Από "ΤΑ ΝΕΑ"
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 23/01/20 |
Οπως ωμά δήλωσε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η Ελλάδα δεν κλήθηκε στη διάσκεψη στο Βερολίνο, γιατί πολύ απλά δεν είναι παίκτης στη Λιβύη. Αυτή η ωμή δήλωση, δυστυχώς, εκφράζει μια ευρύτερη πραγματικότητα. Το ότι η Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί σε μια καρικατούρα στρατηγικής η οποία βασίζεται στη γεωπολιτική αυτοεξάλειψη, έτσι ώστε να μην «προκαλεί» την Τουρκία και να μη δημιουργεί προβλήματα σε κανέναν, αναμένοντας (για κάποιον απροσδιόριστο λόγο) να ανταμειφθεί για αυτό.
Φυσικά αυτή είναι μια συνταγή καταστροφής. Για να μπορέσει να υπερασπίσει την ύπαρξή της η Ελλάδα οφείλει, πριν και πάνω απ' όλα, να αναδημιουργήσει τον εαυτό της και να τον επανατοποθετήσει ως δρώντα στο διεθνές σύστημα.
Και μια άμεση ενέργεια που μπορεί να λειτουργήσει αποφασιστικά προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η ανακήρυξη ΑΟΖ αλλά και η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Οπως ο υπογράφων έχει αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο του, η ιστορική απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης της 12ης Ιουλίου του 2016, μετά από προσφυγή των Φιλιππίνων εναντίον της Κίνας, αλλάζει τα δεδομένα στο Δίκαιο της Θάλασσας.
Η απόφαση αυτή ξεκαθαρίζει τι ακριβώς θεωρείται νησί από νομικής άποψης (juridical island) και τι βράχος, δίνοντας έμφαση στην ιστορική συνέχεια ανθρώπινων κοινοτήτων στο νησί. Τα κριτήρια αυτά πληρούν ξεκάθαρα και αναντίρρητα τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένου και του Καστελλόριζου. Ετσι, ενώ είναι πιο δύσκολη η αναγόρευση μιας στεριάς σε νησί από νομικής άποψης, από στιγμής που πληροί τα κριτήρια αυτά τα δικαιώματά του είναι απολύτως ίδια με αυτά της ηπειρωτικής ακτής. Συνακόλουθα, αν δεν ασκείς τα πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών σου προκύπτει ο κίνδυνος να περάσεις την εικόνα ότι ατύπως αποδέχεσαι πως αποτελείς χώρα μειωμένης εθνικής κυριαρχίας ή ακόμη χειρότερα να δείχνεις πως αμφιβάλλεις για την ίδια την κυριότητα των νησιών αυτών.
Επιπροσθέτως, υπάρχει μια διεθνής τάση για την de facto μετατροπή της ΑΟΖ και πολύ περισσότερο των χωρικών υδάτων, σε χώρο πλήρους εθνικής κυριαρχίας, σχεδόν ισότιμου με το εθνικό έδαφος. Αυτή η τάση ξεκίνησε από την Κίνα στη Νότιο Σινική Θάλασσα και συνεχίστηκε με τη Ρωσία στον Αρκτικό, ενώ παρόμοιες απόψεις φαίνεται να έχουν και πολλές άλλες χώρες.
Μία εξ αυτών είναι και η Τουρκία, η οποία με τον προσεκτικά διατυπωμένο όρο της «Γαλάζιας Πατρίδας» δείχνει να θεωρεί την ΑΟΖ που αυθαιρέτως διεκδικεί ως ένα είδος γεωπολιτικής επιχωμάτωσης, μια προέκταση της στεριάς της μέσα στη θάλασσα.
Αρα, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει κι άλλο για να ανακηρύξει ΑΟΖ γιατί σε αυτήν την περίπτωση προκύπτει ο κίνδυνος να εμφανιστεί ότι αμφισβητεί την ίδια της την υπόσταση ως χώρα.
Εν κατακλείδι, λοιπόν, η Ελλάδα υποχρεούται να ασκήσει αυτά τα κυριαρχικά της δικαιώματα έτσι ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε γεωπολιτικό φάντασμα, που θα προσκαλεί εμμέσως άλλους ισχυρότερους δρώντες στην περιοχή να καταλάβουν το κενό που η ίδια θα έχει δημιουργήσει.
-Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Φυσικά αυτή είναι μια συνταγή καταστροφής. Για να μπορέσει να υπερασπίσει την ύπαρξή της η Ελλάδα οφείλει, πριν και πάνω απ' όλα, να αναδημιουργήσει τον εαυτό της και να τον επανατοποθετήσει ως δρώντα στο διεθνές σύστημα.
Και μια άμεση ενέργεια που μπορεί να λειτουργήσει αποφασιστικά προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η ανακήρυξη ΑΟΖ αλλά και η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Οπως ο υπογράφων έχει αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο του, η ιστορική απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης της 12ης Ιουλίου του 2016, μετά από προσφυγή των Φιλιππίνων εναντίον της Κίνας, αλλάζει τα δεδομένα στο Δίκαιο της Θάλασσας.
Η απόφαση αυτή ξεκαθαρίζει τι ακριβώς θεωρείται νησί από νομικής άποψης (juridical island) και τι βράχος, δίνοντας έμφαση στην ιστορική συνέχεια ανθρώπινων κοινοτήτων στο νησί. Τα κριτήρια αυτά πληρούν ξεκάθαρα και αναντίρρητα τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένου και του Καστελλόριζου. Ετσι, ενώ είναι πιο δύσκολη η αναγόρευση μιας στεριάς σε νησί από νομικής άποψης, από στιγμής που πληροί τα κριτήρια αυτά τα δικαιώματά του είναι απολύτως ίδια με αυτά της ηπειρωτικής ακτής. Συνακόλουθα, αν δεν ασκείς τα πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών σου προκύπτει ο κίνδυνος να περάσεις την εικόνα ότι ατύπως αποδέχεσαι πως αποτελείς χώρα μειωμένης εθνικής κυριαρχίας ή ακόμη χειρότερα να δείχνεις πως αμφιβάλλεις για την ίδια την κυριότητα των νησιών αυτών.
Επιπροσθέτως, υπάρχει μια διεθνής τάση για την de facto μετατροπή της ΑΟΖ και πολύ περισσότερο των χωρικών υδάτων, σε χώρο πλήρους εθνικής κυριαρχίας, σχεδόν ισότιμου με το εθνικό έδαφος. Αυτή η τάση ξεκίνησε από την Κίνα στη Νότιο Σινική Θάλασσα και συνεχίστηκε με τη Ρωσία στον Αρκτικό, ενώ παρόμοιες απόψεις φαίνεται να έχουν και πολλές άλλες χώρες.
Μία εξ αυτών είναι και η Τουρκία, η οποία με τον προσεκτικά διατυπωμένο όρο της «Γαλάζιας Πατρίδας» δείχνει να θεωρεί την ΑΟΖ που αυθαιρέτως διεκδικεί ως ένα είδος γεωπολιτικής επιχωμάτωσης, μια προέκταση της στεριάς της μέσα στη θάλασσα.
Αρα, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει κι άλλο για να ανακηρύξει ΑΟΖ γιατί σε αυτήν την περίπτωση προκύπτει ο κίνδυνος να εμφανιστεί ότι αμφισβητεί την ίδια της την υπόσταση ως χώρα.
Εν κατακλείδι, λοιπόν, η Ελλάδα υποχρεούται να ασκήσει αυτά τα κυριαρχικά της δικαιώματα έτσι ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε γεωπολιτικό φάντασμα, που θα προσκαλεί εμμέσως άλλους ισχυρότερους δρώντες στην περιοχή να καταλάβουν το κενό που η ίδια θα έχει δημιουργήσει.
-Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου