακτικές εξαγωγικές προτάσεις στην περιοχή.
Τον Ιούνιο του 2018, το Έργο του Αγωγού EastMed έλαβε πρόσθετη συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα CEF (Connect Europe Facility) της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικού ποσού 34,5 εκ. Η σχετική συμφωνία επιχορήγησης μεταξύ της ΥΑΦΑ-ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλύπτει δραστηριότητες που σχετίζονται με την ολοκλήρωση της φάσης FEED (τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες καθώς και την Λεπτομερή Υποθαλάσσια Έρευνα (DMS) και την ωρίμανση του έργου σε επίπεδο λήψης Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID).
Τον Σεπτέμβριο 2019, η INEA (θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπεύθυνο για το προαναφερόμενο πρόγραμμα συν-χρηματοδότησης), εκταμίευσε προπληρωμή ποσού 13,8 εκ. Euro προς άμεση υποστήριξη του Έργου. H επιχορήγηση του συνολικού ποσού, έως 34,5 εκ. Euro, υπόκειται σε αξιολόγηση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής (INEA και άλλες συναρμόδιες διευθύνσεις) κατόπιν της ολοκλήρωσης των συν-χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων.
Προκειμένου η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. να προχωρήσει στην επόμενη φάση ανάπτυξης του έργου, οι Μέτοχοι της Εταιρείας έχουν προσδιορίσει την ανάγκη να εφαρμοστεί μία ταχεία προσέγγιση αποσκοπώντας στην πλήρωση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την λήψη της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID) εντός 2 - 3 ετών.
Το συνολικό κόστος αυτών των ενεργειών εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ.
Εφόσον η τελική επενδυτική απόφαση ληφθεί το 2022 και ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή του το έργο εκτιμάται ότι θα τεθεί σε λειτουργία έως το 2025.
Το Δεκέμβριο του 2018 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας για τη σύναψη Διακυβερνητικής Συμφωνίας (IGA) για την υποστήριξη της υλοποίησης του έργου. Το κείμενο έλαβε τη σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019.
To θέμα του East Med συζητήθηκε όλους τους τελευταίους μήνες μεταξύ των υπουργών Ενέργειας, της Ελλάδας, κ. Κωστή Χατζηδάκη, του Ισραήλ, κ. Yuval Steinitz και της Κύπρου, κ. Γιώργου Λακκοτρύπη.
Ιδιαίτερα το ζήτημα συζητήθηκε στα τέλη Ιουλίου του 2019, στο Κάιρο, στο πλαίσιο του East Med Gas Forum, στις 7 Αυγούστου στη τριμερή συνάντηση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, παρουσία των ΗΠΑ στην Αθήνα, αλλά και στη διμερή συνάντηση μεταξύ των κ. Κωστή Χατζηδάκη και κ. Yuval Steinitz στις 10 Δεκεμβρίου 2019 στη Μαδρίτη.
Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν αυτήν τη συνάντηση είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις Ερντογάν με τις οποίες αμφισβητούσε το δικαίωμα των χωρών να προχωρήσουν στην κατασκευή του αγωγού.
Στη συνέχεια υπήρξαν συνεννοήσεις μεταξύ του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου και του κ. Νίκου Αναστασιάδη και τελικώς αποφασίσθηκε η υπογραφή της συμφωνίας στις 2 Ιανουαρίου του 2020 στην Αθήνα.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΟΥ
Μήκος: 1.872 χλμ., εκ των οποίων 1.335 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. περίπου χερσαίο.
Αρχική Δυναμικότητα: 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) φ.α. ετησίως.
Επέκταση Δυναμικότητας: έως 20 ΔΚΜ φ.α. ετησίως.
Προϋπολογισμός (για την αρχική δυναμικότητα): 5,2 δισ. ΕΥΡΩ.
Ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline («EastMed») αποσκοπεί στην απευθείας διασύνδεση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας.
Εκτείνεται σε μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, με σχεδιαζόμενη δυναμικότητα 10 ΔΚΜ φ.α. ετησίως, ξεκινώντας από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο μέχρι το σημείο διασύνδεσης με τον αγωγό ΠΟΣΕΙΔΩΝ.
Το έργο αποτελείται από τα παρακάτω επιμέρους τμήματα:
• 165χλμ, περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Κύπρο.
• 732χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο έως την Κρήτη.
• 421χλμ. περίπου Υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο.
• 292 χλμ περίπου για τη διάσχιση της Πελοπόννησο μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου
• 17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου.
• 245 χλμ για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.
Στο Φλωροβούνι προβλέπεται η διασύνδεσή του με τον υποθαλάσσιο αγωγού φ.α. Ελλάδας - Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ, μήκους 210 χλμ περίπου. Το κόστος κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ ανέρχεται σε 0.9 δισ. ΕΥΡΩ.
Από το καλοκαίρι του 2014, την ανάπτυξη του αγωγού EastMed έχει αναλάβει και διεκπεραιώνει η ελληνική εταιρεία «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδος - Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν ισοµερώς η ΔΕΠΑ και η Ιταλική EDISON.
Το κόστος του αγωγού Eastmed μέχρι την Ιταλία έχει υπολογισθεί σε περίπου 6 δισ. $.
Ωστόσο, με τη συνεχή τεχνολογική εξέλιξη, η δυναμικότητα του αγωγού ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, μεταφέροντας με οικονομίες κλίμακας ποσότητες πέραν των 10 ΔΚΜ ετησίως του αρχικού σχεδιασμού του, γεγονός το οποίο θα αλλάξει άρδην την οικονομική δυναμική του έργου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
«O EastMed είναι ένα σχέδιο ειρήνης και συνεργασίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε μια περιοχή δυστυχώς διαχρονικά γνωστή για μια σειρά εντάσεων και συγκρούσεων», τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης, δύο 24ωρα πριν την υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ για τον αγωγό φυσικού αερίου, παρουσία του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκου Αναστασιάδη και του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Είναι ένα σχέδιο που φέρνει πιο κοντά την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ. Ένα σχέδιο που στηρίζεται από την ΕΕ και συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ίδιας της Ευρώπης. Είναι όμως και ένα σχέδιο στο οποίο αποτυπώνεται - κατ΄εξαίρεσιν ίσως- η συνέχεια της εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής της χώρας», πρόσθεσε ο υπουργός.
Παράλληλα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, ύστερα από συνεννόηση με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, απηύθυνε πρόσκληση στους πρώην υπουργούς Ενέργειας, Γιώργο Σταθάκη και Πάνο Σκουρλέτη από τον ΣΥΡΙΖΑ και Γιάννη Μανιάτη από το Κίνημα Αλλαγής να παραστούν στην τελετή υπογραφής της Διακυβερνητικής Συμφωνίας για τον EastMed, καθώς, όπως ανέφερε ο ίδιος: «συνέβαλαν κι εκείνοι από την πλευρά να γίνει αυτό το σχέδιο πράξη. Με σοβαρότητα και εθνική ενότητα μπορούμε να χτίσουμε μια ισχυρή Ελλάδα».
Πριν από την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για τον EastMed, την ίδια μέρα, στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μεσογείων 119, θα υπογραφεί το Προσύμφωνο μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου.
Όπως επισημαίνει το ΥΠΕΝ, πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη διότι ανοίγει ο δρόμος για την υπογραφή της πρώτης εμπορικής συμφωνίας που θα δεσμεύει ποσότητες φυσικού αερίου για την υλοποίηση του αγωγού EastMed.
Η ΔΕΠΑ θα μπορεί να αγοράζει ποσότητες φυσικού αερίου από την Energean Oil & Gas που δραστηριοποιείται στο Ισραήλ. Αυτές οι ποσότητες ανέρχονται περίπου στο 20% της αρχικής δυναμικότητας του δικτύου και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ανάπτυξη των ισραηλινών αποθεμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται ή θα εντοπισθούν στην ΑΟΖ του Ισραήλ.
«Αυτή η συμφωνία αποτελεί απάντηση σε όσους θεωρούν το σχέδιο του EastMed αισιόδοξο, καθώς δίνεται η προοπτική της εμπορικής υπόστασης και οικονομικής βιωσιμότητας στον αγωγό», τονίζει το ΥΠΕΝ
H σημασία του EastMed
Ο αγωγός EastMed, ο οποίος σχεδιάζεται να λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλα έργα της ευρύτερης περιοχής, αποτελεί σήμερα το πιο ώριμο έργο για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία ενός ενεργειακού διαδρόμου που θα συνδέει τις νέες πηγές φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου και τις αγορές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ΝΑ Ευρώπης.
Τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, με εξαίρεση αυτά της Αιγύπτου, εκτιμάται ότι επαρκούν για την κάλυψη της εσωτερικής ζήτησης του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ιορδανίας προσκείμενων αγορών επιτρέποντας την εξαγωγή περίπου 25 Bcm/έτος.
Το έργο EastMed αναγνωρίζεται, από το 2013, ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), βάσει του κανονισμού της ΕΕ 347/2013 και στον πλέον πρόσφατο κατάλογο που δημοσιεύθηκε από την Ε. Επιτροπή στις 31 Οκτωβρίου 2019 συμπεριλαμβάνεται στην ίδια ομάδα έργων με τον υποθαλάσσιο αγωγό Poseidon.
Η αναγνώριση των Αγωγών EastMed και Ποσειδών ως Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς παρέχει πρόσβαση σε συν-χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διεξαγωγή μελετών, αλλά και μελλοντικά για έργα κατασκευής.
Κατά την περίοδο 2015-2018 η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. που ανήκει κατά 50% στη ΔΕΠΑ και κατά 50% στην Edison, με την υποστήριξη επιχορήγησης 2 εκατ. Euro από την ΕΕ, ολοκλήρωσε τις τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες (pre-FEED phase), επιβεβαιώνοντας ότι το Έργο του Αγωγού EastMed είναι τεχνικά εφικτό, οικονομικά βιώσιμο, ανταγωνιστικό, και συμπληρωματικό με εναλλακτικές εξαγωγικές προτάσεις στην περιοχή.
Τον Ιούνιο του 2018, το Έργο του Αγωγού EastMed έλαβε πρόσθετη συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα CEF (Connect Europe Facility) της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικού ποσού 34,5 εκ. Η σχετική συμφωνία επιχορήγησης μεταξύ της ΥΑΦΑ-ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλύπτει δραστηριότητες που σχετίζονται με την ολοκλήρωση της φάσης FEED (τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες καθώς και την Λεπτομερή Υποθαλάσσια Έρευνα (DMS) και την ωρίμανση του έργου σε επίπεδο λήψης Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID).
Τον Σεπτέμβριο 2019, η INEA (θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπεύθυνο για το προαναφερόμενο πρόγραμμα συν-χρηματοδότησης), εκταμίευσε προπληρωμή ποσού 13,8 εκ. Euro προς άμεση υποστήριξη του Έργου. H επιχορήγηση του συνολικού ποσού, έως 34,5 εκ. Euro, υπόκειται σε αξιολόγηση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής (INEA και άλλες συναρμόδιες διευθύνσεις) κατόπιν της ολοκλήρωσης των συν-χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων.
Προκειμένου η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. να προχωρήσει στην επόμενη φάση ανάπτυξης του έργου, οι Μέτοχοι της Εταιρείας έχουν προσδιορίσει την ανάγκη να εφαρμοστεί μία ταχεία προσέγγιση αποσκοπώντας στην πλήρωση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την λήψη της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID) εντός 2 - 3 ετών.
Το συνολικό κόστος αυτών των ενεργειών εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ.
Εφόσον η τελική επενδυτική απόφαση ληφθεί το 2022 και ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή του το έργο εκτιμάται ότι θα τεθεί σε λειτουργία έως το 2025.
Το Δεκέμβριο του 2018 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας για τη σύναψη Διακυβερνητικής Συμφωνίας (IGA) για την υποστήριξη της υλοποίησης του έργου. Το κείμενο έλαβε τη σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019.
To θέμα του East Med συζητήθηκε όλους τους τελευταίους μήνες μεταξύ των υπουργών Ενέργειας, της Ελλάδας, κ. Κωστή Χατζηδάκη, του Ισραήλ, κ. Yuval Steinitz και της Κύπρου, κ. Γιώργου Λακκοτρύπη.
Ιδιαίτερα το ζήτημα συζητήθηκε στα τέλη Ιουλίου του 2019, στο Κάιρο, στο πλαίσιο του East Med Gas Forum, στις 7 Αυγούστου στη τριμερή συνάντηση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, παρουσία των ΗΠΑ στην Αθήνα, αλλά και στη διμερή συνάντηση μεταξύ των κ. Κωστή Χατζηδάκη και κ. Yuval Steinitz στις 10 Δεκεμβρίου 2019 στη Μαδρίτη.
Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν αυτήν τη συνάντηση είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις Ερντογάν με τις οποίες αμφισβητούσε το δικαίωμα των χωρών να προχωρήσουν στην κατασκευή του αγωγού.
Στη συνέχεια υπήρξαν συνεννοήσεις μεταξύ του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου και του κ. Νίκου Αναστασιάδη και τελικώς αποφασίσθηκε η υπογραφή της συμφωνίας στις 2 Ιανουαρίου του 2020 στην Αθήνα.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΟΥ
Μήκος: 1.872 χλμ., εκ των οποίων 1.335 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. περίπου χερσαίο.
Αρχική Δυναμικότητα: 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) φ.α. ετησίως.
Επέκταση Δυναμικότητας: έως 20 ΔΚΜ φ.α. ετησίως.
Προϋπολογισμός (για την αρχική δυναμικότητα): 5,2 δισ. ΕΥΡΩ.
Ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline («EastMed») αποσκοπεί στην απευθείας διασύνδεση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας.
Εκτείνεται σε μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, με σχεδιαζόμενη δυναμικότητα 10 ΔΚΜ φ.α. ετησίως, ξεκινώντας από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο μέχρι το σημείο διασύνδεσης με τον αγωγό ΠΟΣΕΙΔΩΝ.
Το έργο αποτελείται από τα παρακάτω επιμέρους τμήματα:
• 165χλμ, περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Κύπρο.
• 732χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο έως την Κρήτη.
• 421χλμ. περίπου Υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο.
• 292 χλμ περίπου για τη διάσχιση της Πελοπόννησο μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου
• 17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου.
• 245 χλμ για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.
Στο Φλωροβούνι προβλέπεται η διασύνδεσή του με τον υποθαλάσσιο αγωγού φ.α. Ελλάδας - Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ, μήκους 210 χλμ περίπου. Το κόστος κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ ανέρχεται σε 0.9 δισ. ΕΥΡΩ.
Από το καλοκαίρι του 2014, την ανάπτυξη του αγωγού EastMed έχει αναλάβει και διεκπεραιώνει η ελληνική εταιρεία «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδος - Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν ισοµερώς η ΔΕΠΑ και η Ιταλική EDISON.
Το κόστος του αγωγού Eastmed μέχρι την Ιταλία έχει υπολογισθεί σε περίπου 6 δισ. $.
Ωστόσο, με τη συνεχή τεχνολογική εξέλιξη, η δυναμικότητα του αγωγού ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, μεταφέροντας με οικονομίες κλίμακας ποσότητες πέραν των 10 ΔΚΜ ετησίως του αρχικού σχεδιασμού του, γεγονός το οποίο θα αλλάξει άρδην την οικονομική δυναμική του έργου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου