Οσα είπε πάντως ο τούρκος πρόεδρος εν πτήσει ήταν ουσιαστικά μια πρες κόνφερανς - παραλήρημα. Ο Ερντογάν όχι απλά ήταν προκλητικός και επιτέθηκε εκ νέου στον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά ισχυρίστηκε ξανά ότι η Τουρκία είναι η μεγάλη περιφερειακή δύναμη που λύνει και δένει στην περιοχή και γι' αυτό είχε και σημαντική συμβολή στην προσπάθεια ειρήνευσης στη Λιβύη. Για δεύτερη φορά μέσα σε ένα 24ωρο ο τούρκος πρόεδρος εξαπέλυσε επίθεση κατά του έλληνα Πρωθυπουργού φανερώνοντας και πάλι την έντονη ενόχλησή του για την πρόσκληση του λίβυου στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στην Αθήνα και τις επαφές που είχε με την ελληνική κυβέρνηση. «Γιατί ο κ. Μητσοτάκης κάλεσε τον Χαφτάρ στην Ελλάδα; Το έκανε μόνο για να μας προκαλέσει. Μου είπε ένας ευρωπαίος ηγέτης ότι ο Μητσοτάκης θέλει να τα ξαναβρεί μαζί μας. Του απάντησα πως μόλις διορθώσει αυτό το λάθος τότε θα είναι εύκολο να συναντηθούμε» ήταν οι εμπρηστικές δηλώσεις του....

Από "ΤΑ  ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 21/01/20

ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ

Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που η Αγκυρα αμφισβήτησε την υφαλοκρηπίδα των νησιών αλλά και της Κρήτης. Το γεγονός όμως ότι προβλήθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο, με τις δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και μάλιστα με περισσή αλαζονεία κατά την επιστροφή του από τη διάσκεψη του Βερολίνου, φανερώνει ότι οι προθέσεις της Τουρκίας είναι να παγιώσει τις διεκδικήσεις της στα νότια της Κρήτης μετά την υπογραφή του τουρκολιβυκού συμφώνου.

«Στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε φυσικά τη μεγαλύτερη ακτογραμμή. Αυτό μας δίνει μια διαφορετική ευκαιρία. Μιλάνε για υφαλοκρηπίδα γύρω από το νησί της Κρήτης. Δεν υπάρχει υφαλοκρηπίδα γύρω από τα νησιά, παρά μόνο χωρικά ύδατα...» ανέφερε ο τούρκος πρόεδρος απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων στο αεροπλάνο που τον μετέφερε από τη Γερμανία στην Τουρκία, επαναφέροντας στο προσκήνιο τον τουρκικό προκλητικό ισχυρισμό πως τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Μόλις προ ημερών εξάλλου ο Ερντογάν είχε αποκαλύψει ότι ο σχεδιασμός της Αγκυρας είναι να σταλεί το ερευνητικό σκάφος «Ορουτς Ρέις» μέσα στο 2020 για σεισμικές έρευνες στην περιοχή νότια της Κρήτης.

Οσα είπε πάντως ο τούρκος πρόεδρος εν πτήσει ήταν ουσιαστικά μια πρες κόνφερανς - παραλήρημα. Ο Ερντογάν όχι απλά ήταν προκλητικός και επιτέθηκε εκ νέου στον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά ισχυρίστηκε ξανά ότι η Τουρκία είναι η μεγάλη περιφερειακή δύναμη που λύνει και δένει στην περιοχή και γι' αυτό είχε και σημαντική συμβολή στην προσπάθεια ειρήνευσης στη Λιβύη.

Για δεύτερη φορά μέσα σε ένα 24ωρο ο τούρκος πρόεδρος εξαπέλυσε επίθεση κατά του έλληνα Πρωθυπουργού φανερώνοντας και πάλι την έντονη ενόχλησή του για την πρόσκληση του λίβυου στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στην Αθήνα και τις επαφές που είχε με την ελληνική κυβέρνηση. «Γιατί ο κ. Μητσοτάκης κάλεσε τον Χαφτάρ στην Ελλάδα; Το έκανε μόνο για να μας προκαλέσει. Μου είπε ένας ευρωπαίος ηγέτης ότι ο Μητσοτάκης θέλει να τα ξαναβρεί μαζί μας. Του απάντησα πως μόλις διορθώσει αυτό το λάθος τότε θα είναι εύκολο να συναντηθούμε» ήταν οι εμπρηστικές δηλώσεις του.

Το ίδιο προκλητικός εξάλλου είχε εμφανιστεί και λίγο πριν από την αναχώρησή του για το Βερολίνο, αφού και τότε, αναφερόμενος στην επίσκεψη Χαφτάρ στην Αθήνα, είχε βάλει στο στόχαστρο τον Κυριάκο Μητσοτάκη λέγοντας πως «παίζει λάθος το παιχνίδι».

«Καρφώνει» Ιταλία. Ο τούρκος πρόεδρος δεν έκρυψε τον εκνευρισμό του - έστω και εμμέσως - και για την παρουσία της Γαλλίας στην περιοχή της Νότιας και Ανατολικής Μεσογείου με την αποστολή του αεροπλανοφόρου «Σαρλ ντε Γκολ» και τη στήριξη που προσφέρει αυτή η κίνηση στην Ελλάδα. Ο Ερντογάν ρωτήθηκε για τη γενικότερη στάση της Γαλλίας αλλά και για τα πολεμικά πλοία που στέλνει στην περιοχή και απάντησε, αφήνοντας σαφείς αιχμές κατά του Παρισιού, ότι δεν είχε πολύ χρόνο να συζητήσει με τον Μακρόν στο Βερολίνο γι' αυτό το θέμα και πως θα πρέπει να εξετάσει τι σημαίνει «η αποστολή αεροπλανοφόρου στην περιοχή».

Παράλληλα ο τούρκος πρόεδρος στις δηλώσεις του «κάρφωσε» και την Ιταλία σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι αυτό το διάστημα υπάρχουν συνεννοήσεις Τουρκίας - Ιταλίας για την πραγματοποίηση κοινών γεωτρήσεων. Το τελευταίο διάστημα η Αγκυρα επιχειρεί να εμφανίσει την Ιταλία αγκιστρωμένη στο τουρκικό άρμα. Τα τουρκικά ΜΜΕ μάλιστα είχαν διαστρεβλώσει προ ημερών τις δηλώσεις τού ιταλού υπουργού Εξωτερικών Λουίτζι ντι Μάιο και ισχυρίζονταν ότι η Ιταλία είναι κατά της κατασκευής του αγωγού EastMed. Σ' αυτή την κατεύθυνση, η Τουρκία επιδιώκει να περάσει το μήνυμα ότι συνεργάζεται στενά με την Ιταλία στο ενεργειακό πεδίο. «Αυτή τη στιγμή η Ιταλία βρίσκεται σε επαφές μαζί μας ώστε στο πλαίσιο της συμφωνίας με τη Λιβύη να πραγματοποιήσουμε γεώτρηση» ανέφερε χαρακτηριστικά ο τούρκος πρόεδρος.

Με αφορμή δε τις νέες προκλητικές γεωτρήσεις που επιχειρεί το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» στην κυπριακή ΑΟΖ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε ότι αν βρεθεί φυσικό αέριο ή πετρέλαιο θα μοιραστεί ισότιμα, κατηγορώντας την Κυπριακή Δημοκρατία ότι δεν εφαρμόζει την ίδια τακτική.

Στρατός και στη Σομαλία. Τα τουρκικά νταηλίκια και οι παράνομες δραστηριότητες επεκτείνονται συνεχώς, όπως όλα δείχνουν, αφού μετά την Κύπρο και τη Λιβύη η Αγκυρα επιδιώκει να ασκήσει επιρροή και στο κέρας της Αφρικής, και συγκεκριμένα στη Σομαλία.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Σομαλία έχει προσκαλέσει την Τουρκία να πραγματοποιήσει έρευνες για πετρέλαιο στις θάλασσές της. «Αυτή τη στιγμή έχουμε μια προσφορά από τη Σομαλία, για παράδειγμα. Λένε "υπάρχει πετρέλαιο στις θάλασσές μας, κάνετε αυτό το έργο στη Λιβύη, αλλά μπορείτε να κάνετε αυτό το έργο και εδώ γύρω"».

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η Τουρκία έχει ήδη ισχυρή παρουσία στον κατασκευαστικό τομέα στη Σομαλία καθώς και ότι τούρκοι αξιωματικοί έχουν εκπαιδεύσει σομαλούς στρατιωτικούς. Και βέβαια αυτή δεν είναι η μοναδική ανάμειξη της Αγκυρας στην Αφρική. Ανήμερα τα Χριστούγεννα ο Ερντογάν είχε πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Τυνησία, με τον τουρκικό Τύπο να υποστηρίζει τότε ότι ο τούρκος πρόεδρος είχε ζητήσει από τη βορειοαφρικανική χώρα ένα λιμάνι για τα πολεμικά του πλοία.

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΠΑ

ΒΕΡΟΛΙΝΟ Μία ημέρα μετά τη διάσκεψη του Βερολίνου, η γερμανική κυβέρνηση εξέφρασε εκ νέου «κατανόηση για τις ανησυχίες της Ελλάδας» σχετικά με τη συμφωνία Ερντογάν - Σάρατζ για την ΑΟΖ στη Μεσόγειο. Αλλά αυτό, εξήγησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ, «δεν ήταν θέμα της διάσκεψης του Βερολίνου». Σημειώνεται πάντως ότι στη διάσκεψη της Κυριακής συμφωνήθηκε να συσταθούν τέσσερις θεματικές επιτροπές για την πολιτική διαδικασία ανασυγκρότησης της Λιβύης. Στις επιτροπές αυτές, όπως ανέφερε ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών, «μπορούν να συμμετάσχουν και χώρες που δεν ήταν στη διάσκεψη του Βερολίνου». Η συγκεκριμένη αναφορά είναι εμμέσως παράθυρο συμμετοχής της Ελλάδας, για τη μη πρόσκληση της οποίας η γερμανική κυβέρνηση δέχθηκε κριτική από την αντιπολίτευση.

Ανοιχτό παραμένει προς το παρόν ποιος θα επιτηρεί το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη. Η Γερμανία δεν συμμετείχε στις επιχειρήσεις ανατροπής του Καντάφι το 2011, αλλά τώρα που πρωτοστατεί στην εξεύρεση πολιτικής λύσης δύσκολα θα αποφύγει τη στρατιωτική συμμετοχή σε μελλοντική δύναμη επιτήρησης του εμπάργκο. Ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης θεωρεί πρόωρη μια τέτοια συζήτηση, στον βαθμό που δεν έχει συμφωνηθεί μόνιμη εκεχειρία. Η υπουργός Αμυνας Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής της Μπούντεσβερ, το επιτελείο της περιμένει να δεχθεί ανάλογο αίτημα. Οι Πράσινοι και οι κεντρώοι Φιλελεύθεροι διάκεινται θετικά σε μια τέτοια αποστολή, κατηγορηματικά αντίθετο είναι το κόμμα Αριστερά.

Στο μεταξύ, μπορεί την προηγούμενη εβδομάδα ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δήλωνε πως η χώρα του έχει ήδη ξεκινήσει την αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη, όμως χθες ανέφερε πως η Αγκυρα δεν έχει στείλει ακόμα στρατεύματα στη βορειοαφρικανική χώρα, παρά μόνο στρατιωτικούς συμβούλους και εκπαιδευτές. Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο αεροπλάνο με το οποίο επέστρεψε από το Βερολίνο όπου συμμετείχε στη διάσκεψη για τη Λιβύη, ο Ερντογάν δήλωσε, σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο NTV, πως οι προσπάθειες της Τουρκίας στη διάσκεψη αυτή έθεσαν τις βάσεις για κατάπαυση του πυρός μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.

Ομως ο επικεφαλής τής, αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ, κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Τρίπολης Αλ Σάρατζ τόνισε χθες πως δεν πρόκειται να ξανακαθίσει σε συνομιλίες με τον αρχηγό του Λιβυκού Εθνικού Στρατού στρατάρχη Χαφτάρ. Μάλιστα η κυβέρνηση της Τρίπολης ανέφερε παραβίαση της εκεχειρίας από μονάδες του Λιβυκού Εθνικού Στρατού κοντά στην πρωτεύουσα. «Οι μονάδες του διοικητή Χαλίφα Χαφτάρ έπληξαν με βλήματα όλμου κατοικημένες συνοικίες στην περιοχή Σαλάχ αλ Ντιν, κάτι που συνιστά μια ακόμη παραβίαση της εκεχειρίας μετά τη διάσκεψη του Βερολίνου», μετέδωσε το λιβυκό τηλεοπτικό δίκτυο Alahrar, επικαλούμενο τον Μοχάμεντ Γκουνούνου, εκπρόσωπο των στρατιωτικών μονάδων που μένουν πιστές στην Τρίπολη.

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΚΛΙΚΗ

Μπορεί να μην ακολούθησε ενθουσιασμός τη λήξη της διάσκεψης του Βερολίνου, μπορεί τα αποτελέσματά της να ήσαν ένα πρώτο βήμα προς την ειρήνη, οι οικοδεσπότες όμως της Διεθνούς αυτής συνάντησης, τα Ηνωμένα Εθνη και η Γερμανία, διατύπωσαν τόσο την ικανοποίησή τους για την προσπάθεια της Κυριακής όσο και την ευχή να υπάρξει διαρκής εκεχειρία ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες λιβυκές πλευρές.

Η ελληνική επιθυμία για συμμετοχή στη διαδικασία της γερμανικής πρωτεύουσας δεν ικανοποιήθηκε. Είναι εύλογο να υποθέτει κανείς ότι η επιθυμία της Αγκυρας για μη συμμετοχή της «ενοχλητικής Αθήνας» έγινε πολύ πιο εύκολα αποδεκτή από το Βερολίνο το οποίο ήθελε σαφώς να παρουσιάσει αποτελέσματα χωρίς η διαδικασία να σκιασθεί από ελληνικές παρεμβάσεις σε σχέση με το, προσβλητικό για το διεθνές δίκαιο, Μνημόνιο Συνεννόησης ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη. Ετσι, πρωταγωνιστής στο Βερολίνο ήταν και ο ταραξίας της Ανατολικής Μεσογείου ο οποίος όχι μόνο συνάπτει συμφωνίες πέρα από κάθε έννοια δικαίου αλλά κραδαίνει ακόμα και την απειλή πολέμου αν οι βουλές του δεν ικανοποιούνται κατά τον τρόπο που ο ίδιος θέλει.

Ισως έχει διαφύγει από τους ιθύνοντες της γερμανικής πλευράς ότι Μόσχα και Αγκυρα, αλληλοϋποστηριζόμενες, προσπαθούν να επεκτείνουν την επιρροή τους και να εδραιώσουν την παρουσία τους στα άκρα της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα όμως με αυτό, οι μεθοδεύσεις της Αγκυρας τής δίνουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την απειλή τού Μεταναστευτικού όχι μόνο από τις δικές της ακτές αλλά και από εκείνες της Λιβύης. Αν βέβαια οι προσδοκίες της ευοδωθούν και κατορθώσει να μετουσιώσει σε πράξη τη δήλωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι η χώρα του θα μείνει στη Λιβύη μέχρις ότου διασφαλιστούν τα δικαιώματά της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τα Ηνωμένα Εθνη έθεσαν υπό την αιγίδα τους τη διαδικασία του Βερολίνου. Η Ρώμη και το Παρίσι πήραν μέρος σε αυτήν κυρίως για λόγους συμφερόντων όπως ασφαλώς έκανε και το Βερολίνο. Αν όμως η εκεχειρία δεν επιτευχθεί και τα όπλα αρχίσουν και πάλι να ηχούν στη Λιβύη, ουδείς εγγυάται ότι η Τουρκία θα σεβαστεί ό,τι αποφασίστηκε στη Γερμανία. Εάν βρει την ευκαιρία, θα επιδιώξει να επιβάλει τη βούλησή της όχι μόνο στην παραπαίουσα Λιβύη αλλά και σε όσους βρέθηκαν στη συνάντηση του Βερολίνου. Και, εκμεταλλευόμενη τις ισορροπίες που θέλουν οι πολλοί να τηρούν απέναντί της, θα επιδιώξει τη διατήρηση της αστάθειας που προκαλεί με τη συμφωνά περί ΑΟΖ με τη Λιβύη. Και ας μη μένει καμιά αμφιβολία πως η Αγκυρα θα αρχίσει ξανά το οικείο σε αυτήν παιχνίδι του ανοίγματος της στρόφιγγας του Μεταναστευτικού και από αυτή τη χώρα.

Η Αθήνα οφείλει να προσέλθει σε οποιαδήποτε διαδικασία ακολουθήσει εκείνη του Βερολίνου με πλήρη, συγκροτημένη και εύληπτη πρόταση για την ειρήνευση στη Λιβύη. Και να μην περιοριστεί σε εκείνα που θίγουν την ίδια. Τότε μόνο η φωνή της θα μπορεί να γίνει ακουστή, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και στην πράξη.

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

Η ανάλυση και η πρόβλεψη των εξελίξεων στηρίζεται στη βαθιά γνώση, στην εμπεριστατωμένη παρατήρηση και στην κοινή λογική. Πλην ίσως της απόλυτης γνώσης, τα υπόλοιπα είναι διαθέσιμα στον καθένα. Αυτό που ίσως λείπει κάποιες φορές είναι η πνευματική πειθαρχία και η εφαρμογή κάποιας μεθόδου σκέψης.

Εξετάζοντας τα όσα συμβαίνουν τελευταία στην περιοχή μας, κάποιες λογικές σκέψεις κι ενατενισμοί έρχονται στο προσκήνιο. Απέναντι σε έναν γείτονα θρασύ, που αξιοποιεί το γεωγραφικό και στρατιωτικό του βάρος δίχως δισταγμό για την προώθηση γυμνά των εθνικών του συμφερόντων, πώς αντιδράς; Ιδιαίτερα όταν αντικειμενικά το ειδικό σου βάρος (στρατιωτικά και διπλωματικά, λόγω πολλαπλών συμφερόντων που εξυπηρετούνται) στην διεθνή σκακιέρα μειονεκτεί. Γεωπολιτικά δηλαδή βρίσκεσαι σε δυσμενέστερη θέση.

Η μια λύση είναι ένα είδος «φινλανδοποίησης». Συνειδητοποιείς δηλαδή τα πλεονεκτήματα της άλλης πλευράς κι υιοθετείς πολιτικές κατευνασμού που σου εξασφαλίζουν κάποια συμφέροντα, αλλά κυρίως την ησυχία σου. Θέλει δηλαδή η Τουρκία ισχυρό περιφερειακό ρόλο, κι εσύ τη διευκολύνεις κατευνάζοντας τις μεταξύ σας εντάσεις με κάποια ανταλλάγματα για τις όποιες σου υποχωρήσεις. Μια τέτοια στάση ενθουσιάζει τους συμμάχους και τους εφησυχαστες, αλλά καλλιεργεί έντονη δυσαρέσκεια στον λαό σου, που αισθάνεται έντονα ταπεινωμένος.

Η άλλη λύση είναι στροφή προς τη γεωοικονομία. Αυτό που αποκαλώ «σύνδρομο του Ναυαρίνου». Η διορατικότητα του Μαυροκορδάτου εξασφάλισε την ανεξαρτησία της λιλιπούτειας τότε Ελλάδας. Με τον πανίσχυρο στρατό του Ιμπραήμ να κυριαρχεί στην Πελοπόννησο και τους Ελληνες να αλληλοσφάζονται αδιαφορώντας για την τραγικότητα των στιγμών, ο τότε πρωθυπουργός εξασφάλισε ένα πολύ μεγάλο δάνειο για την εποχή εκείνη από το Λονδίνο.

Ξαφνικά οι τύχες της Ελλάδας έκαναν πολλούς να χάσουν τον ύπνο τους στην Ευρώπη. Οι εγγλέζοι τραπεζίτες έτρεμαν μήπως χάσουν τα χρήματά τους με την εξαφάνιση του ελληνικού κράτους. Ο Κόδρινγκτον στο Ναυαρίνο είχε πάνω στο πλοίο του μεγαλοστέλεχος αγγλικής τράπεζας. Kαι οι Ρώσοι και οι Γάλλοι συνειδητοποίησαν πως οι Αγγλοι θα αλώνιζαν στο νέο κράτος αν μόνο αυτοί θα αντιστέκονταν, δίπλα στους Ελληνες, απέναντι στους Οθωμανούς. Ετσι όλοι μπήκαν στη μάχη και βύθισαν τον αιγυπτιακό στόλο. Αν κι ανάμεσά τους υπήρχαν και γάλλοι αξιωματικοί κι εκπαιδευτές.

Η γεωοικονομία έσωσε τότε την Επανάσταση. Μπορεί να το κάνει και τώρα! Με κατάργηση παρεμβάσεων της γραφειοκρατίας και με ελάχιστους φόρους, η χώρα μπορεί να γεμίσει από διεθνείς επενδύσεις. Κίνδυνοι τότε για την Ελλάδα θα συνιστούν κίνδυνο για τα κεφάλαια που θα βρίσκονται και θα αβγατίζουν εδώ. Τη δουλειά μας τότε στις ξένες πρωτεύουσες θα την κάνουν οι διεθνείς επενδυτικοί όμιλοι, τσακίζοντας τις διαθέσεις όποιου μας επιβουλεύεται.

ΥΓ. Αποκαλύπτεται πως η Αγκυρα έχει ήδη στείλει πάνω από 3.000 εμπειροπόλεμους τζιχαντιστές από τη Συρία στη Λιβύη. Ποιος ελέγχει πόσοι τέτοιοι έχουν εισχωρήσει στη χώρα μας με τα καραβάνια των «αναξιοπαθούντων» μεταναστών;

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Τέσσερα πρωθυπουργικά ταξίδια μέσα στις επόμενες 15 ημέρες - ειδικά το ένα με σημαντική σημειολογία - εντάσσονται, κατά το Μαξίμου, στον μαραθώνιο διπλωματίας για την ενίσχυση του συμμαχικού τόξου της Ελλάδας, με αιχμή τα τουρκολιβυκά μνημόνια για τις θαλάσσιες ζώνες, τα οποία παρεμπιπτόντως ήταν εκτός ατζέντας κατά τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη. Είναι σαφές ότι στη στρατηγική της Αθήνας απέναντι στους σχεδιασμούς της Αγκυρας δεν περιλαμβάνονται μόνο οι «μεγάλοι» σύμμαχοι, αλλά και οι περιφερειακοί «εχθροί» του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, χώρες που στηρίζουν την πλευρά του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στη λιβυκή σύγκρουση.

ΣΥΝΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΟΤ. Για το κυβερνητικό επιτελείο, το διπλωματικό πόκερ των τελευταίων εβδομάδων πάνω από το μέτωπο της Λιβύης αναβαθμίζει τη σημασία της πρόκλησης που αποδέχτηκε τον περασμένο Νοέμβριο ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία. Ηδη η πρωθυπουργική ομάδα οργανώνει τις λεπτομέρειες του ταξιδιού στο Ριάντ που προγραμματίζεται για τις αρχές Φεβρουαρίου (θα γίνει πιθανότατα στις 3 του μήνα), με την προσδοκία για ένα αραβικό ανάχωμα στις κινήσεις της Αγκυρας και της κυβέρνησης του Φαγέζ αλ Σάρατζ. Αλλωστε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, κατά τις πρόσφατες συναντήσεις του στη Μέση Ανατολή, έχει διαπιστώσει ήδη συναντίληψη μεταξύ της Ελλάδας και της Σαουδικής Αραβίας όσον αφορά τα μνημόνια Αγκυρας - Τρίπολης, ενώ κατά της τουρκικής παρέμβασης στη Λιβύη είχαν ταχθεί οι χώρες-μέλη του Αραβικού Συνδέσμου. 

Το πρωθυπουργικό ταξίδι προεξοφλείται ότι θα συνδεθεί και με την αποστολή από τη χώρα μας συστοιχίας πυραύλων Πάτριοτ στη Σαουδική Αραβία, την οποία εξετάζει η Αθήνα, κατόπιν αμερικανινού αιτήματος, προκειμένου να ενισχυθεί η αεράμυνα της χώρας απέναντι σε πιθανές επιθέσεις από το Ιράν ή την Υεμένη

ΟΙ «ΣΤΑΘΜΟΙ» ΤΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ. Σε όλες τις επαφές του Πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών προτάσσεται η επιμονή της Αθήνας στην «γραμμή» ότι δεν νοείται πολιτική λύση στη Λιβύη χωρίς την ακύρωση (από όποιο καθεστώς προκύψει) των τουρκολιβυκών μνημονίων. Και πιο κοντά στις ελληνικές θέσεις θεωρείται η Γαλλία, που βεβαίως έχει δικά της συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί καθαρά στο επικείμενο ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Παρίσι (στις 29 Ιανουαρίου) με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος παραμένει σε ανοιχτό μέτωπο με τον τούρκο ομόλογό του. 

Πριν από το Παρίσι όμως ο Πρωθυπουργός θα επιδιώξει να επικοινωνήσει την ελληνική οπτική σχετικά με την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την παραμονή του στο Νταβός για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στις 23-24 Ιανουαρίου. Εκεί έχουν ήδη κλειδώσει δύο ομιλίες του Πρωθυπουργού για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, ωστόσο θεωρείται βέβαιο ότι θα επιδιωχθούν και συνομιλίες πολιτικού περιεχομένου με ξένους ηγέτες και αξιωματούχους. Θα ακολουθήσει στις 27 του μήνα η αυθημερόν μετάβαση του Πρωθυπουργού στο Αουσβιτς, που αποτελεί μεταξύ άλλων και ένδειξη της στενής σχέσης Ελλάδας και Ισραήλ.

Η χώρα μας θα διατηρήσει τη στάση της «ψύχραιμης αυτοπεποίθησης», κατά τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέλιο Πέτσα, ο οποίος σχολίασε (Σκάι) ότι η κυβέρνηση δεν θα ακολουθήσει τον Ερντογάν σε χαρακτηρισμούς και εξέφρασε την ελπίδα «να βρουν τον βηματισμό τους τα δύο θετικά στοιχεία» της Διάσκεψης, δηλαδή η επιμονή σε πολιτική λύση στη Λιβύη και η συμμόρφωση όλων στο εμπάργκο όπλων.

ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΦΩΤΑΚΗ

Σε έναν διπλωματικό γρίφο, που δεν αναμένεται να λυθεί άμεσα, εξελίσσεται το λιβυκό ζήτημα και δη τα μνημόνια που υπέγραψε η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την κυβέρνηση Σάρατζ για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών. Η ελληνική διπλωματία θέλει να εξασφαλίσει ότι σε καμία περίπτωση δεν θα δοθεί η δυνατότητα να ανοίξει κανένα «παράθυρο» νομιμοποίησής τους και μετά τη συνάντηση του Βερολίνου, στην οποία η Αθήνα δεν προσκλήθηκε, αναμένεται να ενταθούν οι προσπάθειες να μην ατονήσει το θέμα της ακύρωσης των τουρκολιβυκών μνημονίων.

«ΘΕΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ». Το θέμα της κρίσης στη Λιβύη συζητήθηκε κατά το χθεσινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια να χαιρετίζει τα συμπεράσματα του Βερολίνου ως ένα «θετικό πρώτο βήμα», το οποίο βεβαιώνει τη διάθεση όλων των πλευρών για μια πολιτική λύση και επαναλαμβάνει την ανάγκη εφαρμογής τού εμπάργκο όπλων προς τη Λιβύη. Ο Δένδιας σχολίασε, ωστόσο, ότι η συνέχεια θα κρίνει τις εξελίξεις, ενώ δεν παρέλειψε να δηλώσει και τη δυσαρέσκεια της Ελλάδας τόσο για τον αποκλεισμό της από τη συνάντηση του Βερολίνου όσο και για το ότι στις αποφάσεις του δεν υπήρξε αναφορά στην καταδίκη των τουρκολιβυκών μνημονίων από το Συμβούλιο της ΕΕ. Ο έλληνας υπουργός στάθηκε στη διαβεβαίωση εκ μέρους του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ Ζοζέ Μπορέλ ότι η θέση της ΕΕ παραμένει η ίδια, ότι τα μνημόνια είναι παράνομα και ότι αυτά τα μνημόνια είναι κενά περιεχομένου. Διεμήνυσε δε ότι «η Ελλάδα αναμένει να συμπεριληφθεί και αυτή στα επόμενα στάδια της Διαδικασίας του Βερολίνου».

Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Υψηλόβαθμες πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απαντώντας στο θέμα της απουσίας αναφοράς στα δύο μνημόνια στα συμπεράσματα του Βερολίνου, τη δικαιολογούν υποστηρίζοντας ότι οι αποφάσεις της ΕΕ στο συγκεκριμένο θέμα ισχύουν όπως αποτυπώθηκαν στα συμπεράσματα του περασμένου Δεκεμβρίου και δεν αμφισβητούνται. Αξιωματούχοι της ΕΕ σημειώνουν ότι αναγνωρίζουν τις ανησυχίες της Αθήνας, ωστόσο επαναλαμβάνουν την ύπαρξη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, έστω και αν παραδέχονται ότι εάν φτάσει η στιγμή η Ελλάδα να ζητήσει εφαρμογή κυρώσεων εναντίον της Αγκυρας, στις Βρυξέλλες το θέμα θα τεθεί σε ψηφοφορία και κάθε κράτος - μέλος αποφασίζει με βάση τις δικές του ιδιαίτερες δεσμεύσεις. Σε κάθε περίπτωση υποστηρίζουν ότι επί του παρόντος τα μνημόνια Τουρκίας - Λιβύης δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα, σημειώνοντας όμως ότι στην εξωτερική πολιτική και στη διπλωματία απαιτείται χρόνος και δεν υπάρχουν δεδομένα ή αυτοματισμοί.

Ιδιαίτερα προσεκτικός στις δηλώσεις του υπήρξε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος αναφέρθηκε εμμέσως στα τουρκολιβυκά σύμφωνα, καλώντας όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στη Λιβύη να αποφεύγουν «μονομερείς ενέργειες, όπως η υπογραφή συμφωνιών οι οποίες επιδεινώνουν τη σύγκρουση», προσθέτοντας ότι αυτές είναι «ασυμβίβαστες με το διεθνές δίκαιο και δημιουργούν ένα πρόσχημα για εξωτερική παρέμβαση στη λιβυκή σύγκρουση», δείχνοντας επί της ουσίας την Αγκυρα.

ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ. Την ίδια στιγμή, διπλωματικές πηγές επαναλαμβάνουν ότι η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να μετάσχει σε οποιαδήποτε αποστολή επιτήρησης του εμπάργκο και της εκεχειρίας στη Λιβύη αποφασιστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και υλοποιηθεί από την ΕΕ, ενώ, όπως αναφέρθηκε, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ χθες συζήτησαν και το πώς θα συνεχιστούν οι κινήσεις της Ευρώπης στη βάση της απόφασης του Βερολίνου, χωρίς να αποκλείουν ως σενάριο ενδεχομένως και μια στρατιωτική αποστολή.

ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ

Η αποστολή του γαλλικού αεροπλανοφόρου «Σαρλ Ντε Γκολ» στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ο κατάπλους στον Πειραιά του γαλλικού ελικοπτεροφόρου πλοίου αμφιβίου επιθέσεως στον Πειραιά «Dixmude» στις 27 Ιανουαρίου και η συμμετοχή του σε άσκηση των ειδικών δυνάμεων της Ελλάδας, αλλά και το τετ α τετ που θα έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Παρίσι στις 29 του μηνός με τον Εμανουέλ Μακρόν, επισφραγίζουν το ελληνογαλλικό μέτωπο που στήνεται απέναντι στην Τουρκία.

Η ναυαρχίδα του γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού, το «Σαρλ Ντε Γκολ», θα αναπτυχθεί στην Ανατολική Μεσόγειο έως τον Απρίλιο για να «υποστηρίξει» τις γαλλικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο γάλλος πρόεδρος. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το γαλλικό αεροπλανοφόρο θα συνοδεύεται σε μέρος της αποστολής του από ελληνική φρεγάτα και η συγκεκριμένη κίνηση, σ' αυτή τη χρονική συγκυρία, εκλαμβάνεται από την Αθήνα ως σαφή στήριξη της Γαλλίας στη χώρα μας.

Για πρώτη φορά ένα γαλλικό ελικοπτεροφόρο πλοίο αμφιβίου επιθέσεως θα συμμετάσχει στη μεγάλη ετήσια διακλαδική άσκηση «Μέγας Αλέξανδρος». Το γαλλικό σκάφος «Dixmude» θα παρουσιαστεί στους έλληνες δημοσιογράφους στον Πειραιά και ακολούθως, σύμφωνα με πληροφορίες, θα λάβει μέρος στην άσκηση, στην περιοχή της Σκύρου. Μέσα στο 2019 εξάλλου άλλες δύο γαλλικές φρεγάτες είχαν ελλιμενιστεί στον Πειραιά.

Ελλάδα και Γαλλία - η κάθε χώρα για τους δικούς της λόγους - επιδιώκουν η ελληνογαλλική συμμαχία να αναπτυχθεί, κάτι που αναμένεται να επιβεβαιωθεί και στην επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στα Ηλύσια Πεδία. Το Παρίσι έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο (η Total έχει αναλάβει οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ) και διατηρεί στρατιωτική παρουσία στην περιοχή με ασκήσεις και αποστολές πλοίων. Και ταυτόχρονα επιθυμεί διακαώς οι διαπραγματεύσεις με τη χώρα μας για την πώληση των γαλλικών φρεγατών Belha@rra στη χώρα μας να έχουν αίσιο τέλος.

ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΤΡΙΦΥΛΛΗ

Η προσπάθεια του Βερολίνου να παρέμβει στη σύγκρουση στη Λιβύη πέτυχε, μετά την αποτυχία της προσπάθειας της Μόσχας, όπου ο στρατάρχης Χαφτάρ αρνήθηκε να συμμετάσχει. Τι πέτυχε όμως; Να παραστούν οι δύο ηγέτες της σπαρασσόμενης χώρας σε χωριστές αίθουσες, χωρίς να λάβουν τον λόγο, να συνεχιστεί η κατάπαυση του πυρός και να εξελιχθεί σε εκεχειρία, να δεσμευτούν οι συμμετέχοντες να σταματήσουν να στέλνουν όπλα και να αποσύρουν τους «εθελοντές» που συμμετέχουν στη σύγκρουση. Και να αρχίσουν οι συνομιλίες ειρήνευσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Μακάρι να πετύχει. Ας δούμε όμως ένα σενάριο και τους πιθανούς λόγους αποτυχίας.

Η Λιβύη είναι μια χώρα αποτυχημένη (failed state). Δεν λειτουργεί το κράτος ούτε για τα στοιχειώδη. Η ανασυγκρότησή της, εκτός από την ειρήνη, χρειάζεται τεράστια κεφάλαια, τεχνική βοήθεια και κυρίως ανθρωπιστική. Δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε πού θα βρεθούν τα χρήματα.

Ο κύριος στόχος της διάσκεψης είναι προφανώς η Τουρκία. Και ο Ερντογάν έχει πολλούς λόγους να διαπραγματευτεί προς όφελός του την κατάσταση. Δεν είναι μόνο η παράνομη συμφωνία με την Τρίπολη για την υφαλοκρηπίδα. Η εσωτερική πολιτική, η επιθυμία του για τη νεοοθωμανική «αποκατάσταση», η οικονομική δυσανεξία και φυσικά το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο επιβάλλουν μια φυγή «προς τα εμπρός».

Η Ευρώπη είναι διασπασμένη. Η Γερμανία με τις σημαντικές οικονομικές σχέσεις και το τουρκικό όπλο των προσφυγικών ροών έχει κάθε λόγο να καλοπιάνει την Τουρκία, στο μέτρο που η προενταξιακή πορεία της έχει πεθάνει. Η Γαλλία όμως έχει αντίθετα συμφέροντα και στρατιωτική παρουσία.

Ο στρατάρχης Χαφτάρ είναι ανοιχτά αμερικανόφιλος. Εζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην Αμερική, έχει κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και είναι καλά οπλισμένος. Η κατάκτηση της Σύρτης δείχνει ότι είναι μιαν ανάσα πριν από τη νίκη. Συνεπώς δεν έχει κανέναν λόγο να τηρήσει την εκεχειρία.

Στον πόλεμο δεν συμμετέχει μόνο η Λιβύη. Υπάρχει «εξαγωγή» πολέμων από τις σπαρασσόμενες δυνάμεις Νότιου και Βόρειου Σουδάν, συριακά στρατεύματα ανταρτών κ.λπ.

Η αμερικανική παρέμβαση υπέρ του στρατάρχη έχει την αμέριστη υποστήριξη του αμερικανικού Κογκρέσου και του «βαθέος κράτους» και ο απρόβλεπτος Τραμπ, θαυμαστής όλων των αυταρχικών ηγετών, δεν έχει πολλά περιθώρια να στηρίξει τον φίλο του. Ο προεκλογικός αγώνας μέχρις εσχάτων και η ατιμωτική διαδικασία της καθαίρεσης απορροφούν τις δυνάμεις του.

Οταν συμβαίνουν τέτοιου τύπου πόλεμοι, θυμίζουν σε έναν βαθμό τη ναζιστική Γερμανία. Πολλά από τα κράτη της Μέσης Ανατολής έχουν το σύνδρομο του Χίτλερ. Επιδίδονται σε στήριξη της «πολεμικής οικονομίας» χωρίς επαρκείς πόρους και βρίσκουν διέξοδο σε επεκτατικούς πολέμους. Σήμερα όμως για περιφερειακές δυνάμεις δεν υπάρχουν Τσάμπερλεν απέναντί τους να αποτρέψουν τον πόλεμο. Και να θυμίσουμε ότι η Γερμανία δεν έχει στρατό. Μετά την εκτέλεση του ηγέτη του παραστρατιωτικού βραχίονα του Ιράν, απέσυρε τον στρατό της από το Ιράκ. Δηλαδή τους... 34 στρατιώτες της που συμμετείχαν υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ.

Η ελληνική κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα γενικότερα, και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας Βερολίνου που όλοι ευχόμαστε να πετύχει, ας αντλήσουν τα μαθήματά τους από τη λιβυκή κρίση. Θα τους χρειαστούν για το μέλλον.